Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
JANUARY 1-7
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 1-3
“Arriọba Ẹrinmwi Sẹ Otọ Fo”
(Matiu 3:1, 2) Ẹghẹ ni ọre Jọn ne Baptist na suẹn gha kporhu vbe uwu ato ọghe Judia, ọ wẹẹ, 2 Wa zobọ vbe orukhọ ne a ru rhunmwuda Arriọba ẹrinmwi sotọ fo.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 3:1, 2
kporhu: Emwi na yae kha ighẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian ọre, “na ya ẹmwẹ wewe vbe idagbo zẹvbe ukọ.” Ọna ya ima rẹn wẹẹ idagbo ẹre Jọn na gha kporhu, ẹi re te ọ si emwa koko gha kporhu ma iran.
Arriọba: Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹre ladian keghi re ba·si·leiʹa. Ọna ọre ẹghẹ okaro na ya loo ẹmwẹ na vbe evbagbẹn nọhuanrẹn. Emwi nọ rhiema ọre arriọba nọ khaevbisẹ, ako nọ kha yan kevbe emwa nọ kha yan. Vbuwe igba 162 na loo ẹmwẹ na, vbe Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Grik Gbẹn, 55 vbọ keghi rre ebe Matiu. Emwi ne ẹmwẹ na mobọ demu ọre ukhamwẹ ọghe Osanobua vbe ẹrinmwi. Rhunmwuda ne Matiu na loo ẹmwẹ na inugba nọ khin, a gha sẹtin tie ebe Matiu, Iyẹn Nọ Maan Ọghe Arriọba.
Arriọba ẹrinmwi: Igba 30 ẹre ẹmwẹ na ladian vbe evbagbẹn nọhuanrẹn, ebe Matiu ọkpa ẹre a na vbe loo ẹre. Ẹmwẹ na loo ro vbe ebe Mak kevbe ebe Luk ọre “Arriọba Osanobua.” Ọna ya ima rẹn wẹẹ, ẹrinmwi ẹre “Arriọba Osanobua” ye kevbe wẹẹ, evba ẹre ọ ke kha rre.—Mat 21:43; Mak 1:15; Luk 4:43; Dan 2:44; 2 Tim 4:18.
sotọ fo: Ọna rhiema wẹẹ, Ọba nọ khian gha kha vbe Arriọba Osanobua gha rherhe rhiegbe ma.
(Matiu 3:4) Ukpọn ne a ye eto aranmwẹ oha do ọre Jọn na, ghaa mu rhuan, ọ ghi mu ugbẹkun ohian gba ẹkun, evbare ne ọ re keghi re irhiso kevbe owọn oha.
avbe efoto ra e vidio ni rre nwtsty
Odẹ Ne Jọn Ne Baptist Ya Gha Muegbe Kevbe Odẹ Nọ Ya Gha Tegbe
Ukpọn ne a ya eto ekẹtẹkẹtẹ do ẹre Jọn ghaa yọ. Ugbẹkun ọghe ohian nọ sẹtin mu ihẹ nọ ma khua gbe ẹre ọ ya gha gbe ẹkun. Akhasẹ ighẹ Ẹlaija vbe gha muegbe vberriọ. (2 Ọba 1:8) Emwa ne obọ ma sẹ ọre ẹre ọ mobọ gha yo egbe ukpọn vbenia. Sokpan ukpọn eto ovbiohuẹ (ra ukpọn linẹn) ẹre avbe ọdafẹn ghaa yo. (Mat 11:7-9) Ne a na miẹn wẹẹ, e Nazirite ẹre Jọn ghaa khin, egbọre ọ ma he ze eto ọghẹe, ke otọ gha dee. Odẹ ne Jọn ya gha muegbe kevbe odẹ nọ ya gha tegbe rhiẹre ma wẹẹ, ọmwa nọ ya arrọọ ọghẹe khian ne khuẹrhẹ kevbe nọ rhiegba ye iwinna Osanobua ẹre Jọn ghaa khin.
Irhiso
Vbe Baibol, “irhiso” keghi re avbe atete ni mwẹ igho (ra antenna) nekherhe kevbe ni ya usun khian. Zẹvbe ne ezanzan ọkpa na ru vbe Jerusalẹm khare, irhiso na miẹn vbuwe ato, keghi maan vbe egbe ẹsẹsẹmwẹse rhunmwuda eprrotin (protein) nọ rhie ne egbe. Emwa eso gha khian rri ọre vbe ẹdẹnẹrẹ, iran ghi fian uhunmwu ẹnrẹn, owẹ ọre kevbe ẹko re fua. Te emwa eso lẹ, iran ke rri ọre vbene eso na rri ọre ọbolokan. Emwa eso wẹẹ, te irhiso miẹnmiẹn vbe na ghee enitan vbe izenọfua kevbe wẹẹ, ọ wa vbe maan vbe egbe.
Owọn Oha
Ọna keghi re efoto ọghe eke ne owọn dia vbuwe oha (1) kevbe ipapa owọn (2). Ọ gha kẹ, owọn oha na tie ẹre Apis mellifera syriaca ẹre Jọn ghaa re. Ikinkin ne Jọn ghaa ye ẹre a na mobọ miẹn ọnrẹn. Owọn oha na, sẹtin dia eke ne ovẹn ohanabe na yunmwun vbe na ghee ato nọ rre Judia. Sokpan emwa i sẹtin koko owọn oha na rhunmwuda ne ọ na rherhe sa ọmwa. Vbọrhirhighayẹ, vbe odẹ ukpo 900 B.C.E., Ivbi Izrẹl ghaa koko owọn vbuwe akhe na ya obuẹ ma. Vbe ọ ma he kpẹẹ gbe na, a miẹn akhe owọn eso vbe ẹvbo ọkpa nọ rre Iya Ọghe Jọdan na ghi tie ẹre Tel Rehov. Ọ gha kẹ, ẹvbo na tie ẹre Turkey ẹre a ke viọ owọn na miẹn vbe akhe owọn nii rre.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 1:3) Juda ọrọre erha Pẹrẹs kevbe Zẹra (a keghi tie eni iye iran Tema) Pẹrẹs ọrọre erha Hẹzron. Hẹzron keghi re erha Ram.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 1:3
E Tema: Vbe ẹghẹ ne Matiu na gha guan kaẹn uniẹn ne Mezaia la rre, e Tema ọre okhuo nokaro nọ sunu yi. Ikhuo enẹ nikẹre nọ sunu yi ọre Rehab vbe Rut ni ma gha re Ivbi Izrẹl (uviẹn 5); E Batsiẹba nọ ghaa re “amwẹ Uraia” (uviẹn 6); Kevbe Meri (uviẹn 16). Ọ gha kẹ, rhunmwuda odẹ ne kpataki ne ikhuo na, do ya khian iye odede ọghe Jesu, ẹre ọ zẹ ne Matiu na sunu yi eni iran vbe ọ guan kaẹn ikpia ni rre uniẹn ne Jesu la rre.
(Matiu 3:11, NW) Amẹ ẹre imẹ dinmwi uwa yi, rhunmwuda uwa roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, sokpan ọmwa nọ ghi dee, kpọlọ sẹ mwẹ ẹsẹse, mẹ ma sẹ ne ọ gha ban ẹre ibata vbe owẹ. Orhiọn nọhuanrẹn kevbe erhẹn ẹre ọ khian dinmwi uwa yi.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 3:11
dinmwi uwa: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹre ladian keghi re ba·ptiʹzo. Emwi nọ rhiema ọre wẹẹ, na dinmwi emwi ye uwu amẹ. Ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn nibun ya ima rẹn wẹẹ, te egbe hia wa la uwu amẹ fo vbe a gha ra dinmwiamẹ. Vbe asẹ ọkpa, e Jọn kegha dinmwi emwa ye amẹ vbe Iya Ọghe Jọdan vbe ọkpẹn Salim “rhunmwuda amẹ mobọ rre evba.” (Jọn 3:23) Vbe ẹghẹ ne Filip ya dinmwi Ovbi Etiopia ọkpa nọ re ukọ ẹguaẹ ye uwu amẹ, te iran eveva “gba la uwu amẹ.” (Iwinna 8:38) Vbe Septuagint (ọni ọre evbagbẹn nọhuanrẹn na ke Hibru zedu ẹre ghee Grik), ẹmwẹ Grik ighẹ ba·ptiʹzo ẹre a loo ro vbe ebe 2 Ọba 5:14 nọ khare wẹẹ, “Neaman na gha rrie Jọdan, ọ na dinmwi ye uwu ẹre igba ihinrọn.”
E Baibol Na Tie
(Matiu 1:1-17) Ebe uniẹn Jesu Kristi ne ọ re ovbi e Devid ne ọ vbe re ovbi Ebraham ọre ọna khin. 2 Ebraham ọrọre erha Aizik. Aizik keghi vbe re erha Jekọb. Jekọb ọrọre erha e Juda kevbe etiọnrẹn. 3 Juda ọrọre erha Pẹrẹs kevbe Zẹra (a keghi tie eni iye iran Tema) Pẹrẹs ọrọre erha Hẹzron. Hẹzron keghi re erha Ram. 4 Ram ọre ọ biẹ Aminadab, Aminadab na biẹ Nasiọn ne ọ bie Salmọn. 5 Salmọn ọre ọ biẹ Boaz (a keghi tie iye ẹe Rehab.) Boaz ọre ọ biẹ Obẹd (a tie iye ẹe Rut) Obẹd ọre ọ biẹ Jese ne ọ biẹ Devid ne ọba. 6 Devid ọre ọ biẹ Sọlomọn (iye ẹe ọre ọ ka gha re amwẹ Uraia.) 7 Sọlomọn ọre ọ biẹ Rehoboam, Rehoboam na biẹ Abija ne ọ bie Asa. 8 Asa keghi biẹ Jehosafat ne ọ biẹ Joran. Joran ọre ọ biẹ Uzaia. 9 Uzaia ọre ọ bie Ehaz. Ehaz keghi bie Hẹzekaia. 10 Hẹzekaia ọre ọ bie Manasẹ ne ọ biẹ Amọn. Amọn keghi biẹ Josaia. 11 Josaia ọre ọ biẹ Jekonaia kevbe etiọnrẹn, ẹghẹ ni ọre a na viọ ivbi Izrel gha rrie Babilọn. 12 A ghi viọ iran gha rrie Babilọn nẹ, Jekonaia keghi biẹ Sieatiel ne ọ biẹ Zerubabẹl. 13 Zerubabẹl ọre ọ biẹ Abiud ne ọ biẹ Eliaikim ne erha Azọ. 14 Azọ keghi biẹ Zadọk ne ọ biẹ Akim. Akim ọre ọ biẹ Eliub. 15 Eliub ọre ọ biẹ Eleaza ne ọ bie Maltọn ne erha Jekọb. 16 Jekọb na ọre ọ bie Josẹf ne ọre ọdafen e Meri ne ọ biẹ Jesu ne Mẹzaia. 17 Ke ẹghẹ Ebraham do sẹ egbe Devid kegha re orre iwenẹ. Vbe ke egbe Devid do sẹ ẹghẹ ne a na viọ Ivbi Izrẹl gha rrie Babilọn, kevbe re orre iwenẹ, vbe ke ẹghẹ ni do sẹ ẹghẹ ne a na biẹ Mẹzaia kevbe gha re orre iwenẹ.
JANUARY 8-14
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 4-5
“Evba Miẹn Ruẹ Vbe Ikporhu Ne Jesu Kpee Re Vbe Uhunmwu Oke”
(Matiu 5:3) “Ọ maan ne iran ni rẹnrẹn ighẹ ivbiogue iran khin vbe orhiọn, iran ọre ọ yan Arriọba ẹrinmwi.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 5:3
Ọ maan ne iran (ra oghọghọ nọ ne iran): Ọna i re ne ọmwa wa gha sọyẹnmwẹ kẹkan. Sokpan, a gha loo ẹmwẹ na ginna emwa nagbọn, emwa ni sọyẹnmwẹ afiangbe ọghe Osanobua rhunmwuda wẹẹ iran mwẹ akueyi ọghẹe, ẹre a guan kaẹn. A vbe loo ẹmwẹ na ginna Osanobua kevbe Ovbiẹre ighẹ Jesu nọ kha zẹvbe Ọba.—1 Tim 1:11; 6:15.
ni rẹnrẹn ighẹ ivbiogue iran khin vbe orhiọn: Ẹmwẹ e Grik na ke zẹdu ẹmwẹ na ladian keghi dekaan emwa ne obọ ma sẹ ọre ra emwa ni dabọ. Sokpan zẹvbe ne a ya loo ẹre vbe ako na, emwa ni gualọ emwi kevbe ni rẹnrẹn emwi ne iran gualọ ẹre guan kaẹn. Ẹmwẹ e Grik na, ẹre a vbe loo ya gie okpia ọkpa na tie ẹre Lazarọs ne ọ dabọ, vbe ebe Luk 16:20, 22. Odẹ ne Baibol nibun ya zedu ẹmwẹ e Grik na, keghi dekaan emwa ni rẹn wẹẹ ivbiogue ẹre iran khin vbe odẹ ọghe orhiọn kevbe wẹẹ, iran gualọ adia ọghe Osanobua.
(Matiu 5:7) “Ọ maan ne iran ni tohan emwa ọvbehe, Osanobua gha tohan iran!
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 5:7
iran ni tohan emwa ọvbehe: E Baibol gha loo ẹmwẹ na, ẹi re na yabọ ọmwa kẹkan ra na ya lekhue ọmwa ọkpa ẹre ọ rhiema. Ọmwa nọ mwẹ ekhọe itohan keghi re ọmwa nọ mwẹ ẹnina ra nọ ru iyobọ ne emwa ọvbehe rhunmwuda agiẹngiẹn nọ mwẹ ne iran.
(Matiu 5:9) “Ọ maan ne iran ni gualọ ọfunmwẹgbe emwa, Osanobua gha tie iran ivbi irẹn!”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 5:9
iran ni gualọ ọfunmwegbe: Emwa na guan kaẹn mwa ọre emwa ọfunmwegbe kevbe emwa ni vbe hia ne ọfunmwegbe gha rre eke ne iran ye.
w07 12/1 17
Ru Iyobọ Ne Ovbuẹ Nọ Gha Re Ọmwa Ọfunmwegbe
Evbibiemọ ni re Ivbiotu e Kristi keghi maa ivbi iran re, ne iran gha re emwa ni “gualọ ọfunmwegbe.” (1 Pita 3:11) Oghọghọ ẹre a lae miẹn deghẹ a na gha re ọmwa ọfunmwegbe, sokpan deghẹ ọmwa i na re ọmwa ọfunmwegbe, ẹi mwẹ ẹghẹ ne orhiọn ọnrẹn ya sotọ rhunmwuda, egbe ọmwa vberriọ rherhe roro ebamiro, ohu rherhe muẹn, erriọ egbe vbe ya kaẹn vbe ẹghẹ hia.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 4:9) “U gha sẹtin diguẹ ya uhunmwu rhanmwa otọ mẹ, I gha ya ena hia fi ohan nuẹn.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 4:9
ya uhunmwu rhanmwa otọ mẹ: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian keghi dekaan emwi na khian ru vbe ovbiẹghẹ kherhe. Ne Esu na tama Jesu wẹẹ, ne ọ “ya uhunmwu rhanmwa otọ” ne irẹn, ẹi re te Esu ghaa hoo ne Jesu wa gha ga irẹn khian sokpan ugamwẹ ọghe ovbiẹghẹ kherhe ẹre ọ ghaa gualọ.
(Matiu 4:23) Jesu keghi lele Galili sẹ otọ sẹ ukhunmwu, ọ kegha maa emwa emwi vbe dọmwade ọgua ediọn, ọ kporhu Iyẹn Ne ọ maan ọghe Arriọba, ọ keghi vbe sinmwi emwa ni khuọnmwi kevbe ni huẹhuẹ.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 4:23
maa emwa emwi . . . kporhu iyẹn nọ maan: Imamwaemwi lughaẹn ne ikporhu rhunmwuda wẹẹ, te ọmamwaemwi rhie adia ne ọmwa nọ maa re emwi, ọ ghi rhan otọ re ma rẹn ẹsẹsẹmwẹse, ọ ghi vbe hia nọ sẹ ọre ekhọe.
E Baibol Na Tie
(Matiu 5:31-48) “Avbe tae wẹẹ, ‘Okpia gha khu amwẹ ọnrẹn, ọ ghi gbẹn ebe ne ọ ya khu ẹe rhie nẹẹn.’” 32 Sokpan mẹ tama uwa nian wẹẹ, deghẹ ọmwaikọmwa khu amwẹ ọnrẹn vbe ne okhuo ni ma na ghẹẹ, rẹn ọre ọ gie ẹre oghẹ, deghẹ okhuo ni ya rọnmwẹ ọdọ ọvbehe. Ọmwa ne ọ rhie okhuo ne a khu ni rọnmwẹ, ọ vbe ru oghẹ. 33 “Wa họn ẹn vbene a tama emwa hẹ ẹghẹ nẹdẹ wẹẹ, ‘U gha yan eyan, u ghi muẹn sẹ, u gha ya ihẹn ve emwi ye urhu vbe odaro Nọyaẹnmwa, ghẹ mwẹ u ma ruẹe.’ 34 Sokpan mẹ tama uwa nian, ghẹ vin ihẹn hiehiere. Ghẹ ya ẹrinmwi vin ihẹn rhunmwuda ẹkete Osanobua nọ. 35 Ghẹ ya agbọn vin ihẹn, rhunmwuda, ehe ne ọ viọ owẹ yan nọ. Ghẹ ya Jerusalẹm vẹn ihẹn, ẹvbo Ọba Nọkhua nọ. 36 Ghẹ ya uhunmwu ruẹn vin ihẹn rhunmwuda, wẹ i ra sẹtin ya eto ọkpa khian nọfua ra nekhui. 37 Deghẹ ‘Ẹn ẹn’ nọ wẹ ‘Ẹn ẹn’ Deghẹ ‘Ẹn o’ nọ wẹ ‘Ẹn o’ ẹmwẹ ne ọ ghi gberra vbe rriọ, esu mwẹ obọ vbọ, obọ ọmwa dan ni ọre ọ ke rre. 38 “Wa họn ẹn vbene a ka tae yi wẹẹ, ‘Ọmwa gha kpan ruẹn akọn ọkpa, vbe kpan ọghọe ọkpa ha osa, ọgha rhu uwẹ aro ọkpa, vbe rhu ọghọe ọkpa ha osa.’ 39 Sokpan, mẹ tama uwa nian, ghẹ rria ọmwaikọmwa ne ọ rue khọ ikhi. Ọmwa gha gbe ubi ye uwẹ irho obọ erha ọmwa, giẹe wa vbe gbe ye ọghe obọ iye ọmwa. 40 Ọmwa gha muẹn gha rrie iko ba ẹmwẹ ẹwu ne u yọ ke otọ, gie ọe wa vbe mu ne u yọ ke odukhunmwu ba ẹre. 41 Ewọe iran ni yan ẹvbo gha ya ẹtin yaa mu ihẹ ọre la ibiriki ọkpa, wa guẹe muen la ibiriki ogieva. 42 Ọmwa gha vbuẹ emwi, rhie nẹẹn. Ọmwa gha vbe nọ emwi na mọmọ, rhie nẹẹn mọmọ. 43 “Wa họn ẹn vbene a ka tae wẹẹ, ‘Ho ẹmwẹ ne ọ ho ẹmwẹ rụen, khuiwu ne ọ khuiwu ruẹ.’ 44 Sokpan, mẹ tama uwa nian, gha ho ẹmwẹ nọkhuiwu ruẹ, gha na erhunmwu ne iran ni zẹ uwẹ owẹ. 45 Ne uwa miẹn ehe na gha re ivbi erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi. Rhunmwuda, ọ gie ovẹn ọnrẹn gha yunmwu ne emwa esi kevbe emwa dan, ọ ghi vbe gie amẹ gha rhọ ne iran ni ru emwi esi kevbe ni ru emwi dan. 46 De emwi ne Osanobua gha san ruẹn ẹse ba, deghẹ iran ni ho ẹmwẹ ruẹn ọkpa wẹ vbe ho ẹmwẹ ọrẹn? Ẹ i re erriọ iran ni koko igho uhunmwu vbe ru! 47 Deghẹ wẹ vbe ọse ruẹ ọkpa ọre ọ gba guan ye egbe ẹmwẹ, de okpe emwi ne u ghi ru vba? Iran nigebọ vbe ru vbe rriọ. 48 Wa gha re emwa ne uyinmwẹ ọnrẹn gbae, zẹẹ vbene Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi vbe re ne uyinmwẹ ọnrẹn gbae.
JANUARY 15-21
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 6-7
“Gha Mu Arriọba Osanobua Ye Okaro”
(Matiu 6:10) Gie Arriọba ruẹ rre, gia gha ru iho ruẹ vbe agbọn vbe ne iran ru vbe ẹrinmwi.
Ẹkpotọ Nọ Kie Ne Ima Ya Gha Na Erhunmwu
12 De emwi nọ ru ekpataki sẹ, nọ khẹke ne ima sunu yi vbe erhunmwu? Ọ khẹke ne ima ka gha sunu yi emwi nọ dekaẹn e Jehova kevbe ahoo ọghẹe. Ma ghi vbe gha ya ekhọe hia kpọnmwẹ e Jehova ye emwi hia ne ọ he ru ne ima. (1 Krọnikol 29:10-13) Vbe ima ya rẹn ọna hẹ? Vbe Jesu rre agbọn na, ọ keghi maa erhuanegbe ẹre vbene a ya na erhunmwu hẹ. (Tie Matiu 6:9-13.) Jesu keghi maa iran re wẹẹ, emwi nokaro nọ khẹke ne iran gha nọ vbe erhunmwu ọre ne eni Osanobua gha re na kpe huan ra nọhuanrẹn. Ọ vbe maa iran re wẹẹ, ne iran gha na erhunmwu ne Arriọba Osanobua rre kevbe na gha ru ahoo ọghẹe vbe uhunmwu otagbọn hia. Jesu gi ima rẹn wẹẹ, ma gha ghi nọ emwi ne kpataki na nẹ, ma ke suẹn gha nọ ọghe enegbe ima. Adeghẹ ima na ka gha sunu yi emwi nọ dekaẹn e Jehova kevbe ahoo ọghẹe, ma keghi rhiẹre ma wẹẹ eni ẹre ọ ru ekpataki ne ima sẹ.
(Matiu 6:24) “Orhunmwuọkpa ne ọ gha sẹtin ga arowa eva, ẹ i rrọọ. Ọ gha ho ẹmwẹ ọkpa, ọ ghi gha khuiwu enogieva, ọ gha họn ẹmwẹ ne ọkpa, ọ ghi gha yan enọkpa zẹ, wẹ i sẹtin ga Osanobua ga igho.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 6:24
ga: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian keghi dekaan ọviẹn nọ rre ototọ arowa ọkpa. Emwi ne Jesu ya ẹmwẹ na kha ọre wẹẹ, Ovbiotu e Kristi i khian sẹtin rhie ugamwẹ na ma gua ne Osanobua, deghẹ ọ na gha khu emwi ewe khian.
(Matiu 6:33) “Emwi ne uwa gha ru ọrọre ne uwa ka mu aro ye ẹmwẹ Arriọba Osanobua kẹe kevbe emwi ni lelẹe khian nẹ, rẹn gha ye emwi ni ghi dekẹe hia sẹ uwa ọkẹn.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 6:33
mu aro ye . . . : Ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian keghi dekaan emwi na ru khian vbe obọ. Ivbiotu e Kristi ọghe ẹmwata i khian mu aro ye emwi nọ dekaan Arriọba Osanobua vbe ovbiẹghẹ kherhe, ne iran vbe rhie aro tua emwi ọvbehe. Nọghayayerriọ, iran keghi mu Arriọba Osanobua ye okaro vbe arrọọ ọghe iran.
emwi ni lelẹe [Arriọba Osanobua] khian: Emwa ni mu aro ye emwi ni lele Arriọba Osanobua khian keghi re emwa ni muegbe ne iran ya ru ahoo ọghe Osanobua kevbe ne iran vbe gha ya ilele ọghẹe ru emwi vbe arrọọ ọghe iran. Ọna keghi lughaẹn ne imamwaemwi ọghe Ivbi e Farisi ni ya ilele ọghe obọ iran ru emwi.—Mat 5:20.
w16.07 12 okhuẹn 18
Gha Mu Arriọba Osanobua Ye Okaro, Ghẹ Gha Khu Emwi Ewe Khian
18 Tie Matiu 6:33. Ẹghẹ hia ẹre ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi ya gha mu Arriọba Osanobua ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Adeghẹ ima na ru vberriọ, Jesu wẹẹ Osanobua gha “ye emwi ni ghi dekẹ hia sẹ [ima] ọkẹn.” Vbọzẹe ne ọ na kha vberriọ? Vbe uviẹn 32, Jesu keghi rhan otọ re wẹẹ, “Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi rẹnrẹn ighẹ ẹ i mwẹ amamwẹ ọnrẹn avbe emwi na hia khin ne uwa.” Emwi ne Jesu ghaa guan kaẹn vbe ako na, ọre emwi ne kpataki ne a ya yin agbọn. E Jehova rẹn emwi ne dọmwadọghẹ vbuwe ima gualọ nọ dekaan evbare na gha re, ukpọn na gha yọ, ra owa na gha dia. Ma ke mu ena hia roro, e Jehova rẹn nẹ wẹẹ ima gualọe. (Fil 4:19) A te miẹn wẹẹ, ukpọn ọghe ima wiẹnrẹn, e Jehova rẹn nẹ. Ọ rẹn evbare ne egbe ima gualọ kevbe owa nọ gha gua ima kevbe ẹgbẹe ima. E Jehova gha ru ẹre ne emwi ne ima gele gualọ sẹ ima obọ.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 7:12) “Ru ne emwa ọvbehe egbe emwi ne uwẹ ho ne iran ru ne uwẹ. Emwi na ya Uhi Mosis kevbe avbe akhasẹ kha ọre ọni khin.”
w14 5/15 14-15 okhuẹn 14-16
Gha Yin Ẹse Vbe U Gha Ra Rre Ikporhu
14 Gia kha wẹẹ, ọmwa ne u ma rẹn ẹdẹ wa tie ruẹ vbe efoni vbe ẹdẹ ọkpa. Ọ na wẹẹ, ne u tama irẹn evbare nọ yẹẹ ruẹ sẹ. Ẹre u na suẹn gha nọ egbuẹ wẹẹ, ‘gha na khin na, de emwi ne ọ gele gualọ?’ Egbọre rhunmwuda ne u na hoo ne u rhie ọghọ nẹẹn, u i khian dọ enene efoni yọ vbene ọ na ye gu ruẹ guan. Sokpan ọ mwẹ eke ne u gha zinegbe sẹ, u ghi tama rẹn wẹẹ, u i ghi sẹtin guẹ talọ. Sokpan gia kha wẹẹ, nene ọmwa sunu ye eni ẹnrẹn kevbe eke ne ọ na winna, ọ na vbe tama ruẹ wẹẹ, irẹn mwẹ azẹvbiro eso nọ dekaan evbare nọ maan vbe egbe, ẹre ọ si ẹre ne irẹn na tie ruẹ. Ẹi mwẹ u ma rhie ehọ nẹẹn ta yi. Vbene ẹmwata, ọ keghi yẹẹ ima deghẹ emwa ne ima ma rẹn ẹdẹ, tama ima aro ọmwa ne iran khin, iran ke gu ima guan. De vbene ima khian vbe ya rhie ọghọ ne emwa ne ima miẹn vbe ikporhu hẹ?
15 Vbe otọ nibun, emwi nọ khẹke ne a ka ru, ọre na tama ọ yan owa emwi nọ mu ima rre. Ẹmwata nọ wẹẹ, ma mwẹ ẹmwẹ kpataki ne ima khian ya ha ọ yan owa ehọ, sokpan vbọ khian gha ye hẹ, deghẹ ima na suẹn gha kporhu ma ọ yan owa, vbene ima ma na tama rẹn aro ọmwa ne ima khin? Vbe igiemwi: U ghi sẹ owa ọ yan owa, u na wa suẹn gha nọ rẹn wẹẹ: “Adeghẹ u gha sẹtin sọfurre ye ọlọghọmwa hia ni rre agbọn na, de ne u khian ka ru vbọ?” Ma rẹnrẹn wẹẹ, inọta nii wa ru ekpataki, rhunmwuda ọ gha ru iyobọ ne ima ya rẹn emwi nọ rre ọre orhiọn kevbe ne ima ya rhie ẹre ekhọe ghee emwi ne Baibol khare. Vbọrhirhighayehẹ, nene ọ yan owa sẹtin gha roro ẹre wẹẹ: ‘Gha na khin na? Vbọzẹe ne ọ na zọlọ mwẹ ọta vbenia?’ Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima hia ne a mu ọ yan owa orhiọn sotọ. (Fil 2:3, 4) De vbene ima khian ya ru ọna hẹ?
16 Gia ghee vbene ọgbaroghe ọghe otako ọkpa ya ru ọna hẹ. Vbe irẹn vbe ọ yan owa gha ghi tuẹ egbe nẹ, ọ ghi rhie ne asobọrrie, Ọ Gha Yẹ Ruẹ Ne U Rẹn Ne Ẹmwata Ra? ne ọ yan owa. Ọ ghi tama rẹn: “Te ima ghae ebe na khian vbe ẹdogbo na. Ọ rhie ewanniẹn ye inọta ehan ne emwa nibun mobọ nọ. Ọghuẹ na khin.” Ọgbaroghe ọghe otako nii keghi kha wẹẹ, emwa gha rẹn emwi nọ mu ima rre, orhiọn iran ghi sotọ. Ẹghẹ nii, ẹi ghi lọghọ vbe u gha khian ghi kporhu ma iran. Vbe iyeke ọni, ọgbaroghe ọghe otako nii ghi nọ nene ọ yan owa wẹẹ: “Vbuwe avbe inọta na, de ne u hoo na rhie ewanniẹn yi vbọ?” Deghẹ ọ yan owa na zẹ ọkpa vbọ, ọgbaroghe ọghe otako nii ghi wee nene asobọrrie, ne irẹn vbe ọ yan owa mieke na ziro yan ewanniẹn ne Baibol rhie ye nene inọta. Ugbẹnso, ọ ghi tobọ re zẹ inọta ọkpa ne irẹn vbe ọ yan owa gha ziro yan. Vbene ẹmwata, odẹ ughughan rrọọ na ya mu ẹmwẹ so vbe ikporhu. Vbe ẹdogbo eso, avbe ọ yan owa keghi hoo ne a ka tuẹ iran ẹsẹse, a ke kporhu ma iran. Emwi nọ gha ru iyobọ ne ima ọre wẹẹ, ne ima hia ne odẹ ne ima ya kporhu guaẹro ighẹ ẹdogbo ọghe ne ima ye.
(Matiu 7:28, 29) Ugbẹnvbe Jesu ghi guan ẹmwẹ na hia nẹ, unu keghi yan emwa ni rre evba rhunmwuda, vbene ọ ya maa emwa emwi hẹ, 29 Ọ ma ye vbe iran ni maa emwa Uhi. Ẹmwẹ asẹ ọghe obọ ẹre ọre ọ ta.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 7:28, 29
unu keghi yan emwa: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹre ladian keghi dekaẹn “ne emwi kpa ọmwa odin sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi ya egbe wọọ ọmwa.” Zẹvbe ne a ya loo ẹmwẹ na mwa, ọ gi ima rẹn wẹẹ imamwaemwi ọghe Jesu keghi mu emwa ni gbẹbu ekhọe.
vbene ọ ya maa emwa emwi: Ọna keghi dekaẹn odẹ ne Jesu ya maa emwa emwi kevbe obẹlẹ nọ loo ro vbe ikporhu nọ kpee re vbe uhunmwu oke.
Ọ ma ye vbe iran ni maa emwa Uhi: Jesu keghi lughaẹn ne iran ni maa emwa uhi rhunmwuda wẹẹ, ẹi re erhavbavbotọ ọghe emwa nagbọn ẹre iran ghaa maa emwa re. Te Jesu ghaa guan zẹvbe ọmwa nọ mwẹ asẹ, kevbe zẹvbe ọmwa ne Jehova ya zẹ ihe egbe. Ẹmwẹ Ọghe Osanobua ẹre imamwaemwi ọghẹe hẹnhẹn egbe yan.—Jọn 7:16.
E Baibol Na Tie
(Matiu 6:1-18) “Mu egbe ruẹ ye ọghọ ne iwinna ugamwẹ iyayi ruẹ ghẹ gha re ọghe na ba bẹghe mwẹ, ọ gha khian ọghe ne a ya voro vbe rriọ nẹ, Erhaa ne ọ rre ẹrinmwi i ghi san ruẹ ẹse. 2 Rhunmwuda ọni, u gha rhie emwi ne nẹimwẹ, ghẹ yae khian wa do ghe, zẹ vbe ne avbe iran ni ze imamase ru vbe ada kevbe ọgua ediọn. Te iran ruẹe ne a ba gha tian iran. Ere ne ọ rrọọ ne iran wa vbe fo nẹ vbe vba 3 U gha ru ẹse ne nẹimwẹ, giẹe gha re uma uwẹ vbe ọre ọkpa, vbe ne ọse ruẹ ne ọ sike ruẹ sẹ i na rẹn, 4 Erhaa ne ọ bẹghe emwi ne u ru vbe ẹkhokho de ra do san ruẹ ẹse. 5 “U gha na erhunmwu, ghẹ ya egbeta avbe ni zẹ imamase ni mudia na erhunmwu vbe ọgua ediọn kevbe ihuada ne agbọn miẹn ehe na gha dẹghe iran, Ne I tama uwa, ere ne ọ rre iran re wa vbe fo ye evba ne. 6 Sokpan wẹ gha ra na erhunmwu, la ughugha ruẹ, khui urho, na erhunmwu ghe Erhaa ne a i bẹghe. Erhaa ne ọ bẹghe emwi ne u ru vbe ẹkhokho, gha san ruẹn ẹse. 7 U gha na erhunmwu, ghẹ gha talọ kpẹẹrẹ vbe ne iran ne enigẹbọ ru. Iran ro wẹẹ erhunmwu gha tan ọre Osanobua gha na họn erhunmwu iran. 8 Wa ghẹ ye egbe ta iran. Erha uwa rẹn emwi ne uwa i mwẹ nẹ wa te do nọ rẹn. 9 “Vbenian ọre uwa ya gha na erhunmwu: “‘Erha mwa ne ọ rre ẹrinmwi: Gia ya ọghọ ne eni ruẹ nọhuanrẹn. 10 Gie Arriọba ruẹ rre, gia gha ru iho ruẹ vbe agbọn vbe ne iran ru vbe ẹrinmwi. 11 Rhie evbare ne ọ sẹe ne ima ẹre na. 12 Ya orukhọ mwa hia bọ mwa, vbe ne ima ya bọ enirumwa khọ. 13 Ghẹ gia danmwẹ mwa ghe, rhie mwa lẹre hin obọ Ọkaẹrhia Nii.’ 14 “Wa gha ya emwi ne emwa ru uwa re khọ bọ iran, erha uwa ne ọ rre erinmwi gha vbe ya bọ uwa. 15 Sokpan, deghẹ wa ma ya bọ emwa ni ru uwa khọọ, Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi i vbe ya orukhọ uwa bọ uwa. 16 “Wẹ gha rre aguẹ, ghẹ suku aro ua vbene avbe ni zẹ imamase ru. Iran ghi se ohanmwẹ ye aro vbe iran a gha khian vbe adesẹ ore ẹvbo, vbene agbọn hia gha na rẹn ighẹ aguẹ iran ye. Ne I tama uwa, ere ne ọ rre iran re wa vbe fo ye evba nẹ. 17 Wẹ gha rre aguẹ, sa amẹ kpe aro ua, salọ eto ruẹ, 18 ne emwa ọvbehe ghẹ rẹn ighẹ aguẹ ọre u ye, na mien wẹ Erhaa ne a i bẹghe ọkpa ọre ọ rẹnrẹn. Erhaa ne ọ rẹn emwi ne u ru vbe ẹkhokho gha san ruẹn ẹse.
JANUARY 22-28
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 8-9
“Te Jesu Wa Hoẹmwẹ Emwa”
(Matiu 8:1-3) Jesu ghi tuorre vbe uhunmwu oke, emwa hia keghi vẹ lelẹe. 2 Ọmwa ọkpa ne ọre ọkhọnmwọ alalọ keghi bu ẹre rre, ọ keghi diguẹ nẹẹn, ọ wẹẹ, “Dọmọ o, deghẹ u hoo, u gha sẹtin sinmwi mwẹ.” 3 Jesu keghi niẹn obọ ya kan rẹn, ọ wẹẹ, “I wa hoo ne egbe rran ruẹn.” Vbe ọwarọkpa ni, alalọ ni keghi lahin ẹre egbe rre.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 8:3
Jesu keghi [ya obọ] kan rẹn: Uhi e Mosis khare wẹẹ, te ọ khẹke na viọ avbe ọkhọnmwọ oti gha rrie agọ ọvbehe nọ ma sikẹ agọ ne Ivbi Izrẹl dia, ne emianmwẹ ọghe iran ghẹ mieke na vẹwa. (Lẹv 13:45, 46; Nọm 5:1-4) Vbọrhirhighayehẹ, avbe ọkaolotu ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju keghi gbe uhi ọghe obọ iran nọ dekaẹn obọ na khian ya gha mu avbe ọkhọnmwọ oti. Vbe igiemwi, iran khare wẹẹ ọmwaikọmwa gha khian sikẹ ọkhọnmwọ oti, ọ ghi ya ibata 6 khian rree nẹẹn, sokpan ẹdẹ ne ẹhoho gha hoho, ọ ghi ya ibata 150 khian rree nẹẹn. Rhunmwuda uhi na, emwa kegha ya obọ atosi mu avbe ọkhọnmwọ oti. Ivbi e Ju kegha tian ọmamwaemwi ọkpa nọ lẹre vbe ọ miẹn emwa ni mwẹ emianmwẹ oti kevbe ọmamwaemwi ọvbehe nọ ghaa ya ugbe khulo avbe ọkhọnmwọ oti. Sokpan Jesu ma yin vberriọ. Rhunmwuda ekhọe itohan ne Jesu ghaa mwẹ, vbe ọ ghi miẹn ọkhọnmwọ oti ọkpa, ọ na ya obọ kan rẹn—ọna keghi re emwi awua ne Ivbi e Ju. Agharhemiẹn wẹẹ, Jesu gha te sẹtin ya ẹmwẹ ne unu kẹkan muẹn egbe rran, ọ na ye ya obọ kan rẹn.—Mat 8:5-12.
I wa hoo ne egbe rran ruẹn: Ẹi re te Jesu wa kue yọ kẹkan wẹẹ irẹn ghaa muẹn egbe rran, te ọ gele rhiẹre ma wẹẹ, irẹn hoo ne irẹn ru vberriọ. Ọna rhiema wẹẹ, ahoẹmwọmwa ne Jesu ghaa mwẹ daa emwa, ẹre ọ gua re kpa ya gha ru iyobọ ne iran.
(Matiu 9:9-13) Jesu keghi kpao vbe evba rre, ugbẹn vbe ọ ghi khian, ọ miẹn okpia ọkpa ne a tiẹre Matiu, ọ tota ye ehe ne ọ na koko igho uhunmwu. Ọ keghi khama rẹn wẹẹ, “Lele mwẹ.” Matiu keghi guakpao, ọ na lelẹe. 10 Jesu ghi rri evbare vbe owa ẹre, nibun vbe uwu iran ni koko igho uhunmwu kevbe avbe ẹwobi emwa keghi rre, iran deba irẹn kevbe erhuanegbe ẹre gha rri evbare. Ugbẹn vbe eso vbe uwu avbe Farisi ghi miẹn ọna, iran khama avbe erhuanegbe ẹre wẹẹ, “Vbọzẹ ne arowa uwa na gu avbe emwa vberriọ rri evbare yi?” 12 Jesu ghi họn, ọ tama iran wẹẹ, “Ọmwa ne egbe rran rẹn i bu ọbo, sokpan iran nikhuọnmwi. 13 Wa gualotọ emwi ne a ya ẹmwẹ ne ọ rre ebe nọhuanrẹn na kha, ‘I ma we ne uwa ye aranmwẹ zẹ ese ghe mwẹ, itohan ọre iho.’ I ma rre do tie avbe adazẹ sokpan avbe ẹwobi emwa ẹre I rre do tie.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 9:10
rri evbare: Ọmwa na guobọ re, ẹre a gu rrie evbare. Rhunmwuda ọni, Ivbi e Ju ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ Jesu ma gha gu emwa ne ẹi Ivbi e Ju rri evbare.
iran ni koko igho uhunmwu: Ivbi e Ju nibun ghaa gu arriọba ọghe Ivbi e Rom koko igho uhunmwu. Te emwa wa gha khẹko Ivbi e Ju ni ghaa koko igho uhunmwu rhunmwuda wẹẹ iran ku obọ gbe bae arriọba ọvbehe kevbe wẹẹ, igho ọkpẹtẹnyẹn ẹre iran ghaa fian emwa re. Aro ne Ivbi e Ju ya gha ghee emwa orukhọ kevbe avbe igbiaragia ẹre iran vbe ya gha ghee iran ni koko igho uhunmwu.—Mat 11:19; 21:32.
(Matiu 9:35-38) Jesu keghi suẹn gha lele avbe ẹvbo nekhua kevbe ne giẹre ni rre enii khian, ọ kegha ma iran emwi vbe dọmwade ọgua ediọn, ọ keghi kporhu Iyẹn Ne ọ maan ọghe Arriọba Osanobua. Ọ keghi mu iran hia ni khuọnmwi kevbe ni huẹhuẹ egbe rran. 36 Ugbẹn vbe ọ ghi miẹn avbe emwa ni gbe ẹbu, ekhọe ẹre keghi vuọn ne agiẹngiẹn, rhunmwuda ehia wa khọn yo khọn rre zẹ vbe ohuan ne ẹ i mwẹ nọ suẹe. 37 Rhunmwuda ọni, ọ tama avbe erhuanegbe ẹre wẹẹ, “Emwiorhọ bun ẹsẹse sokpan emwa ni rhọ emwiokọ ma sẹ hiehiere. 38 Wa na erhunmwu ne Nọyaẹnmwa gie emwa nibun gha dee ne iran do rhọ emwiorhọ la owa.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 9:36
ekhọe ẹre keghi vuọn ne agiẹngiẹn: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian nọ re splag·khniʹzo·mai keghi khọ ẹmwẹ Grik na ke zedu ẹre ladian ighẹ ne ẹmwẹ “ibiẹ” (splagʹkhna). Ẹmwẹ na keghi gie vbene emwi gele ye ọmwa hẹ vbe ekhọe. Ẹmwẹ na ẹre Ivbi e Grik mobọ loo ya gie ọmwa nọ gele mwẹ ẹnina.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 8:8-10) Ọkaokuo na wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Ẹ i re vberriọ, mẹ ma sẹ ne u gha bu gha die owa. Ke emwa na guan gha khian, egbe gha rran ọguọmwadia mwẹ. 9 Mẹ mwẹ emwa ne I gie mwẹ uhunmwu, I vbe mwẹ ne imẹ gie ẹre uhunmwu, I gha wẹẹ ne ọna gha khian, ọ ghi gha khian, I ghi vbe wẹẹ ọna gha dee, ọ ghi gha dee, I ghi vbe tama ọviẹn mwẹ wẹẹ, ‘Ru emwi na, ọ ghi gele ruẹe.’” 10 Ẹmwẹ na keghi wa yan Jesu unu an vbe ọ họẹn, ọ keghi tama iran ni lelẹe khian wẹẹ, “I ma he miẹn ọmwa ne ọ mwẹ iyayi vbenian vbe avbe emwa Izrẹl.
w02 8/15 13 okhuẹn 16
“I Rhie Igiemwi Yotọ Ne Uwa”
16 Erriọ vbe gha ye, vbe ẹghẹ ne ọkaokuo ọkpa ne Ovbi e Rom, ya bu e Jesu rre do tama rẹn wẹẹ, ne ọ mu ọguọmwadia ọghẹe egbe rran, Jesu rẹnrẹn wẹẹ nene ọkaokuo mwẹ abakuru nibun. Vbe ẹghẹ Jesu, ọ lọghọ a te miẹn ọkaokuo nọ ma he do ọmwa izigha kevbe ne ẹi mwẹ obọ vbe igẹbọ. Ọrheyerriọ, Jesu keghi rhie aro tua amuẹtinyan nọ wegbe ne ọkaokuo ni ghaa mwẹ. (Matiu 8:5-13) Vbe Jesu rre uhunmwu erhan irrioya, ọ ghaa mwẹ izigan ọkpa na vbe kan mu erhan ne Jesu gu guan. Ne Jesu gha te ya gu ẹre gui ye orukhọ ne ọ he ru, Jesu keghi rhie ayayẹro nẹẹn. (Luk 23:43) Jesu rẹnrẹn wẹẹ, deghẹ a na gha rhie aro tua ako ne emwa ọvbehe ma na musọe, ọ sẹtin gbe orhiọn ye iran iwu. Vbe ne ai na gbe awawẹ, ne Jesu na gha rhie aro tua emwi esi ne emwa ru, ọ keghi gua iran kpa ya gha mwẹ alaghodaro.
(Matiu 9:16, 17) Ọmwa i ra rhie ukpọn ọgbọngbọn ya te ẹwu nọ rẹhu nẹ, rhunmwuda, te ne a ya tẹe ni ra yuo fua vbọ, ukpọn ni ghi vbe dọlegbe yanghan sẹ ayọ. 17 Erriọ vbe nọ, a i ra ruẹn ayọn ne ọ he ye fian ye ọgọ ohian ne ọ rẹhu nẹ, a gha ruẹe vberriọ, te ọgọ ni ra sa fua. Nene ayọn kevbe ọgọ ghi koko la ọrhiae rrie. A gha ruẹn ayọn ne ọ fian ye ọgọ ọgbọn, eveva ghi gu egbe ro.”
jy 70 okhuẹn 6
Vbọzẹe Ne Erhuanegbe Jesu Ma Na Mu Awẹ
Te Jesu ghaa hoo ne erhuanegbe Jọn ne Baptist rẹn wẹẹ, esa i rrọọ ne erhuanegbe irẹn khian ya lele avbe erhavbavbotọ ọghe ugamwẹ Ivbi e Ju, vbe na ghee awẹ nọ gua Ivbi e Ju obọ ro. Jesu vbe gha hoo ne iran rẹn wẹẹ, irẹn ma rre do yẹrikẹ ighẹ ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju na gha rherhe ho bẹkun. Jesu ma hoo ne erhuanegbe ẹre gha mwẹ obọ vbe ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju ni ya ilele ọghe emwa nagbọn ru emwi. Irẹn ma rre do ya ukpọn ọgbọn dọlọ ukpọn nọ fafa nẹ ra ne ọ do ruẹn ayọn nọ fian ye uwu ọgọ ohian nọ rẹhu nẹ.
E Baibol Na Tie
(Matiu 8:1-17) Jesu ghi tuorre vbe uhunmwu oke, emwa hia keghi vẹ lelẹe. 2 Ọmwa ọkpa ne ọre ọkhọmwọ alalọ keghi bu ẹre rre, ọ keghi diguẹ nẹẹn, ọ wẹẹ, “Dọmọ o, deghẹ u hoo, u gha sẹtin sinmwi mwẹ.” 3 Jesu keghi niẹn obọ ya kan rẹn, ọ wẹẹ, “I wa ho ne egbe rran ruẹn.” Vbe ọwarọkpa ni, alalọ ni keghi lahin ẹre egbe rre. 4 Jesu keghi tama rẹn weẹ, “Danmwehọ, ghẹ tama ọmwa rhọkpa. Wa bu ohen gha khian nian ne ọ ghe ruẹ egbe, ya zọ ese ne Mosis fian yọ ne emwa mien ehe na rẹn ghe egbe rran ruẹn nẹ.” 5 Ugbẹn vbe Jesu ghi wa laọ Kapaniọn, ọkaokuo e Rom ọkpa bu ẹre rre do nọ iyobọ, ọ weẹ 6 “Dọmọ o, ọguọmwadia mwẹ ọkpa khuọnmwi vbe owa, obọ wa dae, e i sẹtin kpaegbe, ẹ i sẹtin fiegbe werriẹ.” 7 Jesu keghi tama rẹn wẹẹ, “I de ne I do mu ẹre egbe rran.” 8 Ọkaokuo na wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Ẹ i re vbe rriọ, mẹ ma sẹ ne u gha bu gha die owa. Ke emwa na guan gha khian, egbe gha rran ọguọmwadia mwẹ. 9 Mẹ mwẹ emwa ne I gie mwẹ uhunmwu, I vbe mwẹ ne imẹ gie ẹre uhunmwu, I gha wẹ ne ọna gha khian, ọ ghi gha khian, I ghi vbe wẹ ọna gha dee, ọ ghi gha dee, I ghi vbe tama ọviẹn mwẹ wẹẹ, ‘Ru emwi na, ọ ghi gele ruẹe.’” 10 Ẹmwẹ na keghi wa yan Jesu unu an vbe ọ họẹn, ọ keghi tama iran ni lelẹe khian wẹẹ, “I ma he miẹn ọmwa ne ọ mwẹ iyayi vbenian vbe avbe emwa Izrẹl. 11 Ne I tama uwa, emwa nibun gha ke ọlarre owẹn kevbe ọlarrie owẹn rre, iran ghi gu Ebraham, kevbe Aizik kevbe Jekọb tota rri evbare vbe Arriọba ẹrinmwi. 12 A ghi khulo iran ne a mobọ roo ighẹ ọ yan nene Arriọba ku uwu ebiebi vbe ore. Iran ghi gha viẹ, iran, ghi gha rriakọn khuara vbe evba.” 13 Jesu keghi tama ọkaokuo ni wẹẹ, “Gha khian ọ gha sẹ nuẹn vbene u yayi.” Egbe keghi wa rran ọguọmwadia ọkaokuo ni vbe ọwarọkpa. 14 Jesu kegha rrie owa Pita, ọ keghi do vba iye amwẹ Pita lovbiẹ rhunmwuda evbirraro ruẹe. 15 Jesu keghi ya obọ kan rẹn obọ, evbirraro ni na wa sọrae. Rẹn keghi guakpao, ọ na mu ọghọ ye iran egbe. 16 Ugbẹn vbe ọ ghi sẹ ota, iran keghi viọ emwa nibun ni mwẹ orhiọn esu bu Jesu rre. Rẹn keghi ya ẹmwẹ unu khulo avbe orhiọn esu ni ladian, ọ keghi sinmwi iran nikhuọnmwi hia, 17 Jesu ru avbe emwi na, ne ẹmwẹ ne akhasẹ Aizaia tae miẹn ehe na sẹ wẹẹ, “Rẹn tobọre ọre ọ viọ emianmwẹ mwa, ọ keghi vbe viọ ohuẹhuẹ mwa hia gha rrie.”
JANUARY 29–FEBRUARY 4
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | MATIU 10-11
“Jesu Gie Na Tie Emwa Ne Iran Do Gha Mwẹ Egberọkhọmwẹ”
(Matiu 10:29, 30) A miẹn ogbodu dẹ ọre eva ikọbọ. Sevba ọkpa kẹkan i sẹtin de fi otọ vbene Erha uwa ma na kue yọ. 30 Sokpan eto ne uhunmwu uwa hia ọre a ka gba totooto.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 10:29, 30
ogbodu: Ẹmwẹ ọghe grik nọ re strou·thiʹon na ke zedu ẹre ladian ẹre a mobọ loo ya gie avbe ahianmwẹ nekherhe. Ahianmwẹ na tie ẹre ogbodu ọre emiowo nọ ghi ro sẹ vbe ẹki.
ikọbọ: Ọna ọre igho na hae ọmwa re vbe a gha winna vbe ifuanro 45. (Ya ghee App. B14 ọghe nwt.) Vbe okhian nogieha ne Jesu mu gha rrie Galili, ọ keghi kha wẹẹ ikọbọ (ra assarion) ọkpa ẹre a ya khiẹn ogbodu eva. Vbe ukpo ọkpa ghi gberra nẹ, vbe Jesu ghi kporhu vbe Judia, ọ na kha wẹẹ, a gha sẹtin ya ikọbọ eva dẹ ogbodu isẹn. (Luk 12:6) Ma gha ghee emwi eva ne Jesu tae, ọ ya ima rẹn wẹẹ, vbene ogbodu ghi ro sẹ, avbe oduẹki keghi ya ọkpa do yọ vbe ọmwa gha de enẹ.
eto ne uhunmwu uwa [keghi re na] ka gba: Eto ni rre uhunmwu ọmwa nagbọn gberra 100,000. Ne Jehova na rẹn ima rẹn inu eto nọ rre ima uhunmwu, ọni rhiema wẹẹ, aro ọghẹe sotọ vbe egbe dọmwadẹ erhuanegbe Jesu.
avbe efoto ra e vidio ni rre nwtsty
Ogbodu
Avbe ogbodu ọre ahianmwẹ nọ ghi ro sẹ vbe ẹki. Ọmwa gha winna vbe ifuanro 45 kẹkan, ọ sẹtin de eva vbe ahianmwẹ na. Ẹmwẹ ọghe grik na ke zedu ẹre ladian ẹre a mobọ loo ya gie avbe ahianmwẹ nekherhe vbe na ghee avbe ogbodu na mobọ miẹn vbe owa (Passer domesticus biblicus) kevbe na mobọ miẹn vbe Spain (Passer hispaniolensis). Te avbe ahianmwẹ na wa ye kpọọ vbe otọ Izrẹl do fi ẹdẹnẹrẹ.
(Matiu 11:28) Wa bu mwẹ gha dee, wa hia ne ihẹ nọkhua ne ọ mu wọọ ẹre egbe, I gha rhie ikẹtin ne uwa.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 11:28
wa hia ne ihẹ nọkhua ne ọ mu wọọ ere egbe: Emwa ne Jesu gha ra guan kaẹn ọre emwa na miẹn wẹẹ, osi kevbe orhikhan agbọn siẹn yan ginna otọ. Umaro umaro ẹre iran ghi ya ga e Jehova rhunmwuda avbe erhavbavbotọ ne avbe ọkaolotu ugamwẹ mu bae Uhi e Mosis. (Mat 23:4) Ya sẹ egbe Ẹdẹ Ikẹtin na te ya hẹwẹ, avbe ọkaolotu ugamwẹ i gie egbe rọkhọ iran.—Ẹks 23:12; Mak 2:23-28; Luk 6:1-11.
I gha rhie ikẹtin ne uwa: Ẹmwẹ ọghe Grik na ke zedu ẹre ladian ighẹ ne ẹmwẹ “ikẹtin” keghi dekaan ne ọmwa gha hẹwẹ (Mat 26:45; Mak 6:31) kevbe nọ rọkhọ egbe vbe iyeke ẹsọn nọ miẹn ne orhiọn mieke na dọlegbe la re iwu (2 Kọr 7:13; Fai 7). Ọmwa nọ khian mu “urọnghọn” (Mat 11:29) ọghe Jesu, i khian wa viọ obọ kua akhara. Ẹmwẹ ọghe Grik na, ya ima rẹn wẹẹ, te Jesu khian rhie ẹtin ye iran iwu ighẹ emwa ne egbe wọọ re ne iran mieke na sẹtin mu ihẹ ọghẹe nọ ma khua gbe.
(Matiu 11:29, 30) Wa rhie urọnghọn mwẹ ye urhu uwa, wa do ruẹ emwi vbe ehe ne I ye rhunmwuda, ọmwa ne ọ fu kevbe ne ọ mu egberriotọ ọre imẹ khin, wa gha miotọ na hẹwẹ. 30 Urọnghọn ne I gha rhie ne uwa ye rọkhọọọ, ihẹ ne I gha mu ne uwa ye hogha.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Mat 11:29
Wa rhie urọnghọn mwẹ ye urhu uwa: Emwi ne Jesu yae kha ne ọ na wẹẹ, na mu “urọnghọn” ọghẹe ọre na miẹn ọnrẹn yi ighẹ ọdakha ọghẹe kevbe na họn ẹmwẹ ne irẹn. Adeghẹ urọnghon eva ẹre Jesu ghaa mwẹ vbe ekhọe, egbe ne Osanobua mu nẹẹn, ọni rhiema wẹẹ, te irẹn hoo ne erhuanegbe ẹre do deba irẹn mu urọnghọn ọghẹe. Adeghẹ erriọ nọ, ẹmwẹ na gha te loo vbe ako na ọre: “Wa do deba mwẹ mu urọnghọn mwẹ.” Sokpan deghẹ urọnghọn ne Jesu ghaa guan kaẹn, ọre ne irẹn tobọ irẹn khian mu ne erhuanegbe ẹre, ọni rhiema wẹẹ te erhuanegbe ẹre gha miẹn ọdakha ọghẹe yi.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Matiu 11:2, 3) Jọn ghi họn vbe uwu eghan vbene Jesu winna hẹẹ, ọ gie eso vbe uwu avbe erhuanegbe ẹre 3 Iran nọ Jesu wẹẹ, “Tama ima, wọ ọrọre ọmwa ne Jọn wẹẹ ọ dee ra ne ima gha khọ ọmwa ọvbehe?”
jy 96 okhuẹn 2-3
E Jon Ghaa Hoo Nọ Họn Vbe Unu Jesu
Ọta ne Jọn nọ rẹn kpa ruẹ odin ra? Vbe ẹghẹ ne Jọn ya dinmwi Jesu ye amẹ vbe ukpo eva nọ gberra, ọ bẹghe vbene orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ya tuorre yan Jesu hẹ kevbe vbene Osanobua ya tae wẹẹ irẹn miẹn Jesu yi. Ẹi re te Jọn ma gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Akpawẹ Jọn ma gha mwẹ amuẹtinyan, Jesu i ghẹ te tian rẹn. Deghẹ ẹmwata nọ wẹẹ, e Jọn ma gha gbawawẹ, vbọ ghi zẹ ne ọ na ghi nọ Jesu egbe ọta vberriọ?
Ọ gha kẹ, te Jọn ghaa hoo ne Jesu ya unu ẹnrẹn tae wẹẹ, irẹn ọre Mẹzaia rhunmwuda, ọ na gha rhie orhiọn ye ọre iwu, ne ọ ya zinegbe oya nọ ghaa re vbuwe eghan. Ọta ne Jọn nọ Jesu re, vbe ya ima rẹn emwi ọvbehe vbekpa re. E Jọn wa rẹn ẹmwẹ akhasẹ nibun ni suigiẹ yọ wẹẹ, Ọmwa Ne Osanobua Hannọ Zẹ ẹre ọ khian gha re ọba kevbe ọmiọnmwafan. Sokpan vbe ọ ghi rre uki eso ne Jesu dinmwiamẹ, a keghi mu Jọn fi eghan. Ọni ẹre ọ si ẹre ne Jọn na gha hoo nọ rẹn deghẹ ọmwa ọvbehe dee nọ khian do winnaẹn fo ighẹ iwinna ne ẹmwẹ akhasẹ wẹẹ e Mẹzaia gha ru.
(Matiu 11:16-19) “De emwi ne I gha ya ivbiorre na gie? Iran yevbe ibiẹka ni tota vbe ẹki. Otu ọkpa ghi van ọkan mu nọkpa wẹẹ, 17 ‘Ma kpe ema irhiọha ne uwa, wa ma ku. Ma so ihuan irorinmwi ne uwa, wa ma viẹ.’ 18 Vbe Jọn ne Baptist rre, ọ kegha yo aguẹ, ẹ i vbe da ayọn. Emwa ghi ra kha, iran wẹẹ, ‘Te ọ mwẹ orhiọn Esu.’ 19 Ovbi Ọmwa ghi vbe rre, ọ kegha re, ọ kegha da. Emwa ghi ra vbe kha, iran wẹẹ, ‘U ghe ọre ighẹ ọmwẹko, ọ dayọn, irẹn vbe iran ni koko igho uhunmwu kevbe avbe ẹwobi emwa ọre ọ gba mu obọ!’ Vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, emwi ne a ya ẹwaẹn Osanobua miẹn, ọre ọ kha ene unu ẹwaẹn Osanobua.”
jy 98 okhuẹn 1-2
Utumwẹ Nọ Ne Orre Ni Zẹ Itun Vbe Ehọ
Jesu wa gha ya aro nọ ghaan ghee Jọn ne Baptist, sokpan de aro ne emwa nibun ya gha ghee ẹre? Jesu khare wẹẹ “ivbiorre na. . . . yevbe ibiẹka ni tota vbe ẹki. Otu ọkpa ghi van ọkan mu nọkpa wẹẹ, ‘Ma kpe ema irhiọha ne uwa, wa ma ku. Ma so ihuan irorinmwi ne uwa, wa ma viẹ.’”—Matiu 11:16, 17.
De emwi ne Jesu ya ẹmwẹ na kha? Jesu keghi rhie tẹ wẹẹ: “Vbe Jọn ne Baptist rre, ọ kegha yo aguẹ, ẹ i vbe da ayọn. Emwa ghi ra kha, iran wẹ, ‘Te ọ mwẹ orhiọn Esu.’ Ovbi Ọmwa ghi vbe rre, ọ kegha re, ọ kegha da. Emwa ghi ra vbe kha, iran wẹẹ, ‘U ghe ọre ighẹ ọmwẹko, ọ dayọn, irẹn vbe iran ni koko igho uhunmwu kevbe avbe ẹwobi emwa ọre ọ gba mu obọ!’” (Matiu 11:18, 19) Zẹvbe Nazirite, Jọn keghi ya arrọọ ọghẹe khian ne khuẹrhẹ, ọ ma vbe gha da ayọn sokpan emwa na gha kha wẹẹ orhiọn dan ẹre ọ loo re. (Nọmbas 6:2, 3; Luk 1:15) Vbe ọghe Jesu, odẹ ne ọ ya loo arrọọ ọghẹe ma lughaẹn ne emwa ọvbehe. Ọ gha re, ọ vbe gha da ye oreghe, ọrheyerriọ, emwa kegha tie ẹre ọdayọn kevbe ọmwa nọ rri oregbe. Ai sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn emwa nagbọn rhunmwuda te unu iran ta yo ta rre.
E Baibol Na Tie
(Matiu 11:1-19) Ugbẹn vbe Jesu ghi gu avbe erhuanegbe ẹre ne iweva guan avbe ẹmwẹ na hia fo nẹ, ọ keghi vbe kpao ya gha ma emwa emwi vbe ẹvbo ni lẹga enii. 2 Jọn ghi họn vbe uwu eghan vbene Jesu winna hẹẹ, ọ gie eso vbe uwu avbe erhuanegbe ẹre 3 Iran nọ Jesu wẹẹ, “Tama ima, wẹ ọrọre ọmwa ne Jọn wẹẹ ọ dee ra ne ima gha khọ ọmwa ọvbehe?” 4 Jesu wanniẹn tama iran wẹẹ, “Wa ya tama e Jọn ẹmwẹ ne uwa họn ẹn kevbe emwi ne aro uwa sẹe na. 5 Avbe arhu aro bẹghe odẹ, avbe uke khian, a khuẹ avbe ekhọnmwoti huan, avbe ayin ehọ họn ẹmwẹ, a huẹn avbe ni wulo kpaegbe, a kporhu Iyẹn Ne ọ maan ma avbe ivbiogue. 6 Afiangbe ọre ọghe ọmwa ne ọ ma gbe ọkhọnmwẹ ọkhọnmwẹ vbekpa mwẹ.” 7 Erhuanegbe Jọn ghi kpao nẹ, Jesu keghi suẹn gha ta ẹmwẹ Jọn ma iran ni gbe ẹbu ye ehe ne ọ ye wẹẹ, “Ẹghẹ ne uwa na bu Jọn gha rrie uwu ato, de egbe ọmwa ne uwa te ro ighẹ ọ khin? Ebe erhan ne ọhoho biyo birre? 8 De emwi ne uwa ladian ya ghee? Ọmwa ne ọ ye ukpọn haan nọ ra? Ẹguae ọre a na miẹn egbe ọmwa vbe rriọ. 9 Wa tama mwẹ, vbe uwa te ya ghe? Akhasẹ nọ ra? Emwata ọni khin, sokpan ne I tama uwa, ọ kpọlọ sẹ akhasẹ. 10 Jọn ọrọre ọmwa ne a gbẹn ebe ọre wẹẹ, ‘Osa-nobua khare wẹẹ, Ọguọmwadia mwẹ ne I gha gie ne ọ do ze odọ ye otọ khẹ ruẹ ọre ọna khin’ 11 Ne I khama uwa, emwa ni he rrie agbọn na hia, Jọn ne Baptist ọrọre ne ọ kpọlọ sẹ vbe uwu ehia. Sokpan, ọmwa ne ọ vbe kanmwa sẹ vbe Arriọba ẹrinmwi kpọlọ sẹ ọre. 12 Ke eghe ne Jọn ya suẹn gha kporhu do sẹ babanna, Arriọba ẹrinmwi ke khian ne a ya ẹkiudu dekun, emwa ni wegbe vbe hia ne iran ya ẹtin yae khian ọghe iran. 13 Ọ te do sẹ ẹghẹ e Jọn, avbe akhasẹ kevbe Uhi e Mosis, ẹmwẹ Arriọba ni ọre iran gha ta. 14 Adeghẹ wa gha ya ẹmwẹ iran yi, e Jọn ọrọre Elaija ne iran khare ighẹ ọ dee. 15 Ne ọ mwẹ ehọ gie ẹ họn. 16 “De emwi ne I gha ya ivbiorre na gie? Iran yevbe ibiẹka ni tota vbe ẹki. Otu ọkpa ghi van ọkan mu nọkpa wẹẹ, 17 ‘Ma kpe ema irhiọha ne uwa, wa ma ku. Ma so ihuan irorinmwi ne uwa, wa ma viẹ.’ 18 Vbe Jọn ne Baptist rre, ọ kegha yo aguẹ, ẹ i vbe da ayọn. Emwa ghi ra kha, iran wẹ, ‘Te ọ mwẹ orhiọn esu.’ 19 Ovbi Ọmwa ghi vbe rre, ọ kegha re, ọ kegha da. Emwa ghi ra vbe kha, iran wẹẹ, ‘U ghe ọre ighẹ ọmwẹko, ọdayọn, rẹn vbe iran ni koko igho uhunmwu kevbe avbe ewobi emwa ọre ọ gba mu obọ!’ Vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, emwi ne a ya ẹwaẹn Osanobua miẹn, ọre ọ kha ene unu ẹwaẹn Osanobua.”