Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
DECEMBER 3-9
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | IWINNA 9-11
“Ọmwa Nọ Zẹ Emwa Kpokpo Keghi Khian Ovbiotu E Kristi Nọ Ya Izọghae Kporhu”
(Iwinna 9:1, 2) Vbe uwu ẹghẹ ne a kha na, e Sọl keghi wa gha yan dunmwu ẹgan vbene irẹn gha gbele avbe erhuanegbe Nọyaẹnmwa hẹ. Ọ keghi bu Ogie Ohẹn gha khian. 2 Ọ na ya miẹn ẹre ebe ọghe irẹn ọna khin [ebe asẹ, NW ], ne ọ rhie mwẹ gha rrie ọgua ediọn avbe Ju ni rre Damaskọs wẹẹ, irẹn gha miẹn emwa ni lele odẹ ọghe Nọyaẹnmwa vbe odọ, ne ọ sẹtin munọ ehia, ikpia kevbe ikhuo nọ viọ iran gha die Jerusalẹm.
Etẹn Ni Rre Iko Keghi ‘Sọyẹnmwẹ Ọfunmwegbe Vbe Ẹghẹ Eso’
IRAN ghi zẹ khian, iran keghi sẹ ọkpẹn e Damaskọs. De emwi ne iran do ru vbe Damaskọs? Te iran khian do kpokpo erhuanegbe Jesu ni rre evba. Emwi ne iran ghaa mwẹ vbe ekhọe, ọre ne iran silo erhuanegbe Jesu hin owa iran rre, iran ghi gbele iran ugbemwẹ obọkewu, iran ghi vbe viọ iran gha rrie Jerusalẹm na ya bu ohiẹn iran vbe iko e Sanhẹndrin.
2 E Sọl nọ ghaa re ọkaolotu ẹbu ọmurhia na, ka rriabe esagiẹn nẹ. Te irẹn wa gha ghọghọ vbe ẹghẹ ne emwa na ya ugbe gbe Stivin rua sirra ẹre; ọrhuanegbe Jesu nọ ghaa mwẹ ẹkoata ẹre Stivin ghaa khin. (Iwinna 7:57–8:1) Agharhemiẹn wẹẹ, e Sọl ghaa kpokpo erhuanegbe Jesu ni rre Jerusalẹm, ọni ma ye sẹ ọre ọkẹn, ọ na gha hoo ne ọ vbe ya kpokpo erhuanegbe Jesu ni rre ẹvbo ọvbehe. E Sọl kegha hoo nọ wabọ iran hia rua ighẹ “emwa ni lele odẹ ọghe Nọyaenmwa.”—Iwinna 9:1, 2; ya ghee ẹkpẹti nọ mwẹ uhunmwuta nọ khare wẹẹ “Asẹ Na Rhie Ne Sọl Vbe Damaskọs,” vbe ipapa 61.
(Iwinna 9:15, 16) Nọyaẹnmwa tama rẹn wẹẹ, “Gha khian rhunmwuda mẹ zẹ ọre nẹ, ne ọ gha re ọguọmwadia mwẹ, ne ọ ya eni mwẹ khian ne a rẹnrẹn ne avbe iran ne ẹi re Ju kevbe avbe ọba kevbe emwa Izrẹl. 16 Mẹ gha tobọ mwẹ rhie ma rẹn oya ne ọ gha re rhunmwuda mwẹ.”
w16.06 7 okhuẹn 4
E Jehova Ọre Ọmakhe Ọghe Ima
4 E Jehova i ghee ikpakpa, sokpan ekhọe ẹre irẹn ghee. (Tie 1 Samuẹl 16:7b.) Ọna keghi rhiegbe ma vbe ẹghẹ ne ọ ya mu iko ọghe Ivbiotu e Kristi gbọọ. Usun emwa ne Osanobua si la iko ọghẹe kegha re emwa ne agbọn wẹẹ ẹi re ọre. (Jọn 6:44) Ọkpa vbe usun iran na kegha re Farisi ọkpa na tiẹre Sọl. E Sọl kegha re ọmwa nọ ghaa fi unu gie Osanobua, nọ ghaa zẹ Ivbiotu e Kristi kpokpo kevbe nọ ghaa ya obọ atosi mu iran. (1 Tim 1:13) E Jehova nọ re Osa “ne ọ ghee ekhọe,” ma ghee Sọl zẹvbe obuẹ ne ẹi mwẹ evbọ gia ya ru. (Itan 17:3) Nọghayayerriọ, Osanobua kegha ghee Sọl zẹvbe obuẹ nọ gha gia ma khian akhe nọ maan—ọni ẹre ọ si ẹre ne irẹn na zẹ ọre, ne ọ ya eni irẹn wewe ma “iran ne ẹi re Ju kevbe avbe ọba kevbe emwa Izrẹl.” (Iwinna 9:15) Emwa ọvbehe ne Osanobua vbe ghee zẹvbe obuẹ ni mwẹ evbọ gia ya ru, kegha re emwa ni ka gha da ayọn gbe egbe, emwa ni ghaa yin uyinmwẹ esakan kevbe avbe oyi. (Rom 9:21; 1 Kọr 6:9-11) Ugbẹnvbe iran ghi ruẹ Evbagbẹn Nọhuanrẹn nẹ, iran na do gha mwẹ irẹnmwi nọ gbae. Ọna ẹre ọ ghi ru iyobọ ne iran ya gha mwẹ amuẹtinyan, iran na vbe kue ne Jehova gha dia iran.
(Iwinna 9:20-22) Ọ keghi wa gha lele ọgua ediọn iran khian, ọ na gha kpe orhu Jesu, ọ wẹẹ, “Irẹn ọrọre Ovbi Osanobua. 21 Unu keghi yan emwa ni họn ẹn hia, iran kegha nọ wẹẹ, “Ọna i re oko nii ne ọ gbele emwa ni ya eni na yi vbe Jerusalẹm? Ẹ i re ne ọ do munọ iran, ne ọ vbe viọ iran bu avbe igie ohẹn ọre ọ yae gha die edinran?” 22 Sokpan orhu ne Sọl kpe keghi wa dọlegbe gha mu otọ sayọ. Ẹmwẹ ne ọ ta ya rhan otọ ẹre ighẹ Jesu ọrọre nene Mẹzaia keghi la ehọ sẹrriọ wẹẹ a ma miẹn Ju ọkpa ne ọ sẹtin gu ẹre muan ẹnrẹn vbe Damaskọs.
Etẹn Ni Rre Iko Keghi ‘Sọyẹnmwẹ Ọfunmwegbe Vbe Ẹghẹ Eso’
15 Muẹn roro vbene ọ ghaa ye emwa hẹ, vbe iran họn vbe Sọl kporhu vbekpae Jesu vbuwe sinagọg. Ẹi mwẹ ọ ma kpa iran odin, ẹi mwẹ ohu ma vbe mu iran. Iran na gha nọ wẹẹ, “Ọna i re oko nii ne ọ gbele emwa ni ya eni na yi vbe Jerusalẹm?” (Iwinna 9:21) Vbe Sọl ghi rhan otọ vbene irẹn do ya ya e Jesu yi hẹ, ọ keghi ya ẹwaẹn nana evbọ suigiẹ yọ wẹẹ “Jesu ọre nene Mẹzaia.” (Iwinna 9:22) Sokpan ẹi re emwa hia ẹre ọ miẹn ẹmwẹ ne Sọl tae yi, rhunmwuda iwinna erhavbavbotọ nọ mu iran kevbe ekhọe itengbemu ne iran ghaa mwẹ. Sokpan e Sọl ma gi egbe wọọ re.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Iwinna 9:4) Irẹn keghi de gbe otọ, ọ keghi họn vbe urhu ọkpa tama rẹn wẹẹ, “Sọl, Sọl, vbọzẹ ne u na zọ mwẹ owẹ?
Etẹn Ni Rre Iko Keghi ‘Sọyẹnmwẹ Ọfunmwegbe Vbe Ẹghẹ Eso’
5 Vbe Jesu gu e Sọl guan vbe ọ rrie Damaskọs, e Jesu ma nọ rẹn wẹẹ: “Vbọzẹ ne u na kpokpo erhuanegbe mwẹ?” Sokpan zẹvbe na ka tae ban, Jesu keghi nọ rẹn wẹẹ: “vbọzẹ ne u na zọ mwẹ owẹ?” (Iwinna 9:4) Vbene ẹmwata, Jesu keghi ghee oya ne erhuanegbe ẹre re vbene a miẹn wẹẹ, irẹn tobọre ẹre ọ rri nene oya.—Mat 25:34-40, 45.
6 Adeghẹ emwa na gha kpokpo ruẹ rhunmwuda amuẹtinyan ne u mwẹ dae Jesu, gha mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova kevbe Jesu wa rẹn ọlọghọmwa ne u werriẹ aro daa. (Mat 10:22, 28-31) Ugbẹnso, e Jehova i khian wa rhie ruẹ hin uwu ọlọghọmwa nii rre. Yerre wẹẹ, Jesu bẹghe ẹre wẹẹ, e Sọl ghaa mwẹ obọ vbe uwu e Stivin, ọ vbe bẹghe vbene Sọl ya gha silo erhuanegbe irẹn ladian vbe owa iran vbe Jerusalẹm. (Iwinna 8:3) Sokpan Jesu na hunwan gha ghee ẹre. Ọrheyerriọ, e Jehova keghi loo e Kristi ya ru iyobọ ne Stivin kevbe erhuanegbe nikẹre ya da imudiase ọghe iran yi.
(Iwinna 10:6) Owa Ọsohian Saimọn ne ọ rre ọkpẹn ẹzẹ ẹre ọ ye.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 10:6
Ọsohian Saimọn: Ọsohian keghi re ọmwa nọ koko ikpakpa aranmwẹ, ọ ghi ya e kẹmika (lime solution) ya kpe eto, efun kevbe ẹvbi nọ rrọọ kua. Vbe iyeke ọni, ọ ghi tue kẹmika ọvbehe ye ikpakpa aranmwẹ nii, nọ mieke na gia loo ya ru ohian. Rhunmwuda ẹwia nọ ke ikpakpa aranmwẹ rre, a keghi loo amẹ nọbun vbe a ghaa ru ohian; egbọre ọna ẹre ọ si ẹre ne owa e Saimọn na gha rre ọkpẹn ẹzẹ; ọ gha kẹ, owa e Saimọn khian fua vbe orere ẹvbo vbe Jopa. Vbe ototọ Uhi e Mosis, ọmwa ke ọmwa gha ya obọ kaan ikun aranmwẹ, ọ ghi khian ọmwa nọ ma huan. (Lẹv 5:2; 11:39) Rhunmwuda ọni, Ivbi e Ju nibun ma gha ya aro nọ maan ghee avbe ọsohian, iran i kue dia owa iran ya. Ebe ọkpa na tiẹre Talmud keghi kha wẹẹ, ọmwa nọ họ isan ọghe aranmwẹ maan sẹ ọmwa nọ so ohian. Sokpan, e Pita ma ya aro gbe Saimọn re, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na sẹtin dia owa ẹre ya. Rhunmwuda ne Pita ma na kinnegbe, ọ keghi ru iyobọ nẹẹn, ne ọ ya miẹn ọnrẹn yi ighẹ iwinna ọvbehe ne Osanobua mu nẹẹn; Osanobua keghi gie ẹre gha rrie owa okpia ọkpa ne ẹi re Ovbi e Ju. Emwa eso ni rri egie ebe yayi wẹẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu “ọsohian” ladian (byr·seusʹ) keghi re eni erha e Saimọn.
E Baibol Na Tie
(Iwinna 9:10-22) Ọrhuanegbe ọkpa ne a tie ẹre Ananaias keghi rre Damaskọs, ugbẹnvbe ọ ghi miẹn umian, Nọyaẹnmwa tama rẹn wẹẹ, “Ananaias!” Irẹn keghi wanniẹn wẹẹ, “Ghe mwẹ Nọyaẹnmwa.” 11 Nọyaẹnmwa keghi tama rẹn wẹẹ, “Mu egbe ne u gha rrie Idunmwu Nọdiae, u gha ghi sẹ owa e Judas, u ghi nọ ẹmwẹ ovbi e Tasọs ọkpa ne a tie eni ẹnrẹn Sọl, ọ gha na erhunmwu. 12 Irẹn ghi rre aro umian, ọ keghi miẹn okpia ọkpa ne a tie eni ẹnrẹn Ananaias vbe ọ la owa do viọ obọ ẹre yan irẹn ne aro ẹre miẹn ehe na rhan, ne ọ dọlegbe gha bẹghe.” 13 Ananaias keghi wanniẹn wẹẹ, “Ẹi re avbiẹ ẹvbo ọ he ta ẹmwẹ ọmwa na ma mwẹ, uza ne ọ he zẹ vbe egbe emwa ruẹn ni rre Jerusalẹm. 14 Ogie Ohẹn ẹre ọ vbe gbẹn ebe ya rhie asẹ nẹẹn ne ọ gha die Damaskọs ne ọ do munọ emwa ne ọ ghi da tie eni ruẹn.” 15 Nọyaẹnmwa tama rẹn wẹẹ, “Gha khian rhunmwuda mẹ zẹ ọre nẹ ne ọ gha re ọguọmwadia mwẹ, ne ọ ya eni mwẹ khian ne a rẹnrẹn ne avbe iran ne ẹi re Ju kevbe avbe ọba kevbe emwa Izrẹl. 16 Mẹ gha tobọ mwẹ rhie ma rẹn oya ne ọ gha re rhunmwuda mwẹ.” 17 Rhunmwuda ọni, Ananaias kegha khian, ọ keghi la owa, ọ na viọ obọ yan rẹn, ọ keghi kha wẹẹ, “Sọl ne ọtẹnmwẹ, Nọyaẹnmwa Jesu Kristi ọmwa ne u miẹn vbe odẹ vbe ẹghẹ ne u na gha dee, ẹre ọ tobọ ẹre gie mwẹ gha dee, ne u miẹn ehe na dọlegbe gha dẹghe, kevbe ne u vbe vuọn ne orhiọn nọhuanrẹn.” 18 Vbe ọwarọkpa nii, emwi eso ne ọ yevbe erhuan ehẹn keghi dele hiẹn aro e Sọl rre, ọ keghi dọlegbe gha dẹghe. Ọ keghi kpaegbe, a na sa amẹ nẹẹn, 19 Ọ ghi rri evbare nẹ, orhiọn keghi do la ẹre iwu. Sọl keghi gu avbe erhuanegbe tota vbe evba la ikpẹdẹ eso vbe Damaskọs, 20 Ọ keghi wa gha lele ọgua ediọn iran khian, ọ na gha kpe orhu Jesu, ọ wẹẹ, “Irẹn ọrọre Ovbi Osanobua.” 21 Unu keghi yan emwa ni họn ẹn hia, iran kegha nọ wẹẹ, “Ọna i re oko nii ne ọ gbele emwa ni ya eni na yi vbe Jerusalẹm? Ẹi re ne ọ do munọ iran, ne ọ vbe viọ iran bu avbe igie ohẹn ẹre ọ yae gha die edinran?” 22 Sokpan orhu ne Sọl kpe keghi wa dọlegbe gha mu otọ sayọ. Ẹmwẹ ne ọ ta ya rhan otọ ẹre ighẹ Jesu ọrọre nene Mẹzaia keghi la ehọ sẹrriọ wẹẹ a ma miẹn Ju ọkpa ne ọ sẹtin gu ẹre muan ẹnrẹn vbe Damaskọs.
DECEMBER 10-16
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | IWINNA 12-14
“E Banabas Kevbe Pọl Keghi Ya Emwa Ni Rre Ẹvbo Ọvbehe Khian Erhuanegbe Jesu”
(Iwinna 13:2, 3) Ugbẹnvbe iran ghi ga Nọyaẹnmwa, vbe iran vbe yo aguẹ, orhiọn nọhuanrẹn tama iran wẹẹ, “Wa viọ Banabas vbe Sọl ladian nẹ ne iran ya winna iwinna ne I tie iran baa.” 3 Iran keghi yo aguẹ, iran na na erhunmwu, iran ghi viọ obọ yan iran uhunmwu nẹ, iran na wẹẹ ne iran gha khian.
Iran Keghi “Vuọn Ne Oghọghọ Kevbe Orhiọn Nọhuanrẹn”
4 Vbọzẹe ne Osanobua na ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe hannọ e Banabas vbe Sọl ne iran “winna iwinna” ne irẹn waa iran re. (Iwinna 13:2) E Baibol ma tama ima. Sokpan ma rẹnrẹn wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ dia emwa ni zẹ iran. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ avbe akhasẹ kevbe avbe ọmamwaemwi ni ghaa rre Antiọk ma gbodan ye emwamwa na. Nọghayayerriọ, iran keghi ya ekhọe hia rhie obọ ba re. Muẹn roro vbene ọ ghaa ye Banabas kevbe Sọl hẹ, vbe iran bẹghe ẹre wẹẹ etẹn ne iran gba ga ma gha gbọvo iran, sokpan “iran keghi yo aguẹ, iran na na erhunmwu, iran ghi viọ obọ yan iran uhunmwu nẹ, iran na wẹẹ ne iran gha khian.” (Iwinna 13:3) Ọ khẹke ne ima vbe ya ekhọe hia ku obọ gbe ba etẹn na mu ukpamuyọmọ na vbuwe iko, vbene avbe ediọn ye. Ne ima gha te ya gha gbọvo emwa na mu ukpamuyọmọ vberriọ na, ọ khẹke ne ima “kakabọ gha ya ọghọ ne iran, deba ahoẹmwọmwa, rhunmwuda iwinna ne iran winna.”—1 Tẹs 5:13.
(Iwinna 13:12) Enogie ghi miẹn emwi ne ọ sunu, ọ na yayi, emwi ne a ma re vbekpae Nọyaẹnmwa keghi wa yan ẹre unu uan.
(Iwinna 13:48) Ugbẹnvbe iran ne ẹi re Ju ghi họn ẹmwẹ na, iran keghi ghọghua, iran keghi rho ẹmwẹ Nọyaẹnmwa, iran na hannọ zẹ ye ẹfe ne ẹi fo nẹ, keghi do yayi.
(Iwinna 14:1) Erriọ ẹre ọ vbe gha ye vbe Aikọniọm, Pọl kevbe Banabas kegha rrie ọgua ediọn avbe Ju, iran keghi guan ẹsẹse, sẹrriọ ne avbe Ju nibun kevbe iran ne ẹi re Ju na wa yayi.
“Iran Kegha Ta Ẹmwẹ Nọyaẹnmwa Vbe Ne Ai Na Fian Afianma”
5 Aikọniọm ẹre Pọl vbe Banabas ka gha rrie. Ivbi e Grik ẹre ọ mobọ rre ẹvbo na, ototọ arriọba ọghe Rom ẹre ẹvbo na ghaa ye. Ivbi e Ju na họn usi ẹre rre kevbe emwa ne ẹi re Ivbi e Ju ni do deba ugamwẹ e Ju wa gha bun vbe ẹvbo na. Zẹvbe ne Pọl vbe Banabas ka ru ẹre dee yi, iran keghi suẹn gha kporhu vbuwe sinagọg. (Iwinna 13:5, 14) “Iran keghi guan ẹsẹse, sẹrriọ ne avbe Ju nibun kevbe iran ne ẹi re Ju na wa yayi.”—Iwinna 14:1.
(Iwinna 14:21, 22) Pọl kevbe Banabas keghi kpe orhu iyẹn nọ maan vbe Dẹbi, iran keghi miẹn emwa nibun viọ ba egbe vbe evba. Iran keghi werriegbe gha rrie Listra kevbe Aikọniọm kevbe Antiọk ne ọ rre Pisidia. 22 Iran kegha rhie igiọdu ne emwa ni yayi, iran keghi rhie ude iwegbe ne iran wẹẹ ne iran mu uhunmwu kọ ẹmwẹ nene iyayi wẹẹ, “Ẹi mwẹ ma ma ye egbe miẹn ukpokpo nibun a te do la Arriọba Osanobua!”
w14 9/15 13 okhuẹn 4-5
Gha Ya Ẹkoata Ga Osanobua Agharhemiẹn Wẹẹ U Werriẹ Aro Daa “Ukpokpo Nibun”
4 Vbe Pọl vbe Banabas ghi kpa hin e Dẹbi rre, “iran keghi werriegbe gha rrie Listra kevbe Aikọniọm kevbe Antiọk ne ọ rre Pisidia. Iran kegha rhie igiọdu ne emwa ni yayi, iran keghi rhie ude iwegbe ne iran wẹẹ, ne iran mu uhunmwu kọ ẹmwẹ nene iyayi wẹẹ, ‘Ẹi mwẹ ma ma ye egbe miẹn ukpokpo nibun a te do la Arriọba Osanobua.’ ” (Iwinna 14:21, 22) Ọ sẹtin kpa ima odin wẹẹ e Pọl vbe Banabas ta ẹmwẹ vberriọ, rhunmwuda, a gha tama ọmwa wẹẹ ọ gha ya egbe miẹn “ukpokpo nibun,” te ẹmwẹ vberriọ ya iro han ọmwa. Vbọ ghi si ẹre ne Baibol na wẹẹ, te Pọl vbe Banabas ghaa “rhie igiọdu” ne iran?
5 Ma gha miẹn ewanniẹn ọghe inọta na deghẹ ima na gbarokotọ ghee emwi ne Pọl tae. Ọ ma wa khama iran wẹẹ: “Wa gha ya egbe miẹn ukpokpo,” nọ dobọ yi vbe evba. Sokpan ọ khare wẹẹ: “Ẹi mwẹ ma ma ye egbe miẹn ukpokpo nibun a te do la Arriọba Osanobua.” Te Pọl ghaa niania afiangbe ne iran khian miẹn deghẹ iran na zin egbe ukpokpo ne iran rhirhi werriẹ aro daa; ẹmwẹ igiọdu ẹre ọna wa gha khin. Afiangbe ne iran khian miẹn i re ọta kua na tisẹ. Jesu khare wẹẹ: “ọmwa ne ọ mu uhunmwu kọe ya sẹ ufomwẹ, a gha miẹn ọnrẹn fan.”—Mat 10:22.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Iwinna 12:21-23) Vbe ẹdẹ ne iran mwamwaẹn yi, e Hẹrọd keghi hẹ ukpọn ọba ẹre ye egbe, ọ keghi tota ye ẹkete ẹre, ọ na ke evba gha gu emwa rẹn guan. 22 Iran keghi gha wee kha wẹẹ, “Ẹi re ọmwa kẹkan ẹre ọ guan ẹbọ ọkpa nọ.” 23 Vbe ọwarọkpa nii, odibo Nọyaẹnmwa keghi wa gbe Hẹrọd fi otọ rhunmwuda ọ ma rhie uyi ne Osanobua, ọkhọe keghi rriọ rua, ọ na wu.
w08 5/15 32 okhuẹn 7
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Iwinna
12:21-23; 14:14-18. E Hẹrọd keghi miẹn ọnrẹn yi, uyi nọ khẹke Osanobua. U miẹn vbene ọna ya lughaẹn ne uyinmwẹ ne Pọl vbe Banabas yinrin, ne iran ma na kue ne emwa rhie uyi kevbe etian nọ ma khẹke ne iran! Ọ ma khẹke ne ima gha gualọ uyi ne egbe ima, vbe emwi ke emwi ne ima sẹtin fiangbua vbe ugamwẹ e Jehova.
(Iwinna 13:9) Ẹghẹ nii ọre Sọl, ne a vbe tie eni ẹnrẹn Pọl, na vuọn ne orhiọn nọhuanrẹn, ọ keghi ghee ọbo edunna na sun uun,
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 13:9
Sọl, ne a vbe tie eni ẹnrẹn Pọl: Ke ẹghẹ na kpa, e Pọl ẹre a ghi gha tie Sọl. Ovbi e Hibru na biẹ vbe Rom ẹre ukọ e Pọl ghaa khin. (Iwinna 22:27, 28; Fil 3:5) Ọ khọ wẹẹ, vbe ẹghẹ na ya biẹ ọre, a keghi mu eni e Hibru nọ re Sọl kevbe eni e Rom nọ re Pọl nẹẹn. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, Ivbi e Ju ni ghaa rre otọ ọvbehe mobọ gha mwẹ eni eva. (Iwinna 12:12; 13:1) Etiẹn e Pọl eso vbe gha mwẹ eni e Rom kevbe ọghe Grik. (Rom 16:7, 21) Zẹvbe “ukọ [ọghe] iran ne ẹi re Ju,” Osanobua keghi gie Pọl nọ ya kporhu iyẹn nọ maan ma emwa ne ẹi re Ivbi e Ju. (Rom 11:13) Ọ gha kẹ, ne emwa mieke na danmwehọ ẹre, ẹre ọ si ẹre ne ọ na suẹn gha loo eni e Rom ọghẹe. (Iwinna 9:15; Gal 2:7, 8) Emwa eso khare wẹẹ rhunmwuda okpia ọkpa na tiẹre Segiọs Pọlọs ẹre Pọl gu gha khuẹnniẹn eni e Rom nii. Sokpan ọni i khian sẹtin gha re ẹmwata, rhunmwuda te Pọl ye gha khuẹnniẹn eni nii vbe ọ kpa hin e Saiprọs rre. Emwa eso vbe kha wẹẹ, emwi nọ si ẹre ne Pọl ma na ghi gha khuẹnniẹn eni e Hibru ọghẹe nọ re Sọl ọre wẹẹ, vbene a ya tie eni nii vbe Grik, keghi yevbe ẹmwẹ e Grik na loo ginna ọmwa (ra aranmwẹ) nọ khian gaigai.—Ya ghee ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 7:58.
Pọl: Emwi na ya ẹmwẹ Latin nọ re Paulus (Pauʹlos) kha vbe Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Ọghe Grik Gbẹn ọre “Kherhe; Tuẹin;” igba 157 ẹre a loo ẹre vbe a guan kaẹn Pọl, a vbe loo ẹre uhukpa vbe a guan kaan enogie ọghe Saiprọs na tie ẹre Segiọs Pọlọs.—Iwinna 13:7.
E Baibol Na Tie
(Iwinna 12:1-17) Vbe odẹ ẹghẹ na ọre Hẹrọd ne Ọba na suẹn gha kpokpo eso vbe uwu emwa esọsi. 2 Irẹn keghi ru ẹre wẹẹ ne iran ya umozo gbe ẹre rua ighẹ Jems ne ọtiẹn Jọn. 3 Ọ ghi miẹn ighẹ emwi na rhiẹnrhiẹn avbe Ju, ọ na vbe ya mu Pita. (Ẹghẹ Emwiukpo ebrẹd Ne ọ ma hue ọre emwi na na sunu.) 4 Iran ghi mu Pita nẹ, iran keghi mu ẹn fi uwu ẹwẹdọ, iran keghi zẹ oka enẹ ọghe ivbiyokuo, arhin enenẹ kevbe rre oka ọkpọkpa. Hẹrọd keghi te mwamwaẹn wẹ emwiukpo Alagberra ghẹ ghi fo nẹ, irẹn ghi do muẹn bu avbe Ju. 5 lran keghi rhunmwuda ọni khui e Pita ye uwu ẹwẹdọ sokpan ivbi e esọsi keghi wa kakabọ gha na erhunmwu ghe Osanobua nẹẹn. 6 Asọn ne ọ lele ẹdẹ ne Hẹrọd te ra rhie Pita gie avbe emwa, Pita kegha vbiẹ vbe adesẹneva ivbiyokuo eva. A keghi ya eghan eva rro ẹre, emwa eso keghi vbe gha khẹ odẹ vbe onurho ẹwẹdọ nii. 7 Vbe udemwurri, odibo e Nọyaẹnmwa ọkpa keghi mudia vbe evba, uwanmwẹ keghi wan ladian vbe uwu eghan nii. Odibosa nii keghi rueghe Pita izabọ, ọ na huẹn ọnrẹn, ọ tama rẹn wẹẹ, “Zẹgiẹgiẹ! Kpaegbe!” vbe ọwarọkpa nii, eghan ni keghi kuọ kua vbe obọ ẹre. 8 Odibosa nii keghi kha wẹẹ, “Tua ugbẹkun ruẹn ne u vbe gbalọ ibata ruẹ.” Pita keghi ru vberriọ, odibosa nii keghi kha wẹẹ, “Mu agbada ẹwu ruẹ yọ ne u lele mwẹ.” 9 Pita keghi lele ẹre ladian vbe uwu ẹwẹdọ sokpan ọ ma gi ẹre rẹn deghẹ ẹmwata ọre emwi ne odibosa ru khin, ọ keghi te gha ro ighẹ te irẹn miẹn umian. 10 Iran keghi gberra ehe ne iran ni khẹ odẹ ne okaro kevbe ne ogieva ye, iran keghi do sẹ onurho ematọn ne a bi la adesẹ ore. Ẹkhu ni keghi tobọ ẹre kie ye otọ ne iran, iran keghi ladian. Iran ghi khian la uwu idunmwu ọkpa, odibo Osa ni keghi wa sẹ Pita rae vbe udemwurri. 11 Ẹghẹ nii Pita na do rẹn emwi ne ọ sunu vbe egbe irẹn, ọ na wẹẹ, “Banbanna nian, I rẹnrẹn ighẹ ẹmwata gele nọ, Nọyaẹnmwa gie odibo ẹre ne ọ do miẹn mwẹ fan vbe obọ Hẹrọd kevbe hin obọ emwi ne avbe emwa e Ju te rhie aro yi ne iran ru.” 12 Irẹn ghi ghe vbene emwi hia ye hẹ, ọ kegha rrie owa Meri ne iye Jọn Mak, emwa nibun keghi si koko ye evba gha na erhunmwu. 13 Pita sobọ vbe ẹkhu ne a la fi ore, ọvbokhan okhuo ọkpa ne a tie ẹre Roda kegha dee do kie ẹre. 14 Ugbẹnvbe ọ ghi mu urhu e Pita, ẹko keghi rhiẹnrhiẹn ọnrẹn sẹrriọ wẹẹ ọ na rhulẹ werriegbe vbe ne ọ ma na kie urho, ọ keghi ya kha ma iran wẹẹ, “Pita mudia vbe ore.” 15 Iran wanniẹn tama rẹn wẹẹ, “Te u mwẹmwẹ.” Sokpan irẹn keghi tua unu muẹn wẹẹ ẹmwata nọ. Iran na ghi kha wẹẹ, “Ẹhi ẹre nọ.” 16 Vbe ẹghẹ ne a kha na, Pita keghi ye gha sobọ. Iran keghi do kie urho vbe okiekie, iran ghi miẹn ọnrẹn, ọ keghi yan iran hia unu uan. 17 Ọ keghi ye obọ gbe iran ekhakha wẹẹ ne iran gie a họn ẹmwẹ ọ keghi do rhan otọ vbene Nọyaẹnmwa ya rhie irẹn ke uwu ẹwẹdọ ladian hẹ ma iran. Ọ keghi tama iran wẹẹ, wa ghi na iyẹn ma Jems kevbe iran ne etẹn nekpa. Irẹn keghi kpa gha rrie ehe ọvbehe.
DECEMBER 17-23
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | IWINNA 15-16
“Atamuolọyan Na Koko Ru Nọ Hẹnhẹn Egbe Yan Ẹmwẹ Ọghe Osanobua”
(Iwinna 15:1, 2) Emwa eso keghi ke Judia gha die Antiọk, iran keghi suẹn gha ma avbe etẹn emwi wẹẹ, “Vbe ẹ i re te uwa rhuẹre vbene Uhi e Mosis khare, wa i sẹtin miẹn imiẹnfan.” 2 Pọl kevbe Banabas keghi gu iran muan imuaẹmwẹ nọ wegbe rhunmwuda ẹmwẹ na, ẹre a ghi na do tae wẹẹ ne Pọl kevbe Banabas deba emwa eso ọvbehe vbe Antiọk do gha rrie Jerusalẹm ne iran ya miẹn avbe ukọ kevbe avbe ediọn ba ẹmwẹ na.
“Imuaẹmwẹ Nọ Wegbe”
8 E Luk keghi rhie tẹ wẹẹ: “Pọl kevbe Banabas keghi gu iran [“emwa eso”], muan imuaẹmwẹ nọ wegbe rhunmwuda ẹmwẹ na, ẹre a [ediọn] ghi na do tae wẹẹ ne Pọl kevbe Banabas deba emwa eso ọvbehe vbe Antiọk do gha rrie Jerusalẹm ne iran ya miẹn avbe ukọ kevbe avbe ediọn ba ẹmwẹ na.” (Iwinna 15:2) Emwi nọ si “imuaẹmwẹ ne ọ wegbe” na ọre wẹẹ emwa ni khare wẹẹ ọ khẹke na gha rhuẹ keghi yayi wẹẹ ẹmwẹ ne iran tae ẹre ọ wa gba, emwa ni vbe kha wẹẹ ọ ma khẹke na gha rhuẹ keghi vbe yayi wẹẹ ọghe iran ẹre ọ gbae, iko nọ rre Antiọk ma sẹtin sọfurre ye ẹmwẹ na. Sokpan iran kegha hoo ne etẹn hia gha mwẹ akugbe kevbe ọfunmwegbe, rhunmwuda ọni, iko nii keghi ru emwamwa na mu ẹmwẹ na bu “avbe ukọ kevbe avbe ediọn” ni rre Jerusalẹm, iran na ẹre ọ ghaa re ẹbu nọ su vbe ẹghẹ nii. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe obọ ediọn ni ghaa rre Antiọk?
(Iwinna 15:13-20) Ugbẹnvbe iran ghi dobọ ẹmwẹ ne a guan yi, Jems keghi kha wẹẹ, “Etẹn, wa danmwehọ mwẹ. 14 Saimọn tae wan vbene Osanobua ka ya rhie maan hẹ ighẹ irẹn vbe zẹ ye iran ne ẹi re Ju re, vbekpa ne ọ na viọ emwa eso vbe uwu iran gha re ọghe irẹn. 15 Ẹmwẹ avbe akhasẹ keghi wa vbe gu ọna ro fẹẹrẹ zẹ vbene ebe khare. 16 ‘Vbe iyeke ọnọna, I gha werriegbe rre, erriọ Nọyaẹnmwa khare. I gha mu owa e Devid nọ guọghọe kpa, I ghi dọlọ ehe ne ọ na rhia yi, I ghi dọlegbe bọe. 17 Erriọ emwa ọvbehe hia gha gualọ Nọyaẹnmwa, emwa ne ẹi re Ju hia ne I tie ya khian ọghomwẹ. 18 Erriọ Nọyaẹnmwa, ne ọ tae nẹkpo i mwẹ arria gha dee khare.’ ” 19 Jems keghi kha wẹẹ, “Emwi ne ọ rre imẹ ekhọe ọrọre wẹẹ, ne a ghẹ kpokpo iran ne ẹi re Ju ni bu Osanobua rre na. 20 Emwi ne a gha ru ọrọre wẹẹ ne a gbẹn ebe gie iran wẹẹ ne iran ghẹ rri evbare ne ọ ma huan, rhunmwuda ighẹ a yae ru ẹbọ, ne iran gha bi egbe ne alama oghẹ, ne iran ghẹ rri aranmwẹ ne a ye obobọ kuẹn gbua ra esagiẹn.
w12 1/15 5 okhuẹn 6-7
Aro Nọ Ghaan Ẹre Ivbiotu E Kristi Ọghe Ẹmwata Ya Ghee Ẹmwẹ Ọghe Osanobua
6 Ebe Emọs 9:11, 12 ẹre ọ ghi ru iyobọ ne iran ya sọfurre ye ẹmwẹ na. Ẹmwẹ na ẹre ọ vbe rre ebe Iwinna 15:16, 17, nọ khare wẹẹ: “I gha werriegbe rre, erriọ Nọyaẹnmwa khare. I gha mu owa e Devid nọ guọghọe kpa, I ghi dọlọ ehe ne ọ na rhia yi, I ghi dọlegbe bọe. Erriọ emwa ọvbehe hia gha gualọ Nọyaẹnmwa, emwa ne ẹ i re Ju hia ne I tie ya khian ọghomwẹ.”
7 Ọmwa sẹtin kha wẹẹ, ‘Mudia nẹ o, ako nii ma kha wẹẹ esa i rrọọ ne Ivbi e Ju, ni ghi do khian Ivbiotu e Kristi gha ya rhuẹ.’ Ẹmwata ẹre ọni khin; sokpan, ẹi mwẹ Ivbi e Ju ni re Ivbiotu e Kristi ma rẹn uhunmwu ẹmwẹ nọ rrọọ. Iran ma gha ghee emwa ne ẹi re Ju ni rhuẹre zẹvbe ‘emwa ni ma yayi,’ sokpan iran kegha ghee iran zẹvbe etẹn. (Ẹks 12:48, 49) Vbe igiemwi, u gha ya tie ebe Ẹsta 8:17 vbe Septuagint ne Bagster zedu ẹre, ọ khare wẹẹ: “Emwa nibun ne ẹi re Ivbi e Ju keghi rhuẹ, iyeke ọni, iran na do khian Ivbi e Ju.” Rhunmwuda ọni, ne Evbagbẹn Nọhuanrẹn na tae yotọ wẹẹ emwa ni ghi dekẹ vbe owa Izrẹl (Ivbi e Ju kevbe emwa ọvbehe ni rhuẹre ni ghi do khian Ivbi e Ju) deba “emwa ne ẹi re Ju” (emwa ne ẹi re Ju ni ma rhuẹ) gha do koko ga Osanobua zẹvbe ọkpa, emwa hia keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi re esalẹbẹ ne emwa ne ẹi re Ivbi e Ju ka rhuẹ nẹ, iran ke do khian Ivbiotu e Kristi.
(Iwinna 15:28, 29) Rhunmwuda, orhiọn nọhuanrẹn kevbe ima tae nẹ wẹẹ ne a ghẹ vbe kun ihẹ ọvbehe ne uwa gberra avbe ilele ne ọ kere na: 29 wa ghẹ rri evbare ne a ya ru ẹbọ, wa ghẹ rri esagiẹn, wa ghẹ rri aranmwẹ ne a ye obobọ kuẹn gbua, wa ghi gha bi egbe hin alama oghẹ rre. Wa gha khian ẹse, adeghẹ wa da egbe uwa yi ne a ghẹ ru avbe emwi na. Wa ọ khian ẹdẹ hia.”
(Iwinna 16:4, 5) Vbene iran wa lele ẹvbo hia khian nii, iran kegha rhie ilele ne avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm rhie obọ yi, ne avbe ivbi iyayi, iran na wẹẹ ne iran gha yae ru emwi. 5 Avbe esọsi keghi gha ye ọna wegbe sayọ vbe iyayi, iran na gha muan yọ ẹdẹgbegbe.
Ọ Kegha “Rhie Igiọdu” Ne Etẹn Ni Rre Iko Ughughan
18 Ọwara ukpo nibun ẹre Pọl vbe Timoti ya winna kugbe. Zẹvbe emwa ni ghaa mu okhian yo ehe ughughan ya gha kporhu, ẹbu nọ su wa gha gie iran uhunmwu yo ehe ughughan. E Baibol khare wẹẹ: “Vbene iran wa lele ẹvbo hia khian nii, iran kegha rhie ilele ne avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm rhie obọ yi ne avbe ivbi iyayi, iran na wẹẹ ne iran gha yae ru emwi.” (Iwinna 16:4) Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro wa gha lele adia nọ ke obọ avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm rre, ọni ẹre ọ si ẹre ne iko ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii na gha “wegbe sayọ vbe iyayi, iran na gha muan yọ ẹdẹgbegbe.”—Iwinna 16:5.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Iwinna 16:6-9) Iran keghi khian la iwewe Frigia kevbe Galatia. Orhiọn nọhuanrẹn ma kue ne iran kporhu vbe otọ Esia. 7 Ugbẹnvbe iran ghi sẹ ehe ne otọ Misia lae, iran keghi te hoo ne iran la otọ Bitinia sokpan orhiọn Jesu ma kue ye iran re. 8 Iran keghi rhunmwuda ọnii la ọwara ọkpa fian Misia rra, iran na gha rrie Troas. 9 Asọn nii, Pọl keghi miẹn umian vbuwe ne ọ na miẹn ovbi Masidonia ọkpa ne ọ mudia gha rinmwiaẹn wẹẹ, “Gha die Masidonia ne u do yi ma obọ!”
w12 1/15 10 okhuẹn 8
Gha Bodẹ Vbene Avbe Ukọ Ọghe Jesu Vbe Gha Ye
8 De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe okha na? Yẹrẹro wẹẹ e Pọl te mu uhunmwu dae Esia nẹ, vbe orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua tama rẹn wẹẹ nẹ ghẹ yo. E Pọl te vbe sẹ ọkpẹn Bitinia nẹ vbe Jesu tama rẹn nẹ ghẹ yo. Erriọ vbe nọ, ọ te kẹ e Pọl ya sẹ Troas nẹ vbe Jesu tama rẹn wẹẹ ne ọ gha rrie Masidonia. Rhunmwuda ne Jesu na re uhunmwuta ọghe iko, ọ gha vbe sẹtin dia ima vbene ọ vbe ya dia e Pọl. (Kọl 1:18) Vbe igiemwi, u sẹtin gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, u gha suẹn iwinna arọndẹ, ra u gha mu okhian gha rrie ehe ne a na gualọ iyobọ ọghe etẹn ni kporhu iyẹn nọ maan. Egbọre u gha zẹ owẹ nokaro nẹ, ẹre Jesu khian na loo orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ya dia ruẹ. Vbe igiemwi: Vbe ẹi re te imọto suẹn gha khian nẹ, ọmwa nọ fi ẹre i khian sẹtin mu ẹre uhunmwu ghee oberhọmwa ra obiyọmwa. Erriọ vbe ye, egbọre emwi nọ khian ya e Jesu dia ima ya ru sayọ vbe iwinna ugamwẹ ọghomwa, ọre deghẹ ima tobọ ima na ka zẹ owẹ nokaro.
(Iwinna 16:37) Sokpan Pọl tama avbe ọgbalegbe wẹẹ, “A ma miẹn emwi ne a lẹ ginna ima obọ wẹẹ ma ru, sẹ evba, iran keghi sirra emwa hia gbe ima asan, ma ne Ivbi e Rom, iyeke ọnii, iran keghi hẹ ima ku ẹwẹdọ. Eban nian iran hoo ne iran fannọ ima kua vbe ẹkhokho. Ai danmwẹ ọnrẹn. Nene Ivbi e Rom ni rre asẹ ẹre ọ gha do tobọ iran viọ ima ladian.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 16:37
ma ne Ivbi e Rom: Ọni ọre emọ otọ ọghe Rom. Ọmọ otọ ọghe Rom ẹre Pọl ghaa khin, ọ gha kẹ, ẹre Sailas vbe gha khin. Uhi ọghe Rom khare wẹẹ ekọtu ẹre ọ na khẹke na bu ohiẹn ọmọ otọ, sokpan ọ ma kue yọ na rri iran oya vbe idagbo vbe ẹi re te a bu ohiẹn gbe iran nẹ. Ọmwa ghaa re ọmọ otọ ọghe Rom, ọ ghi gha mwẹ asẹ kevbe ukpamuyọmọ eso vbe ehe ke ehe ne ọ rhirhi yo vbe otọ arriọba ọghe Rom. Uhi e Rom ẹre ọmọ otọ ọghe Rom lele, iran i lele uhi ọghe ẹvbo ni rre ototọ arriọba ọghe Rom. Adeghẹ a na tie ẹre ẹzọ, ọ sẹtin kue yọ ne a bu ohiẹn ọnrẹn vbe ẹvbo ne ọ ye, sokpan ọ vbe mwẹ asẹ ne ọ khian ya tọn ẹzọ ọghẹe mu gha rrie owa ẹzọ ọghe Ivbi e Rom. Sokpan deghẹ ọ na gha re ẹzọ ne a gha na sẹtin bu ohiẹn uwu gbe ẹre, ọ keghi mwẹ asẹ nọ gha ya tọn ẹzọ ọghe mu gha rrie ọghe ọgbaisi. Ukọ e Pọl keghi kporhu ẹsẹsẹmwẹse la otọ arriọba ọghe Rom. E Baibol sunu yi igba eha ne Pọl loo asẹ ọghẹe zẹvbe ọmọ otọ ọghe Rom. Nokaro ọre ẹghẹ ne Pọl ya tama avbe ọbuohiẹn ni ghaa rre Filipai wẹẹ, te iran rra uhi, ne iran na gbe irẹn, rhunmwuda ọmọ otọ ọghe Rom ẹre irẹn khin.—U ghaa hoo ne u rẹn ako eva nikẹre, ya ghee ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 22:25; 25:11.
E Baibol Na Tie
(Iwinna 16:25-40) Ọ ghi sẹ ogiasọn, Pọl kevbe Sailas kegha so ihuan, iran na gha na erhunmwu ghe Osanobua, avbe oleghan nekpa kegha danmwehọ iran. 26 Vbe udemwurri, igbohiotọ nọkhua keghi sunu, ọ keghi mu ẹwẹdọ nii rueghe ya sẹ ẹyotọ. Ọwarọkpa nii, urho hia keghi kie ye otọ, eghan keghi kharha kua hin egbe avbe oleghan rre. 27 Eseghan keghi rhiọrre, ugbẹnvbe ọ ghi miẹn wẹẹ urho ẹwẹdọ hia kie ye otọ, ọ keghi te gha ro ighẹ avbe oleghan hia lẹ kua nẹ, ọ keghi yuo agbada, ọ na wẹẹ irẹn ra gbe egbe ua. 28 Sokpan Pọl keghi wa kakabọ davan, “Ghẹ kuan egbe ruẹ, ma hia rre emwa!” 29 Eseghan nii keghi wẹẹ ne iran mu ukpa rre, ọ keghi gbe egbe la owa, ọ keghi de fi akharha Pọl kevbe Sailas, ọ na gha guọ zẹzẹzẹ. 30 Ọ keghi viọ iran ladian, ọ nọ iran wẹẹ, “Eniwanrẹn, de emwi ne I gha ru ne I miẹn ehe na miẹn imiẹnfan?” 31 Iran tama rẹn wẹẹ, “Ya Nọyaẹnmwa Jesu Kristi yi, u gha fe, wẹ kevbe ẹgbẹe ruẹ.” 32 Iran keghi kporhu ẹmwẹ Nọyaẹnmwa ma rẹn kevbe emwa ni rre owa ẹre hia. 33 Vbe asọn nii, eseghan nii keghi viọ iran, ọ na kpe iran ẹwẹn, a keghi vbe sa amẹ nẹẹn, kẹ kevbe ẹgbẹe ọre hia vbe ọwarọkpa nii. 34 Irẹn keghi viọ Pọl kevbe Sailas la owa ẹre, ọ na ya rhie evbare ne iran re. Irẹn kevbe ẹgbẹe ọre keghi ghọghọ ẹsẹse rhunmwuda ne iran na do ya Osanobua yi. 35 Ẹdẹ ghi gbe, avbe Ivbi e Rom ni rre asẹ keghi gie ne a khama avbe ọgbalegbe wẹẹ, “Gie avbe ikpia nii gha rrie.” 36 Eseghan ni keghi do khama Pọl wẹẹ, “Iran ni khaemwisẹ gie rre wẹẹ ne a fannọ uwẹ kevbe Sailas kua. Rhunmwuda ọni, wa sẹtin kpa ne uwa fẹko gha rrie.” 37 Sokpan Pọl tama avbe ọgbalegbe wẹẹ, “A ma miẹn emwi ne a lẹ ginna ima obọ wẹ ma ru, sẹ evba iran keghi sirra emwa hia gbe ima asan, ma ne Ivbi e Rom, iyeke ọni, iran keghi hẹ ima ku ẹwẹdọ. Eban nian iran hoo ne iran fannọ ima kua vbe ẹkhokho. Ai danmwẹ ọnrẹn. Nene Ivbi e Rom ni rre asẹ ọre ọ gha do tobọ iran viọ ima ladian.” 38 Avbe ọgbalegbe keghi ya na iyẹn ma Ivbi e Rom ni rre asẹ nii. Ugbẹnvbe iran ghi họn ighẹ Ivbi e Rom ọre Pọl kevbe Sailas khin, ohan kegha mu iran. 39 Iran keghi bu iran gha khian, iran na ya gbe I ma rẹn ma iran, iran keghi su iran ke uwu ẹwẹdọ ladian, iran na wẹẹ ne iran ke ẹvbo nii ladian. 40 E Pọl kevbe Sailas, keghi ke uwu ẹwẹdọ ladian, iran na gha rrie owa Lidia. Iran keghi do vba avbe etẹn vbe evba, iran ghi rhie igiọdu ne iran nẹ, iran na kpa.
DECEMBER 24-30
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | IWINNA 17-18
“Ya Egbe Taa Ukọ E Pọl Vbe Odẹ Ne Ọ Ya Gha Kporhu Kevbe Odẹ Ne Ọ Ya Gha Maa Emwa Emwi”
(Iwinna 17:2, 3) Zẹ vbene ọ wa ru ẹre, Pọl kegha rrie nene ọgua ediọn. Ẹdẹ Ikẹtin eha ẹre ọ ya gu emwa gha muan ẹmwẹ ke uwu Ebe rre vbe evba. 3 Ọ kegha rhan otọ ẹre, ọ kegha rhie ma wẹẹ ẹi mwẹ ne Mẹzaia ghẹ rri oya kevbe ne a vbe huẹn ọnrẹn kpa vbe idin. Pọl keghi kha wẹẹ, “Jesu na ne I ta ẹmwẹ ọnrẹn ma uwa na, ọrọre nene Mẹzaia.”
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 17:2, 3
muan ẹmwẹ: Ra gu emwa ziro. Ẹi re te Pọl wa gha tama emwa vbekpa iyẹn nọ maan kẹkan, sokpan te irẹn ghaa rhan otọre ma iran, ọ na vbe gha ya Ebe Nọhuanrẹn suigiẹ yọ, ọni ọre Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Ọghe Hibru Gbẹn. Ẹi re te irẹn wa gha tie Evbagbẹn Nọhuanrẹn kẹkan, sokpan te irẹn ghaa rhan otọre vbe odẹ ne emwa ne irẹn gu guan gha ya miẹn ere vbọ. Emwi na yae kha ighẹ ẹmwẹ e Grik nọ re di·a·leʹgo·mai ọre “na gha gu ọmwa ziro; na gha gu egbe guan.” A vbe loo ẹmwẹ e Grik na vbe Iwinna 17:17; 18:4, 19; 19:8, 9; 20:7, 9.
ọ kegha rhie ma wẹẹ: Emwi nọ demu ighẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na ladian ọre “na mu emwi eva sikẹ egbe (muẹn ye ugbefẹn ọnrẹn).” Ọna sẹtin rhiema wẹẹ, te Pọl ghaa ya ẹmwẹ akhasẹ ni dekaan e Mẹzaia nọ rre Evbagbẹn Nọhuanrẹn Na Ya Urhuẹvbo Ọghe Hibru Gbẹn tae emwi nọ sunu vbe arrọọ ọghe Jesu, ne ọ ya rhiẹre ma wẹẹ avbe ẹmwẹ akhasẹ nii, mwẹ amusẹ vbe egbe Jesu.
(Iwinna 17:17) Rhunmwuda ọni, irẹn keghi gu avbe Ju kevbe emwa ne ẹi re Ju ni vbe ga Osanobua gha muan ẹmwẹ vbe ọgua ediọn kevbe ada ẹdẹgbegbe, deba emwa ni ghi rrie evba nẹ hiehie.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 17:17
ada: Ra ẹki. Otọ ne ẹki (a·go·raʹ vbe urhuẹvbo e Grik) ọghe Atẹns mu gha sẹ odẹ eka 12 (12 acres); odẹ okuọ ọghe Acropolis ẹre ẹki na ye. Ẹi wa re iwinna emwi na khiẹn kevbe na dẹ ẹre a ghaa ru vbe ẹki na. A gha khian ru emwi ke emwi nọ ghi dekaan ẹki, otu azẹ kevbe erhavbavbotọ ọghe ẹvbo, evba nii ẹre a na ru ẹre. Ẹghẹ hia ẹre Ivbi Atẹns ya gha si egbe koko vba, iran ghi vbe gha ziro kugbe.
(Iwinna 17:22, 23) Pọl keghi mudia ye odaro iko Ariopagọs, ọ wẹẹ, “Wa ne emwa Atẹns, I miẹn wẹẹ ẹmwẹ emwi na gho wa gua uwa obọ ro ẹsẹse. 23 Rhunmwuda, ẹghẹ ne I na gha khian lele ẹvbo uwa khian, ne I na gha ghe ehe ne uwa na ga hia, I keghi vbe miẹn ogiukpo ne uwa gbẹn yi wẹẹ, ‘Ọghe Osanobua Ne A Ma Rẹn!’ Emwi nii ne uwa ga, egbe ne uwa ma rhe ya rẹn ọnrẹn, ẹre I do ta ẹmwẹ ọnrẹn ma uwa na.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 17:22, 23
Ọghe Osanobua Ne A Ma Rẹn: Ẹmwẹ ọghe Grik nọ re A·gnoʹstoi the·oiʹ kegha rre usun ẹmwẹ na gbẹnnẹ ye ogiukpo ọkpa nọ rre Atẹns. Ivbi Atẹns wa gha mu ohan ẹbọ ughughan, ọni ẹre ọ si ẹre ne iran na gha bọlọ ọgua kevbe ogiukpo nibun, uhiẹn iran vbe bọlọ ogiukpo ne emwi eso ne ai bẹghe vbe na ghee Usi, Imuegberriotọ, Ẹtin, Ẹrhiọn Na Ya Sẹtin Fi Ọmwa Ekhọe Werriẹ kevbe Itohan. Ọ gha kẹ, te iran vbe gha mu ohan wẹẹ iran sẹtin sẹ osa ọkpa rae kevbe wẹẹ osa nii sẹtin do rri iran oya, rhunmwuda ọni, iran keghi bọ ogiukpo ọkpa, emwi ne iran gbẹn ye ogiukpo nii ọre “Ọghe Osanobua Ne A Ma Rẹn.” Te iran bọ ogiukpo na, ne iran ya rhiẹre ma wẹẹ, Osa ọkpa rrọọ ne iran ma rẹn vbekpa re hiehie. E Pọl keghi ya ẹwaẹn kporhu ma iran vbene ọ na loo ogiukpo na, ya mu ẹmwẹ so, ọ na gi iran rẹn wẹẹ Osa ne iran ma rẹn nii—nọ re Osa ọghe ẹmwata—ẹre irẹn gu emwa guan vbekpa re.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Iwinna 18:18) Pọl keghi gu avbe etẹn tota vbe ikpẹdẹ nibun, ọ keghi kpa vbe ehe ne iran ye, ọ keghi viọ e Priskila kevbe Akuila ba egbe, iran keghi la okọ gha die Siria. Vbe iran te la okọ kpa vbe Sinkra, ọ keghi ye egbe ye ulamwẹ, ọ na khiokhio eto mu otọ.
w08 5/15 32 okhuẹn 5
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Iwinna
18:18—De eyan ne Pọl ru? Emwa eso ni rri egie ebe khare wẹẹ eyan ọghe Nazirite ẹre Pọl ru. (Nọm 6:1-21) Vbọrhirhighayehẹ, e Baibol ma tama ima aro eyan ne Pọl ru. Ye vbe sẹ ọni, Evbagbẹn Nọhuanrẹn ma vbe tama ima deghẹ Pọl khian Ovbiotu e Kristi nẹ ọ ke ru eyan na, ọ ma ta deghẹ te ọ da ru nene eyan ra te ọ khian ghi so ẹre gọ. Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re orukhọ deghẹ ọ na ru egbe eyan vberriọ.
(Iwinna 18:21) Sokpan, ọ ghi ra kpa ọ tama iran wẹẹ, “Adeghẹ Osanobua hoo, I gha dọlegbe bu uwa rre,” ọ na la okọ kpa vbe Ẹfisọs.
ayahọmwaehọ nọ rre nwtsty nọ dekaan Iwinna 18:21
Adeghẹ Osanobua hoo: Ẹmwẹ na rhiẹre ma wẹẹ deghẹ ọ mwẹ emwi ke emwi ne ima khian ru, ọ khẹke ne ima ka roro ẹre deghẹ ọ gua ahoo ọghe Osanobua ro. Ẹghẹ hia ẹre Pọl ya gha mwẹ ilele na vbe ekhọe. (1 Kọr 4:19; 16:7; Hib 6:3) Ebe Jems vbe rhie igiọdu ne ima, ne ima gha kha wẹẹ: “Adeghẹ Osanobua hoo, ma gha rre agbọn, ma ghi ru ọna, a ghi ru ọni.” (Jems 4:15) Ẹi re na wa tae vbe unu kẹkan wẹẹ ‘adeghẹ ahoo ọghe Jehova nọ,’ sokpan ọ khẹke ne uyinmwẹ ọghe ima rhiẹre ma wẹẹ, ma gele hoo ne ima ru ahoo ọghe Jehova. Esa i mobọ rrọọ na wa gha ta ẹmwẹ na ladian vbe unu vbe ẹghẹ hia, sokpan uwu ekhọe ẹre a na mobọ tae.—Ya ghee ayahọmwaehọ nọ dekaan Iwinna 21:14; 1 Kọr 4:19; Jems 4:15 kevbe App. C.
E Baibol Na Tie
(Iwinna 17:1-15) Iran keghi la Amfipolis gberra gha rrie Tẹsalonaika ehe ne ọgua ediọn avbe Ju ọkpa vbe ye. 2 Zẹ vbene ọ wa ru ẹre, Pọl kegha rrie nene ọgua ediọn. Ẹdẹ Ikẹtin eha ẹre ọ ya gu emwa gha muan ẹmwẹ ke uwu Ebe rre vbe evba. 3 Ọ kegha rhan otọ ẹre, ọ kegha rhie ma wẹẹ ẹi mwẹ ne Mẹzaia ghẹ rri oya kevbe ne a vbe huẹn ọnrẹn kpa vbe idin. Pọl keghi kha wẹẹ, “Jesu na ne I ta ẹmwẹ ọnrẹn ma uwa na, ọrọre nene Mẹzaia.” 4 A keghi fi eso vbe uwu iran werriẹ, iran keghi deba Pọl kevbe Sailas, erriọ ọre nibun vbe uwu iran ne Grik ni ga Osanobua vbe ru, kevbe eso vbe uwu avbe ikhuo ni hiunsi. 5 Sokpan avbe Ju keghi suẹn gha gbọvo iran. Iran ye obọ khan avbe ahẹghogho ne ẹwobi vbe adesẹ ore, iran keghi suẹn otu ẹrhia. Iran keghi si okokoko ye ore ẹvbo hia, iran na mu igbinna gha rrie owa Jasin, iran te hoo ne iran miẹn Pọl kevbe Sailas ne iran viọ iran ladian bu avbe emwa gha dee. 6 Ugbẹnvbe iran ma miẹn iran, iran keghi si Jasin deba eso vbe uwu avbe etẹn bu iran ni khaevbisẹ gha khian, iran keghi wa gha goo wẹẹ, “Iran na si otighi gba ehe hia, iran vbe gha die ẹvbo ima nian, 7 Jasin keghi vbe viọ iran ye owa ẹre, vbe uwu iran hia, ọkpa ne ọ ya ẹmwẹ Nọgbaisi ru emwi ẹi rrọọ, iran wẹẹ ọba ọvbehe vbe rrọọ, ne iran tie ẹre Jesu.” 8 Iran keghi ya ẹmwẹ na gie avbe emwa ni gbe ẹbu ye evba kevbe iran ni khaemwisẹ gha go ẹsẹse. 9 lran ni khaemwisẹ keghi miẹn Jasin kevbe iran nekpa hia igho ne iran gha ya fan iran fua, iran keghi gie iran gha rrie. 10 Vbe ọwarọkpa nii vbe ẹdẹ ghi wa mu, iran ne etẹn keghi viọ e Pọl kevbe Sailas gha rrie Bẹrea. Iran ghi sẹ evba, iran na wa gha rrie ọgua ediọn avbe Ju. 11 Emwa ni rre ẹvbo na ẹre ẹdẹ gbe vbe ẹko sẹ iran ni rre Tẹsalonaika. Iran keghi wa gbe ẹkun sẹ otọ gha danmwehọ ikporhu nii, iran kegha tie Ebe ẹsẹse gualọ otọ ẹre ne iran miẹn ehe na rẹn adeghẹ ẹmwata ọre ẹmwẹ ne Pọl tae khin. 12 Nibun vbe uwu iran keghi yayi. Ikhuo nibun ni hin usi vbe uwu avbe Grik, kevbe ikpia e Grik nibun kevbe yayi. 13 Sokpan ugbẹnvbe avbe Ju ni rre Tẹsalonaika ghi họn ighẹ Pọl vbe kpe orhu ẹmwẹ Osanobua vbe Bẹrea, iran keghi vbe do bọọ emwa nii ye ẹmwẹ ne a ru. 14 Vbe ọwarọkpa nii, avbe etẹn keghi wa rhie Pọl gha rrie eghute, sokpan Sailas kevbe Timoti keghi ye gha rre Bẹrea. 15 Emwa ni rhie Pọl gha khian keghi lelẹe sẹ Atẹns. Iran ghi werriegbe rrie Bẹrea, Pọl keghi gie iran uhunmwu ne iran tama e Sailas kevbe Timoti ne iran rherhe bu irẹn gha dee.
DECEMBER 31–JANUARY 6
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | IWINNA 19-20
“Wa Gha Gbaroghe Egbe Uwa Kevbe Ohuan Hia”
(Iwinna 20:28) Wa gha gbe aro ghe egbe uwa kevbe ohuan hia ne orhiọn nọhuanrẹn viọ ne uwa gha su, wa gha re ọsuohuan esọsi Osanobua ne ọ ya uwu Ovbi ẹre ya khian ọghẹe.
w11 6/15 20-21 okhuẹn 5
“Wa Gha Re Ọsuohuan [Ọghe] Avbe Oghẹn Ohuan Ne Osanobua Viọ Ne Uwa”
5 Ukọ e Pita keghi tama ediọn ne iran gha ‘gbaroghe oghẹn ohuan ne Osanobua viọ ne iran.’ Ọ khẹke ne iran gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova kevbe Jesu Kristi ẹre ọ yan nene oghẹn ohuan. Osanobua gha nọ ediọn vbene iran ya gbaroghe avbe ohuan ọghe irẹn hẹ. Gia ba kha wẹẹ ọse ruẹ rrie ehe, ọ na wẹẹ ne u gu irẹn gbaroghe ivbi irẹn vbene irẹn ke rre. Ẹi re te u khian gbaroghe iran ẹsẹsemwẹse, u ghi vbe ya evbare koko iran? Adeghẹ ọkpa na gha khuọnmwi, ẹi re te u khian zẹgiẹ muẹn gha rrie owa isinmwiegbe? Erriọ vbe nọ, te ọ khẹke ne ediọn ni rre iko gha gbaroghe oghẹn ohuan ọghe Osanobua ne ọ ya esagiẹn “Ovbi ẹre” dẹ werriegbe. (Iwinna 20:28) Iran keghi mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ esagiẹn Jesu ẹre a ya dẹ edọmwadẹ ohuan ọghe Osanobua. Ediọn keghi ya evbare koko oghẹn ohuan ọghe Osanobua, iran gbaroghe iran, iran vbe gbogba ga iran rhunmwuda iran rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua gha nọ iran vbene iran khian hẹ.
(Iwinna 20:31) Rhunmwuda ọni, wa khẹ ye egbe, wa ghi yerre wẹẹ ukpo eha gbalaka ọre I ya gha ma edọmwade ọghẹe vbe uwu uwa emwi vbe asọn kevbe avan ke imẹ ke ameve.
w13 1/15 31 okhuẹn 15
Ediọn Ni Rre Uwu Iko Keghi ‘Deba Ima Winna Ne Ima Mieke Na Gha Sọyẹnmwẹ’
15 Ne ọmwa gha re ọdiọn vbuwe iko i re iwinna ne kherhe. Ugbẹnso, ediọn i miẹn ovbe vbe asọn ne iran ya na erhunmwu ne oghẹn ohuan ọghe Osanobua, ra ne iran ya ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga vbe odẹ ọghe orhiọn. (2 Kọr 11:27, 28) Orheyerriọ, te ediọn wa ye ya ọyẹnmwẹ winna iwinna na ẹsẹsẹmwẹse vbene Pọl ru ẹre. E Pọl keghi gbẹn gie etẹn ni rre Kọrinti wẹẹ: “Ẹkorhiẹnrhiẹnmwẹ ọre I gha ya loo emwi ne I mwẹ hia, ya sẹ egbe imẹ tobọ mwẹ ba re, ne I ya ye uwa obọ.” (2 Kọr 12:15) Vbene ẹmwata, e Pọl wa loo ẹghẹ ọghẹe ya gha rhie igiọdu ne etẹn, rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne ọ ghaa mwẹ daa iran. (Tie 2 Kọrinti 2:4; Fil 2:17; 1 Tẹs 2:8) Ọni ẹre ọ si ẹre ne etẹn na hoẹmwẹ e Pọl ẹsẹsẹmwẹse!—Iwinna 20:31-38.
(Iwinna 20:35) Vbe uwu emwi hia, I rhie ma uwa wẹẹ vbenian ẹre ọ kere ne ima kakabọ gha winna ne a miẹn ehe na ye iran ni ma wo vbe egbe obọ. Wa ye ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Jesu tobọ ẹre ta rre wẹẹ, ‘Ne a gha rhie ne emwa ọvbehe ẹre ọghọ ye sẹ ne a gha ghe emwa ọvbehe obọ.”
“Ai Ghẹ Miẹn Ighẹ A Ye Miẹn Nọ Fuan Vbe Uwu Uwa, Ẹi Ghi Rre Urhu Mwẹ”
20 Odẹ ne Pọl ya loo arrọọ ọghẹe keghi wa lughaẹn, ọ ma yevbe emwa eso ni ghaa hoo ne iran ya oghẹn ohuan ọghe Osanobua ru ọghe enegbe iran. Ọ ma wa hẹnhẹn egbe yan etẹn ni rre iko ne iran gha gbaroghe irẹn, sokpan irẹn ghaa mwẹ iwinna ne irẹn ya gha gaga egbe. Irẹn ma gha ru iyobọ ne etẹn ne iran gba ga, rhunmwuda ere ne irẹn khian miẹn vbọ. E Pọl keghi rhie igiọdu ne ediọn ni ghaa rre Ẹfisọs wẹẹ te ọ khẹke ne iran gha mwẹ ekhọe na ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe. Irẹn keghi tama iran wẹẹ, “Ọ kere ne ima kakabọ gha winna ne a miẹn ehe na ye iran ni ma wo vbe egbe obọ. Wa ye ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Jesu tobọ ẹre ta rre wẹẹ, ‘Ne a gha rhie ne emwa ọvbehe ẹre ọghọ ye sẹ ne a gha ghe emwa ọvbehe obọ.’”—Iwinna 20:35.
Gualọ Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
(Iwinna 19:9) Sokpan eso vbe uwu iran keghi ze utun vbe ehọ, iran ma yayi, iran kegha filo unu gie Odẹ Ọghe Nọyaẹnmwa sirra emwa nii hia. Pọl keghi rhunmwuda ọni sẹ iran rae, ọ na viọ avbe erhuanegbe nii, ọ kegha ma emwa emwi ẹdẹgbegbe vbe owa iruẹmwi ọghe Tiranọs.
Ẹmwẹ Ọghe Osanobua Na Ye “Gha Gba Otọ Khian” Agharhemiẹn Wẹẹ Emwa Ghaa Gbodan Ghee Ẹre
11 Egbọre ẹdẹgbegbe ẹre Pọl ya gha maa emwa emwi vbe owa iruẹmwi nii, ke ẹgogo 11 vbe owiẹ ya sẹ ẹgogo 4 vbe ota. (Iwinna 19:9) Ọ khọ wẹẹ te ehe hia ye hii vbe egbe ẹghẹ vbenia, kevbe wẹẹ te ehe hia wa vbe tọn, rhunmwuda ọni, ẹghẹ vbenia ẹre emwa ya dobọ iwinna yi, ne iran mieke na rri evbare kevbe ne iran hẹwẹ. Adeghẹ ọwara ukpo eva ẹre Pọl ya gha kporhu vbe owa iruẹmwi nii, ọni rhiema wẹẹ ughaẹdẹ 3,000 ẹre ọ loo ro ya maa emwa emwi. Emwi ọvbehe nọ vbe ya ẹmwẹ ọghe Jehova gha gba otọ khian ọre wẹẹ, ọmwa nọ wegbe obọ ẹre Pọl ghaa khin, ọ vbe gha ru afiwerriẹ zẹvbe ne emwi khare vbe ẹdogbo ne ọ na kporhu. Irẹn keghi mwamwa ẹghẹ ọghẹe nọ mieke na sẹtin kporhu ma emwa ni rre ẹdogbo nii. De emwi nọ ghi lae miẹn? “Emwa hia ni rre ikinkin Esia, kevbe avbe Ju kevbe ne ẹi re Ju keghi họn ẹmwẹ Nọyaẹnmwa.” (Iwinna 19:10) E Pọl gele wa kporhu iyẹn nọ maan ẹsẹsẹmwẹse!
(Iwinna 19:19) Nibun vbe iran ni te ka zẹ ọbo edunna yi, keghi viọ ebe iran ladian, iran keghi sirra emwa hia giẹn ehia. Iran ghi tie igho ye avbe ebe nii, ehia keghi gha re enaira arriaisẹn igbe.
Ẹmwẹ Ọghe Osanobua Na Ye “Gha Gba Otọ Khian” Agharhemiẹn Wẹẹ Emwa Ghaa Gbodan Ghee Ẹre
15 Efa nọ rhuan Ivbi e Skẹva keghi ya ohan Osanobua gha mu emwa nibun, ọni ẹre ọ si ẹre ne iran nibun na do khian emwa iyayi, iran ma ghi gha gu orhiọn dan muobọ. Uyinmwẹ imamase ẹre ọ wa gba otọ Ẹfisọs. Iran ghaa loo ẹbo na ya mu emwa gba, iran vbe gha loo akpalode, uhiẹn iran vbe gha gbẹnnẹ ekharha ọghe avbe ọbo eduna yotọ. Ivbi Ẹfisọs nibun keghi viọ avbe ebe ọghe imamase ọghe iran ladian, iran na giẹn ehia vbe azagba—agharhemiẹn wẹẹ igho ọrhẹnrhẹn ẹre nọ; a gha wẹẹ na yae tae dollar ọghe ẹdẹnẹrẹ, ọ gha sẹ dollar arriaisẹn nibun. E Luk khare wẹẹ: “Vbenian ọre ẹmwẹ Nọyaẹnmwa na gha mu otọ yọ vbe odẹ nọ wo vbe egbe, ọ na vbe gha gba otọ khian.” (Iwinna 19:17-20) U miẹn vbene ẹmwata ọghe Osanobua ya khọnmiotọ yan ugamwẹ ohoghe kevbe orhiọn dan na gu muobọ hẹ! Igiemwi esi ẹre Ivbi Ẹfisọs ni ghaa mwẹ amuẹtinyan rhie yotọ ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Te uyinmwẹ orhiọn dan na gu muobọ wa vbe kpọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Adeghẹ ima na bẹghe ẹre wẹẹ ima mwẹ emwi eso nọ dekaan orhiọn dan na gu muobọ, ọ khẹke ne ima viọ re kua vbobọvbobọ vbene Ivbi Ẹfisọs ru ẹre! Gi ima gbaengbe ne emwi ni ma huan vberriọ, ọ gha khọn rẹn wẹẹ ighobioye ẹre nọ.
E Baibol Na Tie
(Iwinna 19:1-20) Ẹghẹ ne Apọlọs na gha rre Kọrinti, e Pọl keghi khian la uwu otọ ẹvbo nii, ọ keghi lae do sẹ Ẹfisọs. Irẹn keghi vbe miẹn erhuanegbe eso vbe evba. 2 Ọ keghi nọ iran wẹẹ, “Wa miẹn orhiọn nọhuanrẹn vbe ẹghẹ ne uwa na yayi ra?” Iran keghi wanniẹn, “Ma ma kue rẹn deghẹ emwi ne a tie ẹre orhiọn nọhuanrẹn vbe rrọọ.” 3 Irẹn keghi nọ iran wẹẹ, “Vbe a ya sa amẹ ne uwa hẹ yi khekherriọ?” Iran wanniẹn wẹẹ, “Isamẹ ọghe Jọn nọ.” 4 Pọl keghi wanniẹn wẹẹ, “Isamẹ ọghe Jọn, ọghe iran ni ro iro fi uyinmwẹ werriẹ nọ, irẹn keghi vbe khama emwa Izrẹl wẹẹ ne iran ya ọmwa ne ọ ra rre lele irẹn yi, ọni ọrọre Jesu.” 5 Iran ghi họn ọnọna, a keghi ya eni Nọyaẹnmwa Jesu sa amẹ ne iran. 6 Pọl keghi viọ obọ ẹre yan iran, orhiọn nọhuanrẹn keghi tuorre yan iran, iran keghi zẹ ẹvbo ne a ma rẹn guan, iran keghi vbe gha ta ẹmwẹ Osanobua. 7 Iran keghi re ikpia iweva. 8 Pọl keghi la ọgua ediọn, ọ keghi ya uki eha mobọ gu avbe emwa ni guan, ọ keghi gu iran gha muan ẹmwẹ, ọ kegha hoo ne ọ fi iran ekhọe werriẹ ghe ẹmwẹ Arriọba Osanobua. 9 Sokpan eso vbe uwu iran keghi ze utun vbe ehọ, iran ma yayi, iran kegha filo unu gie Odẹ Ọghe Nọyaẹnmwa sirra emwa nii hia. Pọl keghi rhunmwuda ọni sẹ iran rae, ọ na viọ avbe ehuanegbe nii, ọ kegha ma emwa emwi ẹdẹgbegbe vbe owa iruẹmwi ọghe Tiranọs. 10 Ukpo eva ọre a ya gha ru ọna sẹrriọ wẹẹ emwa hia ni rre ikinkin Esia, kevbe avbe Ju kevbe ne ẹi re Ju keghi họn ẹmwẹ Nọyaẹnmwa. 11 Osanobua kegha la obọ Pọl winna iwinna ọyunuan ne a ma he miẹn egbe ọre ẹdẹ. 12 Uhiẹn ighẹ te a gha viọ ukpọn ne a ya khian ọfọ kevbe ukpọn ne a rhie yan egbe ne ọ loo nẹ gie avbe ọkhọnmwọ, a ghi ho emianmwẹ iran bẹkun, orhiọn dan ghi la hin uwu iran rre. 13 Avbe Ju eso ni ghaa lele ehe hia khian, iran na vbe gha khulo orhiọn dan ladian keghi vbe te gha hoo ne iran gha so eni Jesu ya ru emwi na. Iran ghi khama avbe orhiọn dan ni wẹẹ, “I ya eni Jesu ne Pọl kporhu ẹre khian yi iyi nuẹn.” 14 Iran ni ru emwi na kegha re emọ ikpia ihinrọn, ivbi ogie ohẹn avbe Ju ọkpa ne a tie eni ẹnrẹn Skẹva. 15 Sokpan orhiọn dan nii tama iran wẹẹ, “I rẹn Jesu, I vbe rẹn vbekpae Pọl, sokpan wa na, vbe uwa ke rre?” 16 Ọmwa ne ọ mwẹ orhiọn dan ni keghi dekun iran, ọ na gbele iran, iran keghi ye ugbugbe ladian vbe owa ẹre vbene ọ na ya iran ama, yanghan ukpọn ye iran ẹkun. 17 Ugbẹnvbe avbe Ju kevbe iran ne ẹi re Ju ni rre Ẹfisọs họn ẹmwẹ na, ohan keghi mu iran ẹsẹse. Eni Nọyaẹnmwa Jesu keghi khian ne a ye ọghọ na ẹsẹse sayọ. 18 Nibun vbe uwu emwa ni yayi keghi ladian azagba, iran kegha miẹn emwi ne iran te ru kue, iran keghi vbe gha ta oro ẹre ma emwa. 19 Nibun vbe iran ni te ka zẹ ọbo edunna yi, keghi viọ ebe iran ladian, iran keghi sirra emwa hia giẹn ehia. Iran ghi tie igho ye avbe ebe nii, ehia keghi gha re enaira arriaisẹn igbe. 20 Vbenian ọre ẹmwẹ Nọyaẹnmwa na gha mu otọ yọ vbe odẹ ne ọ wo vbe egbe, ọ na vbe gha gba otọ khian.