Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
JANUARY 4-10
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LẸVITIKỌS 18-19
“Ọ Khẹke Ne Ima Gha Mwẹ Uyinmwẹ Nọhuanrẹn”
Gbogba Ga Egbuẹ Ne U Ghẹ De Yi Ifi Esu
Vbe Jehova ghi guan kaẹn uyinmwẹ esakan nọ gua agbẹnvbo ni lẹga Izrẹl obọ ro, ọ na ghi ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl wẹẹ: “Ghẹ lele uyinmwẹ . . . emwa e Kena, ehe ne I viọ uwa rrie.” Ọ na vbe kha wẹẹ, te irẹn khian rri Ivbi e Kena oya rhunmwuda, uyinmwẹ iran “mu awua ye otọ nii.” Uyinmwẹ ọghe Ivbi e Kena kẹkẹ sẹrriọ wẹẹ, otọ ẹvbo ne iran na gha yin uyinmwẹ nọ kẹkẹ nii, na vbe khian emwi awua vbe odaro Osanobua.—Lẹv 18:3, 25.
w17.02 20 ¶13
Jehovah Leads His People
13 How different those faithful kings were from the leaders of other nations, men who were guided by human wisdom and shortsighted strategy! Under Canaanite leadership, people did detestable things, which included incest, homosexuality, bestiality, child sacrifice, and gross idolatry. (Lev. 18:6, 21-25) Moreover, Babylonian and Egyptian leaders did not follow the scientifically sound practices on hygiene that God gave to Israel. (Num. 19:13) In contrast, God’s ancient people saw how their faithful leaders promoted spiritual, moral, and physical cleanness. Clearly, Jehovah was leading them.
w14 7/1 7 ¶2
What God Will Do About Badness
What about those who stubbornly refuse to change their ways and who insist on doing bad things? Reflect on this straightforward promise: “Only the upright will reside in the earth, and the blameless will remain in it. As for the wicked, they will be cut off from the earth, and the treacherous will be torn away from it.” (Proverbs 2:21, 22) Gone will be the influence of wicked humans. Under such peaceful conditions, obedient humans will gradually be set free from inherited imperfection.—Romans 6:17, 18; 8:21.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w06 6/15 22 ¶11
“How I Do Love Your Law!”
11 A second aspect of the Mosaic Law that reflected God’s concern for his people’s welfare was the right to glean. Jehovah ordered that when an Israelite farmer reaped the fruits of his field, the needy should be allowed to collect what harvest workers left behind. Farmers were not to reap the edges of their fields completely, nor were they to gather the leftover grapes or olives. Sheaves of grain inadvertently left in the fields should not be retrieved. This was a loving arrangement in behalf of the poor, the alien residents, the orphans, and the widows. Granted, gleaning required hard work on their part, yet by means of it, they could avoid having to beg.—Leviticus 19:9, 10; Deuteronomy 24:19-22; Psalm 37:25.
JANUARY 11-17
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LẸVITIKỌS 20-21
“E Jehova Keghi Rhie Alughaẹn Ye Uwu Ẹkpo Emwa Rẹn Kevbe Emwa Ọvbehe”
w04 10/15 11 ¶12
Paradise—For You?
12 Still, there is something that we must not overlook. God told the Israelites: “You must keep the whole commandment that I am commanding you today, in order that you may grow strong and may indeed enter in and take possession of the land.” (Deuteronomy 11:8) At Leviticus 20:22, 24, that same land is mentioned: “You people must keep all my statutes and all my judicial decisions and do them, that the land to which I am bringing you to dwell in it may not vomit you out. Hence I said to you: ‘You, for your part, will take possession of their ground, and I, for my part, shall give it to you to take possession of it, a land flowing with milk and honey.’” Yes, possession of the Promised Land depended on a good relationship with Jehovah God. It was because the Israelites failed to obey him that God allowed the Babylonians to conquer them and remove them from their place of dwelling.
it-1 1199
Inheritance
Any property passing at the owner’s death to the heir or to those entitled to succeed; anything received from progenitors or predecessors as if by succession. The principal Hebrew verb used is na·chalʹ (noun, na·chalahʹ). It involves getting or giving an inheritance or hereditary possession, usually as a result of succession. (Nu 26:55; Eze 46:18) The verb ya·rashʹ is used at times in the sense “succeed as heir,” but more often, “take possession” apart from succession. (Ge 15:3; Le 20:24) It also has the meaning “dispossess; drive away,” involving military action. (De 2:12; 31:3) The Greek words having to do with inheritance are related to kleʹros, which originally meant “lot” but came to mean “share” and finally “inheritance.”—Mt 27:35; Ac 1:17; 26:18.
it-1 317 ¶2
Birds
Following the global Flood, Noah offered up “clean flying creatures” along with animals as a sacrifice. (Ge 8:18-20) Birds were thereafter made allowable by God for inclusion in man’s diet, as long as the blood was not eaten. (Ge 9:1-4; compare Le 7:26; 17:13.) The ‘cleanness’ of certain birds at that time therefore evidently relates to some divine indication of acceptableness for sacrifice; the Biblical record shows that, as regards their being used as food, none of the birds were designated as “unclean” until the introduction of the Mosaic Law. (Le 11:13-19, 46, 47; 20:25; De 14:11-20) The factors determining which birds were designated ceremonially “unclean” are not expressly stated in the Bible. Thus, while most of those so designated were birds of prey or scavengers, not all of them were. (See HOOPOE.) This prohibition was lifted following the establishment of the new covenant, as God made evident to Peter by a vision.—Ac 10:9-15.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 563
Cuttings
God’s Law specifically forbade the making of cuttings upon the flesh for the dead. (Le 19:28; 21:5; De 14:1) The reason for this was that Israel was a holy people to Jehovah, a special property. (De 14:2) As such, Israel was to remain free from all idolatrous practices. Then, too, such extreme displays of mourning accompanied by self-inflicted lacerations upon the flesh were most inappropriate for a people who were fully aware of the actual condition of the dead as well as the resurrection hope. (Da 12:13; Heb 11:19) Also, the prohibition against self-mutilation would have impressed upon the Israelites proper respect for God’s creation, the human body.
JANUARY 18-24
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LẸVITIKỌS 22-23
“Emwi Ne Ima Miẹn Ruẹ Vbe Ugie Ne Ivbi Izrẹl Ghaa Do”
it-1 826-827
Festival of Unfermented Cakes
The first day of the Festival of Unfermented Cakes was a solemn assembly, also a sabbath. On the second day, Nisan 16, a sheaf of the firstfruits of the barley harvest, the first crop to ripen in Palestine, was brought to the priest. Prior to this festival no new grain, bread, or roasted grain from the new harvest could be eaten. The priest offered such firstfruits to Jehovah symbolically by waving a sheaf of the grain to and fro, while a sound ram in its first year was offered as a burnt offering along with a grain offering moistened with oil and a drink offering. (Le 23:6-14) There was no command to burn any of the grain or its flour on the altar, as was practiced later by the priests. Not only was there a public or national firstfruit offering but provision was also made for each family and every individual who had a possession in Israel to offer thanksgiving sacrifices during this festive occasion.—Ex 23:19; De 26:1, 2; see FIRSTFRUITS.
Significance. The eating of unfermented cakes at this time was in harmony with the instructions Moses received from Jehovah, as recorded at Exodus 12:14-20, which includes the strict injunction, at verse 19: “Seven days no sourdough is to be found in your houses.” In Deuteronomy 16:3 the unfermented cakes are called “the bread of affliction,” and they were a yearly reminder to the Jews of their hurried departure from the land of Egypt (when they did not have time to leaven their dough [Ex 12:34]). They thus recalled the state of affliction and bondage from which Israel had been delivered, even as Jehovah himself said, “that you may remember the day of your coming out of the land of Egypt all the days of your life.” The realization of their present freedom as a nation and their acknowledgment of Jehovah as their Deliverer set a fitting background for the first of the three great annual festivals of the Israelites.—De 16:16.
it-2 598 ¶2
Pentecost
The firstfruits of the wheat harvest were to be treated differently from the barley firstfruits. Two tenths of an ephah of fine wheat flour (4.4 L; 4 dry qt) along with leaven was to be baked into two loaves. They were to be “out of your dwelling places,” which meant that they were to be loaves like those made for the daily use of the household and not expressly for holy purposes. (Le 23:17) Burnt offerings and a sin offering went along with this, and as a communion offering two male lambs. The priest waved the loaves and the lambs before Jehovah by putting his hands underneath the loaves and the pieces of the lambs and waving them back and forth, signifying that they were presented before Jehovah. After the loaves and the lambs were offered, they became the priest’s for him to eat as a communion offering.—Le 23:18-20.
w14 5/15 29 ¶11
Are You Moving Ahead With Jehovah’s Organization?
11 Jehovah’s organization is acting in our best interests when it urges us to heed the apostle Paul’s counsel: “Let us consider one another so as to incite to love and fine works, not forsaking our meeting together, as some have the custom, but encouraging one another, and all the more so as you see the day drawing near.” (Heb. 10:24, 25) Annual festivals and other gatherings for worship built the Israelites up spiritually. Moreover, such events as the special Festival of Booths in Nehemiah’s day were joyful occasions. (Ex. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) We derive similar benefits from our meetings, assemblies, and conventions. Let us take full advantage of these provisions for our spiritual health and happiness.—Titus 2:2.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
Da Imudiase Ọghuẹ Yi!
3 A gha kha wẹẹ ọguọmwadia e Jehova mwẹ imudiase, ọni ọre wẹẹ, ọ ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova sẹrriọ wẹẹ, ahoo ọghe Jehova ẹre ọ mu ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. Gia guan kaẹn odẹ eso ne Baibol ya loo imudiase. Emwi ọkpa ne imudiase demu vbe Baibol ọre emwi nọ gbae, emwi ne ẹi mwẹ okan ra emwi ne egbe gba na. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha ru izọese ọghe aranmwẹ gie Jehova, aranmwẹ ne ẹi mwẹ okan ẹre iran ghaa loo rhunmwuda, erriọ Uhi khare. (Lẹv 22:21, 22) Osanobua ma kue ne eguọmwadia re gha loo aranmwẹ ne egbe ma gba na, nọ rhu aro, nọ yin ehọ ra nọ khuọnmwi. Aranmwẹ ne ẹi zẹdẹ mwẹ okan ẹre Jehova wa gha gualọ vbe obọ iran. (Mal 1:6-9) De ọmwa nọ gha hoo nọ ya igho ẹre dẹ alimo nọ kẹkẹe ra ebe nọ yanghaẹn? Emwi nọ maan ẹre ima hia hoo ne ima gha ya igho ima dẹ. Inu ghi nọ ne Jehova nọ yi ima! Te ọ ghi vẹẹ ne ima rẹn nia, evbọzẹe ne Jehova na hoo ne ima ya ekhọe hia gha hoẹmwẹ irẹn.
JANUARY 25-31
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LẸVITIKỌS 24-25
“Ukpo Afanvbirri Kevbe Afanvbimu Nọ Dee Vbe Odaro”
it-1 871
Freedom
The God of Freedom. Jehovah is the God of freedom. He freed the nation of Israel from bondage in Egypt. He told them that as long as they obeyed his commandments they would have freedom from want. (De 15:4, 5) David spoke of “freedom from care” within the dwelling towers of Jerusalem. (Ps 122:6, 7) However, the Law provided that in case a man became poor he could sell himself into slavery so as to provide the necessities for himself and his family. But freedom was granted by the Law to this Hebrew in the seventh year of his servitude. (Ex 21:2) In the Jubilee (occurring every 50th year), liberty was proclaimed in the land to all its inhabitants. Every Hebrew slave was freed, and each man was returned to his land inheritance.—Le 25:10-19.
it-1 1200 ¶2
Inheritance
Since land was kept in the possession of the same family from generation to generation, it could not be sold in perpetuity. The sale of land was, in effect, only the leasing of it for the value of crops it would produce, the purchase price being on a graduated scale according to the number of years until the next Jubilee, at which time all land possession would revert to the original owner if it had not been repurchased or redeemed prior to the Jubilee. (Le 25:13, 15, 23, 24) This regulation included houses in unwalled cities, which were regarded as part of the open field. As for a house in a walled city, the right of repurchase remained only for one year from the time of sale, at which time it became the property of the buyer. In the case of houses in Levite cities, the right of repurchase continued to time indefinite because the Levites had no inheritance of land.—Le 25:29-34.
it-2 122-123
Jubilee
The Jubilee law, when obeyed, preserved the nation from gravitating to the sad state that we observe today in many lands, where there are virtually only two classes, the extremely rich and the extremely poor. The benefits to the individual strengthened the nation, for none would be underprivileged and crushed into unproductiveness by a bad economic situation, but all could contribute their talents and abilities to the national welfare. With Jehovah providing blessings of the yield of the ground and with the education that was provided, Israel, while obedient, would enjoy the perfect government and prosperity that only the true theocracy could provide.—Isa 33:22.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w09 9/1 22 ¶4
When You Are Offended
If an Israelite assaulted a fellow Israelite and put out his eye, the Law allowed for just punishment. However, it was not up to the victim to take punitive action against the assailant or one of his family members. The Law required that he take the matter to the established authorities—the appointed judges—for proper disposition. The knowledge that the willful perpetrator of criminal or violent acts against another could be punished in kind served as a powerful deterrent. But there is more to the matter.
FEBRUARY 1-7
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | LẸVITIKỌS 26-27
“Emwi Nọ Gha Ya Ima Miẹn Afiangbe Ọghe Jehova”
w08 4/15 4 ¶8
Repudiate “Valueless Things”
8 How can “Riches” become like a god? Well, as an example, think of a stone lying in a field in ancient Israel. Such a stone could be useful for the construction of a house or a wall. On the other hand, if it was set up as “a sacred pillar” or as “a showpiece,” it became a stumbling block to Jehovah’s people. (Lev. 26:1) Similarly, money has its place. We need it just to survive, and we can use it well in Jehovah’s service. (Eccl. 7:12; Luke 16:9) But if we place the pursuit of money ahead of our Christian service, money becomes, in effect, a god to us. (Read 1 Timothy 6:9, 10.) In this world, where the pursuit of financial gain is so important to people, we have to make sure that we keep a balanced view in this matter.—1 Tim. 6:17-19.
it-1 223 ¶3
Awe
Because of the manner in which Jehovah used Moses and dealt with him, Moses exercised great awesomeness (Heb., moh·raʼʹ) before the eyes of God’s people. (De 34:10, 12; Ex 19:9) Those with faith had a wholesome fear of Moses’ authority. They realized that God spoke by means of him. Regarding Jehovah’s sanctuary, too, the Israelites were to be in awe. (Le 19:30; 26:2) This meant that they were to manifest a reverent regard for the sanctuary, carrying out worship in the manner that Jehovah directed and conducting themselves in harmony with all of his commands.
w91 3/1 17 ¶10
Let “the Peace of God” Guard Your Heart
10 Jehovah told the nation: “If you continue walking in my statutes and keeping my commandments and you do carry them out, I shall also certainly give your showers of rain at their proper time, and the land will indeed give its yield, and the tree of the field will give its fruit. And I will put peace in the land, and you will indeed lie down, with no one making you tremble; and I will make the injurious wild beast cease out of the land, and a sword will not pass through your land. And I shall indeed walk in the midst of you and prove myself your God, and you, on your part, will prove yourselves my people.” (Leviticus 26:3, 4, 6, 12) Israel could enjoy peace in that they had security from their enemies, material abundance, and a close relationship with Jehovah. But this would depend on their adhering to Jehovah’s Law.—Psalm 119:165.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 617
Pestilence
Brought by Abandonment of God’s Law. The nation of Israel was warned that refusal to keep God’s covenant with them would result in his ‘sending pestilence into their midst.’ (Le 26:14-16, 23-25; De 28:15, 21, 22) Throughout the Scriptures, health, either in a physical or in a spiritual sense, is associated with God’s blessing (De 7:12, 15; Ps 103:1-3; Pr 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Re 21:1-4), whereas disease is associated with sin and imperfection. (Ex 15:26; De 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mt 9:2-6, 12; Joh 5:14) So, while it is true that in certain cases Jehovah God directly and instantaneously brought some affliction on persons, such as the leprosy of Miriam, of Uzziah, and of Gehazi (Nu 12:10; 2Ch 26:16-21; 2Ki 5:25-27), it appears that in many cases the diseases and pestilence that came were the natural and inexorable results of the sinful course followed by persons or nations. They simply reaped what they had sown; their fleshly bodies suffered the effects of their wrong ways. (Ga 6:7, 8) Concerning those who turned to obscene sexual immorality, the apostle says that God “gave them up to uncleanness, that their bodies might be dishonored among them . . . receiving in themselves the full recompense, which was due for their error.”—Ro 1:24-27.
FEBRUARY 8-14
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 1-2
“E Jehova Keghi Mwamwa Emwa Rẹn Vbe Odẹ Nọ Khẹke”
w94 12/1 9 ¶4
The Rightful Place of Jehovah’s Worship in Our Lives
4 If you had had a bird’s-eye view of Israel encamped in the wilderness, what would you have seen? A vast, but orderly, array of tents housing possibly three million or more people, grouped according to three-tribe divisions to the north, south, east, and west. Peering closer, you would also have noticed another grouping nearer the middle of the camp. These four smaller clusters of tents housed the families of the tribe of Levi. At the very center of the camp, in an area cordoned off by a cloth wall, was a unique structure. This was the “tent of meeting,” or tabernacle, which “wise-hearted” Israelites had built according to Jehovah’s plan.—Numbers 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Exodus 35:10.
it-1 397 ¶4
Camp
The size of this camp of Israel was very great. The above register figures total 603,550 fighting men, in addition to women and children, old folks and handicapped, 22,000 Levites, and “a vast mixed company” of aliens—perhaps all together 3,000,000 or more. (Ex 12:38, 44; Nu 3:21-34, 39) How much area such an encampment would cover is not certain; estimates vary greatly. When the camp was pitched opposite Jericho on the Plains of Moab, it is described as extending “from Beth-jeshimoth to Abel-shittim.”—Nu 33:49.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 764
Registration
An enrollment, usually by name and lineage according to tribe and household. It involved more than a simple census or count of heads. The national registrations referred to in the Bible served various purposes, such as taxation, assignments of military service, or (for those Levites included) appointments to duties at the sanctuary.
FEBRUARY 15-21
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 3-4
“Iwinna Ne Ivbi E Livai Ghaa Ru”
it-2 683 ¶3
Priest
Under the Law Covenant. When the Israelites were in slavery in Egypt, Jehovah sanctified to himself every firstborn son of Israel at the time that he destroyed Egypt’s firstborn in the tenth plague. (Ex 12:29; Nu 3:13) These firstborn ones accordingly belonged to Jehovah, to be used exclusively in special service to him. God could have designated all of these firstborn males of Israel as the priests and caretakers of the sanctuary. Instead, it suited his purpose to take male members of the tribe of Levi for this service. For this reason he permitted the nation to substitute the Levite males for the firstborn males of the other 12 tribes (the offspring of Joseph’s sons Ephraim and Manasseh being counted as two tribes). In a census there proved to be 273 more firstborn non-Levite sons from a month old and upward than there were Levite males, so God required a ransom price of five shekels ($11) for each of the 273, the money being turned over to Aaron and his sons. (Nu 3:11-16, 40-51) Prior to this transaction Jehovah had already set apart the male members of the family of Aaron of the tribe of Levi as constituting the priesthood of Israel.—Nu 1:1; 3:6-10.
it-2 241
Levites
Duties. The Levites were made up of three families, from Levi’s sons Gershon (Gershom), Kohath, and Merari. (Ge 46:11; 1Ch 6:1, 16) Each of these families was assigned a place near the tabernacle in the wilderness. The Kohathite family of Aaron camped in front of the tabernacle to the east. The other Kohathites camped on the south side, the Gershonites on the west, and the Merarites on the north. (Nu 3:23, 29, 35, 38) Setting up, dismantling, and carrying the tabernacle was the work of the Levites. When it was time to move, Aaron and his sons took down the curtain dividing the Holy from the Most Holy and covered the ark of the testimony, the altars, and other sacred furniture and utensils. The Kohathites then carried these things. The Gershonites transported the tent cloths, coverings, screens, courtyard hangings, and tent cords (evidently the cords of the tabernacle itself), and the Merarites took care of the panel frames, pillars, socket pedestals, tent pins and cords (cords of the courtyard surrounding the tabernacle).—Nu 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 241
Levites
In Moses’ day it was at 30 years of age that a Levite assumed his full duties, such as bearing the tabernacle and its articles when it was being moved. (Nu 4:46-49) Some duties could be performed from the age of 25, but apparently not the laborious service, such as transporting the tabernacle. (Nu 8:24) In King David’s time the age was reduced to 20 years. The reason David gave was that the tabernacle (now to be replaced by the temple) would no longer have to be carried about. Assignments of obligatory service terminated at the age of 50 years. (Nu 8:25, 26; 1Ch 23:24-26; see AGE.) The Levites needed to be well versed in the Law, often being called upon to read it in public and to teach it to the common people.—1Ch 15:27; 2Ch 5:12; 17:7-9; Ne 8:7-9.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w06 8/1 23 ¶13
Be Wise—Fear God!
13 Experiencing Jehovah’s help during distress deepened David’s fear of God and strengthened his confidence in him. (Psalm 31:22-24) On three notable occasions, however, David’s fear of God lapsed, which led to serious consequences. The first involved his arranging for the ark of Jehovah’s covenant to be transported to Jerusalem on a wagon rather than on the shoulders of the Levites, as God’s Law directed. When Uzzah, who was leading the wagon, grabbed hold of the Ark to steady it, he died on the spot for his “irreverent act.” Yes, Uzzah sinned seriously, yet ultimately, it was David’s failure to maintain proper respect for God’s Law that brought about that tragic outcome. Fearing God means doing things according to his arrangement.—2 Samuel 6:2-9; Numbers 4:15; 7:9.
FEBRUARY 22-28
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 5-6
“De Vbene U Khian Ya Sẹtin Ya Egbe Taa Avbe Nazarait Hẹ?”
it-2 477
Nazirite
There were three principal restrictions resting on those taking the Nazirite vow: (1) They were to drink no intoxicating beverage; neither were they to eat any product of the grapevine, whether unripe, ripe, or dried, nor drink any of its juice, whether in the fresh, fermented, or vinegar state. (2) They were not to cut the hair of their heads. (3) They were not to touch a dead body, even that of the closest relative—father, mother, brother, or sister.—Nu 6:1-7.
Special Vows. The person taking this special vow was “to live as a Nazirite [that is, dedicated, separated] to Jehovah” and not for the plaudits of men due to a showy display of fanatical asceticism. Rather, “all the days of his Naziriteship he is holy to Jehovah.”—Nu 6:2, 8; compare Ge 49:26, ftn.
The requirements laid on Nazirites, therefore, had special significance and meaning in the worship of Jehovah. Like the high priest who, because of his holy office, was to touch no dead body, not even that of one of his closest relatives, so too the Nazirite. The high priest and the underpriests, because of the serious responsibility of their offices, were forbidden to drink wine or intoxicating liquor when performing their sacred duties before Jehovah.—Le 10:8-11; 21:10, 11.
Furthermore, the Nazirite (Heb., na·zirʹ) “should prove holy by letting the locks of the hair of his head grow,” such serving as a crowning sign by which all could quickly recognize his holy Naziriteship. (Nu 6:5) The same Hebrew word na·zirʹ was used in regard to the “unpruned” vines during the sacred Sabbath and Jubilee years. (Le 25:5, 11) Interesting too is the fact that the gold plate on the front of the turban of the high priest, engraved with the words “Holiness belongs to Jehovah,” was called “the holy sign of dedication [Heb., neʹzer, from the same root as na·zirʹ].” (Ex 39:30, 31) Likewise, the official headpiece, or diadem, worn by Israel’s anointed kings was also called a neʹzer. (2Sa 1:10; 2Ki 11:12; see CROWN; DEDICATION.) In the Christian congregation the apostle says that a woman’s long hair is given to her instead of a headdress. It is a natural reminder to her that she is in a position different from the man; she should be mindful of her submissive position under God’s arrangement. So such requirements—uncut hair (unnatural for the man), total abstinence from wine as well as the need to be clean and undefiled—impressed on the dedicated Nazirite the importance of self-denial and complete submission to the will of Jehovah.—1Co 11:2-16; see HAIR; HEAD COVERING; NATURE.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w05 1/15 30 ¶2
Questions From Readers
Samson, though, was a Nazirite in a different sense. Before Samson’s birth, Jehovah’s angel told his mother: “Look! you will be pregnant, and you will certainly give birth to a son, and no razor should come upon his head, because a Nazirite of God is what the child will become on leaving the belly; and he it is who will take the lead in saving Israel out of the hand of the Philistines.” (Judges 13:5) Samson took no vow of Naziriteship. He was a Nazirite by divine appointment, and his Naziriteship was for life. The restriction against touching a corpse could not apply in his case. If it did and he accidentally touched a dead body, how could he start over a lifelong Naziriteship that began with his birth? Evidently, then, the requirements for lifetime Nazirites differed in some ways from those for voluntary Nazirites.
SRIPTURES
JANUARY 4-10
(Lẹvitikọs 18-19) E Nọyaẹnmwa tama e Mosis wẹ, 2 ne ọ tama ivbi Izrẹl wẹẹ, “Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua. 3 Ghẹ lele uyinmwẹ emwa Igipt, ehe ne uwa te gha ye ra ọghe emwa Kenan, ehe ne I viọ uwa rrie. 4 Wa gha ya uhi mwẹ ru emwi ne uwa vbe gha ru vbene I khare. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa.” 5 Wa gha ru emwi zẹ vbene I mwamwa uhi ẹre ye otọ ne uwa. Te uwa ra ya ẹe sinmwi uhunmwu uwa ye agbọn deghẹ wa ru vberriọ. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa. 6 E Nọyaẹnmwa keghi mu avbe ilele na ye otọ. Ghẹ gu ọmwa ne ọre ọtuẹn ru emwi ọdọ vbe amwẹ. 7 Ghẹ yagha erha vbene u gha na gu iye uẹ ru emwi vberriọ. Ghẹ yagha iye uẹ. 8 Ghẹ yagha erha a vbene u gha na gu avbe amwẹ ọnrẹn nekpa ru emwi ọdọ vbe amwẹ. 9 Ghẹ gu ivbiye uẹ nokhuo ra ovbi erhaa nokhuo ru emwi ọdọ vbe amwẹ, ọre owa ọkpa ọre a na koko uwa ra ẹi re ọre. 10 Ghẹ gu eyẹ ruẹ ru emwi vberriọ. Ifaegbua ọre ọnii ghaa khin nuẹn. 11 Ghẹ gu ọtuẹn nokhuo, ne okhuo ọvbehe biẹ ne erha ru emwi ọdọ vbe amwẹ, gha ya obọ ne u ya mu ovbiye uẹ nokhuo mu ẹẹn. 12 Ghẹ gu ovbiye evbibiẹ ọ nokhuo ru emwi ọdọ vbe amwẹ, 13 ọre obọ erha nọ ra obọ iye. 14 Ghẹ gu amwẹ ivbiye erhaa ru emwi, ka ẹe yọ zẹvbe ovbiye erhaa. 15 Ghẹ gu ovbi ọvbokhan ruẹn ru emwi vberriọ. 16 Ghẹ gu amwẹ ovbiye uẹ ru emwi vberriọ. 17 Ghẹ gu ọmọ iwu ra eyẹ okhuo ne uwẹ ka gu ru emwi ọdọ vbe amwẹ nẹ ru emwi vberriọ, iran sẹtin gha re etuẹn, ẹki uyinmwẹ ovbukhọ ọre ọnii khin. 18 Ghẹ rhie ovbiye amwẹ ọn rọnmwẹ vbe amwẹ ọn nii a ye gha rre agbọn. 19 Ghẹ gu okhuo ne ọ mu obọmwẹ ru emwi, rhunmwuda, awua guẹe. 20 Ghẹ gu amwẹ ẹrrẹe ru emwi, rhunmwuda ọni gha si awua yuẹ egbe. 21 Ghẹ rhie ovbi uẹ rhọkpa ne iran ya gho ẹbọ Milkọm rhunmwuda onii gha yagha eni Osanobua ne ọ re Nọyaẹnmwa. 22 Okpia ghẹ gu okpia ru emwi. Ọ sọnnọ Osanobua. 23 Ọre okpia nọ ra okhuo nọ, ọmwarhọkpa ghẹ gu aranmwẹ ru emwi. Ai ghẹru vberriọ gha mu awua guẹ. 24 Wa ghẹ yin avbe uyinmwẹ na ya mu awua gie egbe uwa. Odẹ vbenian, ọre avbe ni ga ẹbọ ni ka gha rre otọe na khẹ uwa ya mu awua gie egbe iran, te Nọyaẹnmwa ghi khulo iran kua na ne uwa miẹn ehe na larọ. 25 Uyinmwẹ iran keghi mu awua ye otọe nii, rhunmwuda ọnii, ọre Nọyaẹnmwa na rria otọe nii ikhi, vbe ne ọ na ya ẹe gha zẹ emwa ni yin ẹnrẹn owẹ. 26 Iran ke ru ai ghẹru na hia, iran na mu awua ye otọe nii, sokpan wa ghi rhie owẹ lele uhi kevbe ilele ọghe Nọyaẹnmwa, 27 a ghẹ gie a miẹn ọmwarhọkpa vbe uwu uwa, ọre ovbi Izrẹl nọ ra orhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa, ne ọ gha ru avbe emwi na. 28 Odẹ vberriọ ọre otọe nii i ra na zẹ uwa owẹ, zẹ vbe ne ọ zẹ iran owẹ avbe eni ga ẹbọ ni ka gha rre evba khẹ uwa. 29 Wa rẹnrẹn wẹ ọmwaikọmwa ne ọ ru emwi ifaegbua na, ai ghi ka ẹe ba emwa Osanobua. 30 E Nọyaẹnmwa ke kha wẹẹ, “Wa gha rhie owẹ lele ilele ne I rhie ne uwa, wa ghẹ yin uyinmwẹ avbe iran ni ka gha rre otọe nii khẹ uwa, wa ghẹ mu awua gie egbe uwa vbe ekpa ne uwa gha na ru avbe emwi na. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua.”
19 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 2 ne ọ tama ivbi Izrẹl wẹẹ, “Wa gha re ni huanrẹn rhunmwuda ọmwa ne ọ huanrẹn mẹ khin. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua uwa. 3 Dọmwade ọghọe ghi gha ya ọghọ ne erha ẹe kevbe iye ẹe, wa ghi vbe gha ru avbe ugamwẹ Ẹdẹ Ikẹtin zẹ vbene I khare. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua uwa. 4 “Wa ghẹ sẹ mwẹ rae ya gha gho amazẹ, wa ghẹ vbe ye oze ma ẹbọ ne uwa gha gho. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua uwa. 5 “Wa gha gbe aranmwẹ ya sisara, wa ghi gha lele emwamwa ne I rhie ye otọ ne uwa, mẹ gha rhan obọ miẹn ese ne uwa zọ re. 6 A ghi rri emiowo ẹre fo vbe ẹdẹ ne a gbe ẹe, ra ẹdẹ ne ọ lele ẹe. Emiowo ne ọ ghi kẹ rre ya sẹ ẹdẹ ne ogieha, a ghi giẹn ọnrẹn uan. 7 Rhunmwuda awua rrọọ, a deghẹ ọmwaikọmwa ye rri ọe, mẹ i ghi rhan obọ miẹn ese nii. 8 Ọmwakọmwa ne ọ rri ọe, ọ gha rri abe ọghe wẹ ọ kegha ru emwi ne a ya fi ohan mẹ zẹ vbe ne a miẹn wẹ ọ ma sẹ emwirhọkpa, ai ghi vbe dọlegbe ka ẹe ba emwa mwẹ. 9 “Wa ghaa rhọ emwi okọ ugbo rua, wa ghẹ rhọ avbe ọka ni rre ọkhioha, wa ghẹ vbe dọlegbe ya rhọ avbe ọka ne a te sẹrae. 10 Wa ghẹ dọlegbe la ugbo emwi okọ ayọn nọbaa ne uwa rhọ ọmọ rẹn ne ọ te kharha kua. Wa sẹ enii rae ne avbe ivbiogue kevbe avbe orhunmwuyẹn. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 11 “Ghẹ rha ra ne u gbe ọmwa rhu, ra ne u ta ohoghe. 12 Ghẹ ya eni mwẹ ru eyan a deghẹ ẹi re te u hoo ne u muẹn sẹ, te ọnii fa eni mwẹ uan. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 13 “Ghẹ gu ọmwa do ẹki a sẹ ọmwa, ra ne u gbe ẹe miẹn re emwi. Ghẹ da igho ne u hae ne ọmwa ne ọ winna wuẹn yi, ghẹ da ẹe yi la asọn ọkpa kẹkan. 14 Ghẹ tie ihẹn ne ayin ehọ ra ne u mu emwi gbee odẹ ne arhuaro miẹn ehe na rrua owẹ. Gha mu ohan mwẹ. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua ruẹ. 15 Gha re ne ọ ta ẹmwata kevbe uhunmwu ẹmwẹ; u gha ra bu ohiẹn, ghẹ yaba ovbiogue ra ne u mu ohan enọfe. 16 Ghẹ ba ọmwarhọkpa ohoghe. A deghẹ te a gu ọmwa gui ẹzọ uhunmwu, ya guan a deghẹ osẹe ruẹ gha sẹtin yọre obọ. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 17 “Ghẹ mwẹ irhiaẹko ghe ọmwarhọkpa, sokpan guẹe dọlọ kugbe ne u ghẹ ya la ekpa ẹre mu orukhọ. 18 Ghẹ rria ọmwarhọkpa ikhi ra ne u gha mu ohu ẹre yọ khian, sokpan, gha hoẹmwẹ emwa ọvbehe vbene u ho ẹmwẹ egbe ruẹ, mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 19 “Gha ya uhi mwẹ ru emwi. Ghẹ gie emwirri ni i re ọkpa gha mu egbe ne iran miẹn ehe na biẹlẹ azẹguagua. Ghẹ kọ emwi okọ ughughan eva ye otọ ọkpa. Ghẹ rhuan ukpọn ne a ya emwi ughughan eva do. 20 “A deghẹ a rẹn ọviẹn ye egbakhian orhunmwuyẹn ọkpa, a deghẹ a ma he ha osa yọ, ọ na faẹn fua, a deghẹ ọmwa ọvbehe ghi guẹe ru emwi, a ghi rri iran oya, sokpan, a i ghi gbele iran an, ugbẹn vbe a miẹn wẹ ọviẹn ọmwa nọ. 21 Okpia nii ghi mu ogho gha die onurho Owa Ukpọn Ile ne ọ ya zọ ese a hae werriegbe. 22 Ohẹn ghi ya ẹe ru iruemwi akpehuan, ne a ya rhie orukhọ okpia nii hin rre, Osanobua gha vbe ya bọ ẹe. 23 “Wa gha sẹ otọe Kenan wa na kọ erhan ne ọ mọ, wa ghi ka ọmọ rẹn ye ne awua ye la ukpo eha, vbe ukpo eha nii, wa ghẹ rri ọe. 24 Vbe ukpo nogienẹ, a ghi ye ọmọ rẹn hia fi ohan mẹ zẹ vbe emwi izẹọhẹ ne uwa ya kpọnmwẹ imẹ ne Nọyaẹnmwa. 25 Sokpan vbe ukpo ne ogisẹn, wa sẹtin gha rri ọmọ erhan nii. Wa gha ru vbenian, erhan uwa ghi kakabọ gha mọ yọ. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. 26 “Wa ghẹ rri emiowo ke ẹe kevbe esagiẹn. Ghẹ zẹ ọbo imamase rhọkpa. 27 Ghẹ zẹ eto okhiẹ uhunmwu ra ne u gia ẹtu ruẹ ya gha khiẹ orinmwi. 28 Wa ghẹ gbẹnnẹ egbe ra ne uwa giagia egbe ya gha khiẹ orinmwi. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 29 “Wa ghẹ fa ivbi uwa ne ikhuo ua vbe ekpa ne uwa gha na ya iran ru ebabotu aroẹbọ, a deghẹ wa ru vberriọ, te uwa ghi khian mu aro da osa ọvbehe gha gho, uyinmwẹ ohọhọ ghi gba otọe nii hia. 30 Wa gha ru ugamwẹ Ẹdẹ ikẹtin, wa vbe gha ya ọghọ ne owa ukpọn mwẹ ne ọ huanrẹn. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 31 “Wa ghẹ yo ọghe iran ni gu avbe emwa ni wu nẹ guan. Wa gha ru ẹe, wa gha mu awua. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 32 “Wa gha daa ne avbe ọmaẹn, gha ya ọghọ ne iran, rhunmwuda ighẹ wa mu ohan mwẹ. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 33 “Wa ghẹ ru avbe orhunmwuyẹn ni rre ẹvbo uwa khọ. 34 Wa gha ya obọ ne uwa ya mu ivbi Izrẹl ne iho uwa mu iran, wa ghi vbe gha ho ẹmwẹ iran vbene uwa ho ẹmwẹ egbe uwa. Wa yerre ighẹ orhunmwuyẹn wa gha khin vbe otọe Igipt. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua. 35 “Wa ghẹ mu ọmwa rhọkpa ru vbe ekpa ne uwa gha na gha ya omwa ne ọ ma sẹ omwa mwa emwi, ọre ọghe utanmwẹ nọ, ukhuamwẹ ra ubunmwẹ. 36 Wa gha lo uwan ẹmwata, ukhuamwẹ ẹmwata ke omwa ẹmwata. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua rua, te I dẹ uwa ke otọ Igipt gha dee. 37 Wa gha ya uhi kevbe ilele mwẹ hia ru emwi. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa.”
Ọ Khẹke Ne Ima Gha Mwẹ Uyinmwẹ Nọhuanrẹn
(Itan 2:22) Sokpan, Osanobua gha sanmwẹ emwa dan hin otọe nii rre, ọ ghi vbọlọ avbe emworukhọ ladian vbọ, zẹ vbene a vbọlọ irunmwu hin otọe rre.
Evbibiẹ Emọ, Wa Gha Maa Ivbi Uwa Emwi
(Aiz 5:20) Ọghe uwa fo nẹ! Wa ni tie emwi dan emwi esi, kevbe emwi esi, emwi dan. Wa fi ebiebi werriẹ khian uwanmwẹ, wa keghi fi uwanmwẹ werriẹ khian ebiebi! Wa ya emwi ne ọ rriara khian ne ọ rhiẹnrhiẹn, wa keghi ya ne ọ rhiẹnrhiẹn khian ne ọ rriara.
(Diut 6:7) Ma avbe ivbi uwa ẹre. U ghi gha ta ẹe vbe u a gha rre owa kevbe u a kpa hin owa rre, vbe u a gha hẹwẹ kevbe u a gha winna.
(Itan 27:12) Avbe umẹwaẹn sẹtin rẹn vbe orueghe a gha dee, iran ghi gban egbe nẹẹn; sokpan, ọmwa ne ẹi ro iro ghi wa ye owẹ eveva khian la rọ, ọ ghi ya gha gbe l ma rẹn vbe okiekie.
(Asan 7:12) ọ gha vbe ru ẹe ne ẹkun sẹ uẹ otọ zẹ vbene igho vbe ru. Ẹwaẹn sẹtin ru ẹe ne u gha rrọọ vbe a i mwẹ ẹbe, erriọ ọre irẹnmwi na maan sẹẹ.
(Psm 127:3) E Nọyaẹnmwa ọ re ọ ye emọ ru ọmwa ẹse, afiangbe ne ọ sẹre ọ re iran khin.
(Ẹfis 6:4) Evbibiẹ emọ, wa ghẹ gha ru ivbi uwa emwi ne ọ gha ya ohu mu iran, sokpan wa dia iran ye odẹ, ne uwa vbe gha ma iran emwi zẹ vbe ọmwa ne ọ ya Kristi yi.
JANUARY 11-17
(Lẹvitikọs 20-21) E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 2 ne ọ tama ivbi Izrẹl wẹẹ, “Ọmwakọmwa vbe uwu uwa ra vbe avbe orhunmwuyẹn ni rre uwu uwa ne ọ rhirhi rhie vbe ivbi ẹre ne a ya ru ẹbọ Milkọm, emwa hia ghi filo okuta gbe ẹe rua. 3 Rhunmwuda ọ rhie vbe avbe ivbi ẹre ne Milkọm, ọ keghi mu awua ye Owa Ukpọn mwẹ ne ọ huanrẹn, ọ kevbe fa emwi mwẹ ne ọ huanrẹn uan. I gha mu aro da ẹre, I i ghi ra vbe ka ẹe ba avbe emwa mwẹ. 4 Sokpan a deghẹ emwa nii ma ka emwi ne ọmwa nii ru yọ, i ghẹ iran ma gbe ẹe rua, 5 mẹ gha tobọmwẹ mu aro da ọmwa nii ke ẹe kevbe ẹgbẹe ọre hia kevbe iran ni yegbe ba ẹre vbe uyinnwẹ a i gie a mu ẹtin yan ne ọ yin ghe mwẹ ne ọ na ya gha gho Milkọm. Mẹ i ghi ra vbe ka iran ba emwa mwẹ. 6 “De ghẹ ọmwaikọmwa yo ọghe iran ni gu avbe eniwu nẹ guan, I gha mu aro da ẹre, mẹ i ghi ra vbe ka ẹe ba emwa mwẹ. 7 Wa da egbe uwa yi vbe ne ọ huanrẹn rhunmwuda mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 8 Wa gha ya uhi mwẹ ru emwi rhunmwuda mẹ ọ re Nọyaẹnmwa mẹ ọ re ọ vbe ya uwa khian ne ọ huanrẹn.” 9 E Nọyaẹnmwa keghi mu avbe emwamwa na ye otọ: “Ọmwakọmwa ne ọ tie ihẹn ne erha ẹe ra iye ẹe, a ghi gbe ẹe rua, obọ ẹre ọre emwi ne ọ gbe ẹe ke rre. 10 Ọmwa gha gu amwẹ ovbi Izrẹl ru oghẹ, a ghi gbele irẹn vbe okhuo nii uan. 11 Ọmwa ne ọ gu amwẹ erha ẹe ru emwi ọdọ vbe amwẹ, te ọ yagha erha ẹe, a ghi gbele irẹn vbe okhuo nii uan. Obọ iran ọre emwi ne ọ gbele iran ke rre. 12 Ọmwa gha gu ovbi amwẹ ọnrẹn ru emwi oghẹ, a ghi gbele iran eveva a. Iran do ẹki ovbukhọ. Obọ iran ọ re emwi ne ọ gbele iran ke rre. 13 “A deghẹ okpia gu okpia ru emwi oghẹ, a i ghẹru iran ru, a ghi gbele iran eveva ua, obọ iran ọ re emwi ne ọ gbele iran ke rre. 14 A deghẹ ọmwa rhie okhuo kevbe iye ẹe rọnmwẹ, a ghi giẹn iran eheha vbe erhẹn rhunmwuda emwi efaa ne iran ru, a ghẹ gie a miẹn egbe emwi vbe rriọ vbe uwu ẹbu uwa. 15 Deghẹ okpia gu aranmwẹ oha ru emwi ọdọ vbe amwẹ, a ghi gbe ẹe rua ke ẹe kevbe aranmwẹ oha nii. 16 Deghẹ okhuo te gha hia ne ọ gu aranmwẹ oha ru emwi, a ghi gbe ẹe rua ke ẹe kevbe aranmwẹ oha nii. Obọ iran ọ re uwu ne ọ gbele iran ke rre. 17 A deghẹ okpia rhie ovbiye ẹe ne okhuo ra ovbierha ẹe ne okhuo rọnmwẹ, a ghi fa iran an ne agbọn vbe ẹrinmwin miẹn, a ghi khulo iran hin ẹbu emwa rre. Ọ gu ọtiọn rẹn nokhuo ru emwi, te ọ kere ne ọ rri oya ne ọ khẹ ke ẹe. 18 A deghẹ okpia gu okhuo ru emwi vbe ẹghẹ ne ọ na mu obọ mwẹ, a ghi khulo iran eva hin uwu ẹbu emwa rre rhunmwuda, iran rra uhi ne a gbẹn ye emwi ne awua ye. 19 “A deghẹ okpia gu ovbiye erha ẹe ru emwi, iran eveva ghi gba rri oya ye uyinmwẹ ovbukhọ iran. 20 A deghẹ okpia gu amwẹ ovbi erha erha ẹe ru emwi, te ọ yagha ovbi erha erha ẹe nii, rẹn kevbe okhuo nii ghi gba rri oya yọ, ne ọ gha miẹn ọmọ biẹ i rre uwu iran eveva. 21 A deghẹ okpia rhie amwẹ ọtiọn rẹn rọnmwẹ, iran i miẹn ọmọ biẹ, awua ọre ọmwa nii ru, te ọ vbe yagha ọtiọnrẹn.” 22 E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, “Rhie uhi mwẹ mwẹ, ke iyi mwẹ, ne otọe Kenan ne I viọ uwa rrie ghẹ zẹ uwa owẹ. 23 Wa ghẹ rhie uyinmwẹ emwa nigẹbọ ne imẹ ra khulo kua ne uwa miẹn ehe na la otọ iran. Te egbe emwi dan ne iran ru wa wọ mwẹ. 24 Sokpan mẹ ve uwa otọ esiesi ne ọ maan emwi okọ na nẹ, ne ọ gha re ọghe uwa, l gha rhie ẹre ne uwa. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua uwa. Te I hannọ uwa ladian hin uwu avbe ẹvbo nekpa rre. 25 Rhunmwuda ọnii nian, wa ghi rẹn alughaẹn ne ọ rre ẹkpo aranmwẹ kevbe ahianmwẹ ne ẹ i rnwẹ awua kevbe ni mwẹ awua. Wa ghẹ rri avbe aranmwẹ ra ahianmwẹ awua. Mẹ ta ẹe wẹ awua rre iran, de ghẹ wẹ ghi rri ọe, iran ghi mu awua nuẹn. 26 Wa gha re emwa ni huanrẹn ni re ọghomwẹ ọkpa rhunmwuda, mẹ ne Osanobua ne ọ re Nọyaẹnmwa, te imẹ huanrẹn. Te I hannọ uwa hin uwu ẹvbo nekpa rre ne uwa do wa gha re ọghomwẹ. 27 “Okpia ra okhuo ne ọ rhirhi ya gualọ otọ emwi vbe obọ orhiọn ọmwa ne ọ wu nẹ, a ghi filo okuta gbe ẹe rua. Ọmwa ne ọ rhirhi ru emwi vbenian, obọ ẹre ọre uwu ne ọ gbe ẹe ke rre.”
21 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis ne ọ tama avbe ohẹn Erọn wẹẹ, “Ne ohẹn rhọkpa ghẹ ya viọ awua gie egbe ẹre vbe ne ọ gha na gha gu emwa mwẹ obọ vbe irorinmwi vbe ọtiọnrẹn a wu. 2 Sokpan a ma wẹ iye ẹe nọ, ra erha ẹe, ra ovbi ẹre ne okpia ra ne okhuo, ra ọtiọnrẹn ne okpia. 3 Ra ọtiọnrẹn ne okhuo ne ọ ma he rọnmwẹ ọdọ ne ọ guẹe rre owa. 4 Ọ ghẹ ya mu awua vbe egbe avbe orruan rẹn vbe ekpa orọnmwẹ ọnrẹn. 5 “Ohẹn rhọkpa ghẹ khiokhio ehe rhọkpa vbe eto ne uhunmwu ẹnrẹn ra ne ọ gia ẹtu ẹre, ra ne ọ ya emwi vinnọ egbe ẹre ne ọ ya rhie maan ighẹ te irẹn khiẹ. 6 Ọ kere ne ọ gha re ne ọ huanrẹn ne ọ ghẹ fa eni mwẹ uan. Ọ ya evbare zẹ ọhẹ mẹ rhunmwuda ọnii, ọ kere ne ọ huan. 7 Ohẹn ghẹ rhie okhuo ne ọ ka re ebabotu rọnmwẹ ra okhuo ne ọ rẹn okpia nẹ ra okhuo ne ọ kpaọ sẹ ọdọ ẹre rae, ọmwa ne ọ huanrẹn rẹn khin. 8 Ọ kere ne emwa hia rẹn ohẹn ye ọmwa ne ọ huanrẹn rhunmwuda rẹn ọ ya evbare zẹ ọhẹ mẹ. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa ọmwa ne ọ huanrẹn mẹ khin, mẹ ọ re ọ vbe ya emwa mwẹ khian ne ọ huanrẹn. 9 Ovbi ohẹn gha khian ebabotu, te ọ fa erha ẹe rua, aghi ya erhẹn giẹn ọnrẹn uan ne ọ wu. 10 “Ogie Ohẹn, a nọnọ ori ye ọre uhunmwu nẹ, a na vbe ya ẹe fi ohan, ne ọ gha yọ ẹwu ohẹn, wẹ ne ọ ghẹ sẹ eto ẹre rae vbe ne a i na salọ ẹe ra ne ọ sọ ukpọn rẹn uan ne ọ ya rhie maan ighẹ te irẹn khiẹ. 11 A ya ẹe fi ohan mẹ nẹ, wẹ ne ọ ghẹ ghi mu awua ye egbe ẹre, 12 ra ne ọ mu awua gha die uwu Owa Ukpọn mwẹ ne ọ huanrẹn vbene ọ gha na la owa ne orinmwi ye, ọ re ọghe erha ẹe nọ ra iye ẹe nọ. 13 Okhuo nọ ma he rẹn okpia ọre ọ gha rhie rọnmwẹ. 14 Ẹ i re ẹgbẹe, okhuo ne a khu nẹ ra ne ọ ka re ebabotu. Okhuo ne ọ ma he rẹn okpia vbe uwu avbe emwa ẹvbo ẹre ọ re ọ gha rhie rọnmwẹ. 15 Deghẹ ẹ i re erriọ, a ghi do miẹn wẹ ivbi ẹre ne ọ te kei ne ọ gha re nihuanrẹn ghi do gha re ne awua gue. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa, mẹ vbe hannọ ọẹn ye otọ nẹ zẹ vbe Ogiohẹn.” 16 E Noyaẹnmwa keghi tama e Mosis 17 ne ọ tama Erọn wẹẹ, “A ghẹ gie ne egbe ma gba na vbe uwu ivbi uẹ zẹ ọhẹ evbare gun mwẹ. A ghi da uhi na yi rhinrin ẹdẹdẹmwẹdẹ. 18 “A ghẹ gie ọmwaikọmwa ne egbe ma gba na zọ ese na, a ghẹ gie arhuaro, arọe, ne ọ kunse ra ne ọ mwẹ okan. 19 Ra ne obọ ra owẹ ọre rọrọe. 20 Ne ọ suke ra ni re akpo ra ne ọ khuọnmwi emianmwẹ aro ra ikpakpa egbe ra deghẹ ẹ i tie okhuo. 21 A ghẹ gie ivbi uniẹn Erọn ne ohẹn ne egbe ma gba na zẹ ọhẹ evbare mẹ. 22 Ọmwa vbe rriọ sẹtin rri evbare ne a ya zẹ ọhẹ mẹ kevbe evbare izẹọhẹ ne ọ huanrẹn kevbe izẹọhẹ evbare ne ọ huanrẹn ẹsẹse. 23 Sokpan a ghẹ gie ẹe sikẹ ukpọn onurho nọhuanrẹn ni rre ne ọ sikẹ aka, rhunmwuda mẹ ọ re Nọyaẹnmwa, mẹ ọ re ọ vbe ya iran khian nihuanrẹn.” 24 Ena ọre ẹmwẹ ne Mosis tama Erọn, ivbi Erọn kevbe ivbi Izrẹl hia.
bogba Ga Orọnmwẹ Ruẹ
(Mat 19:5, 6) Ọna ọre ọ siẹ ne okpia gha na sẹ erha ẹe kevbe iye ẹe rae, ọ ghi zẹ obọ lele amwẹ ọnrẹn, iran eva ghi do khian ọkpa.’ 6 Rhunmwuda ọnii, iran i ghi re eva ọvbehe, iran khian ọkpa nẹ. Emwi ne Osanobua ya khian ọkpa nẹ, ọ ma kei ne ọmwa rhọkpa wannọ ẹn.”
(Mat 5:28) Sokpan mẹ tama uwa nian, ọmwaikọmwa gha ghe okhuo sẹrriọ ighẹ te aro ẹre ghi viẹn yọ, ọ gu okhuo ni ru oghẹ nẹ usin vbe ekhọe ẹre.
(2 Pit 2:14) Iran i ho ne iran bẹghe emwi ọvbehe gberra ikhuo ni ku ogboi, ẹko i sẹtin vọn ohanmwẹ orukhọ iran ẹdẹ. Iran ghi gha sua ọmwa ne ọ ma wo vbe egbe fi ifi. Te a wa ma ekhọe iran ẹre ne iran gha zuan. Te Osanobua fi iran unu.
(Psm 97:10) E Nọyaẹnmwa ho ẹmwẹ iran ni khuiwu ọkhọ; ọ tan obọ gue ẹdagbọn emwa rẹn, ọ wọlọ iran hin obọ ẹtin ọmwa dan rre.
(Kọl 3:8-10) Banbanna nian, te uwa gha sẹ avbe emwi na hia rae, ohu, orriarria kevbe ẹko ọmwa khọ ọmwa. Ghẹ tie ihẹn ra ne u gha ta ẹmwẹ ihin ladian vbe unu. 9 Wa ghẹ gha ta ohoghe ma egbe, rhunmwuda, wa ban egbe nẹdẹ mu fua nẹ, ke ẹe kevbe uyinmwẹ ọnrẹn. 10 Wa keghi vbe mu ọghọgbọn yọ, ọnọna ọrọre ọmwa ọgbọn nii ne Osanobua nọ yi ẹre fi werriẹ, khian ama ọghẹe, ne ọ miẹn ehe na do gie uwa rẹn irẹn fo.
(Kọl 3:12-14) Emwa Osanobua ọre uwa khin, ọ hoẹmwẹ uwa, ọ keghi vbe hannọ uwa zẹ ne ọ ya ru ọghẹe, rhunmwuda ọnii, wa gha mwẹ ekhọe agiẹngiẹn, itohan, imuegberriotọ, ọmẹhẹ, ufumwẹ kevbe izinegbe. 13 Wa gha ye egbe obọ, wa gha ya bọ egbe, deghẹ ọmwakọmwa kevbe ogieva ẹre gba muan egbe ẹmwẹ, wa ghi gha ya bọ egbe, zẹ vbene Kristi vbe ya bọ uwa. 14 Wa ghi rhie ba ena hia, ahoẹmwọmwa ne ọ re ọza ne ọ gba emwi hia kugbe vbe akugbe ne ọ gbae.
(Kọl 4:6) Wa gie ẹmwẹ uwa gha re ne ọ maan kevbe ne ọ rhiẹnrhiẹn vbe ehọ ẹghẹ hia, wa ghi vbe gua ra gha rhie ewanniẹn ne ọ gua ẹe ro ne emwa hia.
(1 Kọr 7:3, 4) Ọ kere ne okpia gha ru emwi ọdọ kevbe ne okhuo vbe gha ru emwi amwẹ, ne iran gba gha ru ne egbe vbe ne iran gha na sẹ egbe ọkẹn. 4 Amwẹ ma ghi yan egbe ẹre ovbehe, sokpan ọdọ ọre ọ yan rẹn, erriọ vbe nọ zẹẹ, ọdọ ma ghi yan egbe ẹre ọvbehe, sokpan amwẹ ọre ọ yan rẹn.
(1 Kọr 10:24) Ọ ma kei ne ọmwa wa gha rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, ọ kere ne ọ vbe gha rẹn ọghe emwa ọvbehe.
JANUARY 18-24
(Lẹvitikọs 22-23) E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 2 ne ọ tama Erọn kevbe ivbi ẹre wẹẹ, “Wa ghẹ faa eni mwẹ ne ọ huanrẹn uan, rhunmwuda ọnii wa gha ya ọghọ ne avbe emwi izẹ ọhẹ ne ọ huanrẹn ne ivbi Izrẹl ya fi ohan mẹ. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa. 3 A deghẹ a miẹn orhiọnkpa vbe uwu avbe ivbi uẹ ne ọ sikẹ emwi izẹọhẹ nihuanrẹn ne ivbi Izrẹl ya fi ohan mẹ vbe awua rre ọre egbe, a ghẹ gie ẹe dọlegbe ladian vbe odaro mwẹ do ga mwẹ ọvbehe. lyi ẹdẹdẹmwẹdẹ ọna khin. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa. 4 “Vbe uwu avbe ivbi Erọn, a deghẹ a miẹn ne ọ khuọnmwi emianmwẹ ikpakpa egbe ra egbe ne ọ gin vbọ, a ghẹ gie ẹe re vbe uwu izẹọhẹ nihuanrẹn a te do miẹn wẹ awua i ghi guẹe. Ohẹn ne ọ rhirhi ya obọ kan emwi ne awua ye rhunmwuda ne ọ na dekan orinmwi ra ne eku ladian vbe egbe ẹre. 5 Ra ne ọ ya obọ kan aranmwẹ awua, ra ọmwa ne awua gue, 6 awua guẹe, ọ te yasẹ ota, uhin vbe ọ gha vbe sẹ ẹghẹ ota nẹ, wẹ ne ọ ghẹ rri emwi nihuanrẹn na ya zẹ ọhẹ vbe ẹ i re te ọ khuẹ nẹ. 7 Owẹn gha defua nẹ, ọ khian ne awua i ghi gue, ẹghẹ nii, ọ sẹtin rri emwi izẹọhẹ ni huanrẹn ni rre evbare ọghọe. 8 We ne ọ ghẹ rri emiowo aranmwẹ ne ọ wu uwu ẹhi, ra ne aranmwakọn gbe. Ọ gha mu awua gie ẹe. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa. 9 “Avbe ohẹn hia ghi lele emwamwa ne I mu ye otọ. De ghẹ ẹ i re vberriọ iran gha rrie abe, a ghi vbe gbele iran an, rhunmwuda, iran rra uhi emwamwa ne ọ huanrẹn. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa, mẹ ọ re ọ vbe ya iran khian ne ọ huanrẹn. 10 “Ọmwarhọkpa ghẹ rri avbe emwi izẹ ọhẹ ni huanrẹn nii, ugbẹn vbe a miẹn wẹ ẹ i re ẹgbẹe ohẹn, ọ gha khọnrẹn ne a miẹn wẹ ohẹn ọre ọ gu dia ra te ọ rhie ẹre vbe iwinna. 11 Sokpan ọviẹn ohẹn ne ọ ya igho dẹ ra ne a biẹ ẹe vbe owa ẹre sẹtin re vbe evbare ne a viọ gie ohẹn. 12 Ovbi ohẹn ne okhuo ne ọ rọnmwẹ ọmwa ne ẹi re ohẹn, a ghẹ gie ẹe re vbe izẹọhẹ ni huanrẹn. 13 Sokpan, ọmọ okhuo ne ọ dẹgbẹ ra ne ọ sẹ ọdọ rae, ẹ i vbe mwẹ emọ, ọ na vbe do gha rre owa erha ẹe zẹ vbe ọmọ ne ọ rre owa, sẹtin re vbe evbare ne ọ sẹ erha ẹe obọ zẹ vbe ohẹn. Ọmwa ne ẹ i re ovbi ẹgbẹe ohẹn, a ghẹ giẹ re vbọ. 14 “A deghẹ ọmwa ne ẹ i re ovbi ẹgbẹe ohẹn re vbe emwi izẹọhẹ ni huanrẹn nii, vbe ne ọ ma na rẹn, ọ ghi ha ẹre werriegbe gie ohẹn, ọ ghi vbe zẹ ukhukhu eva gbe ẹe. 15 A ghẹ gie avbe ohẹn fafa emwi izẹọhẹ ni huanrẹn uan. 16 Vbe ne iran gha na gie emwa ni ma khẹke re vbọ, emwi vberriọ gha ya ọmwa nii rri abe, a ghi vbe rri ọre oya. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa, mẹ ọ re ọ vbe ya emwi izẹ ọhẹ nii khian nihuanrẹn.” 17 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 18 ne ọ mu avbe emwamwa na ye otọ ne Erọn kevbe ivbi ẹre kevbe emwa lzrẹl hia, “Ọmwa ne ọre ovbi Izrẹl ra orhunmwuyẹn ne ọ rre Izrẹl gha zẹ ọhẹ ese na giẹn uan, ọre te ọ ya ẹe mu eyan sẹ ra ọghe ne ọ ke ekhọe rre, ọ ma ke ne aranmwẹ nii gha mwẹ okan. 19 Ọ kere ne ọ gha re ọwẹ ne ẹ i mwẹ okan adeghẹ a gha rhan obọ miẹn rẹn. 20 Wa gha ye aranmwẹ ne ọ mwẹ okan zẹ ọhẹ, e Nọyaẹnmwa i rhan obọ miẹn rẹn. 21 Deghẹ ọmwa ya emwi sisara gie Nọyaẹnmwa, ọre ne ọ ya mu eyan sẹ nọ ra ọghe ọ ke ekhọe rre, ọ kere ne aranmwẹ nii gha re ne ẹ i mwẹ okan, adeghẹ a gha rhan obọ miẹn rẹn. 22 Wa ghẹ ye aranmwẹ ne ọ rhua aro zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa, ra ne ọ kunse, ne ọ fian utukunmwu, ra ne ọ mwẹ ẹtẹ ne ọ gin amẹ ne egbe ẹre vbuavbuae ra ne ọ bolo ikpakpa. Wa ghẹ ya egbe aranmwẹ vberriọ zọ ese vbe aka zẹ vbe izẹọhẹ evbare. 23 U sẹtin ye aranmwẹ ne ọ kpẹrri ra ne a yi khọ, sisara sokpan a i miẹn ọmwa ọnii zẹ vbe emwi ne a ya mu eyan sẹ. 24 Ghẹ ya aranmwẹ ne a guọghọ ẹre ivin ekuẹ, ra na a fian ẹre re, ra ne a kuanrẹn ẹre, ra na a wa fian ẹre fua, zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa. A ma fan obọ ọna ne ọmwa vbe otọe ruẹ. 25 “Ghẹ ye aranmwẹ ne a miẹn orhunmwuyẹn re zẹ ọhẹ evbare, aranmwẹ ne egbe ma gba na ọ re a ka egbọre baa, a i vbe rhan obọ miẹn rẹn. 26 A gha da biẹ ovbi ẹmila, ovbi ohuan ra ovbi ẹwe, a ghẹ mu ẹẹn hin egbe iye ẹe rre ọ te gba vbe ẹdẹ ihinrọn, 27 sokpan vbe iyeke ọnii, a sẹtin rhan obọ miẹn ẹnrẹn zẹ vbe izẹ ọhẹ evbare. 28 Ghẹ ya ẹmila vbe ovbi ẹre ra ohuan vbe ovbi ẹre ra ẹwe vbe ovbi ẹre zọ ese ẹdọkpa. 29 “U gha zọ ese ekpọnmwẹ ghe Nọyaẹnmwa, u ghi lae vbe ne a mwamwa ẹn ye otọ na, ne a miẹn ehe na rhan obọ miẹn ruẹn ẹre. 30 Wa rri ehia a ẹdẹ rriọ, ghẹ vbe sẹrae vbọ khẹ owiẹ nọ lele ẹe.” 31 E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, “Wa gha ya uhi mwẹ ru emwi, mẹ ọ re Nọyaẹnmwa. 32 Wa ghẹ rhie efaa gie eni mwẹ ne ọ huanrẹn. Ọ kere ne emwa Izrẹl hia rẹn mwẹ ye ọmwa ne ọ huanrẹn. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa, mẹ ọ re ọ ya uwa khian ni huanrẹn. 33 I keghi dẹlẹ uwa ke otọe Igipt rre ne I do gha re Osanobua rua. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa.”
23 E Nọyaẹnmwa keghi mu ẹn ye otọ ne Mosis, 2 ighẹ avbe emwamwa na ọghe avbe emwiukpo ugamwẹ ne emwa Izrẹl hia gha na si koko ne iran ru ugamwẹ. 3 lkpẹdẹ ehan ọre uwa mwẹ ne uwa gha ya gha winna iwinna uwa, sokpan wa ghi yerre wẹ ẹdẹ ne ogihinrọn, ẹdẹ ikẹtin nọ. Vbe ẹdẹ nẹdẹrriọ, wa ghẹ winna, sokpan wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, Nọyaẹnmwa ọ re ọ yan ẹdẹ ikẹtin, ehe ne u rhirhi gha ye. 4 Wa ghi ya avbe emwiukpo na wewe vbe ẹghẹ ne a rhie yọ. 5 Ovẹn gha dero nẹ vbe ikpẹdẹ ne ogiwenẹ ọghe uki ne okaro, ọre a na ru emwiukpo Alagberra ne a ya gowan e Nọyaẹnmwa. 6 Vbe ikpẹdẹ ekesugie vbọ, emwiukpo Alagberra ghi suẹn, vbe ikpẹdẹ ihinrọn, wa ghẹ rri ebrẹd ne a ya eyist ru. 7 Vbe ikpẹdẹ ne okaro, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ vbe winna vbe iwinna ẹdẹgbegbe ọghe uwa. 8 Wa ghi ya emwi izẹọhẹ evbare ọwua gie Nọyaẹnmwa la ikpẹdẹ ihinrọn, vbe ikpẹdẹ ne ogihinrọn, wa ghi dọlegbe si egbe koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna ẹdẹ uwa rhọkpa. 9-10 Wa gha sẹ otọ nii ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa, wa na ghi rhọ ọka uwa, wa ghi mu ikun ne okaro gie ohẹn. 11 Rẹn ghi mu ẹẹn gie Nọyaẹnmwa zẹ vbe ihako kpataki, ne a miẹn ehe na rhan obọ miẹn ruẹn. Ohẹn ghi ya ẹe zẹ ọhẹ vbe ẹdẹ nẹ ọ lele ẹdẹ ikẹtin. 12 Vbe ẹdẹ ne uwa gha ru izẹọhẹ ọka, wa ghi vbe gbe ogho ukpo ọkpa ne ẹ i mwẹ okan, zẹ vbe izọese ne a giẹn uan. 13 Wa ghi vbe viọ uwan enẹ ọghe irhuarhua ne a ya ofigbọn ọliv gbe gha de do ya ẹe zẹ ọhẹ evbare. Uwinhinmwẹ izẹọhẹ vberriọ wa yẹ e Nọyaẹnmwa. Wa ghi mu ọgọ ayọn ọkpa lele ẹe rre. 14 Wa ghẹ rri ọka orhọ nii ọghọgbọn, na tọẹn ra ne a ya ẹe ru ebrẹd vbe ẹ i re te uwa ka zẹ ọhẹ ọghe emwiokọ ọka ne okaro gie Osanobua nẹ. Wa ghi wẹ ne ivbi uwa gha ya emwamwa na ru emwi ẹdẹdẹmwẹdẹ. 15 Wa ghi ka uzọla ihinrọn gbalaka ke ikpẹdẹ ne ọ lele Ẹdikẹtin ne uwa a viọ ikun ọka uwa gha de do ya zẹ ọhẹ ne Nọyaẹnmwa. 16 Vbe ikpẹdẹ ne ọ re ne ukpogie ekigbe siyeha, ẹdẹ ne ọ lele Ẹdikẹtin nogihinrọn, wa ghi dọlegbe ya ọka zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa. 17 Dọmwadẹ ẹgbẹe ghi viọ ebrẹd eva rre, a ghi viọ ne Nọyaẹnmwa zẹ vbe izẹọhẹ kpataki ebrẹd ọkpọkpa ghi gha re ne a ya uwan enẹ ọghe ọka irhuarhua kevbe eyist ru a ghi vbe mu ẹẹn gie Nọyaẹnmwa zẹ vbe ihaoko ọghe akọrhọre ne okaro. 18 Emwa nii ghi viọ ogho ihinrọn ni he rre ukpo ọkpa kevbe ẹkhuia ẹmila kevbe ẹwe eva, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan, a ghi viọ ẹre lele ebrẹd nii gha dee. A ghi ya ẹe zẹ ọhẹ ese na giẹn uan gie Nọyaẹnmwa kevbe izẹọhẹ ọghe ọka ọghe ayọn. Uwinhinmwẹ izẹọhẹ na wa yẹ e Nọyaẹnmwa. 19 Wa ghi ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ kevbe ogho ukpo eva, wa ghi vbe sisara. 20 Ohẹn ghi viọ ivbiohuan eva nii, kevbe ebrẹd nii, gie Nọyaẹnmwa ne avbe ohẹn zẹ vbe emwi izẹọhẹ kpataki. Emwi izẹọhẹ na, ni huanrẹn nọ. 21 Vbe ẹdẹ ne ẹdẹrriọ wa ghẹ winna iwinna obọ rua rhọkpa, sokpan wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ. Ivbi uniẹn ruan ghi gha lele ilele na ẹdẹdẹmwẹdẹ vbe ehe ne iran a rhirhi gha ye. 22 Wa gha rhọ emwi okọ ne ugbo rua, wa ghẹ wa rhọ ẹre sẹ ọkhioha, ra ne uwa vbe werriegbe ya gbe ẹre ọrriẹ, wa sẹ enii rae ne ivbiogue kevbe avbe orhunmwuyẹn. E Nọyaẹnmwa ọrọre Osanobua rua. 23-24 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki nogihinrọn, wa ghi zọe kọ, zẹ vbe ẹdikẹtin kpataki. Wa ghi si koko ye ugamwẹ vbe a ghi kpe ẹkperẹ nẹ. 25 Wa ghẹ winna iwinna obọ uwa, wa ghi zẹ ọhẹ evbare gie Nọyaẹnmwa. 26-27 Ikpẹdẹ ne ogigbe ọghe uki nogihinrọn ọrọre ẹdẹ ne a ya zọ ese ne a ya kpe orukhọ emwa hia huan. Vbe ẹdẹ ne ẹdẹrriọ, wa ghẹ rri evbare rhọkpa, wa ghi si koko ye ugamwẹ, ne uwa vbe zẹ ọhẹ evbare gie Nọyaẹnmwa. 28 Wa ghẹ winna ẹdẹ nẹdẹrriọ, rhunmwuda ẹdẹ nẹdẹrriọ ọre a ru iruemwi ne a ya kpe orukhọ hin rre. 29 Ọmwakọmwa ne ọ rri evbare ẹdẹ nẹdẹrriọ, a i ghi ka ẹe ba emwa Nọyaẹnmwa ọvbehe. 30 Ọmwakọmwa gha winna ẹdẹ nẹdẹrriọ, Nọyaẹnmwa tobọ ẹre ọ re ọ ra gbe ẹe rua. 31 Emwamwa na, te ọ wa dekan uniẹn ivbi uwa hia, ehe ne ọ khọn ọnrẹn ne iran gha ye. 32 Ke ẹghẹ ne ovẹn ya dero vbe ikpẹdẹ ne ogihinrin yasẹ ẹghẹ ne ọ ya dero vbe ikpẹdẹ ne ogigbe wa ghi da ẹdẹ nii yi zẹ vbe ẹdẹ kpataki ne a ya kẹtin, vbe ẹghẹ na, wa ghẹ rri evbare rhọkpa. 33-34 Emwiukpo Irhu ghi suẹn vbe ikpẹdẹ ekesugie ọghe uki nogihinrọn, ọ ghi ya ikpẹdẹ ihinrọn vbe otọ. 35 Vbe ikpẹdẹ ne okaro, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna ẹdẹ rua rhọkpa. 36 Ẹdẹgbegbe vbe uwu ikpẹdẹ ihinrọn nii wa ghi ru izẹọhẹ evbare. Vbe ikpẹdẹ ne ogierẹnrẹn, wa ghi vbe dọlegbe si egbe koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghi vbe ru izẹ ọhẹ evbare. Ẹdẹ ugamwẹ nọ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 37 (Ena ọrọre emwiukpo ugamwẹ ne uwa gha ya gha rhie ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ne uwa gha na gha si koko vbe ugamwẹ kevbe ne uwa vbe gha zẹ ọhẹ evbare, ese na giẹn uan izẹọhẹ ọka, ese na zọ kevbe izẹọhẹ ọghe ayọn, zẹ vbe ne a ho ẹre yi ke ẹdẹ dina ẹdẹ. 38 Avbe emwiukpo, te a vbe viọre ba ọghe Ẹdikẹtin, avbe izẹọhẹ keghi vbe re ne a viọ ba izẹ ọhẹ uwa ne a ka ru dee yi, izẹọhẹ ne uwa ya mu eyan sẹ, kevbe izẹ ọhẹ ne ọ ke ekhọe rre ne uwa rhie gie Nọyaẹnmwa.) 39 Vbe ikpẹdẹ ekesugie ọghe uki nogihinrọn, vbe uwa a ghi rhọ emwiokọ ugbo rua nẹ, wa ghi ru emwiukpo na la ikpẹdẹ ihinrọn. Ikpẹdẹ ne okaro ghi gha re ne a ya hẹwẹ kpataki. 40 Vbe ẹdẹ nẹdẹrriọ, wa ghi hannọ emwi okọ ne ọ maan sẹ vbe ọmọ erhan uwa, wa ghi viọ ẹwanmwẹ kevbe abọ erhan ni mwẹ ebe ẹsẹse, na uwa suẹn ugamwẹ emwi okọ ne uwa ya ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 41 Wa ghi titi ẹe la ikpẹdẹ ihinrọn. Wa ghi tama avbe ivbi uwa ne iran gha ru emwiukpo na rhinrin ẹdẹdẹmwẹdẹ. 42 Ivbi Izrẹl hia ghi di uwu irhu ne a gbee ya la ikpẹdẹ ihinrọn. 43 Ne avbe ivbi uwa miẹn ehe na rẹn wẹẹ Nọyaẹnmwa ya ivbi Izrẹl di irhu ne a gbee ya vbe ẹghẹ ne ọ na viọ iran ke otọ Igipt ladian. Rẹn ọrọre Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 44 Ọ re a na miẹn wẹẹ odẹ vbe nian ọre Mosis ya ma ivbi Izrẹl ilele ọghe vbene a gha ya gha ru ugamwẹ emwiukpo ne a ya ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa.
Emwi Ne Ima Miẹn Ruẹ Vbe Ugie Ne Ivbi Izrẹl Ghaa Do
(Diut 16:15) “Wa ghi ru emwiukpo na la ikpẹdẹ ihinrọn ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ihe ọkpa ne a na ga ẹe nii. U ghi gha sẹ ọyẹnmwẹ rhunmwuda ighẹ e Nọyaẹnmwa fiangbe emwiukpo ruẹ kevbe iwinna ruẹn.
Asikoko Nọkhua Na Do Ukpo Ukpo Keghi Kie Ẹkpotọ Ne Ima Ya Rhie Ahoẹmwọmwa Ma
(Ga 6:10) Rhunmwuda ọnii, ẹghẹkẹghẹ ne a ya miẹn otọ, wa gie a gha ru emwa hia ẹse, sokpan sẹhia sẹhia, iran ne ima gba re ọkpa vbe ẹgbẹe iyayi.
(Hib 10:24, 25) Wa gie ima gha zẹ ye ẹmwẹ egbe, ne ima gha ye egbe obọ, ne a gha mwẹ aho ẹmwẹ ọmwa, kevbe ne a gha ru emwi esi. 25 Wa ghẹ gie a do obọ iko ne a do miẹn egbe yi, zẹ vbene emwa eso ru na, sokpan wa gie a rhie igiọdu ne egbe, kpataki vbe ne a na wa miẹn nian wẹẹ, Ẹdẹ Nọyaẹnmwa sẹ otọ fo nẹ.
(Fil 2:3, 4) Wa ghẹ ya ekhọe a gua ye ẹgẹn ọmwa ọkpa ru emwi rhọkpa, ra ekhọe a ba wẹ, sokpan wa gba gha daa ne egbe, vbene u i na ro ighẹ wẹ maan sẹ ọmwa ọvbehe. 4 Wa gha ho ọma ye egbe egbe, ẹ i re ne egbe ruẹ ọkpa.
(2 Kọr 6:13) Te I wa gue uwa guan na zẹ vbe ivbimwẹ, wa vbe gha mwẹ ẹnina ne ima mwẹ ghe uwa ghe ima. Wa fannọ otọ ẹko uwa ma ima.
(Jọn 13:35) Adeghẹ uwa hoẹmwẹ egbe ọre emwa hia gha na rẹn wẹẹ erhuanegbe mwẹ ọre uwa khin.”
JANUARY 25-31
(LẸVITIKỌS 24-25) E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 2 ne ọ tama ivbi Izrẹl ne iran viọ ofigbọn ọliv ne a ma gua ne ọ wa maan sẹ ne ọ gha re ọghe ukpa ne ọ rre Owa Ukpọn Ile. Ne a miẹn ehe na gie ukpa gha baa vbe ne ẹ i na dọyọ. 3 Ẹdẹgbegbe vbe ota ọre Erọn gha ya gha ru ẹe, ọ ghi gie iran gha baa rhinrin yasẹ owiẹ, vbe odaro e Nọyaẹnmwa vbe iyeke ukpọn onurho ne ọ rre odaro Ẹkpẹti Ile ne ọ rre Ehe Nọhuansẹ Ehia. A ghi da emwamwa na yi ẹdẹdẹmwẹdẹ. 4 Erọn ghi gha gbe aro ghe avbe ukpa ni rre uhunmwu erhan ọmukpa ọghe igoru ne a ma gua, ọ ghi miẹn wẹ ọ wa baa ẹghẹ hia vbe odaro e Nọyaẹnmwa. 5 U ghi mwa irhuarhua uwan enẹ yan ugie ne u ya ru ududu ebrẹd iweva. 6 U ghi mwamwa ebrẹd nii ye uviẹn eva vbe uhunmwu etebul ne a ya igoru ne a ma gua rhu vbe odaro e Nọyaẹnmwa, ehan vbe uviẹn ọkpọkpa. 7 U ghi rhie eturari yan ọkpọkpa vbe uviẹn nii ne a ya zihana izẹọhẹ evbare gie Nọyaẹnmwa, ne ọ mudia ye ihe ebrẹd nii. 8 Vbe Ẹdikẹtin hia ọre a gha ya gha rhie ebrẹd na ye odaro Nọyaẹnmwa ẹdẹdẹmwẹdẹ ne a ya gha mu eyan ọghe ivbi Izrẹl sẹ. 9 Erọn kevbe ivbi uniẹn ọnrẹn ọre ọ yan ebrẹd nii, iran ghi vbe gha rri ọe vbe ehe ne ọ huanrẹn rhunmwuda, ehe ne ọ mobọ huan vbe evbare nii ne a ya zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa ne avbe ohẹn ọre ọna khin. 10 Okpia ọkpa ne iye ẹe re ovbi Izrẹl, erha e keghi re ovbi Igipt ke ghi lele ivbi Izrẹl ladian, ẹzọ keghi sunu ne irẹn kevbe ovbi Izrẹl ọkpa vbe agọ. 11 (Iye ọmwa nii keghi re Sielomit ne ovbi Dibri ne ọ ke ẹwae Dan rre) vbe uwu ẹzọ nii okpia nii ke ghi tie ihẹn ne Nọyaẹnmwa, iran keghi mu ẹẹn bu e Mosis gha khian. 12 Rẹn keghi rhie ẹre ne emwa da yi, ọ na gha khẹ ẹghẹ ne Nọyaẹnmwa gha ya tama irẹn vbe ne a gha ru ẹe hẹ. 13 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 14 “Rhie ọmwa nii hin uwu agọ rre. Emwa ni họẹn vbe ọ tie ihẹn hia ghi viọ obọ yan ẹre uhunmwu ne iran ya sẹ osẹe wẹ ọ rrie abe, iyeke ọnii, emwa hia ghi koko filo okuta gbe ẹe rua. 15 Iyeke ọnii, u ghi tama ivbi Izrẹl wẹẹ ọmwa ne ọ rhirhi tie ihẹn ne Osa, uhunmwu ọ a ya yọ, 16 a ghi gbe ẹe rua. Ovbi Izrẹl ra orhunmwuyẹn ne ọ tie ihẹn ne Osa, te emwa hia gha filo okuta gbe ẹe rua. 17 “Ọmwa ne ọ de izigha, a ghi gbe ẹe rua. 18 Ọmwa ne ọ vbe gbe emwirri ọmwa ọvbehe, ọ ghi mu ọvbehe ye ọre. Vbene a ru ẹe ọrọre wẹ uhunmwu a ya ha osa uhunmwu. 19 “Ọmwakọmwa gha kuan ọmwa ọvbehe egbe vbene ọ rhirhi ru ẹe hẹ, a ghi vbe ru irẹn re. 20 Rẹn gha bun ẹre ugboloko, a ghi vbe bun ọghọe ọkpa, ọ gha wọlọ ẹre aro fua, a ghi vbe wọlọ irẹn aro ọkpa fua, ọ gha kpan akọn ọkpa fua, a ghi vbe kpan irẹn ọkpa fua. Emwi ikuan egbe ne ọmwa ru ọmwa ọvbehe re, a ghi vbe ru irẹn ẹre ha osa. 21 Ọmwa ne ọ gbe aranmwẹ rua, ọ ghi mu ye ihe ẹre, sokpan ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran, a ghi vbe gbe ẹe rua. 22 Te uhi na dekan uwa hia, ivbi Izrẹl, kevbe avbe orhunmwuyẹn ni rre ehe ne uwa ye rhunmwuda, mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ.” 23 E Mosis ghi gu ivbi Izrẹl guan nẹ, iran keghi rhie ọmwa nii hin ore agọ rre, iran keghi filo okuta gbe ẹe rua vbe odẹ vbenian, ivbi Izrẹl keghi ru vbene Nọyaẹnmwa tama e Mosis.
25 E Nọyaẹnmwa keghi gu e Mosis guan vbe Uhunmwu oke Sainai, Ọ na wẹẹ, 2 “Ne ọ viọ avbe emwamwa na ne ivbi Izrẹl. Ugbẹn vbe uwa a ghi sẹ otọ nii ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa nẹ, wa ghi ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe kpa ne a gha na miẹn wẹ wa ma mu ugbo vbe otọe nii vbe ukpo ne ogihinrọn vbọ. 3 Vbe ukpo ehan vbọ, wa ghi kọ emwiokọ ye ugbo uwa, wa ghi gbe iku ye emwiokọ ayọn ne ọ baa ọghe uwa, wa ghi vbe rhọ emwiokọ uwa si koko. 4 Sokpan ukpo ne ogihinrọn ghi gha re ukpo ne a ya hẹwẹ nọ ne otọe nii, ukpo ne a ya fi ohan ne Nọyaẹnmwa. Wa ghẹ kọ emwi ye ugbo rua, wa ghẹ vbe gbe iku ye emwiokọ ayọn nọbaa ọghe uwa. 5 Wa ghẹ rhọ avbe ọka ni de zọọ ra ne uwa kọlọ ọmọ emwiokọ ayọn nọbaa ne uwa ma gbe iku yi. Ukpo ọghe a hẹwẹ kpẹe ọ re nọ ne otọe nii. 6 Vbe ukpo vbe rriọ, oha ne a ma mu ẹre ugbo gha ya evbare koko uwa, avbe eviẹn uwa, emwa ne uwa viọ ye iwinna, avbe orhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa. 7 Emwirri uwa kevbe aranmwẹ ni rre oha uwa. Emwikemwi ne otọe ne a ma kọ emwi yi nii ghi mọ ladian, wa rri ọe. 8 “Wa ghi ka ukpo ihinrọn igba ihinrọn, ọ ghi do gha re ukpo ọkpairrọ vbe kigbesiyeha vbe rriọ, 9 ọ gha ghi sẹ ikpẹdẹ nogigbe ọghe uki ne ogihinrin, ẹdẹ Erinmwian nọ, u ghi gie ọmwa ne ọ si orhu la ẹvbo hia. 10 Odẹ vberriọ, wa ghi zẹ ukpo ne ogie kigbe siyeha kọ, wa ghi tie avbe emwa ni ghi rre otọe nii hia ni yan egbe iran vbe uwu ukpo nii, vbe ukpo vberriọ, emwi hia ne a te khiẹnnẹ kua, a ghi dọlegbe viọ ne niyan iran ra uniẹn ivbi ẹre. 11 Wa ghẹ kọ emwi ye ugbo, wa ghẹ rhọ avbe ọka ni de zọọ, ra na uwa ya kọlọ ọmọ emwiokọ ayọn nọbaa ne uwa ma gbe iku yi. 12 Ukpo nii hia ghi gha re ukpo ne ọ huanrẹn ne uwa, emwi ne oha ne a ma kọ emwi yi mọẹn, ọre uwa gha re. 13 Vbe ukpo na, emwi ne a te khiẹnnẹ kua, a ghi dọlegbe hẹ ne nọyan rẹn. 14 Rhunmwuda ọnii, u gha khiẹn otọ ne ovbi Izrẹl ne ihua, ra te uwẹ guẹe dẹ otọ, ghẹ yin ẹre ọghe ẹkpe. 15 A ghi ta ive ẹre ye inu ukpo ne otọe gha ya mọ ọmọ ọ te ya sẹ ukpo afanvbirri ne ọ lele ẹe. 16 “Deghẹ ukpo nii bun, a ghi gie ẹe vbe ghan-an. Sokpan a deghẹ omwa ukpo eso nọ, a ghi vbe gie igho ẹre sikẹ otọ, rhunmwuda emwiokọ ne otọe nii gha mọ ọre a khiẹn. 17 Ghẹ mu ovbi Izrẹl ne ihua ru. Sokpan mu ohan e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. 18 “Gha rhie owẹ lele uhi kevbe emwamwa ọghe Nọyaẹnmwa ne u miẹn ehe na yin otọ nii vbe ne a i na mwẹ ẹbe. 19 Otọ nii gha mọ, wẹ gha vbe mwẹ sẹ vbene u gha re, ne u vbe gha rri ọe vbe ọfumwegbe. 20 “Sokpan emwa eso gha kha wẹ, de emwi ne a ra re yi vbe ukpo ne ogihinrọn nii ne a ma na kọ emwi ye ugbo, a ma vbe rhọ emwiokọ? 21 Enọyaẹnmwa gha fiangbe otọe nii vbe ukpo ne ogiehan sẹ rriọ ne ọ gha ma emwiokọ ne ọ gha sẹ uwa re la ukpo eha. 22 “Wa gha kọ emwiokọ ye ugbo uwa vbe ukpo ne ogierẹnrẹn, wa ghi he ye gha rri emwiokọ ne uwa rhọ re vbe ukpo ne ogiehan, ọ gha vbe sẹ uwa re rhinrin a te do rhọ emwiokọ ne uwa kọ ẹe vbe ukpo nii. 23 “Wa ghẹ khiẹn otọ uwa fua fẹẹrẹ, rhunmwuda ẹ i re ọwuẹ ọghe Osanobua nọ, te uwa ye vbe orhunmwuyẹn ne a kue yọ ẹre ne ọ gha lo ẹre. 24 A gha khiẹn otọ, a ghi rhie ye ekhọe wẹ ọmwa ne ọ ka yan rẹn mwẹ asẹ ne a ya dẹ ọe werriegbe. 25 A deghẹ ovbi Izrẹl khian ovbiogue ọ na ghi mu otọ re khiẹn, ọtiọnrẹn ne ọ ghi sikẹ ọre sẹ ghi dẹ ọe werriegbe. 26 “Ọmwa ne ẹ i mwẹ ọtẹn ne ọ gha dẹ ọe werriegbe, sẹtin do khian ne ọ ghi mwẹ emwi vbe okiekie, ọ ghi do miẹn ya tobọ ẹre dẹ ọe werriegbe. 27 Ọ gha yevbe rriọ, ọ ghi roro inu ukpo ne ọ ghi ke ẹe, a ke sẹ ukpo afanvbirri ne ọ lele ẹe ne ọ ha ẹre ne ọmwa ne ọ guẹe dẹ otọ nii, ukpo ne ọ gha te do dẹ ọe werriegbe. 28 Sokpan a deghẹ ọ ma miẹn igho ya dẹ ọe werriegbe, ọ ghi gha gue ọmwa ne ọ dẹ ọe nii ọ te ya sẹ ukpo afanvbirri ne ọ lele ẹe. Vbe ukpo nii a ghi mu ẹẹn werriegbe ne nọyan rẹn. 29 “A deghẹ ọmwa khiẹn owa vbe uwu ẹvbo ne a gbe ekẹn lẹga, ọ sẹtin dẹ ọe werriegbe vbe iyeke ukpo ọkpa ne a ghi dẹ ọe. 30 Sokpan a deghẹ ọ ma dẹ ọe werriegbe vbe uwu ukpo nii, ọ mu asẹ ne a ya dẹ ọe werriegbe fua, owa nii ghi khian ọghe ọmwa ne ọ dẹ ọe kevbe ẹdẹ ke emwa uniẹn ọnrẹn. A i vbe mu werriegbe nẹ vbe ukpo Afanvbirri. 31 Sokpan avbe owa ni rre ẹvbo na ma gbe ekẹn ga, a ghi ka ẹe ye vbene oha ye. Ọmwa ne ọ ka yan rẹn mwẹ asẹ ne ọ ya dẹ ọe werriegbe, a ghi vbe viọ ẹre werriegbe vbe ukpo Afanvbirri. 32 “Vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, avbe Livai mwẹ asẹ ne a ya dẹ emwi iran werriegbe vbe ẹghẹ ne ọ rhirhi gha khin vbe ẹvbo avbe Livai. 33 A deghẹ e Livai khiẹn owa vbe ẹvbo ne a gbe ekẹn lẹga, ighẹ a ma vbe dẹ ọe werriegbe, a ghi mu ẹẹn werriegbe nẹẹn vbe ukpo Afanvbirri, rhunmwuda owa ne avbe Livai mwẹ vbe ẹvbo, ọghe iran nọ rhinrin vbe uwu ẹbu ivbi Izrẹl. 34 Sokpan otọ ne a na rri ẹmila ni lẹga ẹvbo Livai, a ghẹ khiẹn ọẹn, iran ọ yan rẹn rhinrin ẹdẹ. 35 “A deghẹ ovbi Izrẹl ne ihua ne ọ yin diake uẹ khian ovbiogue i ghẹ ẹ i ghi sẹtin koko egbe ẹre, u ghi gha koko ẹe zẹ vbe ne u gha koko ọmwa ne u rhie vbe iwinna ne ọ miẹn ehe na sẹtin gha yin diake uẹ. 36 Ghẹ fian igho isu nẹ, sokpan gha mu ohan Osanobua ne u vbe gie ovbi Izrẹl ne ihua gha yin diake uẹ. 37 Ghẹ rhie igho isu nẹẹn mọmọ, ghẹ vbe khiẹn evbare nẹẹn ne u miẹn ere vbọ. 38 Vbene Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ khare ọre ọna khin, ọmwa ne ọ viọ uwa ke Igipt ladian, ne ọ miẹn ehe na rhie otọ Kenan ne uwa kevbe ne ọ vbe gha re Osanobua uwa. 39 “A deghẹ ovbi Izrẹl ne ihua ne ọ yin diake uẹ khian ovbiogue, ọ na khiẹn egbe ẹre nuẹn zẹ vbe ọviẹn, ghẹ ya ẹe winna iwinna ọviẹn ọmwa. 40 Ọ ghi gha guẹe zẹ vbe ọmwa ne a rhie vbe iwinna, ọ ghi gha gaa ọ te do sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe. 41 Ọ gha sẹ ẹghẹ nii rẹn vbe ivbi ẹre ghi sẹ uẹ rae, iran ghi dọlegbe gha rrie ẹgbẹe iran, iran ghi gha rrie ehe ne emwi ewe avbe erha iran odede ye. 42 “Eviẹn ọghe Nọyaẹnmwa ọ re ivbi Izrẹl khin, rẹn ọ re ọ viọ iran ke Igipt ladian, a ghẹ khiẹn iran ya ru ọviẹn hiehiere. 43 Ghẹ ya obọ ọkhọ mu iran, sokpan mu ohan Osanobua. 44 A deghẹ wa gualọ ọviẹn, wa sẹtin ya dẹlẹ vbe ẹvbo nii lẹga uwa. 45 Wa sẹtin vbe dẹ ivbi ọrriọvbe nii rre uwu ẹbu uwa. Egbe emọ vberriọ ne a biẹlẹ ẹe vbe ẹvbo uwa sẹtin khian emwi ne uwa yan rẹn. 46 Wa sẹtin vbe ya iran ru ukhu ne a sẹ rae ye otọ ne ivbi uwa, ne iran gha ga iran vbe ẹdẹ agbọn iran hia. Sokpan, wa ghẹ ya obọ ọkhọ mu ivbi Izrẹl ne ivbi ẹvbo rua. 47 “A gha miẹn wẹ ọrriọvbe ra ọmwa ne uwa rhie vbe iwinna ne ọ rre ẹbu uwa do khian ọmwa ne ọ fe, vbene ovbi Izrẹl ne ọ rre ehe ne u ye na khian ovbiogue, ọ na khiẹn egbe ẹre ne ọrriọvbe ra ọmwa ne a rhie vbe iwinna nii dẹ. 48 lyeke vbe a ghi khiẹn ọẹn nẹ, a ye mwẹ asẹ ne a ya dẹ ọe werriegbe. Ọkpa vbe uwu avbe etiọnrẹn nikpia, 49 ra ọtẹn erha ẹe nokpia ra ọmwa ne iran gba re eyẹ ra ne ọ rhirhi a gha khin vbe uwu etẹn nii sikẹ ọre sẹtin dẹ ọe werriegbe, ra deghẹ rẹn tobọ ẹre miẹn igho bun sẹ, ọ sẹtin dẹ egbe ẹre lahin ọviẹn rre. 50 Rẹn vbe ọmwa ne ọ dẹ ọe ghi gba ta ẹe, ọ ghi ke ẹghẹ ne a na dẹ ọe ka inu ukpo ne ọ rrọ ya sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe, ọ ghi ta igho ẹre ye igho ne a hae ne ọmwa ne a rhie vbe iwinna. 51-52 Ọ ghi hae eso vbe igho ne a ya dẹ ọe werriegbe zẹ vbe inu ukpo ne ọ ghi ke ẹe. 53 Zẹ vbe ne a miẹn wẹ te a rhie ẹre vbe iwinna ne a ta ye ukpo ọkpọkpa. We ne arowa ẹre ghẹ ye obọ ọkhọ mu ẹẹn. 54 A deghẹ a ghi la odẹ na hia, a ma miẹn ne a ghi la dẹ ọe werriegbe vbọ, ọ gha sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe, a ghi faẹn fannọ ivbi ẹre kua. 55 Ovbi lzrẹl i sẹtin gha re ọviẹn etẹbitẹ, rhunmwuda eviẹn Nọyaẹnmwa ọ re ivbi Izrẹl khin, rẹn ọ re ọ viọ iran ke otọ Igipt ladian, rẹn ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua iran.”
Ukpo Afanvbirri Kevbe Afanvbimu Nọ Dee Vbe Odaro
(Rom 8:21) ẹdẹ ọkpa, a gha rhan emwi ne a yi hin uwu ọviẹn kevbe ọ kẹkua ne ọ ye rre, ne ọ vbe do gha ghae vbe uyi enọyan egbe ẹre ne ivbi Osanobua mwẹ.
Osanobua Vbe Jesu Ẹre Ọ Zẹe Ighẹ Ima Gha Sẹtin Gha Mwẹ Afanvbimu Vbe Odaro
(2 Kọr 4:16-18) Ọna ọre ọ si ẹe ne ẹtin i na fo mwa. A gha rhe miẹn wẹ ikinnegbe mwa hẹko wiẹghua khian, sokpan, orhiọn mwa ghi gha khian ọgbọn yọ ẹdẹgbegbe. 17 Ọlọghọmwa kherhe ne ọ rhie gberra khian ne ima ye na, gha rhie uyi nọkhua ọghe etẹbitẹ ne ọ kpọlọ sẹ ọlọghọmwa na ẹsẹse gie ima. 18 Rhunmwuda, ẹ i re emwi ne a dẹghe ma rhie aro daa, sokpan avbe emwi ne a i dẹghe nọ. Emwi ne a sẹtin dẹghe, ovbi ẹghẹ kherhe ọre ọ ya vbe otọ, sokpan emwi ne a i dẹghe ọre ọ rrọ ẹdẹdẹmwẹdẹ.
(Jer 29:11, 12) Mẹ ọkpa kẹkan ọ re ọ rẹn emwamwa ne I mwamwa ẹn vbekpa uwa, emwamwa ọghe wẹ ne agbọn ma uwa ighe ẹ i re wẹ ne ọkhọ rruan uwa, emwamwa ọghe wẹ ne ọ sẹ uwa obọ ighẹ agbọn ne ọ maan ne uwa rhie aro yi ẹdẹ nakhuẹ. 12 Ẹghẹ nii, wa gha tie mwẹ. Wa gha do na erhunmwu gha mwẹ, mẹ ghi vbe họn erhunmwu uwa.
(Mat 28:20) Wa ma iran ẹre ne iran gha yin zẹ vbene I yi ẹre iyi ne uwa. Wa yerre wẹẹ, I gha gu uwa gha rrọọ vbe ẹghẹ hia rhinrin ya sẹ ufomwẹ agbọn.”
(Rom 8:19-21) Te emwi ne a yi hia hẹko zinegbe gha khẹ wẹ ne Osanobua viọ ivbi ẹre ladian ne a miẹn. 20 Te a gheghe ya avbe emwi ne a yi khian ne ẹ i ghi mwẹ esa, ẹ i re wẹ te ọ te yẹ ọre vbe rriọ. Sokpan vbene Osanobua we emwi gha ye ọre nọ, sokpan idaehọ na ye rrọọ wẹẹ, 21 ẹdẹ ọkpa, a gha rhan emwi ne a yi hin uwu ọviẹn kevbe ọ kẹkua ne ọ ye rre, ne ọ vbe do gha ghae vbe uyi enọyan egbe ẹre ne ivbi Osanobua mwẹ.
FEBRUARY 1-7
(LẸVITIKỌS 26-27) 26 E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, “Ghẹ ma amazẹ ra ama ọmwa, ọ re okuta ra okuta ne a kare, ne uwa gha gae. Mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 2 Wa gha ru avbe emwiukpo ugamwẹ nii, wa ghi vbe ya ọghọ ne Owa Ukpọn mwẹ ne ọ huanrẹn. Mẹ ọre Nọyaẹnmwa. 3 “Deghẹ wa rhie owẹ lele uhi mwẹ wa na vbe gha ya ilele mwẹ ru emwi, 4 I gha gie amẹ gie uwa vbe ẹghẹ ne ọ khẹ ke, vbene otọ gha na gha ma emwiokọ, avbe erhan ghi vbe gha mọ ọmọ. 5 Emwiokọ rua gha bun sẹrriọ wẹ, ọka wa gha ye gha fian vbe ọ sẹ ẹghẹ ne a ya kpẹn iyan, wa ghi ye gha kpẹn iyan vbe ọ sẹ ẹghẹ ne a ya fian igbin. Wa gha mwẹ evbare ne uwa ho ne uwa re hia, wa ghi vbe gha rri ọe vbe ne ẹ i na mwẹ ẹbe vbe otọe rua. 6 “I gha rhie ọfumwegbe ne uwa vbe otọ rua, wa ghi vbe gha vbiẹ vbe ne uwa i na fian afianma, I gha fuẹn avbe aranmwẹ dan ni rre otọe nii, okuo i ghi ra vbe gha rrọọ vbe evba. 7 Wa gha khọn avbe eghian uwa hia muotọ. 8 Isẹn vbe uwu uwa gha sẹtin khọn arhin iyisẹn, iyisẹn gha sẹtin khọn arriaisẹn igbe (10,000). 9 I gha fiangbe uwa, I ghi vbe viọ emọ ni bun ne uwa, I ghi mu e nọkanmwan sẹ vbe ile ne ima gba ta sẹ. 10 Emwiorhọ rua gha bun sẹrriọ wẹ, ọ gha gbe ukpo ohoho, a ghi vbe miẹn wẹ te uwa ghi kpolo ni dekẹe vbe ne uwa ka rhọ kua, ne uwa miẹn ehe na rhie otọ ne ne uwa da rhọọ. 11 I gha gu uwa yin vbe uwu Owa Ukpọn mwẹ ne ọ huanrẹn, ẹmwẹ uwa i ra vbe khanmwẹ. 12 “Mẹ gha re Osanobua uwa, wa ghi vbe gha re emwa mwẹ. 13 Mẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ọ re ọ viọ uwa ke Igipt ladian ne uwa ghẹ ghi gha re eviẹn ọvbehe. I guọghọ ẹtin ne ọ te de uwa ginna otọ, I na gie uwa gha khian vbe ne uwa na tọn uhunmwu uwa mu ẹsẹse.” 14 E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, “Deghẹ wa ma họn ẹmwẹ mwẹ, a gha rri uwa oya. 15 A deghẹ wa rhie obọ gberra ile ne I gu uwa ta vbe ekpa avbe uhi mwẹ, 16 I gha rri uwa oya. I gha si ọkhọ yan uwa uhunmwu, emianmwẹ ni i mwẹ ukhunmwu kevbe evbirraro ne ọ gha rhu uwa aro, kevbe ne ọ gha ya uwa gha rri ororo. Wa gha kọ emwiokọ uwa sokpan ẹ i ra ma ne uwa rhunmwuda eghian uwa gha khọn miẹn uwa otọ, iran ghi rri emwi ne uwa kọ ẹe. 17 I gha werriẹ aro da uwa, vbe ne a gha na miẹn wẹ a khọn miẹn uwa otọ, iran ni khuiwu uwa ghi gha kha evbisẹ yan uwa, wa gha runran sẹrriọ wẹ wa ghi gha lẹ vbene ọmwarhọkpa ma na khu uwa. 18 “Deghẹ a ghi miẹn wẹ vbe iyeke ena hia, wa ma ye họn ẹmwẹ mwẹ, I gha fian ukhukhu ihinrọn ba oya ne uwa gha re. 19 I gha guọghọ uhiomwẹ izevbudu rua, amẹ i ra rhọ, otọe rua ghi do ka, ọ ghi ye kakaaka vbe ẹrọnmwọ. 20 Ẹsọn ne uwa gha miẹn hia, ọma ọkpa i ra kọe ladian, rhunmwuda, otọ ruẹ i ra ma emwiokọ, erhan ruẹn i ra vbe mọ. 21 “A deghẹ te uwa ye gha ze vbudu khian vbene uwa i na họn ẹmwẹ mwẹ, l gha dọlegbe fian ba oya ne I gha rri uwa ẹre ukhukhu ihinrọn. 22 I ghi gie aranmwẹ oha dan la uwu uwa, iran ghi gha gbele avbe ivbi uwa, iran gha fuẹn avbe ẹmila uwa a, wa ne ọ gha sẹ rae ghi gha re ibozẹghẹ sẹrriọ wẹ a i ghi ra gha miẹn emwa vbe urodẹ rua. 23 A deghẹ vbe iyeke avbe oya na hia ighẹ wa ma ye zẹ yọ mwẹ re, wa na ye gha hẹhẹ mwẹ uan. 24 Ẹghẹ nii, I ghi werriẹ aro da uwa, I gha rri uwa oya ukhukhu ihinrọn sẹ ayọ. 25 I ghi si okuo yi uwa egbe ne I ya rri uwa oya ye ne uwa na rhie obọ gberra ile ne ima gba ta, wa na ya si egbe koko ye ẹvbo uwa ne obọ ghẹ vba uwa, I ghi gie emianmwẹ nẹ i mwẹ ukhunmwu gie uwa, ẹ i re aro sẹẹnrẹn wa gha ya de ye iguẹ vbe odaro avbe eghian uwa. 26 I gha gbe odẹ ehe ne a la viọ evbare gie uwa sẹrriọ wẹ aro ewu ọkpa gha sẹ ikhuo igbe na le ebrẹd hia ne iran mwẹ, iran ghi ghae ẹre umwọmwẹ, wa gha ghi rri ọe fo nẹ, ohanmwẹ ghi ye gha gbe uwa. 27 A deghẹ ena hia yevbe sunu, wa na ya aro hẹhẹ mwẹ uan, ighẹ wa ma họn ẹmwẹ mwẹ. 28 Ẹghẹ nii ohu gha mu mwẹ I ghi werriẹ aro da uwa, I ghi dọlegbe rhie ukhukhu ihinrọn ba oya ne I gha rri uwa re. 29 Ohanmwẹ gha gbe uwa sẹrriọ wẹ wa ghi gha gbele ivbi uwa re. 30 I gha guọghọ ehe ne uwa na ga vbe uhunmwu oke hia, I ghi dunmwu aka ne uwa na giẹn eturari hia sẹ otọ. I ghi filo ikun orinmwi uwa yan amazẹ uwa ni dele. Vbe uwu ne emwi hia na khan mwẹ. 31 I gha ya ẹvbo uwa hia khian ni rẹnkhẹn uan, I gha guọghọ ehe ne uwa na ga, I ghi vbe he ese ne uwa zọre. 32 I gha rẹnkhẹn ẹvbo rua sẹrriọ wẹ, ọ gha kpan avbe eghian ni di evba ya udu, vbe iran a miẹn vbene a dunmwu ẹn ruan hẹ. 33 I gha mu okuo da uwa. I gha zagha uwa a lele otọe ọrriọvbe. Otọe uwa ghi khian ne a lẹ sẹrae, ẹvbo uwa ghi vbe rẹnkhẹn uan. 34 Ẹghẹ nii, otọe nii ghi do hẹko hẹwẹ egbe ne uwa ma te rhie ẹghẹ ọre nẹ. 35 Ọ ghi gha rre evba vbe ne a na kpao sẹ ọe rae, ọ ghi hẹwẹ vbe ẹghẹ ne uwa gha ya gha rre imu vbe ẹvbo avbe eghian uwa. 36 “I gha runran uwa ni rre imu vbe ẹvbo ẹrrẹe sẹrriọ wẹ, owogho ebe ne ẹhoho mu khian ghi si ulẹ ye uwa egbe. Wa ghi rhulẹ zẹ vbene a miẹn wẹ odaro okuo ọre a na khu uwa khian, wa ghi vbe dele vbe eghian ma sikẹ uwa. 37 Wa ghi gha dele yan egbe vbene ọmwarhọkpa ma na khu uwa, wa i ra vbe sẹtin gu eghian rhọkpa gbinna. 38 Wa gha wulo ye imu vbe ẹvbo ẹrrẹe, otọe eghian uwa ghi minọ uwa ree. 39 Ibozẹghẹ ne ọ gha miẹn uhunmwu vbe ẹvbo eghian uwa gha la ọrhiae rrie rhunmwuda orukhọ obọ uwa kevbe ọghe avbe erha uwa odede. 40 “Sokpan avbe ivbi uwa gha miẹn orukhọ iran kue, ọghe avbe erha iran odede kue, emwa ni muan mwẹ ẹmwẹ, iran na vbe sọtẹ ghe mwẹ. 41 Ne I na rhunmwuda ọnii mu aro da iran, ne I na viọ iran oghunmwu gha rrie ẹvbo eghian iran. Ọ gha sẹ okiekie, vbe a ghi vbokho avbe ivbi uwa nẹ, iran mu egbe rrie otọ nẹ, ighẹ iran vbe rri oya ye orukhọ kevbe isọtẹ iran nẹ. 42 I ghi ye ile mwẹ ne I gu Jekọb, Aizik kevbe Ebraham ta rre, I ghi dọlegbe su eyan nii igiẹ wẹ l gha mu otọe nii ne emwa mwẹ. 43 Sokpan vbe okaro ehia, a gha ka viọ emwa nii hin otọe nii rre nẹ ne ọ miẹn ehe na hẹwẹ khuẹrhẹ, iran ghi vbe rri oya nọ khẹke ye ne iran na he uhi mwẹ kevbe emwamwa mwẹ. 44 Ọ rhe ye vberriọ, ugbẹn vbe iran a gha rre ẹvbo eghian iran, I i ra wa fi iyeke gbe iran fo, ra ne l fuẹn iran an fẹẹrẹ. Ọnii gha rhie ufomwẹ ye ile ne imẹ gu iran ta sevba mẹ ọre Nọyaẹnmwa Osanobua iran. 45 l gha dọlegbe so igiẹ ye ile ne imẹ gu avbe erha iran odede ta vbe I rhie ẹtin ma avbe uhunmwu ẹvbo hia vbe ekpa ne I na viọ emwa mwẹ ke Igipt ladian ne imẹ ne Nọyaẹnmwa miẹn ehe na gha re Osanobua iran.” 46 Ena ọrọre avbe nene uhi kevbe emwamwa ne Nọyaẹnmwa viọ ne Mosis vbe Oke Sainai ne ọ viọ ne ivbi Izrẹl.
27 E Nọyaẹnmwa keghi viọ uhi na ne Mosis, 2 ne ọ viọ ne ivbi Izrẹl A deghẹ a ghi ya ọmwa fi ohan ne Nọyaẹnmwa nẹ, ne a miẹn ehe na mu eyan kpataki sẹ, ọmwa nii sẹtin rhan egbe ẹre vbe imu vbe ne ọ gha na hae avbe igho na. 3-7 Zẹ vbe ive ne a fian yọ ne agbọn hia ye obọ yi: —okpia nọwanrẹn ne ọ rre ukpo ugie ya sẹ ukpo iyeha: esiliva ekigbe siyeha —okhuo nọwanrẹn, esiliva ọgban —ọvbokhan okpia, ukpo isẹn yasẹ ikpugie: esiliva ugie —ọvbokhan okhuo: esiliva igbe —ọmọmọ ọmọ okpia nọ ma sẹ ukpo isẹn esiliva isẹn —ọmọmọ ọmọ okhuo, esiliva eha —okpia ne ọ gberra ukpo iyeha: esiliva ekesugie —ọmọ okhuo ne ọ gberra ukpo iyeha: esiliva igbe. 8 A deghẹ ọmwa nọ ve emwi nii ru ovbiogue gbe ighẹ ẹ i sẹtin ha ive nii, a ghi rhie ọmwa nii bu ohẹn gha dee, ohẹn ghi fian ẹn sikẹ otọ zẹ vbene obọ ọmwa nii gha sẹ ọe ya hae. 9 A deghẹ emwi ne a ve nii ighẹ aranmwẹ ne ọ gie a ya zọ ese ghe Nọyaẹmnwa nọ, ẹghẹ nii, emwi hia ne a ya zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa ghi gha re ne ọ huanrẹn. 10 Wẹ ne ọmwa ne ọ ve emwi nii ghẹ ye aranmwẹ ọvbehe rọ ẹe, ọ gha ru ẹe vbe rriọ, ọghe Nọyaẹnmwa ọ re aranmwẹ eveva nii ghi khin. 11 Sokpan, deghẹ aranmwẹ ne awua ye ne ẹ i gie a ya zọ ese ghe Nọyaẹnmwa ọre ive nii khin, ọmwa nii ghi mu aranmwẹ nii gie ohẹn. 12 Ohẹn ghi fian ive yọ zẹ vbene ọ maan sẹ, ra deghẹ ẹ i maan, ive ne ọ fian yọ ni gha re ọfo ẹre. 13 A deghẹ ọmwa nii wẹ rẹn ra dẹ ọe werriegbe, ọ ghi ha igho ne a fian yọ nii, ọ ghi vbe rhie a ghae ye ihe isẹn gbe ẹe. 14 Ọmwa gha ya owa ẹre fi ohan ne Nọyaẹnmwa, ohẹn ghi fian ive yọ zẹ vbene ọ maan sẹ, ra vbe ne ọ rhia sẹ, ive nii ọ gha re okiekie ẹre. 15 De ghẹ ọmwa ne ọ ya ẹe fi ohan ho ne ọ dẹ ọe werriegbe, ọ ghi ha a gha ye ihe isẹn ba inu igho ne ọ ka khin. 16 A deghẹ ọmwa ya obọ eso vbe otọ ne ọ mwẹ fi ohan ne Nọyaẹnmwa a ghi ghe inu emwi okọ ne a ya kọ emwi yọ fian ive yọ, vbene a gha na tie esiliva igbe ye izagodo ọkpa ọghe ọka. 17 A deghẹ vbe a da la ukpo Afanvbirri gberra ọre ọ na ya ẹe fi ohan, inu igho ne ọ rrọọ, te ọ wa gba. 18 A deghẹ ọ ye ẹghẹ eso gberra, ohẹn ghi roro ẹghẹ ne ọ ghi kẹe ọ te sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe ya fian igho hin rre. 19 A deghẹ ọmwa ne ọ ya otọe nii fi ohan ho ne ọ dẹ ọe werriegbe, ọ ghi ha a ghae ye ihe isẹn ba igho ẹre. 20 A deghẹ ọ khiẹn otọ nii ne ọmwa ọvbehe vbene irẹn ma na ka gu e Nọyaẹnmwa dẹ ọe werriegbe nẹ, ẹ i ghi mwẹ asẹ ne ọ ya dẹ ọe werriegbe. 21 Ọ gha ghi sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe, otọe nii ghi khian ọghe Nọyaẹnmwa ẹdẹdẹmwẹdẹ, ọ ghi do gha re ọghe avbe ohẹn. 22 A deghẹ ọmwa ya otọe ne ọ dẹe fi ohan ne Nọyaẹnmwa, 23 Ohẹn ghi roro inu ukpo ne ọ ghi kẹe a te sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe ya fian ive yọ, ọmwa nii ghi wa ha osa ẹdẹ nii zẹẹ, ọghe Nọyaẹnmwa igho nii khin. 24 Ọ gha ghi sẹ ukpo Afanvbirri ne ọ lele ẹe, ohẹn ghi mu otọ nii werriegbe ne ọmwa ne ọ ka yan rẹn ra avbe ivbi ẹre. 25 Igho ne a gha tie ye ehia, ghi gha re vbene agbọn hia ye obọ yi. 26 Ọmwa rhọkpa ghẹ ya ọmọ ọdiọn ọghe aranmwẹ zẹ ọhẹ akekhọerre ne Nọyaẹnmwa rhunmwuda, ọghe Nọyaẹnmwa ọre ka nọ yi, ovbi ẹmila ra ovbi ohuan ra ovbi ẹwe, ọghe Nọyaẹnmwa nọ. 27 Sokpan emọ ọdiọn ọghe avbe aranmwẹ ni mwẹ awua, wa ghi gha ya igho ne a mwa yọ dẹ ọe werriegbe deba a ghae ye ihe isẹn. (Deghẹ a ma dẹ ọe werriegbe, a sẹtin khiẹn ọre igho ne a mwa yọ ne ọmwa ọvbehe.) 28 Ọmwa rhọkpa ghẹ dẹ emwi ne ọ ya fi ohan fo fẹẹrẹ ne Nọyaẹnmwa werriegbe, ọre ọmwa nọ ra aranmwẹ ra otọ. Ọghe Nọyaẹnmwa nọ ẹdẹdẹmwẹdẹ. 29 A gha rhe wẹ ọmwa ne agbọn nọ, a na ya fi ohan fẹẹrẹ ne Nọyaẹnmwa, a i ghi dẹ ọe werriegbe, ta a gbe ẹe rua. 30 A ghae ye ihe igbe ọghe emwi okọ hia, ọghe Nọyaẹnmwa nọ, ọ re ọka nọ ra avbe ọmọ erhan. 31 Ọmwa gha wẹ rẹn ra dẹ werriegbe vbọ, ọ ghi hae igho ne a tie yọ ba a ghae ye ihe isẹn. 32 Vbe uwu avbe emwirri igbe, ọkpa vbọ ghi gha re ọghe Nọyaẹnmwa. A gha ka avbe emwirri, ogigbe vbọ, ọghe Nọyaẹnmwa nọ. 33 Tama ne ọ yan avbe emwirri nii ne ọ ghẹ mwamwaẹn vbene a gha na miẹn ighẹ ne ẹ i maan ne ọ rrọ ọre ọ ya gha do yọ, wẹ ne ọ ghẹ vbe ya ẹe rọ. A deghẹ ọ ye emwirri ọkpa rọ ọvbehe, Nọyaẹnmwa ọre ọ ghi yan eveva, a i dẹ ọe werriegbe. 34 Ena ọrọre uhi ne Nọyaẹnmwa viọ ne Mosis vbe oke Sainai ne ọ viọ ne ivbi Izrẹl.
Ta Mu Olọ Yan Rẹn Wẹẹ Jehova Ẹre U Khian Ga
(Psm 91:1) Ọmwaikọmwa ne ọ lẹ gbinna Nọyaẹnmwa, ọmwaikọmwa ne ọ mudia ye ototọ ugue ọghe Oghodua,
(1 Pit 3:21) Amẹ na keghi re emwikemwi ne a ya gie isamẹ [ra idinmwiamẹ, NW] ne ọ miẹn uwa fan bannanna nian, ẹ i re vbe ekpa ne ọ na kpe iruẹn ne ọ rre ikinnegbe kua, sokpan vbe ekpa eyan ne a ya ekhọe ne ọ ma bu abe gbe ọmwa yan ma Osanobua. Te isamẹ [ra idinmwiamẹ, NW] la ekpa arhiọkpaegbe Jesu Kristi miẹn uwa fan.
(Rom 12:2) Wa ghẹ ya egbe ba emwi ne agbọn na ru, sokpan wa gie Osanobua fi uwa werriẹ vbe uwu egbe vbe ekpa ne ọ gha na fi ekhọe uwa werriẹ. Ẹghẹ nii uwa gha na sẹtin rẹn emwi ne Osanobua hoo, emwi ne ọ maan, ne ọ yẹ ọre kevbe ne ọ gbae.
(Itan 27:11) Gha wan ovbi mwẹ, ne u gie ẹko gha rhiẹnrhiẹn mwẹ, l gha sẹtin gha zẹ ẹmwẹ wanniẹn ọmwa ne ọ rhirhi a gbodan ghe mwẹ.
(Ẹfis 4:23, 24) Ọ kere ne orhiọn kevbe ekhọe uwa wa khian ọghe ọgbọn fẹẹrẹ. 24 Wa ghi mu ẹn yọ ighẹ egbe ọgbọn nii ne a yi zẹ vbe ama ọghe Osanobua, ne ọ vbe rhie egbe ma vbe arrọọ ọghe ẹmwata ne ọre ne ọ mudia ẹse kevbe ne ọ huanrẹn.
(1 Pit 5:10, 11) Sokpan, u ghẹ ghi rri oya la ẹghẹ eso vberriọ nẹ, Osanobua ẹseọhẹ hia, ọmwa ne ọ tie ruẹ ne u do ghae vbe uyi etẹbitẹ ọghọe, vbe uwu a yegbe ba Kristi, gha tobọ ẹre ya uwẹ khian ne ọ gbae, ọ ghi rhie a mudia gbain nuẹn, ẹtin kevbe ẹyotọ ne ọ de ziẹn. 11 Ọghọe ọ re ẹtin gha khin ẹdẹdẹmwẹdẹ Isẹ.
(Psm 16:11) Wẹ gha ma mwẹ odẹ ne ọ rrie arrọọ, I vuọn ne ọyẹnmwẹ rhunmwuda ighẹ u rre emwa na, u vbe rhie oghọghọ mẹ ẹdẹdẹmwẹdẹ.
FEBRUARY 8-14
(NỌMBAS 1-2) Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki ne ogieva vbe ivbi Izrẹl kpao vbe Igipt rre nẹ, e Nọyaẹnmwa keghi gu e Mosis guan vbe uwu Owa Ukpọn Ile vbe ato ọghe Sainai. Ọ wẹẹ, 2 “Wẹ vbe Erọn gba ka ivbi Izrẹl, ẹwae kevbe ẹgbẹe. Gbẹnnẹ eni avbe ikpia hia. 3 Iran ni rre ukpo ugie kevbe ni vbe wan sẹ ọni, avbe emwa hia ni gha sẹtin yo okuo. 4 U ghi zẹlẹ ọka ẹvbo ọkpọkpa vbe uwu avbe ẹwae ni ne iran yuẹ obọ.” 5-16 A keghi hannọ avbe ekaẹvbo na ni vbe re olotu vbe ẹvbo iran, ne iran winna iwinna na. E Riubẹn, Elizọ ne ovbi Siediọ. E Simiọn, E Sielumiẹl ne ovbi Zurisiadai. E Juda, Nasiọn ne ovbi Aminadab. E Isaaka, Netanẹl ne ovbi Zua. E Zebulọn, Eliab ne ovbi Hẹlọn. Ifreim, Elisiama ne ovbi Emihud. E Manasẹ, Gamaliẹl ne ovbi Pẹdazọ. E Bẹnjamin, Abidan ne ovbi Gidiọn. E Dan, Ahieza ne ovbi Amisiadai. Asia, e Pagiẹl ne ovbi Okran. E Gad, Eliasaf ne ovbi Deuẹl. E Naftali, Ahira ne ovbi Enan. 17 E Mosis kevbe Erọn keghi viọ iran iweva na. 18 Iran keghi tie emwa nii sikoko vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki ne ogieva, a keghi gbẹnnẹ eni emwa nii hia ye ebe zẹ vbe ẹwae kevbe ẹgbẹe ọghe dọmwade ọghọe, a keghi gbẹnnẹ eni emwa ni hia ni sẹ ikpugie ra ni sẹẹ ọnii ye ebe, a keghi ka iran. 19 Zẹ vbene Nọyaẹnmwa khare. A ghi sẹ Ato Sainai, e Mosis keghi gbẹnnẹ eni emwa nii hia ye ebe. 20-46 A keghi gbẹnnẹ eni emwa hia ni rre ikpugie kevbe ni vbe sẹ ọnii, iran ni gha sẹtin ye okuo, ye ebe zẹ vbe ẹwae kevbe ẹgbẹe edọmwade ọghọe, iran keghi suẹn ọnrẹn vbe ẹwae Riubẹn ne ovbi e Jekọb ne ọdiọn. Ehia kegha re vbenian. E Riubẹn, iyisẹn irrọvbe uri eha yan arriaisẹn enẹ irrovbe kigbe siyeha (46,500). E Simiọn, iyisẹn irrọvbe uri eva yan arriaisẹn ọkpa irrọvbiyeha (59,300). E Gad, ekigbesiyeha yan uri eha yan arriaisẹn yan iyeva (45,650). E Juda, uri eha yan arriaisẹn enẹ yan ekigbe siyenẹ (74,600). Isaaka, uri eva yan arriaisẹn enẹ yan ekigbe siyeha (54,400). E Zebulọn, uri eva yan arriaisẹn ehairrọvbiyeha (57,400). Ifreim, iyisẹn yan uri eva yan arriaisẹn iyeva (40,500). E Manasẹ, uri yan arriaisẹn eva yan ọgban (32,200). E Bẹnjamin, uri eva yan arriaisẹn isẹn yan ọgban (35,400). E Dan, iyisẹn yan uri eha yan arriaisẹn eva yan iyeha (62,700). Asia, iyisẹn yan uri eva yan arriaisẹn ọkpa yan iyeva (41,500). Naftali, uri eva yan arriaisẹn eha yan ekigbesiyeha (53,400). Ehia keghi gha re ekigbesiyeha irrọvbe uri eha yan arriaisẹn eha yan uri eha: (603,550). 47 Sokpan, a ma ka avbe Livai ba ẹwae nekpa. 48 Rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa tama e Mosis nẹ wẹẹ, 49 “U gha ka ikpia ni gha sẹtin yo okuo, ghẹ ka avbe Livai ba ẹre. 50 Ne u gha na te ru vberriọ, u ghi viọ avbe Livai ye ni gbe aro ghe Owa Ukpọn Ile kevbe avbe emwi ne a lo vbọ hia. Iran ọre ọ khian gha dadae ke ẹe kevbe emwi ne a lo vbọ, iran ghi gha ga vbọ, iran ghi vbe bọlọ agọ iran lẹga ẹre. 51 Wa gha si kpao vbe agọ, avbe Livai ọre ọ gha fannọ Owa Ukpọn nii, iran ghi vbe ya bọ ẹe vbe agọ ne ọgbọn. Ọmwa ọvbehe rhọkpa gha sikẹ Owa Ukpọn nii, a ghi gbe ẹe rua. 52 Ivbi Izrẹl nekpa ghi bọlọ agọ iran kugbe otu otu, dọmwade ọghọe ke ẹe kevbe ivbi otu ẹre kevbe afiala ọghe iran. 53 Sokpan avbe Livai ghi bu agọ lẹga Owa Ukpọn Ile ne iran gha gbe aro ghe ẹre, ne ọmwa rhọkpa ghẹ ya sikẹ ọre, ne ohu ghẹ ya mu mwẹ fi Izrẹl emwi.” 54 Ivbi Izrẹl keghi ru emwi hia ne Nọyaẹnmwa tama e Mosis.
2 E Nọyaẹnmwa keghi ru igiodẹ na ma e Mosis kevbe Erọn wẹẹ, 2 “Ivbi Izrẹl gha bu agọ, dọmwade ọghọe ghi gha mwẹ asa ọghe oka iran kevbe afiala ọghe ẹwae ẹre. A ghi bu agọ nii wa lẹga Owa Ukpọn Ile. 3-9 “Vbe ọlarre ovẹn vbọ, iran ni rre oka ọghe Juda vbọ ghi bu agọ vbe otu otu, vbe ototọ avbe olotu iran vbenian. E Juda, Nasiọn ne ovbi Aminadab, uri eha yan arriaisẹn enẹ yan ekigbesiyenẹ (74,600). Isaaka, Netane ne ovbi Zua, uri eva yan arriaisẹn enẹ yan ekigbe siyeha (54,400). E Zebulọn, Eliab ne ovbi Hẹlọn, eva yan arriaisẹn eha irrọ vbe iyeha (57,400). Ehia kegha re uri eva yan arriaisẹn iwenẹ irrọ vbe uri (186,400). Oka ọghe Juda ọre ọ gha ke odaro. 10-16 “Vbe odẹ ekẹn vbọ iran ni rre ototọ asa ọghe oka Riubẹn ghi mu agọ ọghe iran otuotu vbe ototọ olotu iran vbenian: E Riubẹn, Elizọ ne ovbi e Siediọ, iyisẹn isẹn yan arriaisẹn. E Simiọn, e Sielumiẹl ne ovbi Zurisiadai, iyisẹn yan uri vbe arriaisẹn ọkpa irrọvbe iyeha (59,300). E Gad, Eliasaf ne ovbi e Deuẹl, ekigbesiyeha yan uri eha vbe arriaisẹn isẹn yan iyeva (45,650). Ehia ke do gha re ekigbesiyeha yan uri eva yan arriasẹn owọrọ yan ikiọkhọe (151,450). Oka ọghe Riubẹn ọ re otu ne ogieva ni gha si okhian. 17 “Ivbi e Livai gha si okhian, iran ghi gha rre ẹkpo oka eva ni ke odieke, iran ghi mu Owa Ukpọn Ile mwẹ. Zẹ vbene a ya bu agọ dọmwade oka gha vbe ya gha khian, dọmwade ọghọe vbe ihe ọghọe vbe ototọ ọkaolotu ẹre ke asa iran. 18-24 “Iran ni rre ototọ asa oka ọghe Ifreim ghi ya otuotu bu agọ iran ye asefẹn orrie vbọ vbe ototọ ọkaolotu iran vbe nian. Ifreim, Eliasiama ne ovbi Amihud, iyisẹn isẹn yan arriaisẹn iyeva (40,500). E Manasẹ, e Gamaliẹl ne ovbi e Pẹdazọ, uri vbe arriaisẹn eva yan ọgban (32,200). E Bẹnjamin, Abidan ne ovbi e Gidiọn, uri eva yan arriaisẹn isẹn yan ọgban: (35,400). Ehia kegha re iyisẹn vbe arriaisẹn erẹnrẹn yan iyisẹn (108,100). Oka ọghe Ifreim ghi gha re ukpogieha ne ọ gha si okhian. 25-31 “Iran ni rre oka asa ọghe Dan ghi bu agọ ye odẹ okuọ vbe otuotu vbe ototo olotu iran vbenian: E Dan, Ahieza ne ovbi Amisiadai, iyisẹn yan uri eha vbe arriaisẹn eva yan iyeha (62,700). Asia, e Pagiẹl ne ovbi Okran, iyisẹn yan uri eva vbe arriaisẹn ọkpa yan iyeva (41,500). E Naftali, Ahira ne ovbi Enan, uri eva vbe arriaisẹn eha yan ekigbesiyeha (53,400). Ehia kegha re uri eha yan arriaisẹn eha irrọ vbugie yan ikiọkhọe (157,600). Oka ọghe Dan ọre ọ gha kiekie si okhian. 32 Ivbi Izrẹl ne a ghi wa ka vbe okaro na, vbe otuotu, kegha re igbe yan ikiọkhọe yan uri eva, ọre ọ ya yan arriaisẹn eha yan uri eha (603,550). 33 Sokpan a ma ka ivbi Livai ba ivbi Izrẹl nekpa zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama e Mosis. 34 Ivbi Izrẹl keghi ru emwi hia ne Nọyaẹnmwa tama e Mosis. Iran kegha bu agọ dọmwade ọghọe vbe ototọ asa ọghọe, iran kegha khian, dọmwade ọghọe ke ẹe kevbe ẹwae ọghọe.
E Jehova Keghi Mwamwa Emwa Rẹn Vbe Odẹ Nọ Khẹke
(1 Kọr 14:33) Rhunmwuda, Osanobua ma tie ima ye uwu emwi otighi ne a ru vbe ẹ i re uwu emwi na ru ẹre ọghe ọfumwegbe. Zẹ vbene ọ ye vbe uwu esọsi Osanobua hia.
(1 Kọr 14:40) Wa ghi gha ru emwi hia ururo kevbe uhẹn-uhẹn.
Te Ima Ru Iwinna Ikporhu Ọghe Ima Hẹnnẹhẹnnẹ
(Arhie 14:6, 7) Ẹghẹ nii ọre I na bẹghe odibosa ọkpa, ọ wa tin khian vbe odukhunmwu gba an, irẹn kevbe iyẹn ne ọ maan ọghe ẹdẹdẹmwẹdẹ, ne ọ ra na ma emwa ne agbọn, kevbe dọmwade uhunmwu ẹvbo kevbe ẹwae, kevbe ẹvbo ne a zẹ kevbe emwa. 7 Ọ keghi ya urhu ne ọ la kha wẹẹ, “Wa gha mu ohan Osanobua, wa vbe gha rho ukpọlọmwẹ ọnrẹn! Rhunmwuda ẹghẹ sẹ nẹ ne ọ ra na do bu ohiẹn emwa ne agbọn. Rhunmwuda ọnii, wa ghughẹ rre ne uwa ya uhunmwu rhanmwẹ otọ vbe odaro Osanobua, ọmwa ne ọ yi ẹrinmwi kevbe agbọn kevbe okun kevbe avbe uhunmwu ẹzẹ hia.”
(Iwinna 2:7-11) Vbe uwu ne ọ na yan iran unu uan yan iran aro ua nii, iran wẹẹ, “Ivbi e Galili iran ni guan na hia khin. 8 Vbe a ghi na miẹn hẹ yi wẹ, ma hia wa họn vbe iran zẹlẹ ẹvbo ima ya guan? 9 Ma ni ke Patia rre kevbe Midia, Ẹlam, Mẹsopotamia, Judia, Kapadosia, Pọntus, Esia, 10 ke Frigia Pamfilia, kevbe Igipt kevbe iwewe Libya, ọkpẹn Sairin kevbe Rom rre. 11 Kevbe avbe Ju, kevbe emwa ne ẹ i re Ju ni ghi ye egbe khian Ju, eso ni ke Kret kevbe Arebia rre. Ma hia wa họn vbe iran ye ẹvbo ima ta ẹmwẹ iwinna nọkhua ne Osanobua winnaẹn.”
FEBRUARY 15-21
(NỌMBAS 3-4) Ẹgbẹe ọghe Erọn kevbe Mosis do sẹ ẹghẹ ne Nọyaẹnmwa na gu e Mosis guan vbe Oke Sainai ọre ena khin. 2 Erọn kegha mwẹ emọ ikpia enẹ: e Nadab ne ọ re ọdiọn, Abihu, Eliaza kevbe Itama. 3 A nọnọ ori ye iran uhunmwu, a kevbe ma iran ohẹn. 4 Sokpan ẹghẹ ne Nadab kevbe Abihu na ya erhẹn awua zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa vbe Ato Sainai, a keghi gbele iran an. Iran i mwẹ emọ rhunmwuda ọnii Eliaza kevbe Itama kegha ru ugamwẹ ohẹn la ẹghẹ ne Erọn ne erha iran na gha rre agbọn. 5 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 6 “Viọ ivbi ẹwae Livai ladian ne u zẹ iran ni ga Erọn ne ohẹn. 7 Iran ghi gha winna iwinna ni rre uwu Owa Ukpọn Ile, iran ghi gha winna ne avbe ohẹn kevbe avbe emwa nii hia. 8 Iran ghi gha gbe aro ghe emwi ne a lo vbe uwu Owa Ukpọn hia, iran ghi vbe gha winna ne ivbi Izrẹl ni dekẹe. 9 Iwinna ọkpa ne ọ mobọ re ọghe avbe Livai ọrọre ne iran gha winna ne Erọn kevbe ivbi ẹre. 10 Sokpan, u ghi zẹ Erọn kevbe ivbi ẹre ne iran gha re ohẹn, ọmwa ọvbehe ne ọ rhirhi danmwẹ ọẹn ghe ne ọ winna iwinna iran, a ghi gbẹe rua.” 11 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 12-13 “Avbe Livai ọre I gha viọ ye ihe emọ ọdiọn hia ọghe avbe ivbi Izrẹl, iran ghi gha re ọghomwẹ, rhunmwuda, emọ ọdiọn nikpia hia, ọghomwẹ iran khin. Ẹghẹ ne l na gbele emọdiọn nikpia vbe Igipt, I keghi vbe ya emọ ọdiọn ikpia ni rre ivbi Izrẹl fi ohan ne egbe mwẹ, deba emọ ọdiọn ọghe emwirri. Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa.” 14 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis vbe Ato Sainai wẹẹ, 15 “Gbẹnnẹ eni avbe Livai ye ebe, ẹgbẹe kevbe dọmwade ẹwae, u ghi gbẹnnẹ eni emọ ikpia hia ni rre uki ọkpa gha khian.” 16 E Mosis keghi ru vbe rriọ. 17-20 E Livai kegha mwẹ emọ ikpia eha: e Gẹsiọn, e Kohat kevbe Merari, ena ọrọre erha odede avbe uniẹn ne a tie eni ẹnrẹn vbe rriọ. E Gẹsiọn kegha mwẹ emọ eva: e Libni kevbe Simẹi; e Kohat kegha mwẹ emọ enẹ: Amram, Iza, e Hibrọn kevbe Uziẹl; e Merari mwẹ emọ eva e Mali kevbe Musi. Iran na ọre erha odede avbe emwa ne a he iran eni gie. 21 Uniẹn eva ọre ọ rre ẹwae ọghe Gẹsiọn: avbe Libni kevbe Simẹi. 22 Emọ ikpia hia ne a kae, kevbe ọmọ ukpo ọkpa gha rrie odukhunmwu kegha re iyisẹn yan uri eva yan arriaisẹn ihinrọn (7,500). 23 A keghi wẹ ne ẹwae na bu agọ ye iyeke Owa Ukpọn vbe asefẹn orrie ẹre. 24 Ne Eliasaf ne ovbi Laẹl gha re ọkaẹvbo ẹwae nii. 25 Iran na ọ re a mu ẹmwẹ Owa Ukpọn Ile ye ọre obọ, emwi ne a ya gue ẹre vbe uwu ẹre, kevbe ne a ya gue ẹre vbe ore, ukpọn ne ọ rre onurho ẹre, 26 ukpọn ne a ya gue ibare ni lẹga Owa Ukpọn nii kevbe aka, deba ukpọn onurho ne a la la ibare. lran ọ re a mu iwinna ni kevbe avbe emwi na hia ye ọre obọ. 27 Uniẹn enẹ ọ re ọ rre ẹwae Kohat, avbe Amram, Izia, e Hibrọn kevbe Uziẹl. 28 Ikpia ni rre uki ọkpa gha rrie odukhunmwu hia ne a gbẹnnẹ eni ẹnrẹn, kegha re uri eha yan arriaisẹn erẹnrẹn (8,600). 29 Ẹwae na ghi bu agọ ye asefẹn ekẹn ọghe owukpọn, 30 Elizafan ne ovbi Uziẹl ghi gha re ọkaẹvbo ẹwae nii. 31 Iran ọre a mu iwinna ne ọ dekan Ẹkpẹti Ile na, kevbe etebul, erhan ọmukpa, aka, kevbe avbe ọkpan ne avbe ohẹn ya ru emwi vbe Ehe Ne ọ huanrẹn, deba iwinna ni ghi rre avbe emwi na hia. 32 Ọkaolotu avbe Livai kegha re Eliaza ne ovbi Erọn ne ohẹn, rẹn ọre ọ gha gbe aro ghe iran ni winna vbe uwu Ehe Ne ọ huanrẹn. 33 Uniẹn eva ọre ọ rre ẹwae Merari, avbe Mali kevbe avbe Musi. 34 Emọ ikpia hia ni rre ke ukpo ọkpa gha khian ne a gbẹnnẹ eni ẹnrẹn kegha re uri yan arriaisẹn ehan (6,200). 35 Ọkaẹvbo ẹwae nii kegha re Zuriẹl ne ovbi Abihẹl. Iran na ghi bu agọ iran ye asefẹn okuọ ọghe Owa Ukpọn. 36 Iran na ọ re a mu iwinna ne ọ dekan edọnmwẹ Owa Ukpọn na, kevbe avbe ogba ni rrọ, kevbe ọkpọ, ẹzi ẹre kevbe emwi ne a yọyọ lele ẹe kevbe iwinna ni ghi rre egbe emwi na hia. 37 Iran ọ re ọ vbe yan iwinna ni rre egbe avbe ọkpọ, ẹzi ẹre, ogba kevbe irri ni rre ọgua ore. 38 E Mosis kevbe Erọn kevbe avbe ivbi ẹre ghi bu agọ iran ye asefẹn ahọ ọghe Owa Ukpọn Ile. Iran ọ yan iwinna ne a winna vbe uwu Ehe Ne ọ huanrẹn ne ivbi Izrẹl. Ọmwa ọvbehe ne ọ rhirhi danmwẹ ọẹn ghe ne ọ ru ẹe, a ghi gbẹe rua. 39 Ivbi Livai hia ni re ikpia ni rre ke ọmọ ukpo ọkpa gha khian ne Mosis gbẹnnẹ eni ẹnrẹn ye ebe zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama rẹn kegha re arriaisẹn eva yan ugie (22,000). 40-41 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, “Mẹ ọre ọ yan emọdiọn nikpia vbe Izrẹl. Gbẹnnẹ emọdiọn nikpia ọghe Izrẹl hia ni rre uki ọkpa gha khian ye ebe, sokpan, ye ihe iran I viọ avbe Livai ya ru ọghomwẹ ye ihe avbe emọdiọn nikpia, Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa! I vbe viọ avbe ẹmila kevbe avbe Livai ya ru ọghomwẹ ye ihe emọdiọn avbe ẹmila.” 42 E Mosis keghi ru vbene Nọyaẹnmwa khare, ọ na gbẹnnẹ eni avbe emọdiọn nikpia hia. 43 Ke uki ọkpa gha khian ye ebe, ehia kegha re eha yan ekigbe siyenẹ yan arriaisẹn eva yan ugie (22,273). 44 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 45 “Banbanna nian, ye avbe Livai fi ohan khian ọghomwẹ ye ihe emọdiọn ikpia ọghe ivbi Izrẹl, ne u vbe ya emọdiọn avbe ẹmila ivbi e Livai ye ihe ivbi ẹmila ọghe ivbi Izrẹl. 46 Vbene a ghi na miẹn wẹ emọdiọn ikpia ọghe ivbi Izrẹl ya eha yan ekigbe siyenẹ yan uri (273) bun sẹ ivbi e Livai, wa ghi dẹlẹ avbe emọ ni dekẹe werriegbe. 47 Wa ghi hae ikpẹ esiliva isisẹn ye ọkpọkpa zẹ vbe ive ne a yobọ yi. 48 Wa ghi viọ igho na ne Erọn kevbe avbe ivbi ẹre.’’ 49 E Mosis keghi ru vberriọ. 50 Ọ keghi viọ ukhiọmwẹ esilivaisẹnyan-ọgban irrọ vbe uri eva yan arriaisẹn (1,365) nii 51 ne Erọn kevbe avbe ivbi ẹre.
4 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 2 ne ọ ka ẹwae Kohat ni rre uwu avbe Livai uniẹn kevbe ẹgbẹe. 3 Ne ọ gbẹnnẹ eni avbe ikpia hia ke ukpo ọgban ya sẹ ekigbesiyeha, emwa ni kere ni gha winna vbe uwu Owa Ukpọn Ile. 4 Iwinna iran ke dekan emwi Nihuansẹ Ehia. 5 E Nọyaẹnmwa keghi ru igiodẹ na ma e Mosis wẹẹ, “Ọ gha sẹ ẹghẹ ne a ya si kpao vbe agọ rre, Erọn kevbe ivbi ẹre ghi la uwu Owa Ukpọn, iran ghi kie ukpọn onurho ne ọ rre odaro Ẹkpẹti Ile, iran ghi ya ẹe gue ẹkpẹti nii. 6 Iran ghi mu ohian ne mose rhu ẹe, iran ghi mu ukpọn ne raghoragho rhuẹe ẹre odukhunmwu, wa ghi bannọ avbe ọkpọ ne a ya mu ẹẹn yọ. 7 “Iran ghi mu ukpọn ne raghoragho rhu etebul ọghe ebrẹd ne a ya zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa a ghi viọ avbe ọkpan yan rẹn, kevbe ọkpan ọghe eturari, avbe ọkpan izọhẹ kevbe esago ayọn ne a ya zẹ ọhẹ. 8 Iran ghi mu ukpọn nọbaa rhu ena hia, a ghi vbe mu ohian nọ mose rhu ẹe a ghi do baba ọkpọ ne a ya muẹẹn yọ. 9 “Iran ghi rhie ukpọn ne raghoragho rhu erhan ọmukpa ke ẹe kevbe avbe ukpa ni rrọọ, kevbe awan, kevbe ekpamaku ne a ya wan erhẹn mu ofigbọn oliv yi. 10 Iran ghi ya ohian ne mose vbuẹ ọre kevbe emwi hia ne a lo ba ẹre mu yan edọnmwẹ ne a ya muẹẹn. 11 “Vbe iyekọni, iran ghi wa ukpọn ne raghoragho yan aka igoru, iran ghi mu ohian ne mose ya gue ẹre, a ghi vbe baba ọkpọ ne a ya mu ẹẹn yọ. 12 Iran ghi viọ ọkpan ne a lo vbe uwu Ehe Ne ọ huanrẹn, a ghi ya ukpọn ne raghoragho gue ẹre, a ghi mu ohian ne mose rhu ẹe, a ghi mu ẹẹn yan edọnmwẹ ne a ya mu ẹẹn. 13 “Iran ghi kpolo emuẹn ne lọkọlọkọ nii hin aka rre, a ghi mu ukpọn ododo rhu ẹe. 14 A ghi do viọ emwi hia ne a ya ru ugamwẹ vbe aka yọ: ọkpan iwaẹnrhẹn, adẹn, ovbẹvbẹ kevbe avbe ọkpan, iran ghi do mu ohian ne mose rhu ẹe iran ghi baba ọkpọ ne a ya muẹẹn yọ. 15 Ọ gha sẹ ẹghẹ ne a ya si kpao vbe agọ, ivbi e Kohat ghi do viọ avbe emwi nihuanrẹn nii, iyeke vbe avbe ivbi ẹre a ghi ya emwi gue ehia kevbe emwi ne a lo ba iran fo nẹ. Wẹ ne ivbi e Kohat ghẹ ye obọ kan emwi nihuanrẹn ni ne iran ghẹ wulo. “Iwinna ne ọ kan ivbi e Kohat vbe ẹghẹ ne a rhirhi ya si vbe agọ ọre ena khin. 16 Eliaza ne ovbi Erọn ne ohẹn ọ re ọ gha gbearoghe Owa Ukpọn hia kevbe ofigbọn ne a sa ye ukpa, eturari, izẹọhẹ avbe ọka, ofigbọn ne a nọnọ ye uhunmwu kevbe emwi ọvbehe hia ne a ghi ya fiohan ne Nọyaẹnmwa nẹ vbe uwu Owa Ukpọn.” 17 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis kevbe Erọn wẹẹ, 18 “Wa ghẹ gia gbele ivbi e Kohat ua, 19 rhunmwuda ighẹ iran sikẹ emwi iruemwi gbe. Ne ọna ghẹ miẹn ehe na sunu, Erọn kevbe ivbi ẹre ghi la owa ya gha wa iwinna ne iran, ọ ghi tama rẹn emwi ne ọ gha mu. 20 Sokpan deghẹ ivbi e Kohat la Owa Ukpọn iran na ya miẹn vbe avbe ohẹn gbalọ avbe emwi ni huanrẹn vbe ne a ra na si kpao, iran gha wulo.” 21 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 22 ne ọ ka avbe Livai ni rre ivbi ẹwae Gẹsiọn, uniẹn kevbe ẹgbẹe. 23 Ne ọ vbe gbẹnnẹ eni ikpia ke ukpo ọgban ya sẹ ekigbesiyeha, iran ni kere ni gha winna vbe uwu Owa Ukpọn Ile. 24 Iran ọre ọ gha munọ avbe emwi na. 25 Owa Ukpọn Ile, emwi ne a ya gue ẹre vbe uwu ẹre, emwi ne a ya gue ẹre vbe odieke, ohian ne a ya gue ẹre odukhunmwu, ukpọn onurho ne ọ rre ehe ne a la larọ. 26 Ukpọn onurho kevbe okun ni rre ọlẹga Owa Ukpọn kevbe aka, ukpọn onurho ne ọ rre ehe ne a la la ọlẹga, kevbe emwi hia ne a ya tan avbe emwi na hia. Iran ọ khian gha winna iwinna hia ni dekan avbe emwi na. 27 E Mosis kevbe Erọn ghi gia miẹn wẹ ivbi Gẹsiọn winna avbe iwinna na hia, iran ghi munọ emwi hia ne Erọn kevbe ivbi ẹre wa ne iran. 28 Ena ọrọre iwinna ni kan ivbi e Gẹsiọn vbe uwu Owa Ukpọn lle. Itama, ne ovbi Erọn ne ohẹn ọ re ọ gha giodẹ ma iran vbene iran gha ru ẹe hẹ. 29 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis ne ọ ka ẹwae Merari ni re Livai uniẹn kevbe ẹgbẹe, 30 kevbe ne ọ vbe gbẹnnẹ eni ikpia ni rre ukpo ọgban ya sẹ ekigbe siyeha ye ebe, iran ni kere ni. 31 Iran ọ re ọ gha yan iwinna ne a mu edọnmwẹ, ogha, ọkpọ kevbe ẹzi Owa Ukpọn, 32 deba ọkpọ, ẹzi ogba kevbe okun ọghe ọlẹga Owa Ukpọn nii, kevbe emwi hia ne a ghi ya mu ẹẹn mudia, a ghi ya eni dọmwade ọghọe ghae emwi ne ọ gha mu nẹ. 33 Enena ọrọre iwinna ni re ọghe ẹwae Merari vbe ugamwẹ iran vbe uwu Owa Ukpọn Ile; Itama ne ovbi Erọn ne ohẹn ọre ọ gha gie odẹ ma iran vbene iran gha ru ẹe hẹ. 34-48 E Mosis, Erọn kevbe avbe olotu emwa Izrẹl keghi ka ẹwae avbe Livai eheha, e Kohat, e Gẹsiọn kevbe Merari vbe ẹgbẹe ọkpọkpa, zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama iran, ọ keghi gbẹnnẹ eni ikpia ni rre ukpo ọgban ya sẹ ekigbe siyeha, emwa ni kere ni gha winna vbe Owa Ukpọn Ile, vbe nian: E Kohat, ekigbesiyeha irrọvbe uri enẹ yan arriasẹn eva (2,750). E Gẹsiọn, ọgban yan uri eha yan arriaisẹn eva (2,630). E Merari, uri yan arriaisẹn eha (3,200). Ehia kegha re ugie-irrọvbe arria eha yan arriaisẹn erẹnrẹn (8,580). 49 A keghi vbe gbẹnnẹ eni dọmwadọghọe ye ebe zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama e Mosis. A keghi wa iwinna ne dọmwadọghọe, ne ọ gha ru ugamwẹ ra ne ọ gha mu emwi zẹ vbene Nọyaẹnmwa gie Mosis.
FEBRUARY 22-28
(NỌMBAS 5-6) E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 2 “Tama ivbi Izrẹl ne iran viọ avbe emwa ne emianmwẹ ikpakpa ne ọmwa ọvbehe na sẹtin hẹ, ra ne egbe ẹre gin amẹ, kevbe emwa hia ne awua gue rhunmwuda ighẹ ọ ya egbe kan orinmwi, hin ore agọ rre. 3 Viọ emwa ni hia ne awua gue na ladian, ne iran ghẹ ya mu awua ye agọ nii, ehe ne I na gu emwa mwẹ rrọọ.” 4 Ivbi Izrẹl keghi họn, iran keghi viọ ehia ladian hin agọ rre. 5 E Nọyaẹnmwa keghi viọ avbe 6 igiodẹ na ma e Mosis ne ọ viọ ne ivbi Izrẹl. Deghẹ ọmwakọmwa ma ru emwi ne ọ yẹ Nọyaẹnmwa vbe ekpa ne ọ na ru emwi abakuru ghe ọmwa ọvbehe. 7 Ọ ghi miẹn orukhọ ẹre kue, ọ ghi vbe hae osa gba deba a ghae ye ihe ugie ẹre ne ọmwa nii ne ọ ba emwi ku ru ghe. 8 Sokpan, a deghẹ ọmwa nii wu nẹ ighẹ ẹ i vbe mwẹ ọtẹn ne ọ sikẹ ọre ne a gha ha osa na, a ghi rhie ẹre gie Nọyaẹnmwa ne ọ gha re ọghe ohẹn. Osa ne ọ ha re na ghi gha re ne ọ deba ogho ne a ya ru emwi izọ ese akpehuan naẹn. 9 Erriọ vbe nọ, izẹ ọhẹ kpataki ne ivbi Izrẹl rhie gie Nọyaẹnmwa, ọghe ohẹn ne a viọ ẹre na nọ. 10 Dọmwade ohẹn ghi gha viọ izẹọhẹ ne a hẹ gie ẹe. 11 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 12-14 ne ọ rhie igiodẹ na ma ivbi Izrẹl. A deghẹ okpia mu idandan wẹ amwẹ irẹn ghẹ ga irẹn ighẹ awua gu ẹe, rhunmwuda ighẹ ọ lovbiẹ ke okpia ọvbehe. Sokpan deghẹ aro ọdọ ẹre ma da ẹe rhunmwuda ighẹ okhuo ni rhie ẹre lẹre, osẹe i rrọọ, a ma vbe mu ẹẹn ginna ẹn vbe ọ ru ẹe. Ra ne a kha wẹ okpia mu idandan vbe egbe amwẹ ọnrẹn, a gha rhe miẹn wẹ okhuo ni ma ghẹ. 15 Ne ọ rhirhi gha khin vbe iran eva, okpia ni ghi rhie amwẹ ọnrẹn bu ohẹn gha khian ọ ghi vbe viọ emwi ihaoko ne a mwa yọ mwẹ, uwan irhuarhua eva, sokpan ne ọ ghẹ sa ofigbọn oliv yọ ra ne ọ rhie eturari yọ, rhunmwuda ẹmwẹ a mu idandan vbe emwi ọna khin, ne a miẹn ehe na rẹn ẹmwata ne ọ rrọọ. 16 Ohẹn ghi rhie okhuo nii ladian, ọ ghi rhie ẹre mudia ye odaro e Nọyaẹnmwa. 17 Ohẹn ghi sa amẹ iruemwi ye uwawa, ọ ghi zẹ vbe ekẹn ni rre uwu Owa Ukpọn Ile ye uwu amẹ nii. 18 Iyeke ọnii, ọ ghi rhan okhuo ni eto, ọ ghi mu irhuarhua ne a ya ha oko nii ye ọre obọ. Ohẹn ghi mu ọkpan ne amẹ nọ rriara ne ọ fi emwi unu, mwẹ obọ. 19 Ohẹn ghi ya okhuo ni vẹn ihẹn vbenian, “A deghẹ u ma ru oghẹ, wẹ ne amẹ unu, ne amẹ na ya ne emwa, ghẹ ruẹ emwi rhọkpa. 20 Sokpan a deghẹ u ghẹre. 21 Te Nọyaẹnmwa gha ya eni ruẹn khian ne a fi ẹre unu vbe uwu ẹbu avbe emwa, te ọ gha gie ẹgẹn ruẹn kpero ne ẹko ruẹ hue ladian. 22 Te amẹ na gha la ruẹ ẹko, ne ọ ya ẹe hue ladian ne ọ vbe gie ẹgẹn ruẹn kpero.” Okhuo ni ghi wanniẹn wẹẹ, “I khuẹn niẹn yọ, te Nọyaẹnmwa gha ru ẹe vberriọ.” 23 Ohẹn ghi gbẹnnẹ ihẹn na ye emwi, ọ ghi ya amẹ kpẹe mu ye ọkpan amẹ orriara nii. 24 Vbe ohẹn te wẹ ne okhuo nii wọn amẹ nii, ne ọ miẹn ehe na la ẹre egbe ya si obalọ ne ọ rriara ye ọre egbe, 25 ọ ghi ka mu irhuarhua ne a ya haoko rre nii hin okhuo nii obọ rre, ọ ghi tọn ẹn mu ghe odukhunmwu ya fi ohan ne Nọyaẹnmwa, ọ ghi ya ẹe zẹ ọhẹ ye aka. 26 Ọ ghi zẹ uguobọ ọkpa vbọ zẹ vbe ihanna ọghe ihaoko, ọ ghi giẹn ọnrẹn uan vbe aka, vbe okiekie ehia, ọ ghi mu amẹ nii ne okhuo nii wọn. 27 A deghẹ okhuo nii gele ghẹ, amẹ nii gha si obalọ orriara, ye ọre egbe, ẹko ẹre ghi hue, ẹgẹn ọnrẹn ghi kpero, eni ẹnrẹn ghi khian ne a ya tie ihẹn vbe ẹbu emwa rẹn. 28 Sokpan, a deghẹ ọ ma rẹn ọkpa ọ ma rẹn eva, emwi rhọkpa i ru ẹe, ọ ghi yevbe sẹtin gha biẹlẹ. 29-30 Uhi ne ọ rrọọ vbe okpia a gha mu ohu ighẹ ọ vbe mu idandan ighẹ amwẹ irẹn ghẹ, ọre ọ na khin. A ghi do rhie okhuo ni mudia ye odaro e Nọyaẹnmwa, ohẹn ghi vbe ru emwi ne a ru yọ vberriọ. 31 Ọdọ ẹre i mwẹ abe ne a gha rhie nẹ, sokpan okhuo nii gha rri abe, a ghi rri ọre oya.
6 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 2 ne ọ rhie igiodẹ na ma ivbi Izrẹl, “Ọ re okpia ra okhuo nọ ne ọ ru eyan ighẹ rẹn khian gha re agbihiagha, ọ na vbe ye egbe ẹre fi ohan ne Nọyaẹnmwa, 3 ọ ghi zobọ vbe ayọn ke ebiẹ, ẹi ra vbe da ayọn ne a ye ọmọ erhan ayọn nọbaa ne a kae hin rre ru. 4 Vbe uwu ẹghẹ ne ọ gha ya gha re Agbihiagha, ọ ghẹ danmwẹ emwikemwi ne ọ ke egbe erhan ayọn nọbaa rre, ọ re ikpẹ ra ikpakpa erhan ayọn nọbaa nọ 5 “Vbe ẹghẹ ne a na miẹn wẹẹ uwu eyan Agbihiagha ọ re ọ ye, wẹ ne ọ ghẹ gbe eto ra ne ọ zẹ ẹtu. Eyan Agbihiagha ne ọ ru nii ye muẹn la inu ẹghẹ ne a ya fi ohan ne Nọyaẹnmwa la, ọ ghi gie eto kevbe ẹtu ẹre gha sọn. 6-7 Wẹ ne ọ ghẹ sikẹ ikun orinmwi. A gha rhe wẹ ọghe erha ẹe nọ ra iye ẹe, ọtiọnrẹn ne okpia ra ọtiọnrẹn ne okhuo. Wẹ ne ọ ghẹ ya sikẹ orinmwi ne ọ ghẹ ya hẹ awua, rhunmwuda eto ẹre nii ọrọre ama ne a ya rẹn ighẹ te a ya ẹe fi ohan ne Nọyaẹnmwa. 8 Ẹghẹ ne ọ rhirhi ya gha re Agbihiagha, a ya ẹe fi ohan ne Nọyaẹnmwa. 9 “A deghẹ ọmwa wa wu vbe udemwurri vbe ehe ne agbihiagha ye ighẹ ọ mu awua ye ọre eto ne ọ ya fi ohan, ọ ghi zin egbe la ikpẹdẹ ihinrọn, ọ ghi khiokhio eto kevbe ẹtu, ẹghẹ nii, ọ ghi do gha re ne ẹi mwẹ awua. 10 Vbe ikpẹdẹ nogierẹnrẹn, ọ ghi viọ; idu eva ra elikhukhu eva bu ohẹn vbe onurho Owa Ukpọn Ile. 11 Ohẹn ghi ya ọkpa zọ ese ye orukhọ, ọ ghi ye nọkpa zọ ese na giẹn uan, odẹ vbe rriọ ọ gha ru iruemwi akpehuan ne ẹẹn, rhunmwuda ne ọ na ya egbe kan orinmwi. Vbe ẹdẹ ọkpa nii, ọmwa nii ghi dọlegbe ya uhunmwu ẹnrẹn fi ohan. 12 Ọ ghi vbe dọlegbe ya ẹghẹ ọre fi ohan zẹ vbe Agbihiagha. A i ghi ka ẹghẹ ne ọ ka ruẹ la yọ rhunmwuda, awua la eto ne ọ te ka ya fi ohan. Ọ ghi mu ivbi ohuan ne ọ rre ukpo ọkpa rre do ya zọ ese ahae werriegbe. 13 “Agbihiagha gha lo ẹghẹ eyan ne ọ yan rẹn fo nẹ, ọ ghi do ru avbe emwi na. Ọ ghi gha rrie onurho Owa Ukpọn Ile. 14 Ọ ghi viọ aranmwẹ ne ẹi mwẹ okan eha gie Nọyaẹnmwa, ogho ne ẹi mwẹ okan, ne ọ he rre ukpo ọkpa ọghe ese ne a giẹn uan, ovbi ohuan amwẹ ne ọ he rre ukpo ọkpa, ọghe ese orukhọ, kevbe ogho ọghe isara. 15 Ọ ghi mu okhuae ọkpa ọghe ebrẹd ne a ma ya eyist le rre: ududu ebrẹd ne a ya irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe le, kevbe ebrẹd ne fẹrhẹfẹrhẹ ne a ya ofigbọn oliv lọọ, do deba inu ọka kevbe ayọn izẹọhẹ ne a ghi mwa yọ. 16 “Ohẹn ghi viọ ẹre bu e Nọyaẹnmwa gha dee, ọ ghi zọ ese orukhọ kevbe ese na giẹn uan. 17 Ọ ghi ya ogho nọ rrọọ zọ ese ghe Nọyaẹnmwa zẹ vbe isara, ke ẹe kevbe okhuae ebrẹd nii, ọ ghi vbe ya avbe ọka kevbe ayọn ni rrọọ yo imuohan. 18 Agbihiagha nii ghi khiokhio eto ẹre vbe onurho Owa Ukpọn Ile, ọ ghi ya hẹ ọre ku erhẹn ne a na giẹn emwi ne a ya si isara. 19 A gha ghi le ogho nii nẹ, ohẹn ghi mu izabọ ẹre, kevbe ududu ebrẹd ọkpa kevbe ebrẹd ne fẹrhẹfẹrhẹ ọkpa vbe okhuae nii, ọ ghi viọ ẹre ye Agbihiagha nii obọ. 20 Iyekọnii, ohẹn ghi ya ẹe zẹ ọhẹ kpataki gie Nọyaẹnmwa, izẹọhẹ ne ọ huanrẹn, ọghe ohẹn nọ, do deba ẹwẹe kevbe owẹ ogho nii, ne a wa rẹn wẹ ọghe ohẹn nọ. Iyeke ọnii, Agbihiagha nii sẹtin da ayọn. 21 “Ilele ọghe avbe Agbihiagha ọre ọnii khin; sokpan, a deghẹ ọkpa vbe uwu iran ghi vbe yan ye emwi gberra ne a mwa yọ wẹ ne Agbihiagha gha zẹ, ọ ghi wa mu ẹẹn sẹ zẹ vbe ne ọ yan rẹn.” 22 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis, 23 ne ọ tama Erọn kevbe ivbi ẹre ne iran gha ya vbenian fiangbe ivbi Izrẹl. 24 “Te Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa ne ọ gha gbe aro ghe uwa. 25 Te Nọyaẹnmwa gha tohan uwa ne ọ vbe gha ru uwa ẹse. 26 Te Nọyaẹnmwa gha ye aro nọma ghe uwa, ne ọ rhie ọfunmwegbe ne uwa.” 27 E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, “Iran gha so enii mwẹ ya na erhunmwu na vbe iran gha na erhunmwu ne ivbi Izrẹl, I gha fiangbe iran.”
U Gha Sẹtin Rhie Obọ Ye Iwinna Arọndẹ Ọghe Ovbi Ẹghẹ Kherhe Vbe Uki E March Ra April Ra?
(2 Kọr 5:14, 15) Rhunmwuda, ahoẹmwọmwa ne Kristi mwẹ ghe mwa, ọre ọ da kha yan mwa, ugbẹnvbe ima ghi do rẹn nẹ nian wẹ, orhiọnkpa wu ne emwa hia, ne ọ rhie maan wẹ, emwa hia mwẹ ọghae vbe uwu ẹre. 15 Te ọ wu ne emwa, ne avbe emwa ni rre agbọn ghẹ ghi gha rre agbọn ne egbe iran ọvbehe, sokpan ne iran gha rrọọ ne irẹn nii ne ọ wu, ne a vbe huẹn kpaegbe vbe idin, rhunmwuda iran.
(1 Tẹs 5:11) Rhunmwuda ọnọna, wa gha rhie ẹtin ye egbe iwu, wa gha ye egbe obọ zẹ vbene uwa wa ru ẹre na.
(2 Kọr 5:14) Rhunmwuda, ahoẹmwọmwa ne Kristi mwẹ ghe mwa, ọre ọ da kha yan mwa, ugbẹnvbe ima ghi do rẹn nẹ nian wẹ, orhiọnkpa wu ne emwa hia, ne ọ rhie maan wẹ, emwa hia mwẹ ọghae vbe uwu ẹre.
IGIEMWI ỌGHE VBENE A YA KPORHU HẸ
(Psm 65:2) Rhunmwuda ne u na họn erhunmwu, emwa hia gha ke ehe hia bu ruẹ rre, rhunmwuda orukhọ iran.
(1 Jọn 5:14) Ọna ọ si ẹe ne afianma i na fian ima vbe odaro Osanobua, aro ima dae wẹ, rẹn gha ru ẹe, a deghẹ ma nọ rẹn emwi, zẹ vbene ọ gua egbe emwi ne irẹn ho ro.