Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
MAY 3-9
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 27-29
“Ya Egbe Tae Jehova Vbe Odẹ Nẹi Ya Gbe Ewanmwẹ Ghee Obọ Ọkpa”
w13 6/15 10 ¶14
a Ekhọe Hia Gbọyẹmwẹ Ye Avbe Akpa Ọghe Jehova
14 Emọ ikhuo isẹn ọghe Zẹlofehad keghi ya nọ e Mosis wẹẹ: “Vbọzẹe ne eni erha ima gha na gbe ẹro rhunmwuda ighẹ ọ ma biẹ ọmọ okpia?” Iran na ghi gha rinmwian wẹẹ: “Wa ghae emwi ẹgbẹe ne ima vbe uwu ẹbu avbe etẹn erha mwa.” Te Mosis ghi khama iran wẹẹ, ‘Uhi ma kha vberriọ’ ra? Hiehie, nọghayayerriọ, “E Mosis keghi mu ẹzọ iran bu e Nọyaẹnmwa gha dee.” (Nọm 27:2-5) De emwi ne Jehova ghi ta? Ọ keghi tama e Mosis wẹẹ: “Emwi ẹmwata ọre ivbi Zẹlofehad nọ rẹn, ghae emwi ewe ne iran vbe uwu ẹbu etẹn erha iran. Wa gie emwi ukhu ẹre do gha re ọghe iran.” Yevbesọni, e Jehova na vbe yae khian uhi ne Ivbi Izrẹl khian ghi gha lele, ọ keghi kha wẹẹ: “Tama ivbi Izrẹl wẹẹ adeghẹ ọmwa wu vbe ne ẹi na mwẹ ọmọ okpia, ovbi ẹre ne okhuo ghi rri ukhu ẹre.” (Nọm 27:6-8; Jọs 17:1-6) Ke ẹghẹ nii kpa, ikhuo Izrẹl ni rhirhi gha rre egbe ihe vbenian gha vbe sẹtin miẹn ere vbe uhi na.
w13 6/15 11 ¶15
Ya Ekhọe Hia Gbọyẹmwẹ Ye Avbe Akpa Ọghe Jehova
15 Vbene ẹmwata emwi nọ sunu na wa rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nẹi gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa ẹre Jehova khin! Agharhemiẹn wẹẹ, ikhuo na i mwẹ iyobọ, e Jehova keghi ya obọ esi mu iran, ọ na vbe mu ọghọ ye iran egbe. Obọ nọ ya mu Ivbi Izrẹl nikẹre ẹre ọ wa ya mu iran. (Psm 68:5) Ọna keghi re ọkpa vbe usun okha nibun ni rre Baibol ni rhie ẹre ma wẹẹ, obọ ọkpa ẹre Jehova ya mu eguọmwadia ọghẹe hia.—1 Sam 16:1-13; Iwinna 10:30-35, 44-48.
w13 6/15 11 ¶16
Ya Ekhọe Hia Gbọyẹmwẹ Ye Avbe Akpa Ọghe Jehova
16 Vbe ima khian ya ya egbe tae Jehova vbe odẹ nẹi ya gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa? U ghi yerre wẹẹ, emwi eva ẹre ọ demu na gha re ọmwa nẹi gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. Ọ khẹke ne u gha re ọmwa nẹi gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa, u ke sẹtin gha ya obọ ọkpa mu emwa hia. Ọ gha lọghọ, a ke miẹn ọmwa nọ gha wa tobọre kha wẹẹ irẹn gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. Ọghe ne ẹmwata, ẹi khuẹrhẹ ne ọmwa sẹtin rẹn vbene uyinmwẹ ọnrẹn wa ye hẹ. Nọnaghiyerriọ, de vbene ima khian ya rẹn deghẹ ima gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa? Vbe Jesu ghaa hoo nọ rẹn aro ne emwa ya gha ghee irẹn, ọ keghi nọ avbe ọsiọre nọ gba ẹko ẹre wẹẹ: “De ọmwa ne emwa kha ighẹ Ovbi Ọmwa khin?” (Mat 16:13, 14) Ẹi re te ọ vbe khẹke ne u ya egbe tae Jesu? U sẹtin nọ ọse ruẹ nọ gha ta ẹmwata ma ruẹ, deghẹ u gele ya obọ ọkpa mu emwa hia. Vbọ khẹke ne u ru, deghẹ ọ na tama ruẹ wẹẹ, u ye ya aro gbe emwa re rhunmwuda ẹvbo ne iran ke rre, aro ne emwa ọvbehe ya ghee iran ra vbene iran fe sẹ hẹ? U ghi na erhunmwu gie Jehova, u ghi rinmwiaẹn nọ ru iyobọ nuẹn ya ru afiwerriẹ nọ khẹke, ne u mieke na sẹtin gha ya egbe taa re.—Mat 7:7; Kọl 3:10, 11.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 528 ¶5
Izọhẹ
Ayọn na ya ru izọhẹ. Ayọn kegha rre usun emwi ne Ivbi Izrẹl ya gha ru izọhẹ, katekate vbe iran ghi sẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn Nẹ. (Nọm 15:2, 5, 8-10) Ayọn nọ fian ẹre iran ghaa loo ya ru izọhẹ, iran ghi tue ẹre ye aka izọese. (Nọm 28:7, 14; yae taa Ẹks 30:9; Nọm 15:10.) Vbe ukọ e Pọl ghi gbẹn ebe gie etẹn ni rre Filipai, ọ keghi tama iran wẹẹ: “Ọ gha kẹ, te a ra gbe esagiẹn arrọọ mwẹ ye otọ zẹ vbe emwi imuohan [ra ayọn na ya ru izọhẹ, NW] ye ese ne iyayi uwa zọ ghe Osanobua. Ọ ghaa yerriọ, I gha ghọghọ.” Te irẹn ya ayọn na ya ru izọhẹ ru igiemwi, nọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mu egbe nọ ya loo ẹrhiọn ọghẹe hia ya ru iyobọ ne etẹn. (Fil 2:17) Vbe ọ ghi bu ẹghẹ ne Pọl khian ya wu, ọ keghi gbẹn ebe gie Timoti wẹẹ: “Zẹvbe ọghomwẹ, ẹghẹ na ra na ya mwẹ zọese sẹ nẹ nian, ẹghẹ sẹ nẹ ne I ra ya fi agbọn na ye otọ.”—2 Tim 4:6.
MAY 10-16
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 30-31
“Gha Mu Eyan Ruẹ Sẹ”
it-2 1162
Eyan
A Ma Gha Kpikpi Ọmwa Nọ Ru Ẹre, Sokpan Ọ Gha Ru Ẹre Nẹ, Te Ọ Muẹn Sẹ. Ekhọe obọ ọmwa ẹre a ya gha ru eyan. Sokpan, zẹ vbene uhi khare, ọmwa gha ghi ru eyan nẹ, te ọ gha muẹn sẹ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Baibol na kha wẹẹ ọmwa gha ru eyan, te ọmwa nii kha wẹẹ, deghẹ irẹn ma mu eyan nii sẹ, irẹn ghi ya arrọọ ọghe irẹn ha osa. (Nọm 30:2; vbe ya ghee Rom 1:31, 32.) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, arrọọ ẹre ọmwa ya ha osa deghẹ ọ ma mu eyan nọ ru sẹ, ọna ẹre ọ si ẹre ne Baibol na tama ima wẹẹ, ne ima muẹn roro ẹsẹsẹmwẹse, ma ke ru eyan. Uhi keghi kha wẹẹ: “U gha ru eyan emwi ne Nọyaẹnmwa Osanobua, . . . e Nọyaẹnmwa gha kae yuẹ urhu ighẹ emwi ne u yan rẹn, orukhọ nọ adeghẹ a ma muẹn sẹ. Adeghẹ a ma ve Nọyaẹnmwa emwi, ẹi re orukhọ.”—Diut 23:21, 22.
it-2 1162
Eyan
Ọ keghi re emwi ne ọmwa yan ma Osanobua wẹẹ irẹn gha ru. Ọmwa sẹtin yan ma Osanobua wẹẹ, irẹn gha ya emwi eso ru izọese ra izọhẹ, irẹn gha rhiegbe ye iwinna ugamwẹ eso ra irẹn i khian ru emwi eso ne uhi Osanobua ma te gbodan yi. Ekhọe obọ ọmwa ẹre a ya gha ru eyan. Ọmwa gha ru eyan, te ọ vbe yevbe nọ vẹn ihẹn rhunmwuda eyan i re emwi na ya rhẹghẹrẹ. Ugbẹnso, e Baibol loo ẹmwẹ eva na kugbe. (Nọm 30:2; Mat 5:33) Ọmwa gha ru “eyan,” te ọ ta emwi nọ hoo nọ ru, sokpan ọmwa gha “vẹn ihẹn,” te ọ yae kha wẹẹ, Osanobua bẹghe ẹre wẹẹ ẹmwata ẹre irẹn ta. Emwa wa mobọ gha vẹn ihẹn vbe iran gha kue ye ile ne ọmwa gu iran ta.—Gẹn 26:28; 31:44, 53.
w04 8/1 27 ¶3
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Nọmbas
30:6-8—Okhuo nọ rre owa ọdọ gha ru eyan, ọdafẹn ọnrẹn gha sẹtin so eyan nii gọ ra? Ọmwaikọmwa gha ru eyan ma Osanobua, ọ kẹ ọre kẹ Jehova. Vbe igiemwi, ọmwa ẹre ọ tobọre ru eyan wẹẹ irẹn ya egbe irẹn fi ohan ne Jehova. (Galatia 6:5) Ọdọ i mwẹ asẹ nọ khian ya so eyan vberriọ gọ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne okhuo ru eyan nọ gbodan ghee ilele ni rre Baibol ra nẹi khian kie ẹkpotọ nẹẹn ya ru emwi nọ khẹke nọ ru ne ọdafẹn ọnrẹn.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 28 ¶1
Jẹfta
A sẹtin ya ọmwa fi ohan ne Jehova, nọ wa ya ẹdagbọn ọnrẹn hia gae. Evbibiẹ emọ wa gha mwẹ asẹ na ya ru emwi vbenian. Vbe igiemwi, vbene Hanna te biẹ Samuẹl, ọ keghi ru eyan wẹẹ irẹn gha yae fi ohan ne Jehova, nọ gha gae vbe ibọkpọ ọghe ugamwẹ. Elkana ne ọdafẹn ọnrẹn ma zẹdẹ gbodan yọ. E Samuẹl ghi fian ewẹn nẹ, e Hanna na muẹn gha rrie ibọkpọ ọghe ugamwẹ, ọ na vbe mu aranmwẹ nọ khian ya zọ ese lele egbe. (1 Sam 1:11, 22-28; 2:11) Erriọ a vbe ya e Samsin fi ohan ne Jehova zẹvbe Nazarait.—Giọg 13:2-5, 11-14; yae taa asẹ ne erha mwẹ yan ovbi ẹre nokhuo zẹvbe nọ rre ebe Nọm 30:3-5, 16.
MAY 17-23
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 32-33
“Wa Ghẹ Mwẹ Wa Ma Khulo Emwa Ni Rre Otọ Nii Hia”
w10 8/1 23
U Ka Rẹn Ra?
Vbọ re “ehe ni yo” na mobọ ya unu kaẹn vbe Abọ Ọghe Baibol Na Ya Urhuẹvbo E Hibru Gbẹn?
Vbe Ivbi Izrẹl khian ghi la Otọ Na Ru Eyan Rẹn, e Jehova keghi tama iran ne iran guọghọ ehe hia ne Ivbi e Kenan ni ghaa rre otọ nii na gha ga ẹbọ. Ọ keghi tama iran wẹẹ, “Wa ghẹ mwẹ wa ma . . . dunmwu amazẹ iran na ya okuta ra ematọn ru ruan, deba ehe ne iran na ga hia.” (Nọmbas 33:52) A sẹtin miẹn wẹẹ, avbe ehe ne iran na gha ga ẹbọ kegha re uhunmwu oke, avbe ogiukpo ne iran bọlọ ye ototọ erhan ra ne iran bọlọ ye orere ẹvbo. (1 Ọba 14:23; 2 Ọba 17:29; Ẹzikiẹl 6:3) A sẹtin miẹn wẹẹ, emwi ughughan ni ghaa rre ehe ne iran na gha ga ẹbọ kegha re aka, orrẹ ọghe okuta ra erhan iruẹbọ, amazẹ, eke ne iran na giẹn eturari, kevbe emwi ọvbehe ne iran loo vbe ugamwẹ ọghe iran.
w08 2/15 27 ¶5-6
Ya Orukhọ Ọghe Ivbi Izrẹl Wan Ne Egbe
Usun edanmwẹ ne Ivbi Izrẹl werriẹ aro daa ẹre ima vbe werriẹ aro daa vbe ẹdẹnẹrẹ. Emwi bun ne emwa ga vbe ẹdẹnẹrẹ. Usun emwi vberriọ ọre igho, emwa na họn usi ẹre rre na mu ladian vbe ẹkpẹti ughe, emwa ni ku iku isasegbe, emwa ni rre ukpo arriọba, avbe ọkaolotu ugamwẹ uhiẹn ya sẹ egbe emwa ni rre uwu ẹgbẹe. Ena sẹtin vbe do khian emwi ne ima mu ye okaro vbe arrọọ ọghe ima. Ma ghaa gu emwa nẹi ga e Jehova ru ọse, ọ sẹtin si ima digiẹn vbe odẹ ọghe orhiọn.
Uyinmwẹ alama oghẹ ẹwia kegha re abọ ne kpataki vbe ugamwẹ e Baal. Ọna ẹre ọ ya Ivbi Izrẹl nibun suẹn gha ga e Baal. Emwi vbenian wa vbe sunu daa eso vbe uwu eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe igiemwi, ọmwa sẹtin wa gha loo ekọmputa vbe owa ẹre, sokpan deghẹ ọ ma begbe, ọ sẹtin ya kie ako ọkpa vbe intanẹt nọ gha mu ekhọe ọguọmwaziro ọghẹe rhia. Ọ gha wa zẹ ẹbe deghẹ Ovbiotu e Kristi na suẹn gha ghee ughe ra efoto ne ikpia vbe ikhuo na bannuan!
it-1 404 ¶2
E Kenan
E Jọsua “keghi ru emwi hia fẹẹrẹ ne Nọyaẹnmwa tama e Mosis” nọ na wẹẹ nọ guọghọ Ivbi e Kenan rua. (Jọs 11:15) Te Ivbi e Kenan wa gha mu Otọ Na Ru Eyan Rẹn rhia, sokpan Ivbi Izrẹl ma lele igiemwi esi ọghe Jọsua, ne iran wabọ iran rua. Rhunmwuda ọni, ẹi re ọlọghọmwa nekherhe ẹre iran si ye Ivbi Izrẹl egbe sẹrriọ wẹẹ, Ivbi Izrẹl ni ghi wulo (ẹi re ni wulo rhunmwuda uyinmwẹ ọkhọ, alama oghẹ kevbe igẹbọ ẹre a ghi kha) bun sẹ Ivbi e Kenan ni gha te wulo akpawẹ iran ka wa wabọ iran rua. (Nọm 33:55, 56; Giọg 2:1-3, 11-23; Psm 106:34-43) E Jehova ka ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl wẹẹ, irẹn i re Osa nọ gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa. Rhunmwuda ọni, deghẹ iran na gha gu Ivbi e Kenan mu obọ, iran na gha gu iran ru orọnmwẹ, iran na gha ya ugamwẹ ohoghe gua ọghe ẹmwata, iran na vbe gha yin uyinmwẹ ẹwia nọ gu Ivbi e Kenan obọ ro, e Jehova ghi vbe bu ohiẹn gbe iran, ọni nọ wẹẹ, otọ nii ghi vbe “zẹ iran owẹ.”—Ẹks 23:32, 33; 34:12-17; Lẹv 18:26-30; Diut 7:2-5, 25, 26.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 359 ¶2
Uwu
Uta ẹre a ka ya rẹn otọ ne dọmwadẹ ẹwae ọghe Izrẹl khian gha ye, vbe iyeke ọni, vbene iran bun sẹ hẹ ẹre a khian ghi ya rẹn vbene otọ ọghe iran khian kpọlọ sẹ hẹ. E Jehova keghi kha wẹẹ, “Wa ghi [ya uta] ghae otọ nii gba dọmwadẹ ẹwae kevbe uniẹn ni rrọọ obọ, a ghi mu nọ kpọlọ ne ẹwae nọ kpọlọ, kevbe ne kherhe ne ẹwae ne kherhe.” (Nọm 33:54) Eke ne uta wẹẹ otọ ọghe dọmwadẹ ẹwae khian gha ye, ẹre ọ khian gha ye sokpan a sẹtin ru afiwerriẹ eso ye vbene ọ khian kpọlọ sẹ hẹ. Vbe igiemwi, vbe a ghi miẹn wẹẹ otọ ọghe ẹwae Juda kpọlọ gbe, a na ghi fian vbọ ne ẹwae Simiọn.—Jọs 19:9.
MAY 24-30
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | NỌMBAS 34-36
“Lẹgbinna E Jehova”
Uwẹ Lẹgbinna E Jehova Ra?
4 Sokpan, de vbene Ivbi Izrẹl ya gha buohiẹn ọmwa nọ dizigha ọyẹvbu? Agharhemiẹn wẹẹ ọmwa vbenian ma mema de ọmwa izigha, ọ ye rriabe rhunmwuda, te ọ gbe ọmwa rua. (Gẹn 9:5) Emwi vbenian gha sunu, izigha ọyẹvbu na, sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe usun ẹvbo ehan ne a lẹgbinna, ne ọmwa nọ khian rria ikhi ne ọmwa nọ wu, ghẹ miẹn ọnrẹn gbua. Ọmwa ne ọ dizigha ọyẹvbu nii ghi gha rre ẹvbo ne ọ lẹgbinna, a te miẹn wẹẹ ogie ohẹn do wu.—Nọm 35:15, 28.
Uwẹ Lẹgbinna E Jehova Ra?
6 Ovbi Izrẹl nọ de ọmwa izigha ọyẹvbu, ghi ka ya rhan otọ emwi nọ sunu ma avbe ọkaolotu vbe onurho ẹvbo nọ lẹ gha rrie. Avbe ọkaolotu nii ghi gi ẹre la ẹvbo nii. (Jọs 20:4) Ọ gha sẹ ẹghẹ, avbe ọkaolotu ni rre ẹvbo ne ọ lẹ gha rrie, ghi gie ẹre bu ediọn ni rre ẹvbo ne ọ na de ọmwa izigha, ne iran buohiẹn ọnrẹn. (Tie Nọmbas 35:24, 25.) Ediọn gha ghi guan yọ nẹ, iran na bẹghe ẹre wẹẹ ẹi re ẹmwẹ ọnrẹn, iran ghi werriegbe gie ẹre gha rrie ẹvbo nọ lẹgbinna.
Uwẹ Lẹgbinna E Jehova Ra?
13 Ọ gha kẹ ọmwa ne ọ de ọmwa izigha ọyẹvbu ya lẹ sẹ ẹvbo ne ọ lẹ gbinna nẹ, obọ i ghi vba re. Ọna ẹre ọ zẹe ne Jehova na kha wẹẹ: ‘Ọ gha re ehe ne uwa gha lẹ yo ne uwa mieke na lẹ fe.’ (Jọs 20:2, 3) Ọni rhiema wẹẹ, e Jehova ma kpasẹ yọ ne a dọlegbe do gha buohiẹn ọmwa vberriọ. Ọ ma vbe kue yọ ne ọmwa nọ ra rria ikhi gha die ẹvbo ne a lẹgbinna do gbẹe rua. Esa i vbe rrọọ ne ohan gha mu ọmwa nọ de izigha ọyẹvbu na, rhunmwuda ototọ ugue e Jehova ẹre ọ ghi ye. Sokpan ọna ma rhie ma wẹẹ eghan ọmwa vberriọ ye, rhunmwuda, ẹkpotọ kie nẹẹn nọ ya gha winna, nọ vbe ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe kevbe nọ vbe gha ga e Jehova. Vbene ẹmwata, ọ sẹtin gha mwẹ agbẹkunsotọ vbe ẹvbo nii ne ọ lẹgbinna!
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w91 2/15 13 ¶13
Adẹwerriegbe Nọ Gua Ẹre Ro Nọ Gha Ya Emwa Hia Miẹn Afiangbe
13 Adam vbe Ivi i khian miẹn ere vbe izọese adẹwerriegbe. Uhi e Mosis keghi kha wẹẹ: “Te a gha gbe izigha rua. Ẹi sẹtin zẹ igho ya fan egbe ẹre fua vbọ.” (Nọmbas 35:31) A ma mu Adam rẹrẹ, te ọ mema ru orukhọ. (1 Timoti 2:14) Vbe Adam sọtẹ, te ọ yevbe te ọ gbe ivbi ẹre rua, rhunmwuda te iran rri orukhọ vbe ukhu vbe obọ re, nọ ghi si ẹre ne uwu na ghi sẹ iran egbe. Uwu wa khẹke Adam, rhunmwuda zẹvbe ọmwa nọ gbae, te ọ mema he ẹmwẹ ye Osanobua obọ. Akpawẹ te Jehova kie ẹkpotọ ne Adam ya miẹn ere vbe izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, ọ gha te gbodan ghee ilele ọghẹe nọ gbae. Vbọrhirhighayehẹ, izọese adẹwerriegbe ne Jesu ya ha osa ye orukhọ ne Adam ru keghi miẹn ivbi Adam fan vbe obọ uwu! (Rom 5:16) E Jehova keghi fan emwa nagbọn hin obọ ẹtin orukhọ kevbe uwu rre vbe odẹ nọ ma gbodan ghee ilele ọghẹe nọ gbae. Te Jesu wu ye orukhọ ọghe “emwa hia.”—Hibru 2:9; 2 Kọrinti 5:21; 1 Pita 2:24.
MAY 31–JUNE 6
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 1-2
“Obọ Osanobua Ọre Ohiẹn Ne Uwa Bu Ke Rre”
w96 3/15 23 ¶1
Osa Nọ Bu Ohiẹn Ata Kevbe Nọ Ru Emwi Nọ Gbae Ẹre Jehova Khin
Ediọn ni rre uwu iko ẹre ọ bu ohiẹn vbe ọmwa gha ru orukhọ nọ wegbe. (1 Kọrinti 5:12, 13) Iran ghaa bu ohiẹn, ọ khẹke ne iran ru ẹre zẹvbe nọ gu emwamwa ọghe Osanobua ro, iran ghi mwẹ itohan ghee ọmwa nii, deghẹ esa na gha rrọọ. Deghẹ ọmwa nii ma roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, esa i rrọọ na khian ya mwẹ itohan ghee ẹre. Sokpan, ẹi re te ediọn kan ọmwa fua vbe iko rhunmwuda wẹẹ iran hoo ne iran rri ọmwa nii oya. Nọghayayerriọ, te iran kan ọmwa fua vbe iko rhunmwuda iran ya aro yọ wẹẹ, ọna gha ya ọmwa nii fi werriẹ. (Yae taa Ẹzikiẹl 18:23.) E Kristi ẹre ọ dia avbe ediọn zẹvbe uhunmwuta ọghe iko. Rhunmwuda ọni, iran keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iran gha bu ohiẹn ata, odẹ ọkpa ne iran ya ru ọna ọre ne iran na rhie ẹre ma wẹẹ “ehe na lẹre yi vbe ẹhoho a gha hoho,” ẹre iran khin. (Aizaia 32:1, 2) Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke ne ediọn gha gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa, ọ vbe khẹke ne iran gha ya ẹwaẹn bu ohiẹn.—Diuteronomi 1:16, 17.
w02 8/1 9 ¶4
Gha Gbe Uhunmwu Kotọ Ne Ọdakha Ọghe Jehova
4 Vbọrhirhighayehẹ, ẹi re ne ọmwa wa rẹn Uhi ọkpa, ẹre ọ khian yae gha bu ohiẹn ẹse. Rhunmwuda ne avbe ediọn na re emwa ni ma gba, emwi bun nọ gha sẹtin ya iran bu ohiẹn eku. Iran sẹtin gha mwẹ arovbẹmwẹ, iran sẹtin gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa, iran sẹtin vbe gha re emwa ni rẹn ọghe enegbe iran ọkpa. Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne iran gha begbe. E Mosis keghi tama iran wẹẹ: “Wa ghẹ gbe ghee obọ ọkpa vbe uwa a bu ohiẹn hiehiere. Abọkpa nii wa ya gha bu ohiẹn hia, ọmwa ne ọ khọnrẹn wẹ ne ọ gha khin. Wa ghẹ mu ohan ọmwa rhọkpa, rhunmwuda obọ Osanobua ọre ohiẹn ne uwa bu ke rre.” Te avbe ọbuohiẹn ọghe Izrẹl ghaa bu ohiẹn ne Osanobua. U miẹn ukpamuyọmọ ne ọna ghaa khin!—Diuteronomi 1:16, 17.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w13 9/15 9 ¶9
Ilele Ọghe Jehova Gha Gia Mu Ẹtin Yan
9 Ukpo 40 ẹre Ivbi Izrẹl ya mu okhian la uwu “ato nọkhua nọ mu ohan.” Vbe iran suẹn okhian na, e Jehova ma wa gbe ẹre ẹro rua ma iran, vbene irẹn khian ya su iran hẹ, vbene irẹn khian ya gbogba ga iran kevbe vbene irẹn khian ya gbaroghe iran hẹ. Ọrheyerriọ, ẹi re avbiẹ inugba e Jehova rhie ẹre ma wẹẹ iran gha sẹtin mu ẹtin yan irẹn kevbe ẹmwẹ nọ tama iran. E Jehova keghi ya orrẹ ọghe okuku ya gha dia iran vbe avan, ọ na vbe gha ya orrẹ ọghe erhẹn ya dia iran vbe asọn. Ọna keghi ya Ivbi Izrẹl gha yerre vbe ẹghẹ hia wẹẹ, e Jehova rre iran iyeke zẹvbe ne iran ya gha mu okhian la ato nọ mu ohan nii. (Diut 1:19; Ẹks 40:36-38) E Jehova vbe gha kpemehe ne iran. “Ukpọn iran ma yanghan, owẹ [iran] ma vbe hinmwian rhunmwuda obalọ.” Vbene ẹmwata, te Jehova “viọ emwi ne iran gualọ ne iran.”—Neh 9:19-21.
JUNE 7-13
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 3-4
“Uhi Ọghe Jehova Keghi Re Nọ Gbae Kevbe Ne Ẹwaẹn Ye”
it-2 1140 ¶5
Na Gha Rẹn Otọ Emwi
Ọmwa ghaa tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ọ na vbe gha rhie emwi nọ ruẹ ye uyinmwẹ, ọ ghi do mwẹ ẹwaẹn sẹ emwa ni maa re emwi, ọ ghi vbe do rẹn otọ emwi sẹ emwa ni khian eniwanrẹn nẹ. (Psm 119:99, 100, 130; yae taa Luk 2:46, 47.) Rhunmwuda, te uhi ọghe Osanobua ya ọmwa mwẹ ẹwaẹn, erriọ vbe ya ọmwa rẹn otọ emwi; ọna ẹre ọ si ẹre ne Baibol na kha wẹẹ, deghẹ Ivbi Izrẹl na gha lele uhi ọghe Osanobua, avbe agbẹnvbo ni lẹga iran ghi gha kha wẹẹ, “U miẹn vbe ẹwaẹn kevbe irẹnmwi emwa na kpọlọ hẹ!” (Diut 4:5-8; Psm 111:7, 8, 10; yae taa 1 Ọba 2:3.) Ọmwa nọ rẹn otọ emwi rẹnrẹn wẹẹ te Ẹmwẹ Osanobua gbae, rhunmwuda ọni, ọ keghi hia nọ gha yae ru emwi vbe arrọọ ọghẹe, erriọ vbe ya rinmwian Osanobua nọ ru iyobọ ne irẹn ya ru vberriọ. (Psm 119:169) Ọ keghi gi Ẹmwẹ Osanobua rọn la ẹre ekhọe (Mat 13:19-23), ọ ghi gbẹnnẹ ọnrẹn ye ekhọe ọghẹe (Itan 3:3-6; 7:1-4), “uyinmwẹ dan” ghi do gha sọnnọ ọnrẹn (Psm 119:104). Jesu ne Ovbi Osanobua wa vbe rhie ẹre ma wẹẹ ọmwa nọ gele rẹn otọ emwi ẹre irẹn khin, ọ keghi kue yọ na kan irẹn mu erhan irrioya, ne ẹmwẹ akhasẹ nọ rre Baibol mieke na mwẹ amusẹ.—Mat 26:51-54.
w99 11/1 20 ¶6-7
Ọmwa Na Gele Gha Zẹ Emwi Obọ
Emwi ne ọba nokhuo nii họn kevbe emwi nọ miẹn keghi yan ẹnrẹn unu rua, ẹre ọ na ghi kha wẹẹ: ‘Oghọghọ nọ ne avbe eguọmwadia ruẹ ni mudia ke ruẹ, ne iran gha họn ẹmwẹ ẹwaẹn ne u ta vbe ẹghẹ hia.’ (1 Ọba 10:4-8) Ọ ma kha wẹẹ oghọghọ nọ ne iran rhunmwuda ighẹ iran rre uwu ẹfe. Nọghayayerriọ, ọ keghi kha wẹẹ afiangbe nọ ne iran, rhunmwuda ne iran na danmwehọ ẹmwẹ ẹwaẹn ne Osanobua ya wee Solomọn vbe ẹghẹ hia. U miẹn igiemwi esi ne ọba nokhuo ọghe Siẹba rhie yotọ ne eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ, ni wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe obọ e Jehova nọ re ẹzi ọghe ẹwaẹn kevbe vbe obọ Ovbi ẹre ighẹ Jesu Kristi!
Emwi ọvbehe ne kpataki ne ọba nokhuo nii tama e Solomọn ọre wẹẹ: “Urhomwẹ nọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ.” (1 Ọba 10:9) Ọna rhie ma wẹẹ, aro ọre gele dae wẹẹ, obọ e Jehova ẹre ẹwaẹn kevbe ẹfe ne Solomọn ghaa mwẹ ke rre. Ọna wa gua emwi ne Jehova tama Ivbi Izrẹl ro, vbe ọ khare wẹẹ: “Wa gha ya ẹmwata mu [uhi mwẹ hia] sẹ, ọna gha rhie ẹwaẹn kevbe irẹnmwi uwa ma emwa ẹvbo ọvbehe. Iran gha họn avbe uhi na hia, iran gha kha wẹẹ, ‘U miẹn vbe ẹwaẹn kevbe irẹnmwi emwa na kpọlọ hẹ!’”—Diuteronomi 4:5-7.
w07 8/1 29 ¶13
U Mwẹ “Ẹfe . . . Vbe Odaro Osanobua” Ra?
13 E Jehova gha khian fiangbe emwa rẹn, emwi nọ ghi maan sẹ ẹre ọ ya fiangbe iran. (Jems 1:17) Vbe igiemwi, otọ nọ mu ne Ivbi Izrẹl kegha re “otọ esiesi nọ maan emwi okọ.” Ẹmwata nọ wẹẹ, a vbe gie otọ Igipt vbenian, sokpan alughaẹn ne gẹdẹgbẹ wa gha rrọọ. E Mosis keghi tama Ivbi Izrẹl wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọre ọ gbaroghe otọ na.” Ọna rhie ma wẹẹ, agbọn gha maan iran rhunmwuda te Jehova khian wa gha gbaroghe iran. Te Jehova wa fiangbe Ivbi Izrẹl ẹsẹsẹmwẹse vbe ẹghẹ ne iran ya gha ya ẹkoata gae, iran na vbe gha sọyẹnmwẹ arrọọ nọ maan sẹ ọghe emwa ni rre agbẹnvbo ni lẹga iran. Vbene ẹmwata, afiangbe ọghe Jehova “ẹre ọ zẹ ẹfe ku ọmwa”!—Nọmbas 16:13; Diuteronomi 4:5-8; 11:8-15.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w04 9/15 25 ¶3
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Diuteronomi
4:15-20, 23, 24—Te uhi na wẹẹ na ghẹ zẹdẹ ka amazẹ na ya te owa ra ihe ọvbehe ra? Ẹn o. Emwi ne uhi na demu ọre wẹẹ, ọ ma zẹdẹ khẹke ne ima gha gbe uhunmwu kotọ ne amazẹ ne ima ka re ra ne ima gha gae. Evbagbẹn Nọhuanrẹn ma gbikhaẹn yọ, na gha loo avbe amazẹ na ka re kevbe avbe efoto ne mose mose ya te owa ima ra ihe ọvbehe.—1 Ọba 7:18, 25.
JUNE 14-20
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 5-6
“Maa Ivbuẹ Emwi Ne Iran Mieke Na Hoẹmwẹ E Jehova”
w05 6/15 20 ¶11
Evbibiẹ Emọ, Wa Gha Kpemehe Ne Ẹgbẹe Ọghe Uwa
11 A ghaa guan kaẹn vbene evbibiẹ emọ khian ya maa ivbi iran emwi, ebe Diuteronomi 6:5-7 ẹre a mobọ ya unu kaẹn. Lahọ wee Baibol ruẹ gha rrie ako nii, ne u tie ẹre. U ma bẹghe ẹre wẹẹ, te ọ khẹke ne evbibiẹ emọ ka gha re emwa ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, iran ghi hoẹmwẹ e Jehova, iran ghi vbe gha họn ẹmwẹ nẹẹn? Ọ khẹke ne u gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, u vbe gha ru erria yan rẹn ne u mieke na gele rẹn ilele kevbe uhi ọghe Jehova kẹ kevbe vbene ọ ya ru emwi, u vbe ya ekhọe hia gha gbọyẹmwẹ yọ. Ẹghẹ nii, u ghi do rẹn imamwaemwi ẹmwata nibun ni rre uwu e Baibol ni gha ya ruẹ gha sọyẹnmwẹ, ni gha ya ruẹ gha ya ọghọ ne Jehova, u ghi vbe do ya ekhọe hia hoẹmwẹ ọnrẹn. Ọna gha ya ruẹ gha mwẹ emwi ni maan nibun ne u gha maa ivbuẹ re.—Luk 6:45.
w07 5/15 15-16
De Emwi Ne I Gha Ru Ne Ivbi Mwẹ Mieke Na Gha Re Emọ Ni Gele Rẹn Emwi?
Emwi ne ima mu ye okaro vbe arrọọ ọghe ima, iziro ọghe ima kevbe aro ne ima ya ghee emwi keghi rhiegbe ma vbe ẹmwẹ ne ima ta kevbe emwi ne ima ru. (Rom 2:21, 22) Ke egbe ọvbokhan kpa, ẹre aro emọ ya sotọ vbe egbe evbibiẹ iran. Iran wa rẹn emwi ne evbibiẹ iran mu ye okaro vbe arrọọ ọghe iran, emwi vberriọ ẹre iran mobọ hoo ne iran vbe mu ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Ivbuẹ gha rẹn deghẹ u gele hoẹmwẹ e Jehova. Vbe igiemwi, ivbuẹ gha bẹghe ẹre wẹẹ, u i ya e Baibol na tie kevbe na ruẹ ku. Iran gha bẹghe ẹre wẹẹ, emwi orhiọn ẹre u mu ye okaro vbe arrọọ ruẹ. (Matiu 6:33) Adeghẹ u yo iko kevbe ikporhu vbe ẹghẹ hia, ọ gha ya iran rẹn wẹẹ, ugamwẹ e Jehova ẹre ọ ru ekpataki sẹ vbe arrọọ ruẹ.—Matiu 28:19, 20; Hibru 10:24, 25.
w05 6/15 21 ¶14
Evbibiẹ Emọ, Wa Gha Kpemehe Ne Ẹgbẹe Ọghe Uwa
14 Ebe Diuteronomi 6:7 rhie ẹre ma wẹẹ, ẹkpotọ nibun wa kie ne evbibiẹ emọ ya maa ivbi iran emwi vbekpae Jehova. Iran gha sẹtin ru ọna vbe iran ghaa rrie ehe, vbe iran ghaa ru iwinna owa ra vbe iran ghaa hẹwẹ. Ọna ma rhie ma wẹẹ ẹghẹ hia ẹre u khian wa ya gha ya ẹmwẹ nọ rre Baibol gu iran gui. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne uwa hia, ne uwa gha ta ẹmwẹ nọ gha ya ẹgbẹe ọghe uwa deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Vbe igiemwi, uwa gha miẹn uhunmwuta ughughan vbe Awake! ni guan kaẹn aranmwẹ ughughan ne Jehova yi, ehe ughughan ne mose mose vbe uhunmwu otagbọn kevbe vbene emwa ya ru emwi hẹ vbe otọ ẹvbo ughughan. Uwa ghaa ziro yan avbe uhunmwuta vbenian, ọ gha gua ivbi uwa kpa ya gha tie avbe ebe ne ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro gbẹnnẹ ladian.—Matiu 24:45-47.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
Uhi Nọ Rhiẹre Ma Wẹẹ Osa Nọ Mwẹ Ahoẹmwọmwa Kevbe Nọ Buohiẹn Ata Ẹre Jehova Khin
11 Emwi Ne Ima Miẹn Ruẹ: Ekhọe ẹre Jehova bẹghe, ẹi re ikinnegbe ọghe ọmwa. E Jehova wa rẹn aro ọmwa ne ima khin. (1 Sam 16:7) Emwi ọkpa i rrọọ ne ima gha sẹtin mu lẹre ne Jehova. Asefẹn ne ima na hia ẹre ọ rhie aro tua, ọ vbe rhie igiọdu ne ima, ne ima ya gha ru sayọ. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova hoo ne ima gha dia iziro ekhọe ima, ne ẹi ghẹ ya si ima fi orukhọ nọ wegbe.—2 Krọ 16:9; Mat 5:27-30.
JUNE 21-27
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 7-8
“Wa Ghẹ Rhie Ivbi Iran Rọnmwẹ Ra Ne Ivbi Uwa Vbe Rọnmwẹ Iran”
w12 7/1 29 ¶2
Vbọzẹe Ne Jehova Na Wẹẹ Ne Ivbi Izrẹl Ghẹ Rọnmwẹ Ọmwa Nẹi Ga Irẹn?
E Jehova rẹnrẹn wẹẹ, Esu hoo nọ mu Ivbi Izrẹl rẹrẹ, ne iran mieke na gha ga ẹbọ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Jehova na ya obọ sekhae ne Ivbi Izrẹl wẹẹ, emwa nẹi ga irẹn “gha ya ivbi uwa de odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa ye rre, iran gha ya iran gha gho ẹbọ ọvbehe.” Ọ gha wa zẹ ẹbe deghẹ Ivbi Izrẹl na gele suẹn gha ga ẹbọ rhunmwuda, iran ghi khian rree ne Jehova, ẹi khian ghi vbe gha gbogba ga iran, ẹghẹ nii, obọ eghian ghi rherhe vba iran. De vbene Mẹzaia khian ghi ya la ẹvbo nii rre hẹ? Ẹi khabe ne Esu na gha hoo nọ mu Ivbi Izrẹl rẹrẹ, ne iran gha rọnmwẹ emwa nẹi ga e Jehova.
w15 3/15 30-31
Emwa Ni Ga E Jehova Ọkpa Ẹre Ọ Ye Khẹke Ne Ima Gha Rọnmwẹ Vbe Ẹdẹnẹrẹ Ra?
Vbọzẹe ne Jehova na tama ima wẹẹ, emwa ni ga irẹn ọkpa ẹre ọ khẹke ne ima gha rọnmwẹ? Rhunmwuda, irẹn ẹre ọ rẹn emwi nọ maan ne eguọmwadia ẹre. Te Jehova hoo nọ gbogba ga ima, ne ima ghẹ ya ru emwi nọ gha si obalọ gie ima. Ọ vbe hoo ne ima gha sọyẹnmwẹ. Vbe ẹghẹ e Nehimaia, Ivbi e Ju nibun kegha rọnmwẹ emwa nẹi ga e Jehova, ẹre Nehimaia na ghi ya unu kaẹn emwi nọ sunu dae Solomọn. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ikhuo ẹvbo ọvbehe ọre ọ si e Solomọn la orukhọ na ru” agharhemiẹn wẹẹ “Osanobua hoẹmwẹ ọnrẹn.” (Neh 13:23-26) Ọna ya ima rẹn wẹẹ, rhunmwuda umamwẹ ọghe ima ẹre ọ ya e Jehova wẹẹ ne ima ghẹ gha rọnmwẹ emwa nẹi ga irẹn. (Psm 19:7-10; Aiz 48:17, 18) Ma wa ya ekhọe hia gbọyẹmwẹ ye ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ ne ima, erriọ ima vbe ya lele adia ọghẹe. Ma gha gele gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ọ ghi rhie ma wẹẹ ima gbe uhunmwu kotọ ne ọdakha ọghe Jehova.—Itan 1:5.
w15 8/15 26 ¶12
Gha Ya Ẹwaẹn Zẹ Ọse Vbe Ẹdẹ Okiekie Ne Ima Ye Na
12 Ọ khẹke ne eguọmwadia e Jehova, katekate avbe okhiọnkpa ni hoo ne iran ru orọnmwẹ, gha ya ẹwaẹn zẹ ọse. E Baibol khare wẹẹ: “Wa ghẹ gha gu iran ni ma yayi winna kugbe, vbene a miẹn wẹẹ ọkpa wa khin, rhunmwuda, ẹi gia ru. Vbe emwi nọ gbae kevbe nọ ma gba khian sẹtin gba gha si egbe obọ khian hẹ yi? Vbe uwanmwẹ vbe ebiebi khian gba dia ihọkpa ya hẹ yi?” (2 Kọr 6:14) E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, Ovbiotu e Kristi gha khian ru orọnmwẹ, te ọ khẹke nọ gha re “orọnmwẹ iyayi,” ọni nọ wẹẹ, ọ khẹke nọ rọnmwẹ ọguọmwadia e Jehova nọ dinmwiamẹ nẹ, nọ ya ilele ni rre Baibol ru emwi. (1 Kọr 7:39) Ivbiotu e Kristi gha lele adia na, ọmwa ne iran gba ru orọnmwẹ ghi gha re ọmwa nọ ya egbe fiohan ne Jehova nẹ, nọ gha vbe ru iyobọ ne iran ya gha ya ẹkoata gae.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w04 2/1 13 ¶4
E Jehova Keghi Kpemehe Ne Ima Vbe Ẹdẹgbegbe
4 Ma ghaa na erhunmwu ne Jehova kpemehe evbare ẹdẹ ne ima, ọ vbe khẹke ne ima gha na erhunmwu nọ kpemehe evbare orhiọn ne ima. Agharhemiẹn wẹẹ ohanmwẹ ghaa gbe Jesu rhunmwuda nọ na mu awẹ, Jesu ma de fi edanmwẹ ọghe Setan nọ ya ugbe khian ebrẹd. Ọ keghi tama Esu wẹẹ: “A gbẹn ọnrẹn ye otọ nẹ wẹẹ, ‘Eka ọkpa i sẹ ọmwa ya egbe yan vbe ẹi re ẹmwẹ nọ ke unu Osanobua rre.’” (Matiu 4:4) Ẹmwẹ ne Mosis tama Ivbi Izrẹl, ẹre Jesu sunu yi vbe ako na. E Mosis keghi tama iran wẹẹ: “Ọ ya ovbamẹ gbe uwa, ọ na do rhie mana ne uwa re, evbare ne uwa kevbe avbe erha uwa odede ma he re ẹdẹ. Te ọ ru ọna rhie ma uwa wẹẹ evbare ọkpa ma sẹ ne ọmwa ya egbe yan nọ ya gha rre agbọn, emwi nọ khẹke ọmwa ọrọre ẹmwẹ ne Osanobua tae.” (Diuteronomi 8:3) Ivbi Izrẹl wa miẹn emwi ruẹ vbe odẹ ne Jehova ya ya e mana koko iran. Vbe igiemwi, a keghi tama iran wẹẹ, ne iran “rhọ nọ gha sẹ vbe ọghe ẹdọkpa.” Adeghẹ iran na rhọ nọ gberra vberriọ, ọ na kẹrre, nọ kẹrre nii ghi suẹn gha wia, ọkhọe ghi vbe gha rrọọ. (Ẹksodọs 16:4, 20) Sokpan, ọna ma gha sunu vbe ikpẹdẹ nogiehan, ne iran ya gha rhọ ne iran khian re vbe ẹdẹrriọ kevbe ne iran khian re vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Ẹksodọs 16:5, 23, 24) Ọna keghi ya Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ te ọ khẹke ne iran gha họn ẹmwẹ ne Jehova kevbe wẹẹ evbare ọkpa i sẹ iran hẹnhẹn egbe yan sokpan “ẹmwẹ ne Osanobua tae.”
JUNE 28–JULY 4
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 9-10
“De Emwi Ne Jehova Ne Osanobua Ruẹ Gualọ Vbe Obọ Ruẹ?”
w09 10/1 10 ¶3-4
De Emwi Ne Jehova Gualọ Vbe Obọ Ima?
De emwi nọ khian gua ima kpa ya gha ya ekhọe hia họn ẹmwẹ ne Osanobua? E Mosis keghi kha wẹẹ: “Gha mwẹ imuohan ọghe Jehova ne Osanobua ruẹ.” (Uviẹn 12, NW) Ọna ma rhie ma wẹẹ, te ọmwa khian wa gha guọ zẹzẹzẹ, rhunmwuda oya nọ gha re deghẹ ọ na ru emwi dan. Sokpan, emwi ne ọna demu ọre ne ima gha ya ọghọ ne Osanobua, ma ghi vbe gha ya aro nọ ghaan ghee avbe ilele ọghẹe. Deghẹ ima na gele gha ya ọghọ ne Jehova, ma i khian gha hoo ne ima ru emwi nọ gha sọnnọ rẹn.
Sokpan, de emwi nọ mobọ ya ima họn ẹmwẹ ne Osanobua? E Mosis khare wẹẹ: “Wa gha ya ekhọe uwa kevbe orhiọn uwa hia hoẹmwẹ ọnrẹn, ne uwa vbe yae gae.” (Uviẹn 12) Na hoẹmwẹ Osanobua gberra ne ima wa gha tae vbe uwu ekhọe ima wẹẹ ima hoẹmwẹ ọnrẹn. Ebe ọkpa khare wẹẹ: “Ọ mwẹ ẹmwẹ e Hibru eso na ya gie vbene emwi ye hẹ vbe ekhọe ọmwa. Ugbẹnso, a wa vbe ya avbe ifiẹmwẹ na ya gie emwi ne ọmwa ru nọ ya rhie ẹre ma wẹẹ, erriọ emwi gele ye vbe ekhọe ọre.” Ebe na vbe rhie tẹ wẹẹ, emwi na yae kha na hoẹmwẹ Osanobua ọre na gha “ru emwi nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ ima gele hoẹmwẹ ọnrẹn.” Ọna rhie ẹre ma wẹẹ, ma gha gele hoẹmwẹ Osanobua, te ima khian gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn.—Itan 27:11.
w09 10/1 10 ¶6
De Emwi Ne Jehova Gualọ Vbe Obọ Ima?
Ma gha wa miẹn afiangbe nibun deghẹ ima na gha ya ekhọe hia họn ẹmwẹ ne Osanobua. E Mosis keghi kha wẹẹ: “Wa ghi vbe gha ya uhi ẹre hia ru emwi. Rhunmwuda ọ maan ne egbe uwa ọre I na viọ iran ne uwa ẹrẹna.” (Uviẹn 13) Vbene ẹmwata, rhunmwuda umamwẹ ọghe ima ẹre Jehova na gbe uhi ne ima. Ọna i zẹdẹ kpa ima odin rhunmwuda e Baibol khare wẹẹ, “ahoẹmwọmwa ọre Osanobua khin.” (1 Jọn 4:8) Nọnaghiyerriọ, ọ keghi gbe uhi ne ima rhunmwuda, irẹn hoo ne agbọn maan ima. (Aizaia 48:17) Ma ghaa họn ẹmwẹ ne Jehova, ma i khian ru emwi nọ gha ya ima de fi ẹti ra nọ gha si obalọ gie ima. Ma ghi vbe miẹn afiangbe ọghe etẹbitẹ vbe agbọn ọgbọn nọ dee.
cl 16 ¶2
U Gha Gele Sẹtin “Sikẹ Osanobua” Ra?
2 Ebraham kegha re ọmwa nọ sikẹ e Jehova ẹsẹsẹmwẹse, uhiẹn Jehova keghi tie Ebraham, “ọse mwẹ.” (Aizaia 41:8) Te Jehova wa gha ghee Ebraham zẹvbe ọse irẹn ne kankankan. Vbọ ya Ebraham sẹtin sikẹ e Jehova vbenian? Ọ keghi mu ẹtin yan e Jehova. (Jems 2:23) Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova vbe hoo nọ sikẹ emwa ni ga irẹn rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne irẹn. (Diuteronomi 10:15) E Baibol khare wẹẹ: “Wa sikẹ Osanobua, rẹn gha vbe sikẹ uwa.” (Jems 4:8) Ako na ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova tobọre ẹre ọ tie ima ne ima sikẹ irẹn, ọ na vbe yan wẹẹ irẹn gha vbe sikẹ ima.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 103
Ivbi Anak
Te Ivbi Anak yevbe arhuanran. Eke ne oke ye, kevbe eke nọ sikẹ okun, katekate vbe odẹ ahọ vbe otọ e Kenan ẹre iran ghaa ye. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne Ivbi Anak eha na ghaa họn usi iran rre na tie ẹre Ahiman, Siesiaa kevbe Talmai ya gha rre Hibrọn. (Nọm 13:22) Ẹvbo na ẹre arhunmwu 12 ne Mosis gie ne iran ya ba otọ e Kenan ghee, na ka miẹn Ivbi Anak. Ẹre iran 10 vbọ na do na iyẹn nọ si ohan ye Ivbi Izrẹl egbe. Iran na wẹẹ, te iran yevbe “atete” vbe eke ne Ivbi Anak ye. Iran na vbe kha wẹẹ uniẹn e Nẹfilim ẹre iran khin. (Nọm 13:28-33; Diut 1:28) Iran kpọlọ sẹrriọ wẹẹ, a keghi ya iran gha gie ikpia ọghe uniẹn avbe arhuanran na tie ẹre Emim kevbe Refeim. Ọ khọ wẹẹ rhunmwuda ne iran na kakabọ mwẹ ẹtin ẹre ọ si ẹre ne a na gha kpa itan na: “Ai miẹn ọmwa nọ sẹtin mu aro daa [Ivbi Anak].”—Diut 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3.
(NỌMBAS 27-29) E Mala, e Noa, e Hogla, e Milka, kevbe Taza kegha re emọ ikhuo ọghe Zẹlofehad ne ovbi Hẹfa, ne ovbi Giliad ne ovbi e Makẹ ne ovbi e Manasẹ ne ovbi e Josẹf. 2 Iran keghi ya mudia ye odaro e Mosis. Eliaza ne ohẹn, avbe ọkaolotu kevbe emwa Izrẹl hia, vbe onurho Owa Ukpọn Ile, iran na kha wẹẹ, 3 “Erha ima wu vbe otọ ẹgbo vbe ne ẹ i na mwẹ ọmọ okpia, rẹn i re ọkpa vbe uwu emwa ni yaba e Kora sọtẹ ghe Nọyaẹnmwa, orukhọ ọghe obọ ẹre ọre ọ gbe ẹe. 4 Vbọzẹ ne eni erha ima gha na gbe ẹro rhunmwuda ighẹ ọ ma biẹ ọmọ okpia. Wa gha emwi ẹgbẹe ne ima vbe uwu ẹbu avbe etẹn erha mwa.” 5 E Mosis keghi mu ẹzọ iran bu e Nọyaẹnmwa gha dee. 6 Ẹre Nọyaẹnmwa na tama rẹn wẹẹ, 7 “Emwi ẹmwata ọre ivbi Zẹlofehad nọ rẹn, gha emwi ewe ne iran vbe uwu ẹbu etẹn erha iran. Wa gie emwi ukhu ẹre do gha re ọghe iran. 8 Tama ivbi Izrẹl wẹ a deghẹ ọmwa wu vbe ne ẹ i na mwẹ ọmọ okpia, ovbi ẹre ne okhuo ghi rri ukhu ẹre. 9 A deghẹ ẹ i mwẹ ọmọ okhuo, avbe etiọnrẹn ne ikpia ghi rri ukhu ẹre. 10 A deghẹ ẹ i mwẹ etẹn ne ikpia etẹn erha ẹe ghi rri ukhu ni. 11 A deghẹ ẹ i mwẹ etẹn ikpia ra etẹn erha, ẹghẹ nii ọtẹn ne ọ ghi si kẹ ọre sẹ ghi rri ukhu nii, ọ ghi da ẹe yi zẹ vbe ọghe ọe. Ivbi Izrẹl ghi da ẹmwẹ na yi zẹ vbe ilele uhi zẹ vbene imẹ ne Nọyaẹnmwa yi ẹre iyi ne uẹn.” 12 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, “Hin uhunmwu Oke Abarim ne u tọn aro mu ghe otọe ne l mu ne ivbi Izrẹl. 13 U gha ghi bẹghe ẹre nẹ, u ghi wu zẹ vbene Erọn ne ọtuẹn vbe wu. 14 Rhunmwuda wa eva ọre ọ sọtẹ uhi mwẹ vbe ẹgbo e Zin. Ẹghẹ ne emwa ni na gha gui ẹzọ uwu unu ghe mwẹ vbe Mẹriba, wa ma kue ne uwa miẹn ẹtin mwẹ nọhuanrẹn kue ma iran.” (Mẹriba ọrọre ẹzẹ ne ọ rre Kedẹs vbe uwu ẹgbo Zin). 15 E Mosis keghi na erhunmwu wẹẹ, 16 “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua, ehe ne arrọọ hia ke rre, lahọ zẹ ọmwa ne ọ gha sẹtin su emwa na. 17 Ne ọ gha vbe sẹtin gha wa iran ye igbinna ne emwa ruẹn ghẹ do ye vbe ohuan ne ẹ i mwẹ ọsuohuan.” 18 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, “Rhie Jọsua ne ovbi e Nọn, okpia ne ọ sẹ ihe ne u viọ obọ ruẹ yan ẹre uhunmwu. 19 U ghi rhie ẹre mudia ye odaro Eliaza ne ohẹn kevbe emwa nii hia, ne u vbe sirra iran tae ighẹ rẹn ọ re ọ ra rhie ihe ruẹ. 20 Rhie eso vbe asẹ ruẹ ne ẹẹn, ne ivbi lzrẹl miẹn ehe na gha họn ẹmwẹ nẹẹn. 21 “Eliaza ne ohẹn ọre rẹn ra ye aro khọ, ọmwa ne ọ gha ya Urim kevbe Tumin gualọ otọ emwi ne I ho. Odẹ vbenian Eliaza ọre ọ ra gha dia e Jọsua kevbe emwa Izrẹl hia vbe emwi ne iran a gha ru hia.” 22 E Mosis keghi ru ẹẹ vbene Nọyaẹnmwa tama rẹn. Ọ keghi rhie Jọsua mudia ye odaro Eliaza ne ohẹn ke emwa ni hia. 23 E Mosis keghi viọ obọ yan Jọsua uhunmwu zẹ vbene Nọyaẹnmwa tamaa rẹn, ọ na ma ẹre ọmwa ne ọ rhiee ihe irẹn.
28:1 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 2 ne ọ tama ivbi Izrẹl wẹ ne iran gha viọ emwi izẹ ọhẹ evbare gie Nọyaẹnmwa vbe ẹghẹ ne a zẹ yọ, zẹ vbe ne ọ yẹ ọre. 3 Izẹọhẹ evbare ne a gha viọ gie Nọyaẹnmwa ọ re ena khin: vbe ọghe ese ne a giẹn uan ọghe ẹdẹgbegbe vbọ, ivbi ogho ne ọ he rre ukpo ọkpa ne ẹ i mwẹ okan. 4 A ghi ya oteghe ohuan ne okaro zẹ ọhẹ vbe owiẹ kevbe ne ogieva vbe ota. 5 A ghi vbe zẹ ọhẹ ọka ba ehia, uwan eva ọghe irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv uwan eva ne ọ maan sẹ gbe. 6 Ọna ọrọre izẹọhẹ evbare, emwi ne ọ winhin yẹ e Nọyaẹnmwa. 7 U ghi hihiẹ ọgọ ayọn eva ye aka zẹ vbe ayọn ne a mu lele oteghe ohuan ne okaro. 8 Ota gha ghi rre, u ghi vbe ya oteghe ohuan ne ogieva zọ ese zẹ vbene a vbe ruẹe vbe owiẹ ke ẹe kevbe ayọn izẹọhẹ. Izẹọhẹ evbare vbe nọ, emwi ne ọ winhin yẹ Nọyaẹnmwa. 9 Ọ gha sẹ Ẹdẹ Ikẹtin, u ghi ya ivbi ogho eva ne ẹ i mwẹ okan zọ ese kevbe uwan irhuarhua enẹ ne a ye ofigbọn oliv gbe zẹ vbe izẹ ọhẹ ọka deba izẹ ọhẹ ayọn. 10 A ghi gha zọ ese na giẹn uan na Ẹdẹ Ikẹtin hia deba ese ne a zọ ẹdẹgbegbe ba ayọn izẹọhẹ. 11 Wa ghi gha zẹọhẹ na giẹn uan gie Nọyaẹnmwa vbe omuhẹn uki hia, ena ọre ivbi ẹkhuia ẹmila eva, ogho ọkpa, ivbi ogho ni he rre ukpo ọkpa ihinrọn, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 12 Izẹọhẹ ọka ni rrọọ ghi gha re vbe nian, irhuarhua ghi lele ẹkhuia ẹmila ọkpọkpa, uwan enenẹ ọghe irhuarhua ghi lele ogho ọkpọkpa, 13 uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. Ese na giẹn uan na, izẹọhẹ evbare nọ, emwi nọ winhin yẹ Nọyaẹnmwa. 14 Ayọn ne ọ wa lelẹe khian keghi re ọgọ enenẹ vbe ẹkhuia ẹmila ọkpọkpa, ọgọ eha vbe ogho ọkpa, ọgọ eva vbe oteghe ohuan ọkpa. Emwamwa na keghi re ọghe ese na giẹn uan ọghe ikpẹdẹ ne okaro vbe uki, ukpo te ya gba. 15 U ghi gbe ovbukhọ ba emwi izọese ẹdẹgbegbe zẹ vbe izọese orukhọ. 16 A ghi ru Emwiukpo Alagberra ya ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ikpẹdẹ ne ogiwenẹ ọghe uki ne okaro. 17 Vbe ikpẹdẹ ekesugie vbọ, emwiukpo ugamwẹ ne ọ ya ikpẹdẹ ihinrọn vbotọ ghi suẹn. Vbe uwu ẹghẹ na, ebrẹd ne a ma ya eyist gbe ọkpa ọre a re. 18 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe emwiukpo na, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, a ghẹ vbe winna iwinna rhọkpa. 19 Wa ghi zọ ese na giẹn uan zẹ vbe izẹ ọhẹ evbare ne Nọyaẹnmwa: ena ọrọre ivbi ẹkhuia eva, ogho ọkpa kevbe ivbi ogho ne ọ he rre ukpo ọkpa ihinrọn, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 20 U ghi ru izẹọhẹ ọghe irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe zẹ vbe izẹọhẹ ọka vbe ne ọ kere, uwan ehan ghi lele ẹkhuia ọkpọkpa, uwan enenẹ ghi lele ogho ọkpọkpa. 21 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 22 U ghi vbe gbe ovbukhọ ọkpa zẹ vbe ese orukhọ, u ghi la odẹ vberriọ ru iruemwi akpehuan ne emwa nii. 23 U ghi ya ena zọ ese ba ese na giẹn uan owiowiẹ ne a wa zọ. 24 Erriọ wa gha vbe ya zọ ese izẹọhẹ evbare ghe Nọyaẹnmwa la ikpẹdẹ ihinrọn, emwi ne ọ winhin yẹ Nọyaẹnmwa nọ, wa ghi ye ọna zẹ ọhẹ ba ese ne a giẹn uan ẹdẹgbegbe kevbe izẹọhẹ ọghe ayọn. 25 Vbe ikpẹdẹ ne ogihinrọn, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 26 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe Emwiukpo Akọrhọre, ẹghẹ ne uwa ya viọ ọka akọrhọre gie Nọyaẹnmwa, wa ghi si egbe koko ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 27 Wa ghi ya avbe emwi na zọ ese na giẹn uan zẹ vbe emwi ni winhin yẹ Nọyaẹnmwa, ivbi ẹkhuia ẹmila eva, ogho ọkpa kevbe ivbi ogho ihinrọn ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 28 Deba izẹọhẹ ọka zẹ vbene ọ kei yi, irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe, uwan ehan ghi lele ẹkhuia ọkpọkpa, uwan enenẹ ghi lele ogho ọkpọkpa. 29 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 30 U ghi vbe ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ, odẹ vberriọ, u ghi ru iruemwi akpehuan ne avbe emwa nii. 31 U ghi ya ena kevbe ayọn zẹ ọhẹ deba ese na giẹn uan ẹdẹgbegbe le izẹ ọhẹ ọka.
29:1 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki ne ogihinrọn, wa ghi si egbe koko ne uwa ru ugamwẹ, a ghẹ vbe winna iwinna rhọkpa. A ghi kpe okpe vbe ẹdẹ nẹdẹrriọ. 2 U ghi ha oko ese na giẹn uan gie Nọyaẹnmwa, emwi nọ winhin yẹ ọre nọ, avbe emwi na: ovbi ẹkhuia ẹmila, ogho ọkpa, ivbi ogho ihinrọn ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 3 l ghi vbe zẹ ọhẹ ọka nọkhẹke, irhuarhua ne a ye ofigbọn oliv gbe vbenian, uwan irhuarhua ehan ghi lele ẹkhuia ẹmila ọkpa, uwan enẹ ghi lele ogho ọkpa. 4 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 5 U ghi vbe ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ, odẹ vberriọ, u ghi ru iruemwi akpehuan ne emwa nii. 6 U ghi ya ena zẹ ọhẹ ba ese na giẹn uan ọghe ẹdẹgbegbe ọghe ikpẹdẹ ne okaro vbe uki, ke ẹe kevbe izẹọhẹ ọka kevbe ọghe ayọn. Avbe izẹọhẹ evbare na, emwi ni winhin yẹ Nọyaẹnmwa nọ. 7 Vbe ikpẹdẹ ne ogigbe, ọghe uki ne ogihinrọn, wa ghi si egbe koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ rri evbare rhọkpa, wa ghẹ winna. 8 Wa ghi zọ ese na giẹn uan ghe Nọyaẹnmwa, uwinhinmwẹ ne ọ yẹ ọre, avbe emwi na: ovbi ẹkhuia ẹmila ọkpa, ogho ọkpa ivbi ogho ihinrọn ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 9 Vbe zẹ ọhẹ ọka vbene ọ khẹke, irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe; uwan ehan ọghe irhuarhua ghi lele ẹkhuia ne ọ rrọọ, uwan enẹ ghi lele ogho. 10 Ke uwan eva ghi vbe lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 11 A ghi vbe ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ deba ẹwe ne a ya zọ ese akpehuan ọghe emwa nii, deba izọese ẹdẹgbegbe ke ẹe kevbe izẹọhẹ ọka kevbe ayọn. 12 Wa ghi si egbe koko ye ugamwẹ vbe ikpẹdẹ ekesugie ọghe uki ne ogihinrọn. Wa ghi ya ikpẹdẹ ihinrọn ru emwiukpo ne a ya ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 13 Vbe ikpẹdẹ ne okaro na, wa ghi ya evbare zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa, emwi nọ winhin yẹ ọre nọ, avbe emwi na: ivbi ẹkhuia ẹmila iweha, ogho eva, ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 14 U ghi vbe zẹ ọhẹ ọka ne ọ khẹke uẹ, irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe, uwan ehan ọghe irhuarhua ghi deba ẹkhuia ẹmila ọkpa, uwan enẹ ghi lele ogho ọkpọkpa. 15 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa deba izẹọhẹ ayọn ne ọ khẹke. 16 U ghi vbe ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ, u ghi ya ena zọ ese deba izẹọhẹ ẹdẹgbegbe ni rrọọ ke ẹe kevbe izẹọhẹ ọka kevbe ayọn. 17 Vbe ikpẹdẹ ne ogieva, u ghi ya ẹkhuia ẹmila iweva zọ ese kevbe ogho eva kevbe ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 18-19 Avbe emwi ne a vbe ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro hia, a ghi wa ya ehia zọ ese ba ẹre. 20 Vbe ikpẹdẹ ne ogieha, u ghi ya ivbi ẹkhuia ẹmila ihinrọn zọ ese, kevbe ogho eva deba ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 21-22 Vbe ya emwi hia ne a ya zọ ese vbe ẹdẹ ne okaro zọ ese ba ẹre. 23 Vbe ikpẹdẹ nogienẹ, u ghi ya ivbi ẹkhuia ẹmila igbe zọ ese kevbe ogho eva kevbe ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 24-25 U ghi vbe ya emwi ne a ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro hia zọ ese ba ẹre. 26 Vbe ikpẹdẹ ne ogisẹn, u ghi ya ivbi ẹkhuia ẹmila ihinrin zọ ese, kevbe ogho eva deba ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 27-28 U ghi vbe ya emwi nekpa hia na ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro zọ ese ba ẹre. 29 Vbe ikpẹdẹ nogiehan, u ghi ya ivbi ẹkhuia ẹmila erẹnrẹn zọ ese, ogho eva kevbe ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 30-31 U ghi vbe ya emwi hia ne a ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro zọ ese ba ẹre. 32 Vbe ikpẹdẹ ne ogihinrọn, u ghi ya ivbi ẹkhuia ẹmila ihinrọn zọ ese, kevbe ogho eva deba ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa ehia ghi gha rre ne ẹ i mwẹ ozan. 33-34 U ghi vbe ya emwi hia ne a ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro zọ ese lelẹe. 35 Vbe ikpẹdẹ ne ogierẹnrẹn, wa ghi si egbe koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 36 Wa ghi ye avbe emwi na zọ ese na giẹn uan zẹ vbe izẹọhẹ evbare ghe Nọyaẹnmwa, emwi ne ọ winhin yẹ ọre: ovbi ẹkhuia ẹmila ọkpa, ogho ọkpa deba ivbi ogho iwenẹ ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 37-38 U ghi vbe ye avbe emwi hia ne a ya zọ ese vbe ikpẹdẹ ne okaro zọ ese lele ẹe. 39 Enena ọrọre emwi ne u ghi ya gha zọ ese ghe Nọyaẹnmwa vbe ẹghẹ emwiukpo rua, zẹ vbe izẹọhẹ na giẹn uan, izẹọhẹ ọka, izẹọhẹ ayọn kevbe isara. A ghi ru ena deba izẹọhẹ emwi obọ ọmwa ne u ru ya mu eyan ruẹn sẹ ra zẹ vbe isara. 40 Ẹre Mosis na na iyẹn emwi hia ne Osanobua tama rẹn ma ivbi Izrẹl.
(Nọm 28:7) U ghi hihiẹ ọgọ ayọn eva ye aka zẹ vbe ayọn ne a mu lele oteghe ohuan ne okaro.
(Nọm 28:14) Ayọn ne ọ wa lelẹe khian keghi re ọgọ enenẹ vbe ẹkhuia ẹmila ọkpọkpa, ọgọ eha vbe ogho ọkpa, ọgọ eva vbe oteghe ohuan ọkpa. Emwamwa na keghi re ọghe ese na giẹn uan ọghe ikpẹdẹ ne okaro vbe uki, ukpo te ya gba.
(Nọm 28:11-31) Wa ghi gha zẹọhẹ na giẹn uan gie Nọyaẹnmwa vbe omuhẹn uki hia, ena ọre ivbi ẹkhuia ẹmila eva, ogho ọkpa, ivbi ogho ni he rre ukpo ọkpa ihinrọn, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 12 Izẹọhẹ ọka ni rrọọ ghi gha re vbe nian, irhuarhua ghi lele ẹkhuia ẹmila ọkpọkpa, uwan enenẹ ọghe irhuarhua ghi lele ogho ọkpọkpa, 13 uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. Ese na giẹn uan na, izẹọhẹ evbare nọ, emwi nọ winhin yẹ Nọyaẹnmwa. 14 Ayọn ne ọ wa lelẹe khian keghi re ọgọ enenẹ vbe ẹkhuia ẹmila ọkpọkpa, ọgọ eha vbe ogho ọkpa, ọgọ eva vbe oteghe ohuan ọkpa. Emwamwa na keghi re ọghe ese na giẹn uan ọghe ikpẹdẹ ne okaro vbe uki, ukpo te ya gba. 15 U ghi gbe ovbukhọ ba emwi izọese ẹdẹgbegbe zẹ vbe izọese orukhọ. 16 A ghi ru Emwiukpo Alagberra ya ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ikpẹdẹ ne ogiwenẹ ọghe uki ne okaro. 17 Vbe ikpẹdẹ ekesugie vbọ, emwiukpo ugamwẹ ne ọ ya ikpẹdẹ ihinrọn vbotọ ghi suẹn. Vbe uwu ẹghẹ na, ebrẹd ne a ma ya eyist gbe ọkpa ọre a re. 18 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe emwiukpo na, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, a ghẹ vbe winna iwinna rhọkpa. 19 Wa ghi zọ ese na giẹn uan zẹ vbe izẹ ọhẹ evbare ne Nọyaẹnmwa: ena ọrọre ivbi ẹkhuia eva, ogho ọkpa kevbe ivbi ogho ne ọ he rre ukpo ọkpa ihinrọn, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 20 U ghi ru izẹọhẹ ọghe irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe zẹ vbe izẹọhẹ ọka vbe ne ọ kere, uwan ehan ghi lele ẹkhuia ọkpọkpa, uwan enenẹ ghi lele ogho ọkpọkpa. 21 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 22 U ghi vbe gbe ovbukhọ ọkpa zẹ vbe ese orukhọ, u ghi la odẹ vberriọ ru iruemwi akpehuan ne emwa nii. 23 U ghi ya ena zọ ese ba ese na giẹn uan owiowiẹ ne a wa zọ. 24 Erriọ wa gha vbe ya zọ ese izẹọhẹ evbare ghe Nọyaẹnmwa la ikpẹdẹ ihinrọn, emwi ne ọ winhin yẹ Nọyaẹnmwa nọ, wa ghi ye ọna zẹ ọhẹ ba ese ne a giẹn uan ẹdẹgbegbe kevbe izẹọhẹ ọghe ayọn. 25 Vbe ikpẹdẹ ne ogihinrọn, wa ghi si koko ne uwa ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 26 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe Emwiukpo Akọrhọre, ẹghẹ ne uwa ya viọ ọka akọrhọre gie Nọyaẹnmwa, wa ghi si egbe koko ru ugamwẹ, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa. 27 Wa ghi ya avbe emwi na zọ ese na giẹn uan zẹ vbe emwi ni winhin yẹ Nọyaẹnmwa, ivbi ẹkhuia ẹmila eva, ogho ọkpa kevbe ivbi ogho ihinrọn ni he rre ukpo ọkpa, ehia ghi gha re ne ẹ i mwẹ okan. 28 Deba izẹọhẹ ọka zẹ vbene ọ kei yi, irhuarhua ne a ya ofigbọn oliv gbe, uwan ehan ghi lele ẹkhuia ọkpọkpa, uwan enenẹ ghi lele ogho ọkpọkpa. 29 Uwan eva ghi lele oteghe ohuan ọkpọkpa. 30 U ghi vbe ya ovbukhọ ọkpa zọ ese orukhọ, odẹ vberriọ, u ghi ru iruemwi akpehuan ne avbe emwa nii. 31 U ghi ya ena kevbe ayọn zẹ ọhẹ deba ese na giẹn uan ẹdẹgbegbe le izẹ ọhẹ ọka.
(Gẹnẹsis 1:28) Ọ keghi fiangbe iran vbenian wẹẹ, “Wa ghi biẹlẹ emọ nibun vbe ne a gha na miẹn wẹ uniẹn ruan ghi gbaa ehe hia vbe agbọn, iran ghi gha khaevbisẹ yan rẹn. I rhie ẹtin nuẹn ya gha kha yan avbe ehẹn, avbe ahianmwẹ kevbe avbe aranmwẹ oha hia.
Ya Egbe Tae Jehova Vbe Odẹ Nẹi Ya Gbe Ewanmwẹ Ghee Obọ Ọkpa
(Nọm 27:1-4) E Mala, e Noa, e Hogla, e Milka, kevbe Taza kegha re emọ ikhuo ọghe Zẹlofehad ne ovbi Hẹfa, ne ovbi Giliad ne ovbi e Makẹ ne ovbi e Manasẹ ne ovbi e Josẹf. 2 Iran keghi ya mudia ye odaro e Mosis. Eliaza ne ohẹn, avbe ọkaolotu kevbe emwa Izrẹl hia, vbe onurho Owa Ukpọn Ile, iran na kha wẹẹ, 3 “Erha ima wu vbe otọ ẹgbo vbe ne ẹ i na mwẹ ọmọ okpia, rẹn i re ọkpa vbe uwu emwa ni yaba e Kora sọtẹ ghe Nọyaẹnmwa, orukhọ ọghe obọ ẹre ọre ọ gbe ẹe. 4 Vbọzẹ ne eni erha ima gha na gbe ẹro rhunmwuda ighẹ ọ ma biẹ ọmọ okpia. Wa gha emwi ẹgbẹe ne ima vbe uwu ẹbu avbe etẹn erha mwa.”
(Nọm 27:5-7) E Mosis keghi mu ẹzọ iran bu e Nọyaẹnmwa gha dee. 6 Ẹre Nọyaẹnmwa na tama rẹn wẹẹ, 7 “Emwi ẹmwata ọre ivbi Zẹlofehad nọ rẹn, gha emwi ewe ne iran vbe uwu ẹbu etẹn erha iran. Wa gie emwi ukhu ẹre do gha re ọghe iran.
(Nọm 27:8-11) Tama ivbi Izrẹl wẹ a deghẹ ọmwa wu vbe ne ẹ i na mwẹ ọmọ okpia, ovbi ẹre ne okhuo ghi rri ukhu ẹre. 9 A deghẹ ẹ i mwẹ ọmọ okhuo, avbe etiọnrẹn ne ikpia ghi rri ukhu ẹre. 10 A deghẹ ẹ i mwẹ etẹn ne ikpia etẹn erha ẹe ghi rri ukhu ni. 11 A deghẹ ẹ i mwẹ etẹn ikpia ra etẹn erha, ẹghẹ nii ọtẹn ne ọ ghi si kẹ ọre sẹ ghi rri ukhu nii, ọ ghi da ẹe yi zẹ vbe ọghe ọe. Ivbi Izrẹl ghi da ẹmwẹ na yi zẹ vbe ilele uhi zẹ vbene imẹ ne Nọyaẹnmwa yi ẹre iyi ne uẹn.”
MAY 10-16
(NỌMBAS 30-31) E Mosis keghi ru igiodẹ na ne avbe ekaolotu avbe ẹwae Izrẹl. 2 Ọmwa gha ve emwi wẹ rẹn gha rhie emwi ne Nọyaẹnmwa, ra te ọ vẹn ihẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ ghẹ rhie obọ gberra eyan ne ọ yan rẹn nii, sokpan ọ ghi ru emwi hia vbene ọ kha re wẹ rẹn ra gha ru. 3 Uvbi ne ọ he rre owa erha ẹe gha ve emwi ne ọ wẹ rẹn gha rhie ne Nọyaẹnmwa ra ne ọ zobọ vbe emwi eso, 4 ọ ghi wa ru emwi hia zẹ vbene ọ ve, ra ne ọ yan rẹn, sokpan a ma wẹ erhae ma kue yọ vbe ọ họẹn. 5 Erha ẹe gha wẹ ne ọ ghẹ ha emwi ne ọ ve nii vbe ọ họẹn, a i ghi vbe wẹ sokpan ọ ru ẹe. E Nọyaẹnmwa gha ya bọ ẹe, rhunmwuda erha ẹe ma kue yọ wẹ ne ọ ru ẹe. 6 A deghẹ okhuo ne ọ ma rọnmwẹ ọdọ ve emwi, ọ re te ọ yan ru ẹe ra ọ ma rẹn vbe ọ ru ẹe, ra te ọ yan rẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ na ghi ya rọnmwẹ ọdọ, 7 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve, ra ne ọ ru emwi hia ne ọ yan rẹn, sokpan amawẹ te ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn. 8 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre wẹ rẹn i kue yọ vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn, wẹ ne ọ ghẹ ru ẹe, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. E Nọyaẹnmwa gha ya bọe. 9 Ẹgbẹ ra okhuo ne ọ sẹ ọdọ ẹre rae gha ve emwi ra te ọ yan rẹn ne irẹn sẹ emwi eso rae, te ọ gha mu ehia sẹ. 10 Okhuo ne ọ rre owa ọdọ gha ve emwi ra te ọ wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, 11 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve ra ne ọ yan rẹn sokpan a ma wẹ ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ọ họn ẹẹn. 12 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre ma kue ne ọ mu eyan nii sẹ vbe ọ họn ẹẹn, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. Ọdọ ẹre ọre ọ ma gie ẹe mu eyan ni sẹ. E Nọyaẹnmwa gha ya bọ ẹe. 13 Ọdọ ẹre mwẹ asẹ ne ọ ya so igiẹ yọ ra ne ọ khuan ruan ighẹ emwi ne ọ ve ra eyan ne ọ yan rẹn. 14 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre ma wẹ hẹn vbe ẹdẹ ne ọ họn ẹẹn, te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve ra ne ọ yan rẹn. Ugbẹn vbe okpia nii ma wẹ hẹn vbe ọ họn ẹẹn, ọ so igiẹ yọ nẹ. 15 Sokpan, adeghẹ ọ khuan eyan nii vbe ọ kpẹe nẹ ne ọ họn ẹẹn, rẹn ọ khian ya egbe miẹn oya ne okhuo nii gha re ye ne ọ na ma mu eyan rẹn sẹ. 16 Ilele ne Nọyaẹnmwa mu ye otọ ne Mosis vbe ekpa emwi ne okhuo ne ọ rre owa ọdọ ra ne ọ rre owa erha ẹe ru ọre ena khin.
31:1 E Nọyaẹnmwa keghi tama Mosis wẹẹ, 2 “Rria emwa Midian ikhi ye emwi ne iran ru ivbi Izrẹl re. U gha ghi ru ọnii nẹ, u ghi wu.” 3 Ẹre Mosis na tama emwa nii wẹẹ, “Wa mu egbe okuo ne uwa miẹn ehe na dekun emwa Midian, ne uwa rria iran ikhi ye emwi ne iran ru e Nọyaẹnmwa re. 4 Wa gie arhin arriaisẹn ke ẹwae ọkpọkpa ọghe Izrẹl gha rrie okuo.” 5 Ọre iran na zẹ arhin arriaisẹn vbe ẹwae ọkpọkpa, ehia keghi do gha re arhin arriaisẹn iweva (12,000) ni mu egbe okuo. 6 E Mosis keghi gie iran gha rrie okuo, ọ na gie Finihaz ne ovbi Eliaza ohẹn ke odaro ne ọ gha wa iran ye okuo, kevbe ne ọ viọ avbe emwi iruemwi ni huanrẹn mwẹ deba avbe okpe ne a ya gue egbe guan. 7 Iran keghi dekun e Midian zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama e Mosis, iran na gbele ikpia ni rrọọ hia. 8 Kevbe avbe ọba Midian isẹn ni re Evi, Rekẹm, Zọ, Họ kevbe Reba. Iran keghi vbe gbe Balam ne ovbi Beọ. 9 Ivbi Izrẹl keghi munọ ikhuo kevbe ibiẹka ni rre Midian oghunmwu, iran keghi munọ emwirri iran hia, iran na fu emwi iran hia viọ. 10 Iran keghi giẹn ẹvbo iran kevbe agọ iran hia a. 11 Iran keghi viọ emwi iran ne iran furu hia a vbe oghunmwu kevbe emwirri. 12 Iran na viọ iran bu e Mosis kevbe Eliaza kevbe emwa Izrẹl gha dee, emwa ni rre agọ vbe otọe ne ọ rriẹ ọghe Moab vbe a gha fian Jọdan rra vbe Jẹriko. 13 E Mosis, Eliaza kevbe avbe ekaolotu ọvbehe hia ni rre uwu ẹbu emwa nii, keghi kpao vbe agọ khian bu avbe ivbiyokuo. 14 Ohu avbe ekaolotu mu e Mosis, avbe iran ni kha yan arriaisẹn kevbe otu otu ọghe iwinna vbe okuo, ni ke okuo nii rre. 15 Ọ keghi nọ iran wẹẹ, “Vbọzẹ ne uwa na gie avbe ikhuo ni rrọ hia gha rre agbọn yi? 16 Wa yerre wẹ, avbe ikhuo ọre ọ ru vbene Balam khare, iran na kpikpi emwa ni ru emwi ni ma kei ghe Nọyaẹnmwa vbe Peọ. Ọnii ọ re ọ mu egboghogbogho la uwu ẹbu emwa e Nọyaẹnmwa. 17 Rhunmwuda ọnii nian, gbele ibiẹka ikpia hia, kevbe ikhuo hia ni rẹn okpia nẹ. 18 Sokpan, wa sẹ avbe ikhuo ni ma he rẹn okpia rae zẹ vbe ọghe uwa. 19 Sokpan, wa hia ne obọ ẹre vba ọmwa ya gbe, kevbe ni ya obọ kan orinmwi, wa ghi mudia vbe ore, wa ghẹ la agọ ọ te sẹ ikpẹdẹ ihinrọn. Wa ghi họnmwẹ egbe kevbe avbe ikhuo ne uwa khọn mu vbe ikpẹdẹ ne ogieha kevbe ne ogihinrọn. 20 Wa ghi họnmwẹ ukpọn kevbe emwi hia ne a ya ohian ru ra eto ẹwe ra erhan.” 21 Eliaza ne ohẹn keghi tama emwa ni ke okuo rre wẹẹ, “Emwamwa ne Nọyaẹnmwa rhie ne Mosis ọre ena khin. 22-23 Emwikemwi ne ẹ i giẹn vbe erhẹn zẹ vbene igoru ye, esiliva, oze, ematọn ra ẹrọnmwọ, a ghi mu ẹẹn la erhẹn gberra ne a ya rarae họnmwẹ ọẹn ruan. Emwi ni ghi dekẹ hia, a ghi ye amẹ ne a ya họnmwẹ emwi họnmwẹ ruan. 24 Ọ gha sẹ ikpẹdẹ ne ogihinrọn, wa ghi họ ukpọn uwa, ẹghẹ ni, wa ghi do gha re ne ẹ i mwẹ awua, a ghi gie uwa la uwu agọ.” 25 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 26 “Wẹ vbe Eliaza kevbe avbe ekaolotu emwa nii, wa ghi ka avbe emwi ne obọ vbare vbe okuo, kevbe avbe oghunmwu kevbe aranmwẹ. 27 U ghi ghae avbe emwi ne obọ vbare na ye ihe eva umwọmwẹ, obọ ọkpa ọghe avbe ikpia ni ye okuo, kevbe obọ nọkpa ọghe emwa ni dekẹe. 28 U ghi rhie ọkpa vbe uwu oghunmwu iyisẹn isẹn ye otọ vbe avbe ne ọ sẹ avbe ivbiyokuo obọ, zẹ vbe igho uhunmwu ne a zẹ gie Nọyaẹnmwa, erriọ u gha vbe ru avbe ẹmila, ekẹtẹkẹtẹ, ohuan kevbe ẹwe. 29 Viọ iran ne Eliaza ne ohẹn zẹ vbe emwi ihaoko kpataki gie Nọyaẹnmwa. 30 U ghi rhie oghunmwu ọkpọkpa vbe uwu ekigbe siyeha vbe emwi ne a ghae gie emwa nii, erriọ vbe nọ vbe ẹmila, ekẹtẹkẹtẹ, ohuan ke ẹwe. U ghi viọ iran ne avbe Livai ni gbe aro ghe Owa Ukpọn Ile ọghe Nọyaẹnmwa.” 31 E Mosis kevbe Eliaza keghi ru vbene Nọyaẹnmwa khare. 32-35 Avbe emwi ne obọ ivbiyokuo vbare vbe okuo ọre ena khin, deba avbe emwi ne iran viọ hin rre zẹ vbe ọghe obọ iran. Ohuan kevbe ẹwe, arriaisẹn isẹn irrọvbe iyenẹ yan arriaeha (675,000), ẹmila, arriaisẹn eva yan ekigbe siyenẹ (72,000), ekẹtẹkẹtẹ, arriaisẹn ọkpa yan iyeha (61,000), ivbialeke, arriaisẹn eva yan ọgban (32,000). 36-40 Obọ ne a viọ ne ivbiyokuo vbe a wa ẹre ye ihe eva nẹ kevbe gha re ohuan kevbe ẹwe iyisẹn yan arriaeva ọ ya yan arriaisẹn eha irrọvbe ikiọkhọe yan uri (337,500), igho uhunmwu gie Nọyaẹnmwa kevbe gha re isẹn irrọvbe iyenẹ yan arriaeha (675), ẹmila avbe ivbiyokuo keghi gha re arriaisẹn enẹ irrọvbe iyeva (36,000), igho uhunmwu gie Nọyaẹnmwa kevbe gha re eva yan ekigbesiyenẹ (72), ekẹtẹkẹtẹ avbe ivbiyokuo kevbe gha re iyisẹn yan arriaeva ọ ya yan arriaisẹn ọgban (30,500), igho uhunmwu gie Nọyaẹnmwa keghi re ọkpa yan iyeha (61), ivbialeke arriaisẹn enẹ irrọvbe ugie (16,000) keghi gha re ọghe avbe iyokuo, eva yan ọgban (32) keghi gha re ọghe igho uhunmwu gie Nọyaẹnmwa. 41 Ẹre Mosis na viọ ọghe igho uhunmwu ni gie Eliaza zẹ vbene Nọyaẹnmwa khare. 42-46 Emwi umwọmwẹ ọre ọ sẹ emwa nii kevbe ivbiyokuo obọ, ohuan iyisẹn yan arriaeva ọ ya yan arriaisẹn eha irrọvbe ikiọkhọe yan uri (337,500) ẹwe kevbe ekẹtẹkẹtẹ iyisẹn yan arriaeva ọ ya yan arriaisẹn ọgban (30,500), ivbialeke arriaisẹn enẹ irrọvbugie (16,000). 47 E Mosis keghi viọ avbe oghunmwu kevbe emwi irri ọkpa vbe uwu ekigbe siyeha vbe ne ọ sẹ emwa ni obọ na, ọ na viọ ne avbe Livai ni gbearoghe Owa Ukpọn ILe ọghe Nọyaẹnmwa zẹ vbene Nọyaẹnmwa khare. 48 Avbe ọkaolotu ni gha re ọkakuo vbe okuo keghi bu e Mosis gha khian, iran tama rẹn wẹẹ, 49 “Enọwanrẹn, ma kevbe avbe ivbiyokuo ni rre ototọ ima nẹ, ọkpa kẹkan ne a ma miẹn, ẹ i rrọ. 50 Rhunmwuda ọnii, ma ra viọ avbe emwitegbe ọghe igoru, emwiobọ, emwiurhu, oroka, emwiehọ kevbe eghan urhu ne dọmwade ọghe ọe vbe uwu ima viọre rre. Ma ya ẹe zẹ ọhẹ gie Nọyaẹnmwa zẹ vbe emwi ne a ya ne Osanobua ye ne ima na miẹn uhunmwu, ne ọ miẹn ehe na gha degue ima khian.” 51 E Mosis kevbe Eliaza keghi miẹn iran avbe igoru nii, ehia keghi gha re ọghe emwi itegbe. 52 Emwi ne avbe ekaolotu na hia hẹ rre keghi gbe uwan ne ọ gberra arriaeva. 53 Iran ne ẹ i re ọkaolotu keghi viọ avbe emwa ne obọ iran vbare vbe okuo. 54 Ẹre Mosis kevbe Eliaza na viọ avbe igoru nii gha rrie Owa Ukpọn Ile ne Nọyaẹnmwa miẹn ehe na gha degue ivbi Izrẹl.
(Nọm 30:10-12) Okhuo ne ọ rre owa ọdọ gha ve emwi ra te ọ wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, 11 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve ra ne ọ yan rẹn sokpan a ma wẹ ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ọ họn ẹẹn. 12 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre ma kue ne ọ mu eyan nii sẹ vbe ọ họn ẹẹn, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. Ọdọ ẹre ọre ọ ma gie ẹe mu eyan ni sẹ. E Nọyaẹnmwa gha ya bọ ẹe.
(Nọm 30:1-16) E Mosis keghi ru igiodẹ na ne avbe ekaolotu avbe ẹwae Izrẹl. 2 Ọmwa gha ve emwi wẹ rẹn gha rhie emwi ne Nọyaẹnmwa, ra te ọ vẹn ihẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ ghẹ rhie obọ gberra eyan ne ọ yan rẹn nii, sokpan ọ ghi ru emwi hia vbene ọ kha re wẹ rẹn ra gha ru. 3 Uvbi ne ọ he rre owa erha ẹe gha ve emwi ne ọ wẹ rẹn gha rhie ne Nọyaẹnmwa ra ne ọ zobọ vbe emwi eso, 4 ọ ghi wa ru emwi hia zẹ vbene ọ ve, ra ne ọ yan rẹn, sokpan a ma wẹ erhae ma kue yọ vbe ọ họẹn. 5 Erha ẹe gha wẹ ne ọ ghẹ ha emwi ne ọ ve nii vbe ọ họẹn, a i ghi vbe wẹ sokpan ọ ru ẹe. E Nọyaẹnmwa gha ya bọ ẹe, rhunmwuda erha ẹe ma kue yọ wẹ ne ọ ru ẹe. 6 A deghẹ okhuo ne ọ ma rọnmwẹ ọdọ ve emwi, ọ re te ọ yan ru ẹe ra ọ ma rẹn vbe ọ ru ẹe, ra te ọ yan rẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ na ghi ya rọnmwẹ ọdọ, 7 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve, ra ne ọ ru emwi hia ne ọ yan rẹn, sokpan amawẹ te ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn. 8 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre wẹ rẹn i kue yọ vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn, wẹ ne ọ ghẹ ru ẹe, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. E Nọyaẹnmwa gha ya bọe. 9 Ẹgbẹ ra okhuo ne ọ sẹ ọdọ ẹre rae gha ve emwi ra te ọ yan rẹn ne irẹn sẹ emwi eso rae, te ọ gha mu ehia sẹ. 10 Okhuo ne ọ rre owa ọdọ gha ve emwi ra te ọ wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, 11 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve ra ne ọ yan rẹn sokpan a ma wẹ ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ọ họn ẹẹn. 12 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre ma kue ne ọ mu eyan nii sẹ vbe ọ họn ẹẹn, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. Ọdọ ẹre ọre ọ ma gie ẹe mu eyan ni sẹ. E Nọyaẹnmwa gha ya bọ ẹe. 13 Ọdọ ẹre mwẹ asẹ ne ọ ya so igiẹ yọ ra ne ọ khuan ruan ighẹ emwi ne ọ ve ra eyan ne ọ yan rẹn. 14 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre ma wẹ hẹn vbe ẹdẹ ne ọ họn ẹẹn, te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve ra ne ọ yan rẹn. Ugbẹn vbe okpia nii ma wẹ hẹn vbe ọ họn ẹẹn, ọ so igiẹ yọ nẹ. 15 Sokpan, adeghẹ ọ khuan eyan nii vbe ọ kpẹe nẹ ne ọ họn ẹẹn, rẹn ọ khian ya egbe miẹn oya ne okhuo nii gha re ye ne ọ na ma mu eyan rẹn sẹ. 16 Ilele ne Nọyaẹnmwa mu ye otọ ne Mosis vbe ekpa emwi ne okhuo ne ọ rre owa ọdọ ra ne ọ rre owa erha ẹe ru ọre ena khin.
(Aiz 55:11) Erriọ ọ re ẹmwẹ ne I tae ra vbe gha ye ẹ i mwẹ ọ ma ru emwi ne I wẹ ne ọ ru. Ọ gha ru emwi hia ne I gie ẹe ne ọ ya ru.
Gha Mu Eyan Ruẹ Sẹ
(Nọm 30:2) Ọmwa gha ve emwi wẹ rẹn gha rhie emwi ne Nọyaẹnmwa, ra te ọ vẹn ihẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ ghẹ rhie obọ gberra eyan ne ọ yan rẹn nii, sokpan ọ ghi ru emwi hia vbene ọ kha re wẹ rẹn ra gha ru.
(Nọm 30:3, 4) Uvbi ne ọ he rre owa erha ẹe gha ve emwi ne ọ wẹ rẹn gha rhie ne Nọyaẹnmwa ra ne ọ zobọ vbe emwi eso, 4 ọ ghi wa ru emwi hia zẹ vbene ọ ve, ra ne ọ yan rẹn, sokpan a ma wẹ erhae ma kue yọ vbe ọ họẹn.
(Nọm 30:6-9) A deghẹ okhuo ne ọ ma rọnmwẹ ọdọ ve emwi, ọ re te ọ yan ru ẹe ra ọ ma rẹn vbe ọ ru ẹe, ra te ọ yan rẹn wẹ rẹn gha zobọ vbe emwi eso, ọ na ghi ya rọnmwẹ ọdọ, 7 te ọ gha ha emwi hia ne ọ ve, ra ne ọ ru emwi hia ne ọ yan rẹn, sokpan amawẹ te ọdọ ẹre wẹ hẹn vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn. 8 Sokpan adeghẹ ọdọ ẹre wẹ rẹn i kue yọ vbe ẹghẹ vbe ọ họn ẹẹn, wẹ ne ọ ghẹ ru ẹe, a i ghi vbe wẹ ne ọ ru ẹe. E Nọyaẹnmwa gha ya bọe. 9 Ẹgbẹ ra okhuo ne ọ sẹ ọdọ ẹre rae gha ve emwi ra te ọ yan rẹn ne irẹn sẹ emwi eso rae, te ọ gha mu ehia sẹ.
MAY 17-23
(NỌMBAS 32-33) Ẹwae ọghe Riubẹn kevbe Gad keghi wa gha mwẹ ẹmila ni bun ẹsẹse. Ugbẹn vbe iran ghi miẹn vbene otọe Jazẹ kevbe Giliad maan ne avbe ẹmila hẹ, 2 iran keghi bu e Mosis, Eliaza kevbe avbe ekaolotu nekpa ọghe avbe emwa nii, iran tama iran wẹẹ, 3-4 “Otọe ne Nọyaẹnmwa mu ne ivbi Izrẹl ne iran yin ẹnrẹn, ighẹ avbe ẹvbo Atarọt, Dibọn, Jazẹ, Nimra, Hesbọn, Elielẹ, Seban, Nebo kevbe Biọn, otọe ne ọ maan ẹmila wa nọ, ma keghi vbe mwẹ ẹmila ni bun. 5 Lahọ, mu otọ na ne ima ne ọ gha re ọghe ima, ghẹ viọ ima gberra ẹzẹ Jọdan ne ima ya yin odọ.” 6 E Mosis keghi wanniẹn wẹẹ, “Te uwa ho ne uwa yakọ vbe emwa vbe ivbi Izrẹl ne ihua uwa rrie okuo ra? 7 Vbe uwa a ghi ra na gie ekhọe ivbi Izrẹl lahin rre hẹ yi ne iran ghẹ ghi fian Jọdan rra ne iran ya yin otọ ne Nọyaẹnmwa mu ne iran? 8 Erriọ avbe erha uwa vbe ru ẹghẹ ne I na gie iran ke Kedẹs Bania gha khian ne iran ya ghe otọe nii ghe. 9 Iran khian sẹ Iya Eskọl, iran na miẹn otọe nii, sokpan iran ghi dọlegbe rre, iran keghi kpọzọe rua ne iran ghẹ yo otọe nii ne Nọyaẹnmwa mu ne iran. 10 Ohu keghi mu e Nọyaẹnmwa ẹdẹ nẹdẹrriọ, ọ keghi yan wẹẹ: 11 ‘Rhunmwuda ne iran ma na guobọ mwẹ, avbe emwa hia ni rre ukpo ugie, kevbe ni wan sẹ ọnii, vbe iran kpao hin Igipt rre, ne ọ gha sẹ otọ ne I ve Ebraham, Aizik kevbe Jekọb re, ẹ i rrọ.’ 12 Emwa hia ọre ọ na wa kan sokpan Kelẹb ne ovbi e Jefunẹ ne ọmwa Keni kevbe Jọsua ne ovbi e Nọn rhunmwuda, iran nii wa guobọ Nọyaẹnmwa. 13 Ohu emwa nii keghi mu e Nọyaẹnmwa, ọ keghi ya iran gha zozo la uwu ato khian la ukpo iyeva, a te do miẹn wẹ orre nii hia ni ya ohu mu ẹẹn, wulo fo fẹẹrẹ. 14 Banbanna nian, wa vbe rhie ihe erha uwa, orre ọgbọn ọghe emwa orukhọ, emwa ni wa vbe mu egbe ne iran vbe tie okuosu e Nọyaẹnmwa dọlegbe yan Izrẹl uhunmwu. 15 A deghẹ wa ne emwa Riubẹn kevbe Gad ma vbe lele ẹe nian, ọ ghi vbe dọlegbe fi iyeke gbe emwa na hia vbe adesẹ ẹgbo, urhu uwa ọre ọ fuan ọghe iran ra gha ye.” 16 Iran keghi bu e Mosis gha khian, iran tama rẹn wẹẹ, “Gie ima ka ya okuta gba ogba lẹga avbe ohuan ima vbe emwa na zẹ ke ẹvbo ne a gbe ekẹn ga ne ibiẹka ima. 17 Ẹghẹ nii, ma gha mu egbe ne ima lele ivbi Izrẹl ne iho mwa gha rrie okuo, ma ghi vbe ke odaro vbe okuo nii a te do miẹn wẹ ma viọ iran sẹ otọe nii ne ọ gha re ọghe iran. Vbe ọghe banbanna, ibiẹka ima sẹtin gha rre ẹvbo ne a gbe ekẹn ga na, ehe ne obọ emwa ẹvbo na i ra na vba iran. 18 Ma i ra werriegbe gha die owa ima, a te do miẹn wẹ ivbi Izrẹl hia gele yan avbe otọe nii ne a ghae ne iran. 19 Ma i ra yan emwikemwi vbe uwu emwi ewe ni rre iyeke ọdan, rhunmwuda ọghe ima sẹ ima obọ nẹ vbe emwa vbe odẹ ahọ ọghe Jọdan.” 20 E Mosis keghi wanniẹn wẹẹ, “A deghẹ te uwa mu ẹmwẹ ne uwa tae na ẹgba, wa wa mu egbe nian vbe odaro e Nọyaẹnmwa ne uwa gha rrie okuo. 21 Emwa uwa ni sẹtin gbinna hia ghi mu egbe ne iran fian Jọdan rra ne iran ya gbinna vbe ne Nọyaẹnmwa gha na gha re ọkaokuo uwa, wa ghi gu avbe eghian gbinna. 22 Ne uwa mu otọe nii ya khian ọwua, iyeke ọnii, wa sẹtin werriegbe gha dee rhunmwuda wa ru e nọ kan e Nọyaẹnmwa ke emwa Izrẹl ne ihua uwa nẹ. Ẹghẹ nii Nọyaẹnmwa gha ya obọ yọ wẹ otọe na vbe odẹ ahọ ọghe Jọdan, ọwua nọ. 23 Sokpan deghẹ wa na mu eyan uwa sẹ, ne I gie uwa rẹn nian wẹ wa gha rukhọ ghe Nọyaẹnmwa, wa ghi vbe rẹn nian wẹẹ a gha vbe rri uwa oya ye orukhọ uwa. 24 Rhunmwuda ọnii nian, wa bọlọ ẹvbo uwa ke ogba ne avbe ohuan uwa, sokpan, wa ghi mu eyan uwa sẹ!” 25 Emwa Gad kevbe Riubẹn keghi kha wẹẹ, “Enọwanrẹn, ma gha ru vbene u khare. 26 Avbe amwẹ ima kevbe ivbi ima, kevbe ẹmila kevbe ohuan gha mudia vbe avbe ẹvbo Giliad. 27 Sokpan ma hia mu egbe ne a gha rrie okuo vbene Nọyaẹnmwa na re ọkaokuo. Ma gha fian Jọdan rra ne a ya khọn zẹ vbene u khare.” 28 Ẹre Mosis ghi na khama Eliaza, e Jọsua kevbe avbe ekaolotu ivbi Izrẹl nekpa wẹẹ, 29 A deghẹ emwa Gad kevbe Riubẹn fian Jọdan rra, vbe ne iran na mu egbe ne iran ya khọn vbe okuo nii ne Nọyaẹnmwa na re ọkaokuo, a na ghi vbe miẹn wẹ vbe ekpa iyobọ iran ọre uwa na sẹtin khọn miẹn otọe nii, wa ghi mu otọ Giliad ne iran ne ọ gha re ọghe iran. 30 Sokpan, adeghẹ iran ma fian Jọdan rra ne iran lele uwa gha rrie okuo, a ghi rhie ne ọ sẹ iran egbe ne iran vbe emwi ni rre otọ Kenan zẹ vbene uwa vbe ye.” 31 Emwa Gad kevbe Riubẹn keghi wanniẹn wẹẹ, “Enọwanrẹn, ma gha ru vbene Nọyaẹnmwa khare. 32 Vbene irẹn na re ọkaokuo, ma gha khian la otọe Kenan ne a ya khọn okuo ne emwi ni rre odẹ ahọ ọghe Jọdan na miẹn ehe na khian ọghomwa.” 33 Ẹre Mosis na mu otọe ọba Saihọn ọghe Amọri kevbe ọba Ọg ọghe Basian kevbe avbe ẹvbo ni lẹga ẹre hia ne ẹwae Gad kevbe Riubẹn kevbe a gha wa ẹwae Manasẹ ye ihe eva. 34 Ẹwae ọghe Gad keghi dọlegbe bọlọ avbe ẹvbo ne a gbe odin khinkhian ighẹ Dibọn. 35 Ata rọt, Aroẹ, Atrọt, Siofan, Jasa Jogbeha. 36 Bẹt Nimra kevbe Bẹt Haran. 37 Ẹwae Riubẹn keghi dọlegbe bọlọ Hesbọn, Eliala, Kiriateim. 38 Nebo, Bal Miọn (te a fi eni na werriẹ) kevbe Sibma. Iran munọ eni ughughan ne ẹvbo ne iran dọlegbe bọlọ. 39 Uniẹn ọghe Makia ne ovbi e Manasẹ keghi mu okuo gha rrie otọe Giliad, ọ keghi yin ẹnrẹn, ọ keghi khulo avbe emwa Amọri ni te rre evba kua. 40 Ẹre Mosis na mu Giliad ne ẹwae Makia ne iran gha rre evba. 41 Jea ne ovbi ẹwae Manasẹ na ya khọn avbe igue eso, ọ na gha tie iran Igue jea. 42 Noba keghi dekun Kenat kevbe igue ni rrọọ, ọ na he ẹre Noba zẹ vbe ne a tie irẹn.
33:1 Ehe ne avbe ivbi Izrẹl na gbe agọ vbe iran kpao vbe Igipt rre vbene Mosis kevbe Erọn na gha viọ iran khian ọre ena khin. 2 Zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama rẹn, e Mosis kegha gbẹnnẹ eni ehe ne iran na gbe agọ hia ye otọ. 3 Ikpẹdẹ ekesugie vbe uki ne okaro ọghe ukpo ẹdẹ ne ọ lele Alagberra ne okaro, ọ re ivbi Izrẹl na kpa hin Igipt rre. Vbene Nọyaẹnmwa na degue iran, iran keghi si kpao vbe ẹvbo Ramesis vbe sirra ivbi Igipt hia. 4 Vbe iran wa re emọ ọdiọn iran ne Nọyaẹnmwa gbele ua. Ọ keghi ye emwi ne ọ ru na rhiema wẹ rẹn mwẹtin sẹ avbe ẹbọ Igipt. 5 Ivbi Izrẹl ghi kpa vbe Ramesis rre, iran na ya gbe agọ vbe Sukọt. 6 Iran ghi kpa vbe Sukọt rre, iran na ya gbe agọ ye Etam vbe a khian la ẹgbo fo. 7 Evba iran keghi werriegbe gha die Pi-Hahirọt vbe odẹ ahọ ọghe Baal Zefọn, iran keghi gbe agọ ye ọkpẹn Migdọl. 8 Iran ghi kpao vbe Pi-Hahirọt rre, iran keghi la odẹ okun Nọbaa gberra la uwu ẹgbo. Iran ghi ya ikpẹdẹ eha khian la uwu ẹgbo Etam, iran keghi ya gbe agọ ye Mara. 9 lran ghi kpao vba, iran kegha rrie Elim; iran na vbe gbe agọ ye evba rhunmwuda; ẹzẹ iweva kevbe udin ekigbe siyenẹ kegha rre evba. 10 lran keghi kpa vbe Elim rre, iran na ya gbe agọ ye ọkpẹn Ẹzẹ Suẹz. 11 Ehe ne iran na vbe yakọ kegha re ẹgbo Sin. 12 Iran keghi vbe ya gbe agọ ye Dọfka. 13 Iyeke ọnii, iran kegha rrie Alus. 14 Iran keghi ke evba gha rrie Rẹfidim, ehe ne emwa nii na ma miẹn amẹ wọn. 15-37 Ke Rẹfidim ya sẹ Oke Họ, iran ke gbe agọ ye avbe ehe ne a ra sunu yi na: Ato Sainai, Kibrot Hatava, (ra ldin Orriarria), Hazẹrot, Ritma, Oke Ramọn Pẹrẹs, Libna, Risu, Kehelata, Oke Siẹfa, Harada, Makalot, Tahat, Tẹra, Mitka, Hasmona, Moserot, Bene Jakan, Họ Hagidgad, Jotbata, Abrona, Eziọngeba, ẹgbo Zin (ọnii nọ wẹ Kedẹs) kevbe Oke Họ ne ọ rre ọkpẹn otọe Idọm. 38-39 Vbe ikpẹdẹ ne okaro vbe uki ne ogisẹn ọghe ukpo iyeva ne Izrẹl kpao vbe Igipt rre, Erọn ne ohẹn keghi hin Oke Họ zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama rẹn, ọ keghi wu vbe evba vbe ọ rre ọmọ ukpo eha yan iyehan (123). 40 Ọba Arad ne odẹ ekẹn Kenan keghi họn wẹ ivbi Izrẹl dee. 41-49 Ke Họ ya sẹ otọ ne ọhẹnhẹn ọghe Moab, ehe ne ivbi Izrẹl na gbe agọ ọre ena khin: Zalmona, Punọn, Obọt, itowa Abarim vbe otọe Moab, Dibọn Gad, Almọn Diblateim, Oke Abarim vbe ọkpẹn oke Nebo kevbe otọe ne ọ rriẹe ọghe Moab ne ọ rre iyeke Jọdan vbe a gha fiaẹn rra vbe Jẹriko, vbe ẹkpo Bẹt Josimot kevbe Iya Akasia. 50 A ghi sẹ otọe ne ọ rriẹ ọghe Moab ne ọ rre iyeke Jọdan vbe a gha la Jẹriko, e Nọyaẹnmwa keghi ru avbe igiodẹ na ma e Mosis. 51 Ne ọ tama avbe ivbi Izrẹl wẹẹ, “Wa gha fian Jọdan rra gha rrie otọe Kenan, 52 wa ghẹ mwẹ wa ma khulo emwa ni rre otọe nii hia hinrre. Wa ghi dunmwu amazẹ iran ne a ya okuta ra ematọn ru ruan, deba ehe ne iran na ga hia. 53 Wa mu otọe nii ne uwa yin ẹnrẹn rhunmwuda te I ya ẹe ne uwa. 54 Wa ghi ghae otọe nii gba dọmwade ẹwae kevbe uniẹn ni rrọọ obọ, a ghi mu ne ọkpọlọ ne ẹwae ne ọkpọlọ, kevbe ne kherhe ne ẹwae ne kherhe. 55 Sokpan, a deghẹ wa ma khulo emwa ni rre otọe nii ladian, iran ni kẹe rre vbọ, te iran ra gha ye vbe iku dan vbe aro uwa, kevbe igban vbe efẹn uwa, iran gha vbe guwa gbinna. 56 A deghẹ wa ma khulo iran ladian, vbene I khare I gha fuan iran an, erriọ I ra fuẹn uwa a.”
(Nọm 33:54) Wa ghi ghae otọe nii gba dọmwade ẹwae kevbe uniẹn ni rrọọ obọ, a ghi mu ne ọkpọlọ ne ẹwae ne ọkpọlọ, kevbe ne kherhe ne ẹwae ne kherhe.
(Nọm 32:28-42) Ẹre Mosis ghi na khama Eliaza, e Jọsua kevbe avbe ekaolotu ivbi Izrẹl nekpa wẹẹ, 29 A deghẹ emwa Gad kevbe Riubẹn fian Jọdan rra, vbe ne iran na mu egbe ne iran ya khọn vbe okuo nii ne Nọyaẹnmwa na re ọkaokuo, a na ghi vbe miẹn wẹ vbe ekpa iyobọ iran ọre uwa na sẹtin khọn miẹn otọe nii, wa ghi mu otọ Giliad ne iran ne ọ gha re ọghe iran. 30 Sokpan, adeghẹ iran ma fian Jọdan rra ne iran lele uwa gha rrie okuo, a ghi rhie ne ọ sẹ iran egbe ne iran vbe emwi ni rre otọ Kenan zẹ vbene uwa vbe ye.” 31 Emwa Gad kevbe Riubẹn keghi wanniẹn wẹẹ, “Enọwanrẹn, ma gha ru vbene Nọyaẹnmwa khare. 32 Vbene irẹn na re ọkaokuo, ma gha khian la otọe Kenan ne a ya khọn okuo ne emwi ni rre odẹ ahọ ọghe Jọdan na miẹn ehe na khian ọghomwa.” 33 Ẹre Mosis na mu otọe ọba Saihọn ọghe Amọri kevbe ọba Ọg ọghe Basian kevbe avbe ẹvbo ni lẹga ẹre hia ne ẹwae Gad kevbe Riubẹn kevbe a gha wa ẹwae Manasẹ ye ihe eva. 34 Ẹwae ọghe Gad keghi dọlegbe bọlọ avbe ẹvbo ne a gbe odin khinkhian ighẹ Dibọn. 35 Ata rọt, Aroẹ, Atrọt, Siofan, Jasa Jogbeha. 36 Bẹt Nimra kevbe Bẹt Haran. 37 Ẹwae Riubẹn keghi dọlegbe bọlọ Hesbọn, Eliala, Kiriateim. 38 Nebo, Bal Miọn (te a fi eni na werriẹ) kevbe Sibma. Iran munọ eni ughughan ne ẹvbo ne iran dọlegbe bọlọ. 39 Uniẹn ọghe Makia ne ovbi e Manasẹ keghi mu okuo gha rrie otọe Giliad, ọ keghi yin ẹnrẹn, ọ keghi khulo avbe emwa Amọri ni te rre evba kua. 40 Ẹre Mosis na mu Giliad ne ẹwae Makia ne iran gha rre evba. 41 Jea ne ovbi ẹwae Manasẹ na ya khọn avbe igue eso, ọ na gha tie iran Igue jea. 42 Noba keghi dekun Kenat kevbe igue ni rrọọ, ọ na he ẹre Noba zẹ vbe ne a tie irẹn.
“Wa Ghẹ Mwẹ Wa Ma Khulo Emwa Ni Rre Otọ Nii Hia”
(Nọm 33:52) wa ghẹ mwẹ wa ma khulo emwa ni rre otọe nii hia hinrre. Wa ghi dunmwu amazẹ iran ne a ya okuta ra ematọn ru ruan, deba ehe ne iran na ga hia.
(Nọm 33:53) Wa mu otọe nii ne uwa yin ẹnrẹn rhunmwuda te I ya ẹe ne uwa.
(Nọm 33:55, 56) Sokpan, a deghẹ wa ma khulo emwa ni rre otọe nii ladian, iran ni kẹe rre vbọ, te iran ra gha ye vbe iku dan vbe aro uwa, kevbe igban vbe efẹn uwa, iran gha vbe guwa gbinna. 56 A deghẹ wa ma khulo iran ladian, vbene I khare I gha fuan iran an, erriọ I ra fuẹn uwa a.”
(Jems 1:21) Rhunmwuda ọnii nian, wa zobọ vbe avbe uyinmwẹ iruẹn, ne ọ maghan ọmwa kevbe uyinmwẹ dan hia, wa zẹ egbe obọ ne Osanobua, ne uwa vbe rhan obọ miẹn ẹmwẹ ne ọ kọ ye uwa ekhọe, ne ọ gha sẹtin miẹn uwa fan.
EMWI NỌ GHA YA RUẸ GHA SỌYẸNMWẸ IWINNA IKPORHU SAYỌ
(Mat 5:14-16) “Wa ọrọre uwanmwẹ agbọn na hia, ẹvbo ne a bọ ye uhunmwu oke i gia rhie lẹre. 15 A i ra rhukpa nẹ ne a ya ọkpan rhuẹe ginna otọ, erhan ọmukpa ọre a mu ẹn yan ne emwa ni rre owa hia miẹn ehe na yae gha bẹghe odẹ. 16 Erriọ nọ zẹẹ, wa gie ukpa rua gha ba ẹse vbe odaro agbọn, ne iran miẹn ehe na lekpa uyinmwẹ esi ne uwa yin gha rho erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi vbe uyi.
(Mak 2:21) “Ọmwa i ra fian ukpọn ọgbọngbọn ya te ukpọn ne ọ rẹhua nẹ, ọ gha ruẹe, ọgbọngbọn nii ghi yanghan ne ọ rẹhu nẹ nii, ọ ghi wa dọlegbe yanghan sayọ.
(Luk 14:7-11) Jesu ghi ghe vbene emwa ne a tie re sinmwi egbe ye ehe ne ọ maan sẹ hẹẹ, ọ keghi kpa itan na ma iran, 8 “Ọmwa gha tie ruẹ ye ehe evbare irhiọha ghẹ ya tota ye ehe ne ọ maan sẹ ehia, rhunmwuda a sẹtin miẹn wẹ a vbe tie emwa ne ọ sẹ ruẹ. 9 Ọmwa ne ọ yan owa ne ọ tie uwa eva gha ghi rre, ọ ghi do tama ruẹn wẹẹ, ‘Kpaegbe nẹẹn tota ye emwa.’ Ẹghẹ nii ekhue ghi mu uẹn, u ghi ya tota ye odieke gbaan. 10 Ne ọ maan sẹ ọrọre wẹẹ, a gha tie ruẹ, ya tota ye odieke gbaan, ne a miẹn wẹ ọmwa ne ọ tie ruẹ gha ghi rre, ọ ghi tama ruẹn wẹ, ‘Ọse mwẹ, larre do tota ye ehe ne ọ maan sẹ vbe edinran.’ Ẹghẹ nii, u ghi ye gẹdẹgbẹẹ vbe aro iran ne a tiere nii. 11 Rhunmwuda, ọmwa ne ọ tọn egbe mu, a gha mu ẹn rriotọ, ọmwa ne ọ vbe mu egbe ẹre rriotọ, a gha tọẹn mu.”
(Luk 5:2-11) Rẹn keghi ya bẹghe okọ eva ne a dere, avbe ọgbehẹn kpao hin uwu ẹre rre nẹ, iran ra ya họ ọga ne a ya gbe ehẹn ọghe iran. 3 Jesu keghi la ọkpa vbe avbe okọ nii, ọghe Saimọn, ọ na wẹ ne ọ sua ẹre la uwu ẹzẹ kherhe. Jesu keghi tota ye uwu okọ nii ọ na ke evba gha ma emwa ni bun ni emwi. 4 Ọ ghi guan fo nẹ, ọ tama Saimọn wẹẹ, “Sua okọ sikẹ uwu odin ne uwẹ kevbe avbe ihua fi ọga ya munnọ ehẹn.” 5 Saimọn wanniẹn wẹẹ, “Arowa, vbe ne ima winna sẹ ne asọn, ma ma mu emwi rhọkpa, sokpan vbene u ghi na tae nẹ, I gha fi nene ọga.” 6 Iran keghi fi ọga ni, ehẹn ne iran munnọ ẹn keghi bun sẹrriọ wẹ te ọga ghi te ra sọọ. 7 Iran keghi ye obọ tie ihua iran ni rre okọ nọkpa ne iran do yi iran obọ, iran keghi rre, iran keghi viọ ehẹn ni ye nene okọ eva vuọn sẹrriọ wẹ te iran ghi te ra dinmwi. 8 Ugbẹn vbe Saimọn Pita ghi miẹn emwi ne ọ sunu, ọ fan fi iguẹ vbe odaro Jesu, ọ wẹẹ, “Kpao vbe ehe ne imẹ ye rre Nọyaẹnmwa rhunmwuda ọmwa orukhọ mẹ khin!” 9 Unu keghi yan ẹn kevbe iran ni gu ẹe rre evba ye ubunmwẹ ehẹn ne iran gbe. 10 Erriọ gha ye ne avbe ogieva ẹre ighẹ Jems vbe Jọn ne ivbi e Zẹbede. Jesu keghi tama Saimọn wẹẹ, “Ghẹ mu ohan, ke ẹghẹ na kpao emwa ne agbọn u ghi ra gha munnọ.” 11 Iran keghi si okọ de ye oke, iran sẹ emwi hia rae, iran na lele Jesu.
(Jọn 4:7-15) Okhuo ọkpa, ovbi e Sameria keghi do sa amẹ, Jesu keghi tama rẹn wẹẹ, “Sa amẹ mẹ wọn.” 8 (Avbe erhuanegbe ẹre ladian gha rrie adesẹ ore ẹvbo ne iran ya dẹ evbare.) 9 Okhuo Sameria nii wanniẹn wẹẹ, “Wẹ ne Ju, vbe u a gu nọ imẹ ne ọmwa Sameria hẹ wẹ ne I sa amẹ nuẹn wọn.” (Rhunmwuda avbe Ju kevbe emwa Sameria i gba fi obọ ye ọkpan ọkpa.) 10 Jesu wanniẹn wẹẹ, “Akpawẹ te u rẹn emwi ne Osanobua ya ru ọmwa ẹse ke ọmwa ne ọ wẹ ne u sa amẹ ne irẹn wọn, te u gha nọ rẹn, rẹn gha ghi vbe sa amẹ arrọọ nuẹn.” 11 Okhuo nii wanniẹn wẹẹ, “Enọwanrẹn, u i mwẹ ikoroba, uhae na wa vbe dinmwi. De ehe ne a gha na te miẹn nene amẹ arrọọ yi? 12 Jekọb ne erha mwa odede ọre ọ mu uhae na ne ima, rẹn kevbe ivbi ẹre kevbe emwi irri ẹre hia wọn vbọ. Te uwẹ ghi wẹ, u kpọlọ sẹ Jekọb ne erha mwa ra?” 13 Jesu wanniẹn wẹẹ, “Ọmwa gha wọn vbe amẹ na, ohanmwẹ amẹ gha ye vbe dọlegbe gbe ẹe. 14 Sokpan ọmwa ne ọ rhirhi wọn vbe amẹ ne imẹ gha sa nẹẹn ohanmwẹ amẹ i ghi dọlegbe gbe ẹe ẹdẹ. Rhunmwuda amẹ ne I gha sa nẹẹn gha khian uhunmwu ẹzẹ vbe uwu irẹn, ọ ghi gha rhie amẹ arrọọ nẹẹn, ọ ghi vbe rhie arrọọ ne ẹ i mwẹ ọfo nẹẹn.” 15 Okhuo nii tama rẹn wẹẹ, “Enọmwanrẹn, sa ne imẹ vbe nene amẹ ne ovbamẹ ghẹ ghi dọlegbe gbe mwẹ, ne I ghẹ ghi vbe rre do gha sa amẹ.”
(Rom 5:12) Obọ orhiọnkpa kẹkan ọre orukhọ la la agbọn, orukhọ keghi rhie uwu mwẹ obọ gha dee. Emwi ne ọ ghi ke ẹre ikian ọrọre wẹ uwu keghi sẹ egbe emwa ni rre agbọn na hia, rhunmwuda ighẹ ima hia ọre ọ ru orukhọ.
MAY 24-30
(NỌMBAS 34-36) E Nọyaẹnmwa keghi ru avbe igiodẹ na ne Mosis. 2 Ne ọ ma avbe ivbi Izrẹl re: “Wa gha la otọ Kenan, otọe ne I mu ne uwa, eke ne ọ gha re uwu otọe uwa ọre ena khin. 3 Odẹ ekẹn ne ọ rrọọ ghi ke ẹgbo e Zin lele ehe ne otọe ldọm lae gha dee. Ọ ghi suẹn vbe odẹ ekẹn ọghe okun nọwuu. 4 Ọ ghi la ghe igọgọ ekẹn gha rrie odẹ Akrabim Pas, ọ ghi ye gha khian ya sẹ Zin vbe odẹ ekẹn gban-an ya sẹ Kedẹs Banian. Ọ ghi ke evba hie uhunmwu da odẹ okuọ ya sẹ Haza Ada gha rrie Azmọn. 5 Ọ ghi ke evba rhie uhunmwu da odẹ ẹzẹ vbe Igipt, ọ ghi ya fo vbe Meditẹrrenian. 6 “Ehe ne ọ ra sẹ vbe odẹ orrie ọrọre Okun Meditẹrrenian. 7 “Ehe ne ọ ra lele vbe odẹ okuọ ghi la uviẹn Meditẹrrenian ya sẹ Oke Họ, ọ ghi ke evba gha rrie Hamat Pas. 8 Ọ ghi ye ya sẹ Zẹdad. 9 Ke Zifọn, ọ ghi ya fo vbe Haza Enan. 10 “Odẹ ahọ vbọ ghi lele uviẹn ke Haza Enan kpao ya sẹ Siefan. 11 Ọ ghi gban egbe ghe odẹ ekẹn ya sẹ Habẹl, odẹ ahọ ya Ain, ọ ghi lele evba ya sẹ oke ne ọ rre odẹ ahọ ọghe ikpogho Okun Galili. 12 Ọ ghi laghe odẹ ekẹn kevbe Ẹzẹ Jọdan ya sẹ Okun Nọwuu. “Ena ọ gha re ehe ne otọe uwa sẹe vbe igienenẹ.” 13 Ẹre Mosis na tama ivbi Izrẹl wẹẹ, “Otọe ne uwa ra yan uta yi ya ghae ọre ọna khin, otọe ne Nọyaẹnmwa ya ne ẹwae ihinrin vbe ukhiọnmwẹ. 14 Ẹwae ọghe Riubẹn kevbe Gad kevbe obọkpa ne ọ laghe odẹ ahọ ọghe Manasẹ, ọghe iran obọ nẹ, ne a ghae ne iran zẹ vbe dọmwade ẹgbẹe. 15 Vbe odẹ ahọ ọghe Jọdan, ehe ne ọ na mu aro da e Jẹriko!” 16 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 17 “Eliaza ne ohẹn ne ovbi e Erọn gha guẹ ghae avbe otọe nii kevbe e Jọsua ne ovbi e Nọn. 18 U ghi vbe rhie ọkaolotu ọkpọkpa vbe dọmwade ẹwae ni rrọọ ne iran vbe gu iran gha ẹre.” 19-28 Vbe nia: E Juda, E Kelẹb ne ovbi Jefunẹ. E Simiọn, E Sielumiẹl ne ovbi Amihub. E Bẹnjamin, Elidad ne ovbi Kislọn. E Dan, E Buki ne ovbi Jogli. E Manasẹ, E Hanniẹl ne ovbi Efọd. Ifreim, E Kemuẹl ne ovbi e Siftan. E Zẹbulọm, Eliazafan ne ovbi Panak. Isaaka, e Patiẹl ne ovbi Azan. Asia, Ahihud ne ovbi Sielomi. E Naftali, e Pẹdahẹl ne ovbi Amihud. 29 Iran na ọrọre emwa ne Nọyaẹnmwa zẹe ne iran gha ghae emwi ne ivbi Izrẹl vbe otọe Kenan.
35:1 A ghi sẹ otọe nọ rriẹe Moab vbe iyeke Jọdan vbe a gha ke Jẹriko fian ẹn rra, e Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 2 “Tama ivbi Izrẹl wẹ ne iran mu ẹvbo eso ne avbe Livai dia deba otọ ne aranmwẹ na rria eso lẹga ẹvbo nii. 3 Avbe ẹvbo na ghi do khian ọghe avbe Livai, iran ghi gha yin ẹnrẹn. Ehe ne aranmwẹ na rria nii ghi gha re ne avbe ẹmila iran kevbe avbe aranmwẹ ọvbehe gha na gha rria. 4 Otọe erria nii ghi wa ke ekẹn ne a gbe lẹga ẹvbo kpao, ọ ghi gha re ibata arriava vbe iyisẹn lẹga egbe. 5 A ghi mwa rẹn vbe ne a gha na miẹn wẹ umwọmwẹ nọ vbe igienenẹ, ibata arriaisẹn vbe ehe ne a rhirhi mu aro da vbọ vbe ne ẹvbo nii gha na gha rre adesẹneva. 6 Wa ghi mu ẹvbo ehan ne a gha lẹ fi ne avbe Livai, ehe ne ọmwa gha sẹtin lẹ gha rrie a deghẹ ọ gbe ọmwa ran vbe ne ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn, wa ghi vbe mu ẹvbo eva yan iyeva ọvbehe ba iran ẹre. 7 Ehia ghi do gha re eva irrọvbe kigbesiyeha (48) kẹe kevbe ehe ne avbe aranmwẹ na rria ni rrọ. 8 Vbene ẹwae kpọlọ ọre a gha ya gha ta ẹvbo ne a gha mu ne avbe Livai.” 9 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹ ne ọ, 10 tama ivbi Izrẹl wẹẹ: “Wa ghẹ ghi fian Jọdan rra nẹ, wa na la otọe Kenan, 11 wa ghi zẹlẹ ẹvbo ne ọmwa gha a lẹfi a deghẹ ọ gbe ọmwa ran vbe nẹ i na re ẹmwẹ ọnrẹn. 12 Evba ọre ọ gha na miẹn uhunmwu vbe obọ etẹn ọmwa ne ọ wu nii, ni ho ne iran rria ikhi. A ghẹ gbe ọmwa ne a ba ẹre ifi ẹzọ izigha rua vbe ẹi re te a gui ẹzọ ẹre nẹ vbe sirra emwa hia. 13 “Wa zẹlẹ ẹvbo ehan. 14 Eha vbe odẹ ekẹn Jọdan kevbe eha vbe otọ Kenan. 15 Ena ghi gha re ehe ne a na lẹfe ne ivbi Izrẹl ra avbe orhunmwuyẹn ni do yin ẹvbo nii vbe ovbi ẹghẹ kherhe ra te ọ wa do yin ọghe etẹbitẹ. Ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran vbe ne ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn, sẹtin le gha rrie ọkpa vbọ. 16-18 Sokpan, a deghẹ ọmwa ya emwi igbinna gbe ọmwa ran, a deghẹ ematọn nọ ra okuta ra erhan, ọ rriabe izigha, te a gha gbẹe rua. 19 Ọtẹn ọmwa ne ọ wu nii, ne ọ ghi sikẹ ọre sẹ ọ re ọ bi ye ọre egbe ne ọ gbe ọmwa ne ọ dizigha nii uan. Ọ gha miẹn ọẹn, ọ ghi gbẹe. 20 “A deghẹ ohu ọmwa mu ọmwa, ọ na gbe ẹe rua, ọ re te ọ sua ẹre gbotọ nọ ra te ọ fi emwi gbe ẹe. 21 Te ọ gbe ẹre ekpa, te ọ dizigha, a ghi gbe ẹe rua. Ọtẹn ọmwa ne ọ wu nii ne ọ ghi sikẹ ọre sẹ, ọ re ọ bi ye ọre egbe ne ọ ghi gbe ẹe rua, ighẹ izigha nii, ehe ne ọ rhirhi na miẹn ọẹn, ọ ghi gbẹe rua. 22 Sokpan, gia kha ghẹ ọmwa gbe ọmwa ne iran i gba mwẹ egbe ẹzọ rua, ọ re te ọ sua ẹre gbe otọ ra te ọ fi emwi gbe ẹe. 23 Ra ne a kha wẹẹ, te ọmwa fi okuta gbe ọmwa ran vbe ne ọ ma na bẹghe ẹre, ra vbe ne ọ ma na zẹ iro ikuan egbe ghe ẹre, ra ọmwa ne ẹ i re oghian rẹn. 24 Ọ gha ye vberriọ, ẹvbo ghi bu ohiẹn ne ọmwa ne ọ gbe ọmwa nii uan, ighẹ ẹ i re etẹn ọmwa nọ wu nii, ni ho ne iran rria ikhi. 25 Ẹvbo ghi wọlọ ọmwa ne ọ dizigha ọyẹvbu nii hin obọ etẹn ọmwa nọ wuu nii rre, a ghi gie ẹre werriegbe gha rrie ẹvbo ne a lẹgbinna nii, ehe ne ọ lẹ gha rrie. Ọ ghi gha rre evba ogie ohẹn ne ọ rrọọ vbe ẹghẹ nii te do wu. 26 “A deghẹ ọmwa ne ọ dizigha ọyẹvbu nii kpao hin ẹvbo ne ọ lẹ gha rrie, 27 ọ re etẹn ọmwa ne ọ wu nii na miẹn ọẹn, iran na gbẹe rua, egbe irria ikhi vbe rriọ a i tie ẹre izigha. 28 Ọmwa ne ọ dizigha ọyẹvbu nii ghi gha rre ẹvbo ne a lẹgbinna ne ọ ye, ogie ohẹn ne ọ rrọ te do wu, sokpan vbe iyeke ọnii, ọ sẹtin dọlegbe gha die owa. 29 Uhi na dekun uwa kevbe avbe ivbi uwa, ehekehe ne uwa a rhirhi gha ye. 30 “A gha ba ọmwa ifi ẹzọ izigha, a ghẹ bu ohiẹn uwu gbẹe vbe ẹi re te a miẹn osẹe eva ra ni bun sẹ ọni, osẹe arhiọnkpa ma sẹ ne a gha ya bu ohiẹn izigha. 31 Te a gha gbe izigha rua. Ẹ i sẹtin zẹ igho ya fan egbe ẹre fua vbọ. 32 A ghẹ gie ọmwa ne ọ lẹ gha rrie ẹvbo ne a lẹgbinna zẹ igho ne ọ miẹn ehe na gha die owa ogie ohẹn ne ọ rrọọ te do wu. 33 Wa gha ru ẹe vbe rriọ, wa gha mu awua ye otọ ne uwa ye. Te izigha si awua rrie ẹvbo, odẹ ne a la họnmwẹ otọ ne a na dizigha ne awua lahin rre i rrọọ gberra ne a gbe izigha ni uan.” 34 Wa ghẹ mu awua ye otọ ne uwa ye, rhunmwuda mẹ ne Nọyaẹnmwa deba ẹre, te imẹ rre uwu ẹbu ivbi Izrẹl.
36:1 Avbe ọkaẹgbẹe ni rre ẹwae Giliad, ovbi Makia, kevbe eyẹ Manasẹ ne ovbi e Josẹf keghi bu e Mosis kevbe avbe ọkaolotu nekpa. 2 Iran keghi kha wẹẹ, “E Nọyaẹnmwa tama uwa ne uwa yan uta ya gha otọ ne ivbi Izrẹl, ọ ke vbe wẹ ne uwa viọ emwi ọtẹnmwa ighẹ Zẹlofehad ne avbe ivbi ẹre ne ikhuo. 3 Sokpan, yerre wẹ, iran gha ya rọnmwẹ ọdọ vbe ẹwae ọvbehe, avbe emwi nii ghi khian ọghe ẹwae nii, emwi ne a te ghae si ima obọ ghi gha dibu. 4 Ọ gha ghi sẹ ukpo ne a viọ emwi ne a te khiẹn nẹ werriegbe ne enarẹn, emwi ivbi Zẹlofehad ne ikhuo ghi khian ne a ghi mu ba ọghe ẹwae ne iran na rọnmwẹ ọdọ fẹẹrẹ: ọ ghi fe ẹwae ima fua.” 5 Ẹre Mosis na ta ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa tama rẹn ma ivbi Izrẹl. Ọ wẹẹ, “Ẹmwata ọre ẹwae Manasẹ tae. 6 Rhunmwuda ọnii nian, ivbi e Zẹlofehad sẹtin rọnmwẹ ọdọ ne ọ yẹ iran, sokpan, ọ kere ne ọ gha re ivbi ẹwae ọghe iran. 7 Emwi ne ivbi Izrẹl mwẹ hia, ẹwae iran ọ re ọ kere ne ọ gha ye. 8 Okhuo ne ọ rhirhi rri ukhu vbe ẹwae Izrẹl, uwu ẹwae nii ọre ọ gha na vbe gha zẹ ọdọ ne ọ gha rọnmwẹ. Odẹ vbe nian; ivbi Izrẹl gha sẹtin gha rri ukhu avbe erha iran odede. 9 Avbe emwi i ghi ra kpao vbe obọ ẹwae ọkpa la ọvbehe. Dọmwade ẹwae ghi gha re ne ọ yan emwi ẹnrẹn.” 10-11 Ẹre Mala, Taza, Hogla, Milka kevbe Noa ne ivbi Zẹlofehad ne ikhuo na ru zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama e Mosis, iran rọnmwẹ avbe emwa ne iran gba re eyeyẹ. 12 Iran keghi rọnmwẹ ọdọ vbe uniẹn Manasẹ ne ovbi e Josẹf, emwi iran kegha rre obọ ẹwae erha iran. 13 Enena ọrọre emwamwa kevbe ilele ne Nọyaẹnmwa viọ ne Mosis viọ ne ivbi Izrẹl vbe avbe otọe ne ọ rriẹe ọghe Moab vbe a la Jẹriko fian Ẹzẹ Jọdan rra.
(Nọm 35:31) Te a gha gbe izigha rua. Ẹ i sẹtin zẹ igho ya fan egbe ẹre fua vbọ.
(Nọm 34:1-15) E Nọyaẹnmwa keghi ru avbe igiodẹ na ne Mosis. 2 Ne ọ ma avbe ivbi Izrẹl re: “Wa gha la otọ Kenan, otọe ne I mu ne uwa, eke ne ọ gha re uwu otọe uwa ọre ena khin. 3 Odẹ ekẹn ne ọ rrọọ ghi ke ẹgbo e Zin lele ehe ne otọe ldọm lae gha dee. Ọ ghi suẹn vbe odẹ ekẹn ọghe okun nọwuu. 4 Ọ ghi la ghe igọgọ ekẹn gha rrie odẹ Akrabim Pas, ọ ghi ye gha khian ya sẹ Zin vbe odẹ ekẹn gban-an ya sẹ Kedẹs Banian. Ọ ghi ke evba hie uhunmwu da odẹ okuọ ya sẹ Haza Ada gha rrie Azmọn. 5 Ọ ghi ke evba rhie uhunmwu da odẹ ẹzẹ vbe Igipt, ọ ghi ya fo vbe Meditẹrrenian. 6 “Ehe ne ọ ra sẹ vbe odẹ orrie ọrọre Okun Meditẹrrenian. 7 “Ehe ne ọ ra lele vbe odẹ okuọ ghi la uviẹn Meditẹrrenian ya sẹ Oke Họ, ọ ghi ke evba gha rrie Hamat Pas. 8 Ọ ghi ye ya sẹ Zẹdad. 9 Ke Zifọn, ọ ghi ya fo vbe Haza Enan. 10 “Odẹ ahọ vbọ ghi lele uviẹn ke Haza Enan kpao ya sẹ Siefan. 11 Ọ ghi gban egbe ghe odẹ ekẹn ya sẹ Habẹl, odẹ ahọ ya Ain, ọ ghi lele evba ya sẹ oke ne ọ rre odẹ ahọ ọghe ikpogho Okun Galili. 12 Ọ ghi laghe odẹ ekẹn kevbe Ẹzẹ Jọdan ya sẹ Okun Nọwuu. “Ena ọ gha re ehe ne otọe uwa sẹe vbe igienenẹ.” 13 Ẹre Mosis na tama ivbi Izrẹl wẹẹ, “Otọe ne uwa ra yan uta yi ya ghae ọre ọna khin, otọe ne Nọyaẹnmwa ya ne ẹwae ihinrin vbe ukhiọnmwẹ. 14 Ẹwae ọghe Riubẹn kevbe Gad kevbe obọkpa ne ọ laghe odẹ ahọ ọghe Manasẹ, ọghe iran obọ nẹ, ne a ghae ne iran zẹ vbe dọmwade ẹgbẹe. 15 Vbe odẹ ahọ ọghe Jọdan, ehe ne ọ na mu aro da e Jẹriko!”
Lẹgbinna E Jehova
(Nọm 35:15) Ena ghi gha re ehe ne a na lẹfe ne ivbi Izrẹl ra avbe orhunmwuyẹn ni do yin ẹvbo nii vbe ovbi ẹghẹ kherhe ra te ọ wa do yin ọghe etẹbitẹ. Ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran vbe ne ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn, sẹtin le gha rrie ọkpa vbọ.
(Nọm 35:24) Ọ gha ye vberriọ, ẹvbo ghi bu ohiẹn ne ọmwa ne ọ gbe ọmwa nii uan, ighẹ ẹ i re etẹn ọmwa nọ wu nii, ni ho ne iran rria ikhi.
(Nọm 35:25) Ẹvbo ghi wọlọ ọmwa ne ọ dizigha ọyẹvbu nii hin obọ etẹn ọmwa nọ wuu nii rre, a ghi gie ẹre werriegbe gha rrie ẹvbo ne a lẹgbinna nii, ehe ne ọ lẹ gha rrie. Ọ ghi gha rre evba ogie ohẹn ne ọ rrọọ vbe ẹghẹ nii te do wu.
Ahoẹmwọmwa Ẹre Ọ Ya E Jehova Gbe Ọmwa Hin Ọkhọ Rre
(Rom 12:1) Rhunmwuda ọnii etẹn mwẹ, I la ekpa itohan nọkhua ọghe Osanobua ghe emwa rinmwian uwa ne uwa ya egbe uwa fi ohan ne Osanobua zẹ vbe emwi izọ ese ne ọ ye rre agbọn, ne ọ mu aro ye ẹmwẹ iwinna ẹnrẹn, kevbe ne ọ vbe yẹ ọre. Ọnọna ọrọre ugamwẹ ẹmwata ne uwa gha rhie nẹẹn.
(Hib 12:10, 11) Ovbi ẹghẹ kherhe ọre erha ima vbe ọghe agbọn na, ya gbe ima hin ọkhọ rre zẹ vbene ọ vbe kei yi vbe aro iran. Sokpan te Osanobua ru ẹe, ne umamwẹ mwa, ne ima miẹn ehe na gu ẹe ghae vbe uhuanmwẹ ọnrẹn. 11 A gha gbe ima hin ọkhọ rre, vbobọ vbobọ nii, ọ ghi ye vbe ne a miẹn wẹ, te a wa ho ne a rhia ima ekhọe rua, ighẹ i re ne ọ ya ẹe rhiẹnrhiẹn. Sokpan ọ ghẹ ghi sẹ okiekie, avbe emwa ne a gu gui vberriọ dia ye odẹ, ghi do miẹn ẹdẹ agbọn nekhuẹrhẹ, ọghe ọmwa ẹmwata, rhie vbọ.
(Itan 10:7) A gha ye emwata rre zẹ vbe emwa ne a fiangbe, sokpan, banbanna a mianmian ọmwa dan nẹ.
(Jer 46:28) I gha bu uwa rre, I ghi do miẹn uwa fan I gha fuẹn ehia a ighẹ avbe ẹvbo ne I zagha uwa kui, sokpan, mẹ i ra fuẹn uwa a. Mẹ i ra sẹ uwa rae vbe ne a i na rri uwa oya hiehiere, sokpan, I gha rri uwa oya, I gha ru ẹe vbe ne ọ kei yi. Mẹ ne Nọyaẹnmwa guan nẹ.”
(Tai 1:13) Ẹmwata ọre ẹmwẹ ne ọ tae khin, rhunmwuda ọnii, u ghi gha kakabọ gu iran gui ye abakuru iran, ne iran miẹn ehe na gha mwẹ iyayi ne egbe rran rẹn.
(Itan 3:11, 12) Ovbimwẹ, e Nọyaẹnmwa gha dia ruẹ, kakabọ danmwehọ, u ghi vbe rhie ẹre zẹ vbe ẹmwẹ ne a tama ọmwa yotọ. 12 Emwa ne Nọyaẹnmwa ho ẹmwẹ ọnrẹn ọ re ọ dia ye odẹ, zẹ vbene erha dia ọmọ ne ọ ya hio ye odẹ.
(Itan 10:17) Ọmwa ne ọ rhie ehọ ye otọ vbe a gha gu ẹe gui, ọ gha di agbọn ya, sokpan, emwa ne ẹ i rhie wẹ rẹn gele ba emwi ku, te ọ rhie uhunmwu da ẹbe.
MAY 31–JUNE
(DIUTERONOMI 1-2) Ẹmwẹ ni rre ebe na keghi re avbe ẹmwẹ ne Mosis gu ivbi Izrẹl guan ẹkpo ne iran na gha rre otọ ẹgbo vbe odẹ ahọ ọghe Ẹzẹ Jọdan. Iran kegha rre Iya ọghe Jọdan vbe ọkpẹn Suf, ẹvbo ne a tie ẹre Paran kegha rre iran obọ ọkpa, avbe ẹvbo ne a tie ẹre Tofẹl, Leban, Hazẹrot kevbe Dizahab kegha rre iran obọ nọkpa. 2 (A gha la odẹ ẹvbo ne ọ rre uhunmwu oke ọghe Idọm, ikpẹdẹ owọrọ ọre a ya khian ke oke Sainai yasẹ Kedẹs Bania.) 3 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki ne ogiowọrọ vbe ọ rre ukpo iyeva ne iran ghi kpao vbe Igipt rre, e Mosis keghi talọ emwi hia ne Nọyaẹnmwa wẹ ne ọ tama emwa ni ma iran. 4 Ọna ke gha re iyeke vbe Nọyaẹnmwa ghi khọn Sihọn ne ọba Amọri ne ọ rriọba vbe Hesbọn nẹ, kevbe Ọg ne ọba Basian ne ọ rriọba vbe Astarrọt, kevbe Edrẹi. 5 Emwa nii ghi rre odẹ ahọ Jọdan vbe otọe Moab, e Mosis keghi suẹn gha rhan otọ uhi kevbe iruẹmwi ọghe Nọyaẹnmwa. 6 Ọ keghi kha wẹẹ, “Ẹghẹ ne ima na gha rre Oke Sainai, e Nọyaẹnmwa Osanobua ima keghi tama ima wẹẹ, ‘Wa kpẹe sẹ nẹ vbe uhunmwu oke na. 7 Wa kuọ agọ uwa sẹ otọ, ne uwa si okhian sikẹ odaro. Wa gha rrie ẹvbo ni rre uhunmwu oke ọghe Amọri kevbe avbe ehe ne avbe ẹdogbo iran hia ye vbe odẹ iya Jọdan, odẹ ẹvbo uhunmwu oke kevbe ẹvbo ni rre ugboghodo, ghe odẹ ẹvbo ni rre odẹ ekẹn kevbe eghute Meditẹrrenian Wa gha rrie otọe Kenan kevbe gberra Oke Lebanọn, rhinrin yasẹ Ẹzẹ nọkhua ighẹ Yufretes. 8 Ena ọrọre, otọ ne imẹ ne Nọyaẹnmwa yan rẹn wẹ I gha mu ne avbe erha uwa odede Ebraham, Aizik kevbe Jekọb, kevbe avbe ivbi iran, ọ re ena khin, wa gha khian ya yin ẹnrẹn.’” 9 E Mosis keghi kha wẹẹ, “I tama uwa ẹghẹ nii wẹẹ, ‘Ihẹ ọghe ne a gha vio uwa na khian khua mẹ gbe. Ẹtin imẹ ọkpa i sẹ ọe. 10 E Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa keghi gie uwa gha muan yọ zẹ vbe orhọnmwẹ ne aro iso. 11 Te Nọyaẹnmwa ne Osanobua avbe erha uwa gha gie uwa gha muan yọ ukhukhu arriaisẹn, zẹ vbene irẹn yan rẹn, ne ọ vbe gie agbọn ma uwa! 12 Sokpan vbe imẹ ọkpa ra sẹtin mu ẹmwẹ ohiẹn uwa ne a bu ọrhẹnrhẹn yan uhunmwu hẹ? 13 Wa zẹlẹ emwa eso ni wan an, ni mwẹ irẹnmwi, kevbe ni rẹn agbọn vbe uwu uwa kevbe dọmwade ẹwae rre, I gha wẹ ne iran gha gbe aro ghe uwa.’ 14 “Wa keghi kue yọ wẹẹ emwi esi ne ọ kere ne a ru nọ. 15 Ọre I na viọ emwa ni wan an, kevbe ni rẹn agbọn vbe uwu avbe ekaolotu uwa ne uwa zẹlẹe vbe ẹwae uwa, I na wẹ ne iran gha gbearoghe uwa. Eso kegha gbearoghe arhin arriaisẹn vbọ, eso iyisẹn, eso ekigbesiyeha, eso igbe. I keghi ye vbe zẹlẹ emwa ọvbehe eso ye ukpo vbe uwu avbe ẹwae nii hia. 16 Vbe ẹghẹ nii, l keghi rhie igiodẹ ne iran wẹẹ, ‘Wa gha danmwehọ imuaẹmwẹ ni rre uwu avbe emwa uwa. Wa ghi gha bu ohiẹn ẹmwata, ọ re emwa uwa ọkpa ọ re ẹzọ sunu na ra te ọ vbe dekan avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo. 17 Wa ghẹ gbe ghe obọ okpa vbe uwa a bu ohiẹn hiehiere. Abọkpa nii wa ya gha bu ohiẹn hia, ọmwa ne ọ khọnrẹn wẹ ne ọ gha khin. Wa ghẹ mu ohan ọmwarhọkpa, rhunmwuda obọ Osanobua ọ re ohiẹn ne uwa bu ke rre. A deghẹ wa miẹn ohiẹn ne ọ wegbe sẹ uwa, wa ghi mu ẹẹn bu mwẹ gha dee ne I bu ẹre.’ 18 Ẹghẹ ọkpa nii ọ re I vbe ya rhie igiodẹ ma uwa vbe emwi ọvbehe hia ne uwa mwẹ ne uwa ra gha ru. 19 “Ma keghi ru zẹ vbene Nọyaẹnmwa gie. Ma si kẹ oke Sainai kao, ma na la ato nọkhua ne ọ mu ohan ne ọ rre odẹ ne a la ye ẹvbo oke emwa Amọri. Ma ghi sẹ Kedẹs Bania, 20 I na tama uwa wẹẹ, ‘Wa sẹ ẹvbo oke ọghe emwa Amọri, ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua ima mu ne ima nẹ nian. 21 Wa ghe, nene otọ ne Nọyaẹnmwa, ne Osanobua avbe erha uwa odede mu ne uwa ọre ọna khin, wa ya yin ẹnrẹn zẹ vbe ne ọ gie uwa, wa ghẹ gie ohan mu uwa, wa ghẹ gie ẹtin fo uwa!’ 22 “Sokpan, wa keghi bu mwẹ gha dee, do tama mwẹ wẹẹ, ‘Gie ima gie emwa ke odaro ima ne iran ya ghe otọe nii ghe, ne iran do tama mwa odẹ ne ọ maan sẹ na a gha la, ke egbe ore ẹvbo ni rre evba.’ 23 “Ọni keghi wa ye vbe emwi ne ọ ma ne ọ kere ne a ru, ọ re I na hannọ arhin iweva, ọkpọkpa ke ẹwae ọkpọkpa rre. 24 Iran kegha rrie ẹvbo uhunmwu oke yasẹ Iya Eskol, iran na ghe ẹre ghe. 25 Iran keghi miẹn ọmọ erhan eso vba, iran na kọlọ eso bu ima gha dee, iran na do kha wẹ otọe ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua mwa mu ne ima, otọe ne ọ ma emwi okọ ẹsẹse nọ. 26 “Sokpan, wa keghi sọtẹ, wa ma họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua, wa ma ya la otọe ni. 27 Wa na gha gui ẹzọ uwu unu wẹẹ, ‘E Nọyaẹnmwa khuiwu ima. Ọni ọ siẹ ne ọ na viọ ima ke Igipt ladian ne ọ silo ima ku avbe emwa Amọri na obọ, ne iran gbele ima uan. 28 Vbọzẹ ne ima gha na gha rrie evba. Ohan mu mwa. Emwa ne ima gie werriegbe rre do tama ima ighẹ emwa ni rre evba wegbe, iran kọnkọn sẹ ima. Iran wẹ ẹvbo ne a gbe ekẹn ne ọ yo sẹ iso gaa ọ re iran ye. Iran vbe miẹn avbe arhuanran vbe evba.’ 29 “Sokpan, I na tama uwa wẹẹ, ‘Wa ghẹ gie ohan emwa na mu uwa. 30 Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha ke odaro ne uwa, ọ gha vbe gbinna ne uwa vbene aro uwa vbe sọe ighẹ ọ ru ẹe vbe Igipt. 31 Kevbe uwu ato. Wa miẹn vbene ọ ya viọ uwa do sẹ emwa na hẹ ke odọ hia gha dee, zẹ vbene erha mu ovbi ẹre.’ 32 Sokpan egbe ne I ya talọ ẹmwẹ na hia, wa ma ye mu ẹtin yan Nọyaẹnmwa. 33 Ọmwa ne ọ gha ke odaro ne uwa vbe ẹghẹ hia ne ọ ya gha gualọ ehe ne uwa gha gbe agọ yi ye otọ khẹ uwa. Asọn gha rre, ọ ghi mu akpa orrẹ erhẹn yọ ya ke odaro ne uwa, avan gha rre ọ ghi gha re orrẹ okuku amẹ, ne ọ miẹn ehe na ma uwa odẹ. 34 “E Nọyaẹnmwa ghi họn vbe uwa gui ẹzọ uwunu, ohu ke mu ẹẹn. Ọ na wa yan tae wẹẹ, 35 ‘Wa ne orre dan na, ọkpa vbe uwu uwa ne ọ gha la otọ ne ọ ma emwi okọ ne I ve avbe erha uwa odede ẹre, ẹ i rrọọ. 36 E Kelẹb ne ovbi e Jefunẹ ọkpa ọ re ọ gha larọ. Rẹn wa gu obọmwẹ, otọe ne irẹn ya ghe ghe, I gha mu ẹẹn ne irẹn kevbe avbe ivbi ẹre.’ 37 Rhunmwuda uwa ọ re Nọyaẹnmwa na vbe gha mu ohu mwẹ, ọ na wẹ, ‘Wẹ nene Mosis tobọ ruẹ, wẹ i ra vbe la otọe nii. 38 Sokpan e Jọsua ne ovbi Nọn ne ọ yuẹ obọ gha sẹ ọe. U ghi rhie igiọdu ne Jọsua, ọ gha su ivbi Izrẹl ne iran ya yin otọe nii.’ 39 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama ima hia wẹẹ, ‘Ivbi uwa ne a miẹn wẹ ibiẹka ni ma rẹn emwi ne ọ maan hin e nẹ i maan rre, gha la otọ nii, emọ ne uwa khare ighẹ avbe eghian uwa gha munọ ẹre oghunmwu. I gha mu otọ ni ne iran, iran ghi yin ẹnrẹn. 40 Sokpan wa na, wa fi egbe werriegbe ne uwa dọlegbe gha rrie uwu ato vbe odẹ Okun iranmwiran.’ 41 “Wa keghi wanniẹn wẹẹ, ‘Mosis, ma ru orukhọ ghe Nọyaẹnmwa nẹ, sokpan ma gha ya gbinna zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua mwa khama ima.’ Ẹre dọmwade ọghe ọe vbe uwu uwa na mu egbe igbinna, wa na te gha ro ighẹ ẹvbo uhunmwu oke ni i ra lọghọ ne a khọn. 42 “Sokpan e Nọyaẹnmwa tama mwẹ wẹẹ, ‘Tama iran ne iran ghẹ ya gbinna rhunmwuda mẹ i ra yaba iran, obọ eghian iran gha ke odukhunmwu ne iran.’ 43 I keghi vbe tama uwa vbene Nọyaẹnmwa kha hẹ, sokpan wa ma zẹ yọ, wa keghi sọtẹ ghe ẹre, wa na ye uhiomwẹ uwa khọn la avbe ẹvbo oke nii. 44 Ẹre emwa Amọri ni rre avbe ẹvbo nii na vẹ rhu uwa vbe owọn, iran keghi zẹ uwa khu, ya sẹ Họma obọ iran na ke odukhunmwu ne uwa vbe evba vbe ẹvbo oke ọghe Idọm. 45 Ẹre uwa ghi na da tie Nọyaẹnmwa ne ọ do yi uwa obọ, sokpan ọ ma danmwehọ uwa, ọ ma zẹ ye uwa re. 46 “Ọni ọ siẹe ne ima na mudia kpẹe sẹrriọ vbe Kedẹs.
2:1 “Vbe okiekie ehia, ma ke ghi werriegbe gha rrie uwu ato ne ọ rre odẹ Okun Iranmwiran zẹ vbene Nọyaẹnmwa kha re, ma ke wa gbe ẹghẹ ne ọ taẹn ya gha zozo khian vbe avbe ẹvbo oke Idọm. 2 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama mwẹ wẹ, 3 ẹghẹ ne ima ya gha zozo yo zozo rre vbe ẹvbo oke sẹ nẹ, ne ima sua owẹ sikẹ odaro ghe odẹ okuọ. 4 Ọ na wẹ ne I ru igiodẹ na ne uwa wẹẹ: ‘Vbe ẹvbo oke ọghe Idọm ọre uwa ghi ra la gberra na, otọe etẹn uwa ne ọ khian rrei nọ, ivbi uniẹn Isọ ọ re iran khin, ohan uwa gha mu iran, 5 sokpan wa ghẹ suẹn iran gha gu khọn rhunmwuda mẹ i ra mu ne uwa vbe otọ iran hiehiere, ọ gha khọn rẹn ne ọ gha re ibata ọkpa. Ivbi Isọ ọ re l mu Idọm na. 6 Wa sẹtin gu iran dẹlẹ evbare ra amẹ.’ 7 “Wa yerre wẹ e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa wa fiangbe uwa vbe emwi ne uwa he ru hia. Ọ kegha gbe aro ghe uwa vbe uwa zozo lele uwu ato nọkhua na khian. Ukpo iyeva na, ọ re ọ ya gu uwa gha rrọọ, emwi ne uwa a rhirhi gha ho hia keghi vbe sẹ uwa obọ. 8 Ẹre ima na ghi si okhian, ma na kpao hin odẹ ne ọ rrie Elat kevbe Eziọngeba rre, a na gha rrie odẹ Okun Ne ọ wuu, a na gban egbe ghe odẹ okuọ ghe odẹ Moab. 9 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama mwẹ wẹ, ‘Wa ghẹ kpokpo ivbi e Moab ne ivbi e Lọt, ra ne uwa suẹn iran ne a gu gbinna. Mẹ mu ẹvbo Ar ne iran nẹ, mẹ i ra mu ne uwa vbe otọe iran hiehiere.’ 10 (Uniẹn avbe arhuanran ne a tie ẹre Emim, ọ re ọ te gha rre Ar. Iran hia ke wa tan zẹ vbe uniẹn arhuanran ọvbehe ne a tie ẹre Anakim. 11 A keghi vbe tie iran Refeim zẹ vbe ne avbe tie avbe Anakim, sokpan ivbi e Moab ke gha tie iran Emim. 12 Ivbi Hor ọ re ọ te ka gha rre ldọm, sokpan ivbi Isọ keghi khulo iran kua, iran dunmwu ẹvboiran-an, iran na ghi yin evba nii ighẹ iran tobọ iran, zẹ vbene ivbi Izrẹl vbe khulo avbe eghian iran ladian vbe okiekie zẹẹ, vbe otọ ne Nọyaẹnmwa mu ne iran.) 13 “Ma na ghi do fian Ẹzẹ Zẹrẹd rra vbene Nọyaẹnmwa tama mwa. 14 Ke ẹghẹ ne ima ya kpao vbe Kedẹs Bania rre yasẹ ne ima ya fian Zẹrẹd rra, ke gha re ukpo eva irrọvbiyeva. Emwa ni sẹtin yo okuo vbe orre nii hia wulo fo nẹ zẹ vbe ne Nọyaẹnmwa ta ẹe wẹ iran gha wulo. 15 E Nọyaẹnmwa keghi wa mu aro da iran ọ te do fuẹn iran fo fẹẹrẹ. 16 “Ugbẹn vbe emwa ni yo okuo ni rrọ hia ghi wulo fo nẹ, 17 e Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, 18 ẹdẹnẹrẹ na, wa ghi wa ya la odẹ Ar la otọe Moab gberra. 19 Ẹghẹ nii, wa ghi do sikẹ otọ emwa Amọn ni re ivbi uniẹn e Lọt. Wa ghẹ kpokpo iran, wa ghẹ gu iran khọn rhunmwuda mẹ i ra mu ne uwa vbe otọ ne I mu ne iran nẹ.” 20 (Otọe na kevbe gha re ne a vbe tie ẹre Refeim, ni re emwa ni te ka yin ẹnrẹn. Emwa Amọri kegha tie iran Zamzumim. 21 lran keghi wa vbe tan sẹ vbe avbe Anakim. Iran wa gha bun ẹsẹse. lran keghi vbe gha re emwa ni wegbe sokpan e Nọyaẹnmwa keghi fuẹn iran an, ọ re ivbi Amọri na mu otọe iran, iran na yin ẹnrẹn. 22 Erriọ zẹ ọ re e Nọyaẹnmwa vbe ru ne ivbi Idọm, emwa ni re ivbi uniẹn Isọ ni rre avbe ẹvbo oke ọghe ldọm. Ọ keghi fuẹn emwa Hori ua, ẹre ivbi Idọm ghi na mu otọ iran, iran na yin ẹnrẹn, ehe ne iran ye na. 23 Emwa ni ke Kret ne otọe ne amẹ lẹga rre, keghi fuẹn avbe emwa Avim ni te rre avbe igue ni rrọ rhinrin ya sẹ odẹ ekẹn Gaza, iran keghi miẹn iran otọ, iran na yin evba.) 24 “Ma ghi la Moab gberra nẹ, e Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, ‘Banbanna nian, wa si okhian ne uwa ya fian Ẹzẹ Anọn rra. I ra rhie Sihọn ne ovbi Amọri ne ọ re ọba Hesbọn ye uwa obọ, ke ẹe kevbe otọe ẹre, wa suẹn ọnrẹn gha gu khọn ne uwa vbe miẹn re otọ. 25 Ẹrẹna, I gha suẹn gha ya ohan uwa mu emwa vbe ehe hia. A gha so eni uwa, emwa hia ghi gha guọ zẹzẹzẹ ba ẹmwẹ ohan.’ 26 “Ẹre I na gie emwa ke ato Kedemọt bu ọba Saihọn vbe Hesbọn, I na mu iro ọfumwegbe na gie ẹe wẹẹ, 27 ‘Gie ima la ẹvbo ruẹ gberra, te ima ra wa fian ẹn rra, ma i ra vbe rhie owẹ hin adesẹ odẹ rre. 28 Ma gha ha osa ye evbare ne ima ra re ke amẹ ne ima ra wọn. Emwi ne ima ho ma gberra ne u gie ima la ẹvbo ruẹ gberra. 29 Rhinrin ma te fian Jọdan rra gha rrie otọe ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua mwa ra mu ne ima. Ivbi uniẹn Isọ ni rre Idọm kevbe emwa Moab ni rre Ar gie ima la ẹvbo iran gberra.’ 30 “Sokpan e Sihọn ne ọba ma kue ne ima la ẹvbo ẹre gberra. E Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa keghi ya ẹe ze vbe udu, ọ kevbe sọtẹ, ne ima miẹn ehe na khọn miẹn ẹre otọe ne ima mu otọ ẹre ne ima ye ye na. 31 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama mwẹ wẹẹ, ‘Ghe I wiẹghẹ Saihọn ne ọba kevbe otọe ẹre rua nẹ vbe odaro uwa, wa mu otọ ẹre ne uwa yin ẹnrẹn.’ 32 E Sihọn keghi viọ emwa rẹn ladian bu ima gha dee ne iran do gu ima gbinna vbe ọkpẹn Jahaz. 33 Sokpan e Nọyaẹnmwa Osanobua ima keghi rhie ẹre yan ima obọ, ma keghi gbe ẹe rua ke ẹe kevbe ivbi ẹre kevbe emwa rẹn hia. 34 Vbe uwu ẹre nii, ma keghi khọn ẹvbo ni rrọọ hia mu otọ, ma keghi gbele emwa hia a, ikpia kevbe ikhuo kevbe ibiẹka. Ma ma vbe sẹ ọkpa rae ye agbọn. 35 Ma keghi viọ iran ẹmila, a na viọ iran emwi hia ne iran mwẹ vbe ẹvbo iran. 36 E Nọyaẹnmwa ne Osanobua mwa keghi gie ima khọn avbe ẹvbo hia ni rre ke Aroa vbe ọkpẹn Ẹzẹ Anọn kpao rhinrin ya sẹ Giliad mu otọ ke ẹe kevbe avbe ẹvbo ni wa rre ọkpẹn nene ẹzẹ tobọ ẹre. A ma miẹn ẹvbo ne ekẹn ọnrẹn yo gbe ne ima. 37 Sokpan, ma ma sikẹ ọkpẹn ẹvbo ni rre otọ Amọri ra eghute Ẹzẹ Jabọk ra avbe ni rre uhunmwu oke ra avbe ọvbehe hia ne Nọyaẹnmwa Osanobua ima wẹ ne ima ghẹ yo.
(Diut 1:19) “Ma keghi ru zẹ vbene Nọyaẹnmwa gie. Ma si kẹ oke Sainai kao, ma na la ato nọkhua ne ọ mu ohan ne ọ rre odẹ ne a la ye ẹvbo oke emwa Amọri. Ma ghi sẹ Kedẹs Bania,
(Diut 2:7) “Wa yerre wẹ e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa wa fiangbe uwa vbe emwi ne uwa he ru hia. Ọ kegha gbe aro ghe uwa vbe uwa zozo lele uwu ato nọkhua na khian. Ukpo iyeva na, ọ re ọ ya gu uwa gha rrọọ, emwi ne uwa a rhirhi gha ho hia keghi vbe sẹ uwa obọ.
(Diut 1:1-18) Ẹmwẹ ni rre ebe na keghi re avbe ẹmwẹ ne Mosis gu ivbi Izrẹl guan ẹkpo ne iran na gha rre otọ ẹgbo vbe odẹ ahọ ọghe Ẹzẹ Jọdan. Iran kegha rre Iya ọghe Jọdan vbe ọkpẹn Suf, ẹvbo ne a tie ẹre Paran kegha rre iran obọ ọkpa, avbe ẹvbo ne a tie ẹre Tofẹl, Leban, Hazẹrot kevbe Dizahab kegha rre iran obọ nọkpa. 2 (A gha la odẹ ẹvbo ne ọ rre uhunmwu oke ọghe Idọm, ikpẹdẹ owọrọ ọre a ya khian ke oke Sainai yasẹ Kedẹs Bania.) 3 Vbe ikpẹdẹ ne okaro ọghe uki ne ogiowọrọ vbe ọ rre ukpo iyeva ne iran ghi kpao vbe Igipt rre, e Mosis keghi talọ emwi hia ne Nọyaẹnmwa wẹ ne ọ tama emwa ni ma iran. 4 Ọna ke gha re iyeke vbe Nọyaẹnmwa ghi khọn Sihọn ne ọba Amọri ne ọ rriọba vbe Hesbọn nẹ, kevbe Ọg ne ọba Basian ne ọ rriọba vbe Astarrọt, kevbe Edrẹi. 5 Emwa nii ghi rre odẹ ahọ Jọdan vbe otọe Moab, e Mosis keghi suẹn gha rhan otọ uhi kevbe iruẹmwi ọghe Nọyaẹnmwa. 6 Ọ keghi kha wẹẹ, “Ẹghẹ ne ima na gha rre Oke Sainai, e Nọyaẹnmwa Osanobua ima keghi tama ima wẹẹ, ‘Wa kpẹe sẹ nẹ vbe uhunmwu oke na. 7 Wa kuọ agọ uwa sẹ otọ, ne uwa si okhian sikẹ odaro. Wa gha rrie ẹvbo ni rre uhunmwu oke ọghe Amọri kevbe avbe ehe ne avbe ẹdogbo iran hia ye vbe odẹ iya Jọdan, odẹ ẹvbo uhunmwu oke kevbe ẹvbo ni rre ugboghodo, ghe odẹ ẹvbo ni rre odẹ ekẹn kevbe eghute Meditẹrrenian Wa gha rrie otọe Kenan kevbe gberra Oke Lebanọn, rhinrin yasẹ Ẹzẹ nọkhua ighẹ Yufretes. 8 Ena ọrọre, otọ ne imẹ ne Nọyaẹnmwa yan rẹn wẹ I gha mu ne avbe erha uwa odede Ebraham, Aizik kevbe Jekọb, kevbe avbe ivbi iran, ọ re ena khin, wa gha khian ya yin ẹnrẹn.’” 9 E Mosis keghi kha wẹẹ, “I tama uwa ẹghẹ nii wẹẹ, ‘Ihẹ ọghe ne a gha vio uwa na khian khua mẹ gbe. Ẹtin imẹ ọkpa i sẹ ọe. 10 E Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa keghi gie uwa gha muan yọ zẹ vbe orhọnmwẹ ne aro iso. 11 Te Nọyaẹnmwa ne Osanobua avbe erha uwa gha gie uwa gha muan yọ ukhukhu arriaisẹn, zẹ vbene irẹn yan rẹn, ne ọ vbe gie agbọn ma uwa! 12 Sokpan vbe imẹ ọkpa ra sẹtin mu ẹmwẹ ohiẹn uwa ne a bu ọrhẹnrhẹn yan uhunmwu hẹ? 13 Wa zẹlẹ emwa eso ni wan an, ni mwẹ irẹnmwi, kevbe ni rẹn agbọn vbe uwu uwa kevbe dọmwade ẹwae rre, I gha wẹ ne iran gha gbe aro ghe uwa.’ 14 “Wa keghi kue yọ wẹẹ emwi esi ne ọ kere ne a ru nọ. 15 Ọre I na viọ emwa ni wan an, kevbe ni rẹn agbọn vbe uwu avbe ekaolotu uwa ne uwa zẹlẹe vbe ẹwae uwa, I na wẹ ne iran gha gbearoghe uwa. Eso kegha gbearoghe arhin arriaisẹn vbọ, eso iyisẹn, eso ekigbesiyeha, eso igbe. I keghi ye vbe zẹlẹ emwa ọvbehe eso ye ukpo vbe uwu avbe ẹwae nii hia. 16 Vbe ẹghẹ nii, l keghi rhie igiodẹ ne iran wẹẹ, ‘Wa gha danmwehọ imuaẹmwẹ ni rre uwu avbe emwa uwa. Wa ghi gha bu ohiẹn ẹmwata, ọ re emwa uwa ọkpa ọ re ẹzọ sunu na ra te ọ vbe dekan avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo. 17 Wa ghẹ gbe ghe obọ okpa vbe uwa a bu ohiẹn hiehiere. Abọkpa nii wa ya gha bu ohiẹn hia, ọmwa ne ọ khọnrẹn wẹ ne ọ gha khin. Wa ghẹ mu ohan ọmwarhọkpa, rhunmwuda obọ Osanobua ọ re ohiẹn ne uwa bu ke rre. A deghẹ wa miẹn ohiẹn ne ọ wegbe sẹ uwa, wa ghi mu ẹẹn bu mwẹ gha dee ne I bu ẹre.’ 18 Ẹghẹ ọkpa nii ọ re I vbe ya rhie igiodẹ ma uwa vbe emwi ọvbehe hia ne uwa mwẹ ne uwa ra gha ru.
“Obọ Osanobua Ọre Ohiẹn Ne Uwa Bu Ke Rre”
(Diut 1:16) Vbe ẹghẹ nii, l keghi rhie igiodẹ ne iran wẹẹ, ‘Wa gha danmwehọ imuaẹmwẹ ni rre uwu avbe emwa uwa. Wa ghi gha bu ohiẹn ẹmwata, ọ re emwa uwa ọkpa ọ re ẹzọ sunu na ra te ọ vbe dekan avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo.
(Diut 1:17) Wa ghẹ gbe ghe obọ okpa vbe uwa a bu ohiẹn hiehiere. Abọkpa nii wa ya gha bu ohiẹn hia, ọmwa ne ọ khọnrẹn wẹ ne ọ gha khin. Wa ghẹ mu ohan ọmwarhọkpa, rhunmwuda obọ Osanobua ọ re ohiẹn ne uwa bu ke rre. A deghẹ wa miẹn ohiẹn ne ọ wegbe sẹ uwa, wa ghi mu ẹẹn bu mwẹ gha dee ne I bu ẹre.’
(Hib 13:17) Wa gha họn ẹmwẹ ne avbe ọkaolotu uwa, wa gha ru vbene iran kha re. Iran ọre ọ gbe aro ghe orhiọn uwa vbe ne a i na hẹwẹ, rhunmwuda ighẹ iran na iyẹn iwinna iran ma Osanobua. Wa ghẹ ghi gha họn ẹmwẹ ne iran nẹ, iran ghi gha ya ọyẹnmwẹ winna iwinna iran, a deghẹ ẹ i ghi ye rriọ, iran ghi gha ye ẹkorriaramwẹ winnaẹn, iyobọ ọkpa i rrọọ ne ọnii gha ru ne uwa.
(Jems 5:13-15) Orhiọnkpa rre uwu ọlọghọmwa vbe uwu uwa ra? Wẹ ne ọ na erhunmwu. 14 Ne ọyẹnmwẹ sẹ rrọ ra? Wẹ ne ọ so ihuan urhomwẹ. Orhiọnkpa rrọọ ne egbe ma rran ra? Wẹ ne ọ tie eniwanrẹn iko ne iran na erhunmwu nẹẹn, iran ghi vbe ya eni Nọyaẹnmwa nọnọ ori ye ọre uhunmwu. 15 Erhunmwu ne a ye iyayi na, gha miẹn ọmwa ne ọ khuọnmwi nii fan, Nọyaẹnmwa gha rhie egberranmwẹ nẹẹn, a ghi vbe ya orukhọ ne ọ te ru bọ ẹe.
Gha Re Nọ Mu Egbe Yotọ Vbe Ẹghẹ Ufomwẹ Ọghe “Ẹdẹ Okiekie”
(2 Tim 3:1) U ghi yerre o, orueghe nọkhua gha rrọọ vbe ẹdẹ okiekie.
(Mat 24:8) Ena hia keghi yevbe emwi ubiemwẹ ne ọ ru okhuo vbe ọ te biẹ.
(Luk 16:10) Ọmwa ne ọ ma ru ero ye emwi ne ọ kanmwa, ọre ẹ i khian vbe ru ero ye emwi ni kọnkọn, ọmwa ne ọ ru ero ye emwi ne ọ ma sẹ emwi, ọre ọ vbe ru ero ye emwi ni kọnkọn.
(Aiz 30:15) E Nọyaẹnmwa ne Udazi, ọmwa nọhuanrẹn Izrẹl tama emwa ni wẹẹ, “Wa werriegbe rre, ne uwa hẹko mu ẹtin yan mwẹ. Ẹghẹ nii, wa gha wegbe, wa ghi vbe gha re ne ẹkun sẹ ọre otọ.” Sokpan wa he ne uwa ru vberriọ.
(Itan 22:3) Emwa ni wan gha miẹn wẹ orueghe dee, iran ghi rhie uhunmwu iran lẹre, sokpan, ọmwa ne ẹ i ro iro ghi wa ya owẹ khian larọ, ọ ghi ya gha gbe I ma rẹn vbe okiekie.
JUNE 7-13
(DIUTERONOMI 3-4) “Iyeke ọnii, ma keghi si okhian ghe odẹ okuọ ẹvbo Basian, ẹre Ọg ne ọba na viọ emwa rẹn gha dee do gu ima gbinna vbe ọkpẹn Edrẹi. 2 Sokpan, e Nọyaẹnmwa keghi tama mwẹ wẹẹ, ‘Ghẹ gie ohan rẹn mu ẹẹn. I gha rhie irẹn kevbe ẹvbo ẹre hia kevbe emwa rẹn yan ruẹn obọ, u ghi vbe ru ẹe vbene u ru Sihọn ne ovbi Amọri ne ọ rriọba vbe Hesbọn.’ 3 “Ẹre Nọyaẹnmwa na vbe rhie Ọg ne ọba kevbe emwa rẹn yan ima obọ, ma na gbele iran hia, ọkpa i vbe rrọ ne ima ma khọn mu otọ. 4 Ẹvbo ne ima munọ ẹn hia kegha re iyeha, iwewe Agọb, ehe ne Ọg ne ọba Basian khaevbisẹ yan. 5 Ẹvbo ne a kha na hia, ta a wa gbe ekẹn ni yo ga iran, ẹkhu kevbe ogba ọre a ya khui ehia. Igue ne a ma gbe ekẹn ga a ni bun kevbe gha rrọọ. 6 Ma keghi wa rẹnkhẹn ẹvbo nekhua ni hia a, ma na gbele ikpia, ikhuo kevbe ibiẹka ni rrọ hia a, vbene a vbe ru avbe ẹvbo ni re ọghe Sihọn ne ọba Hesbọn. 7 Ma keghi viọ avbe ẹmila ni rrọọ, ma na fu emwi ni rre iran ẹvbo hia viọ. 8 “Ẹre a na miẹn wẹ ẹghẹ ni ọ re ima na viọ ẹvbo hia ni rre odẹ ahọ Ẹzẹ Jọdan hin obọ avbe ọba Amọri eva rre, kevbe Ẹzẹ Anọn ya sẹ oke Hẹmọn. 9 (Oke Hẹmọn ọ re emwa Sihọn tie ẹre Siriọn, emwa Amọri keghi tie ẹre Seni.) 10 Ma keghi wa mu otọ Ọg ne ọba Basian, ẹvbo ni rre otọ nọ rriẹe, iwewe Giliad kevbe Basian hia, ya sẹ ehe ne ọ rrei gban an vbe odẹ ahọ ya sẹ Saleka kevbe Edrẹi.” 11 (Ọg ne ọba kegha re ne ọ ghi kiekie vbe avbe Refeim. Okuta ọ re a ya ru ẹkpẹti orinmwi ẹnrẹn, uvbẹmwẹ ọnrẹn kegha re ibata ehan utanmwẹ ọnrẹn kegha re omwa ibata iwenẹ zẹ vbe omwa ne agbọn hia ya mwa emwi. Ọ ye rre ẹvbo ne a tie ẹre Raba vbe Amọri ẹrẹna.) 12 “Ma ghi ya ẹvbo nii khian ọghomwa nẹ, I keghi mu avbe otọ ne ọ ke Aroa ne ọ rre ọkpẹn Ẹzẹ Anọn kpao do sẹ ẹvbo Giliad ba ẹvbo ni rrọ ne ẹwae ọghe Riubẹn kevbe Gad. 13 I keghi vbe mu ne ọ ghi ke ẹe vbe Giliad ne obọ ọkpa vbe ẹwae Manasẹ, l kevbe mu iwewe Agọb, ọnii nọ wẹ Basian ehe ne Ọg na te khaevbisẹ ba ẹre.” (Otọ avbe Refeim ọ re a wa gha tie Basian hia. 14 E Jea ne ovbi ẹwae Manasẹ keghi mu iwewe Agọb hia, ọnii nọ wẹ e Basian rhinrin ya sẹ uwu ọghe Gẹsiọ kevbe Maaka, ọ keghi he avbe igue ni rrọọ hia eni gi egbe irẹn, igue Jea ọ re a ye tie iran do sẹ ẹdẹnẹrẹ na.) 15 “I keghi mu Giliad ne ivbi uniẹn ọghe Makia ne ovbi ẹwae Manasẹ. 16 I keghi mu ikinkin otọe ne ọ ke Giliad yasẹ Ẹzẹ Anọn ne ẹwae Riubẹn kevbe Gad. Ehe ne otọe iran sẹe vbe odẹ ekẹn keghi re adesẹneva ẹzẹ nii, ehe ne ọ la ẹe vbe odẹ okuọ kevbe gha rrie Ẹzẹ Jabọk, ihe eso vbọ kevbe gha re ehe ne otọe Amọri sẹe. 17 Vbe odẹ orrie, otọe iran keghi ya sẹ ẹzẹ Jọdan, ke odighi e Galili vbe odẹ okuọ ya sẹ Okun ne Ọwuu vbe odẹ ekẹn, kevbe ya sẹ ẹzi Oke Pisga vbe odẹ ahọ. 18 “Ẹghẹ ni ọ re I na vbe rhie igiodẹ na ne iran wẹẹ: ‘E Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ọ re ọ mu otọe nii ne uwa vbe ahọ Jọdan ne uwa yin ẹnrẹn. Banbanna nian, wa gbalọ ivbi iyokuo uwa egbe okuo, ne uwa gie iran fian Jọdan rra ke odaro ẹwae ivbi Izrẹl nekpa ne iran ya yi iran obọ ya gbe ẹkun sẹ otọ yin otọe iran. 19 Avbe amwẹ uwa, kevbe ivbi uwa kevbe ẹmila uwa, I rẹnrẹn ighẹ emwirri uwa wa bun, ọ re ọ gha mudia vbe ẹvbo ne I ghae sẹ uwa obọ. 20 Wa ru iyobọ ne ivbi Izrẹl ne ihua uwa, iran te do gbe ẹkun sẹ otọ vbe avbe otọe nii ne Nọyaẹnmwa gha mu ne iran vbe odẹ orrie Jọdan, kevbe wẹ e Nọyaẹnmwa te do gie iran gha rre ọfumwegbe zẹ vbene ọ vbe ru ne uwa. Iyeke ọnii dọmwadeọghọe vbe uwu uwa sẹtin dọlegbe gha die otọ ne I mu ne uwa.’ 21 Iyeke ọnii, I keghi do tama Jọsua wẹẹ, ‘U miẹn emwi hia ne Nọyaẹnmwa ru avbe ọba eva ni re, e Saihọn kevbe Ọg, erriọ ọ ra vbe ru iran hia ni dekẹe ne uwa gha mu okuo ye ẹvbo ẹre. 22 Ghẹ gie ohan iran mu ẹẹn, rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ gha gbinna wuẹn.’ 23 “Ẹghẹ nii, I keghi kakabọ na erhunmwu wẹẹ, 24 ‘E Nọyaẹnmwa ne Udazi, I rẹnrẹn wẹ omuhẹn emwi ọ yan unu uan nekhua ne u ra ru ọkpa ọ re u rhie maan mwẹ. Ebọ ọkpa i rre ẹrinmwi kevbe agbọn ne ọ gha sẹtin ru avbe emwi nekhua ne uwẹ ru! 25 E Nọyaẹnmwa, gun mwẹ fian Ẹzẹ Jọdan rra ne I miẹn ehe na miẹn otọe ne ọ ma emwi okọ ne ọ rre obọ nọkpa, ẹvbo oke ne mose mose nii, kevbe Oke Lebanọn.’ 26 “Sokpan rhunmwuda uwa na, e Nọyaẹnmwa keghi mu ohu ghe mwẹ, ọ ma vbe danmwehọ, sokpan ọ keghi kha wẹẹ, ‘Ọnii sẹe! Ghẹ ghi dọlegbe ta ẹe! 27 Gha rrie uhunmwu oke Pisga vbe ehe ne ọ sẹe ne u ghe odẹ okuọ kevbe ekẹn, ahọ kevbe orrie. Kakabọ gbe aro ke otọ ghe emwi ne u bẹghe rhunmwuda, wẹ i ra fian Jọdan rra. 28 Rhie igiọdu ne Jọsua. Rhie igiọdu ne ẹẹn ne u rhie orhiọn ye ọre iwu, rhunmwuda rẹn ọ ra viọ emwa nii gberra ya yin otọe ne u dẹghe na.’ 29 “Ọre ima na gha rre iya nii ne ọ mu aro da Betpeọ.”
4:1 Ẹre Mosis na tama emwa nii wẹẹ, “Wa gha mu uhi hia ne I rhie ne uwa sẹ, wa gha rre agbọn, wa ghi vbe yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua avbe erha uwa odede ra mu ne uwa. 2 Wa ghẹ rhie te emwi ne I ma uwa ẹre, wa ghẹ vbe rhie hin rre. Wa gha mu uhi Nọyaẹnmwa Osanobua ne I rhie ne uwa sẹ. 3 Wa tobọ uwa miẹn emwi ne Nọyaẹnmwa ru vbe Oke Peọ. Ọ keghi fuẹn emwa hia ni gho e Bal rua vbe evbanii. 4 Sokpan, wa hia ne ekhọe ẹre gu ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ro, ye rre agbọn ẹrẹna. 5 “I ma uwa uhi nii hia nẹ, zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua mwẹ ma mwẹ re. Wa ghi gha ya iran ru emwi vbe otọe nii ne uwa ra ya khọn na ne uwa yin ẹnrẹn. 6 Wa gha ya ẹmwata mu ehia sẹ, ọna gha rhie ẹwaẹn kevbe irẹnmwi uwa ma emwa ẹvbo ọvbehe. Iran gha họn avbe uhi na hia, iran gha kha wẹẹ, ‘U miẹn vbe ẹwaẹn kevbe irẹnmwi emwa na kpọlọ hẹ!’ 7 “Agbọn ẹvbo ọvbehe i rrọ, vbene ọ khọnrẹn ne ọ kpọlọ sẹ hẹ, ne ọ mwẹ Osanobua ne ọ wa sikẹ iran sẹrriọ, vbe iran a gha gualọ iyobọ zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ye. Ẹghẹ ne a rhirhi ya nọ iyobọ ẹre ọ re ọ ya khuẹnniẹn mwa. 8 Agbọn ẹvbo ọvbehe i rrọ, vbe ọ khọnrẹn wẹ ne iran kpọlọ sẹ, ne ọ mwẹ uhi ne ọ gbae ne ọ yevbe egbe ne I ma uwa ẹre ẹrẹna. 9 Wa khẹ yegbe! Wa gie a miẹn wẹ wa ma mianmian emwi ne aro uwa sẹe wa te ya wu. Wa kpa itan rẹn ma ivbi uwa kevbe ivbiivbi uwa. 10 Vbene uwa mudia vbe odaro Nọyaẹnmwa hẹ vbe Oke Sainai, ẹkpo ne ọ na khama mwẹ wẹẹ, ‘Si avbe emwa ni koko. l ho ne iran họn ẹmwẹ ne I ra ta, ne iran miẹn ehe na gha mu ohan mwẹ iran te ya wu, ne iran vbe miẹn ehe na ma ivbi iran re ne iran gha mu ohan mwẹ.’ 11 Wa tama ivbi uwa vbene uwa do mudia ye ototọ oke nii ne okuku ne ọ mwẹ imi ọghe ighogho nekhui gue mu otọ, ọ na vbe gha kpannọ erhẹn sẹ iso. 12 Wa tama iran vbene Nọyaẹnmwa gha ke uwu erhẹn nii gu uwa guan hẹ, sokpan vbe ne uwa ma na bẹghe amazẹ ọ re rhọkpa hiehiere. 13 Ọ tama uwa emwi ne uwa gha ru ne uwa na rhie ẹre mwẹ ighẹ ile ne ọ gu uwa ta; wa ghi vbe gha ya uhi ẹre igbigbe ne ọ gbẹnnẹ ye uhanhan okuta eva ne uwa, ru emwi. 14 E Nọyaẹnmwa tama mwẹ wẹ ne I ma uwa uhi hia ne uwa gha ya gha ru emwi vbe otọe nii ne uwa ra gu khọn ne uwa vbe yin ẹnrẹn. 15 Ẹghẹ ne Nọyaẹnmwa na gu uwa guan vbe erhẹn Oke Sainai, wa ma bẹghe ama emwi rhọkpa, rhunmwuda ọnii nian, ne ọ miẹn ehe na fu uwa egbe, wa gia miẹn 16 wẹ wa ma ru orukhọ vbe ekpa ne uwa gha na ya gha ma amazẹ emwiikemwi, ọre okpia nọ ra okhuo, 17 aranmwẹ ra ahianmwẹ, 18 aranmwẹ ni họ ekẹn ra ehẹn. 19 Wa ghẹ gie a ya ẹe danmwẹ uwa ghe ne uwa gha ga emwi ne uwa bẹghe vbe iso, owẹn, uki, kevbe orhọnmwẹ. Nọyaẹnmwa Osanobua mwa viọ ena ne emwa ọvbehe hia gha gho nẹ. 20 Sokpan wa ọrọre emwa ne irẹn viọ ke lgipt ladian, uwu ogidigbe erhẹn nii. Te ọ viọ uwa ladian ne uwa do gha re ọghọe vbene uwa ye ẹrẹna. 21 Rhunmwuda uwa na, ọ re Nọyaẹnmwa na mu ohu ghe mwẹ, ọ na wa ta ẹe wẹ mẹ i ra fian Ẹzẹ Jọdan gberra la otọ esiesi nii ne ọ ra mu ne uwa. 22 Otọe edinran ọ re I ra wu yi, mẹ i ra fian ẹzẹ rra, sokpan te uwa ghi ra fian ẹn rra na ne uwa ya yin otọ esiesi nii. 23 Wa ghi da ẹe yi ighẹ uhi ẹre, wa ghẹ ma amazẹ rhọkpa ne egbe uwa. 24 Rhunmwuda Osanobua uwa i ho ne a gha gu ẹe mwa ẹrrẹe, te ọ yevbe erhẹn ne ọ baa gidigidi. 25 “A gha miẹn ighẹ ọ kpẹre ne uwa ghi sẹ otọ nii, ighẹ wa ghi na biẹlẹ emọ iwu ke eyẹ, wa ghẹ ya ma amazẹ emwiikemwi hiehiere ne uwa ghẹ ya rukhọ. Emwi dan ọna khin vbe aro e Nọyaẹnmwa, ọ gha ya ẹe mu ohu. 26 Wa gha ru emwi na, I tie ẹrinmwi kevbe agbọn vbe osẹe ẹrẹna, wẹ wa gha rherhe gbẹro vbe otọ na. Wa i khian tọ vbe otọe ne ọ rre vbe a gha fian Jọdan rra ne uwa ra ya yin na. Te a ra wa fuẹn uwa fo fẹẹrẹ. 27 E Nọyaẹnmwa gha zagha uwa a lele uwu agbọn ẹvbo ọvbehe, Ibozẹghẹ ọ ra miẹn uhunmwu vbe uwu uwa vbe odọnii. 28 Wa ghi vbe gha ga ẹbọ ne a ye obọ emwa ne agbọn ma, ẹbọ ne a ya erhan kevbe okuta ma, ẹbọ ne ẹi sẹtin bẹghe ra ne ẹi họn ẹmwẹ, ne ẹi sẹtin rri evbare ra ne ọ họn ẹwia. 29 Evba wa gha na gualọ Nọyaẹnmwa Osanobua uwa. A deghẹ wa ye ekhọe uwa hia kevbe iho uwa hia gualọ ẹe, wa gha miẹn ọẹn. 30 Sokpan, deghẹ ọlọghọmwa ghi vba uwa, ighẹ te emwi na hia ghi sunu vbe egbe uwa, ẹghẹ nii wa ghi werriegbe bu e Nọyaẹnmwa gha dee, wa ghi do gha ya ẹmwẹ ọnrẹn ru emwi. 31 Osanobua ne ọ mwẹ itohan rẹn khin. Rẹn i ra he uwa ye otọ ra ne ọ fuẹn uwa a, rẹn tobọ re i ra vbe mianmian ile ne irẹn gu avbe erha uwa odede ta. 32 “Wa gualọ otọ ẹghẹ ne ọ gberra ghe ẹghẹ ne a ma na he biẹlẹ uwa, wa gha khian ya sẹ ẹghẹ ne Osanobua na yi ọmwa ye agbọn. Wa gualọ otọ agbọn na hia. Emwi ne ọ kpọlọ vbenian he ka sunu de yi ẹdẹ ra! A he miẹn ọmwa ne ọ he họn egbe ẹmwẹ vbenian ẹdẹ ra? 33 A he miẹn emwa ni ye gha rre agbọn vbe iran họn vbe Osanobua guan gie iran ke uwu erhẹn rre ra zẹ vbe ne uwa ye? 34 A he miẹn ẹbọ ọkpa ne ohan gie ẹe la uwu ọkpẹvbo ọvbehe ya viọ emwa ladian ya khian ọghe ọe zẹ vbene Osanobua Nọyaẹnmwa uwa ru ne uwa vbe Igipt? Sirra uwa ọ re ọ na lo ẹtin kevbe iwegbe ẹre nọkhua, ọ keghi si egboghogbogho kevbe okuo ye otọ, ọ keghi winna iwinna ọyunnuan kevbe ọghe ama, ọ na gie emwi ohan gha sunu. 35 E Nọyaẹnmwa rhie ọna ma uwa nẹ ne ọ ya rhie maan uwa wẹ rẹn ọkpa kẹkan ọrọre Osanobua kevbe wẹ ọvbehe i rrọọ. 36 Ọ gie uwa họn urhu ẹre ke ẹrinmwi rre, ne ọ miẹn ehe na ma uwa emwi vbe agbọn na, ọ gie uwa bẹghe erhẹn ọnrẹn ne ọ huanrẹn, ọ na ke uwu ẹre gha gu uwa guan. 37 Rhunmwuda ighẹ ọ ho ẹmwẹ avbe erha uwa odede, ọ keghi hannọ avbe ivbi iran zẹ, ọ keghi tobọ ẹre ye ẹtin ẹnrẹn nọkhua viọ uwa ke lgipt ladian. 38 Vbene uwa ya gha khian sikẹ odaro, erriọ ọ re ọ ya gha khulo avbe okpẹvbo ni kọnkọn sẹ uwa kevbe ni vbe wegbe sẹ uwa ladian, ne ọ miẹn ehe na viọ uwa la uwu ẹre, ne ọ vbe mu otọe iran ne uwa, otọ ne uwa ye na dosẹ ẹdẹnẹrẹ na. 39 Rhunmwuda ọnii nian, wa yerre, wa ghẹ mianmian, e Nọyaẹnmwa ọrọre Osanobua vbe ẹrinmwi kevbe agbọn, Osanobua ọvbehe i rrọ. 40 Wa gha ya uhi ẹre hia ne I viọ ne uwa ẹrẹna ru emwi, ẹghẹ nii agbọn ghi gha ma uwa ma ivbi uwa. Wa ghi vbe gha yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa mu ne uwa ne ọ gha re ọghe uwa ẹdẹdẹmwẹdẹ.” 41 E Mosis keghi sunu ye ẹvbo eha vbe odẹ ahọ Ẹzẹ Jọdan. 42 Ehe ne emwa gha sẹtin gha lẹ yo ne ọ gha na gha miẹn uhunmwu a deghẹ ọ gbe ọmwa ne iran i gba mwẹ egbe ẹzọ vbe ne ẹ i na re ẹmwẹ ọnrẹn. Ọ gha sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na, a i ghi gbe ẹe rua. 43 A keghi zẹ ẹvbo ne a tie ẹre Bẹzẹ ne ọ wa rre uwu oha vbe ẹvbo uhunmwu oke ne ẹwae Riubẹn, a kevbe zẹ Ramọt ne ọ rre otọ Giliad ne ẹwae Gad, kevbe Golan vbe otọ Basian ne ẹwae Manasẹ. 44 E Mosis keghi rhie uhi Osanobua kevbe emwi ne ọ ma emwa re ma ivbi Izrẹl. 45 Ọ keghi viọ avbe uhi na ma ima vbe iran lahin Igipt rre nẹ vbe iran rre odẹ ahọ Ẹzẹ Jọdan vbe iya ne ọ mu aro da ẹvbo Betpeọ, otọe Saihọn ne ọba ivbi Amọri ọ re ọna ye, Hesbọn ọ re ọ ke gha khaevbisẹ rre. 46 E Mosis kevbe ivbi Izrẹl keghi khọn miẹn ẹre otọ vbe iran ke Igipt ladian nẹ. 47 Iran keghi yin otọe ẹre kevbe ọghe Ọg ne ọba Basian. Iran na ọrọre avbe ọba Amọri ni rre odẹ ahọ e Jọdan. 48 Otọe ne iran ya khian ọghe iran na keghi ke ẹvbo Aroẹ kpao vbe okhiẹ Ẹzẹ Anọn wa gha khian ya sẹ oke Siriọn, ọnii nọ wẹ ekẹn Hẹmọn. 49 Otọe ne ọ ghi vbe deba ena kegha re ikinkin otọe ni rre odẹ ahọ e Jọdan rhinrin ya sẹ Okun ne Ọwuu ya sẹ ototọ Oke Pisga.
(Diut 4:23) Wa ghi da ẹe yi ighẹ uhi ẹre, wa ghẹ ma amazẹ rhọkpa ne egbe uwa.
(Diut 3:1-13) “Iyeke ọnii, ma keghi si okhian ghe odẹ okuọ ẹvbo Basian, ẹre Ọg ne ọba na viọ emwa rẹn gha dee do gu ima gbinna vbe ọkpẹn Edrẹi. 2 Sokpan, e Nọyaẹnmwa keghi tama mwẹ wẹẹ, ‘Ghẹ gie ohan rẹn mu ẹẹn. I gha rhie irẹn kevbe ẹvbo ẹre hia kevbe emwa rẹn yan ruẹn obọ, u ghi vbe ru ẹe vbene u ru Sihọn ne ovbi Amọri ne ọ rriọba vbe Hesbọn.’ 3 “Ẹre Nọyaẹnmwa na vbe rhie Ọg ne ọba kevbe emwa rẹn yan ima obọ, ma na gbele iran hia, ọkpa i vbe rrọ ne ima ma khọn mu otọ. 4 Ẹvbo ne ima munọ ẹn hia kegha re iyeha, iwewe Agọb, ehe ne Ọg ne ọba Basian khaevbisẹ yan. 5 Ẹvbo ne a kha na hia, ta a wa gbe ekẹn ni yo ga iran, ẹkhu kevbe ogba ọre a ya khui ehia. Igue ne a ma gbe ekẹn ga a ni bun kevbe gha rrọọ. 6 Ma keghi wa rẹnkhẹn ẹvbo nekhua ni hia a, ma na gbele ikpia, ikhuo kevbe ibiẹka ni rrọ hia a, vbene a vbe ru avbe ẹvbo ni re ọghe Sihọn ne ọba Hesbọn. 7 Ma keghi viọ avbe ẹmila ni rrọọ, ma na fu emwi ni rre iran ẹvbo hia viọ. 8 “Ẹre a na miẹn wẹ ẹghẹ ni ọ re ima na viọ ẹvbo hia ni rre odẹ ahọ Ẹzẹ Jọdan hin obọ avbe ọba Amọri eva rre, kevbe Ẹzẹ Anọn ya sẹ oke Hẹmọn. 9 (Oke Hẹmọn ọ re emwa Sihọn tie ẹre Siriọn, emwa Amọri keghi tie ẹre Seni.) 10 Ma keghi wa mu otọ Ọg ne ọba Basian, ẹvbo ni rre otọ nọ rriẹe, iwewe Giliad kevbe Basian hia, ya sẹ ehe ne ọ rrei gban an vbe odẹ ahọ ya sẹ Saleka kevbe Edrẹi.” 11 (Ọg ne ọba kegha re ne ọ ghi kiekie vbe avbe Refeim. Okuta ọ re a ya ru ẹkpẹti orinmwi ẹnrẹn, uvbẹmwẹ ọnrẹn kegha re ibata ehan utanmwẹ ọnrẹn kegha re omwa ibata iwenẹ zẹ vbe omwa ne agbọn hia ya mwa emwi. Ọ ye rre ẹvbo ne a tie ẹre Raba vbe Amọri ẹrẹna.) 12 “Ma ghi ya ẹvbo nii khian ọghomwa nẹ, I keghi mu avbe otọ ne ọ ke Aroa ne ọ rre ọkpẹn Ẹzẹ Anọn kpao do sẹ ẹvbo Giliad ba ẹvbo ni rrọ ne ẹwae ọghe Riubẹn kevbe Gad. 13 I keghi vbe mu ne ọ ghi ke ẹe vbe Giliad ne obọ ọkpa vbe ẹwae Manasẹ, l kevbe mu iwewe Agọb, ọnii nọ wẹ Basian ehe ne Ọg na te khaevbisẹ ba ẹre.” (Otọ avbe Refeim ọ re a wa gha tie Basian hia.
Uhi Ọghe Jehova Keghi Re Nọ Gbae Kevbe Ne Ẹwaẹn Ye
(Diut 4:6) Wa gha ya ẹmwata mu ehia sẹ, ọna gha rhie ẹwaẹn kevbe irẹnmwi uwa ma emwa ẹvbo ọvbehe. Iran gha họn avbe uhi na hia, iran gha kha wẹẹ, ‘U miẹn vbe ẹwaẹn kevbe irẹnmwi emwa na kpọlọ hẹ!’
(Diut 4:6) Wa gha ya ẹmwata mu ehia sẹ, ọna gha rhie ẹwaẹn kevbe irẹnmwi uwa ma emwa ẹvbo ọvbehe. Iran gha họn avbe uhi na hia, iran gha kha wẹẹ, ‘U miẹn vbe ẹwaẹn kevbe irẹnmwi emwa na kpọlọ hẹ!’
(Diut 4:7, 8) “Agbọn ẹvbo ọvbehe i rrọ, vbene ọ khọnrẹn ne ọ kpọlọ sẹ hẹ, ne ọ mwẹ Osanobua ne ọ wa sikẹ iran sẹrriọ, vbe iran a gha gualọ iyobọ zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ye. Ẹghẹ ne a rhirhi ya nọ iyobọ ẹre ọ re ọ ya khuẹnniẹn mwa. 8 Agbọn ẹvbo ọvbehe i rrọ, vbe ọ khọnrẹn wẹ ne iran kpọlọ sẹ, ne ọ mwẹ uhi ne ọ gbae ne ọ yevbe egbe ne I ma uwa ẹre ẹrẹna.
EMWI NỌ GHA YA RUẸ GHA SỌYẸNMWẸ IWINNA IKPORHU SAYỌ
(Rom 12:11) Wa kakabọ gha winna, wa ghẹ si oroho, wa gha ya ekhọe ne ọ vọn ne oyọnyọn ga Nọyaẹnmwa.
(Rom 10:15) Vbe a gha na kpe orhu hẹ, a deghẹ i re te a gie emwa gha khian? Zẹ vbene ebe tae, “A miẹn vbene urremwẹ iran ru ọyunnuan hẹ ighẹ iran ni rhie iyẹn ne ọ maan dee!”
(Rom 10:13, 14) Zẹ vbene ebe khare “Ọmwaikọmwa ne ọ datie eni Nọyaẹnmwa, ọ gha re ne a miẹnfan.” 14 Sokpan vbe iran gha na datie ẹre hẹ yi deghẹ iran ma yayi? Vbe iran gha na yayi hẹ deghẹ iran ma họn nene ẹmwẹ? Vbe iran gha na họn hẹ deghẹ i re te a kpe orhu ẹre.
JUNE 14-20
(DIUTERONOMI 5-6) E Mosis keghi tie ivbi Izrẹl hia si koko, ọ tama iran wẹẹ, “Wa ne ivbi Izrẹl, wa danmwẹ ehọ uhi hia ne I ra viọ ne uwa ẹrẹna. Wa ruẹ iran ne uwa vbe miẹn wẹ wa ya iran gha ru emwi. 2 E Nọyaẹnmwa Osanobua mwa keghi gu ima ta ile vbe Oke Sainai. 3 Ẹ i re avbe erha mwa odede ọkpa ọ re ọ gu ta ile na, sokpan kevbe ima nọ, ma hia fẹẹrẹ ni rre agbọn ẹdẹnẹrẹ na. 4 E Nọyaẹnmwa keghi gu uwa guan ke uwu erhẹn ni rre, vbe ghe aro mwẹ ghe aro uẹ. 5 Ẹghẹ nii, mẹ keghi mudia ye ẹkpo Nọyaẹnmwa kevbe uwa ne I miẹn ehe na gha tama uwa hia vbene ọ kha hẹ, rhunmwuda ohan erhẹn nii mu uwa, wa ma vbe ho ne uwa hin uhunmwu oke nii. “E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, 6 ‘Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, ne ọ fan uwa vbe irri lahin otọ Igipt ne uwa na te re eviẹn rre. 7 “‘Ghẹ ga osa ọvbehe vbe ẹ i re imẹ. 8 “‘Ghẹ ma amazẹ emwiikemwi ni rre iso ra ni rre otọ ne egbe ruẹ ra ọghe ni rre amẹ ni rre ototọ otọe. 9 Ghẹ ya uhunmwu rhanmwẹ otọ ne amazẹ rhọkpa ra ne u vbe ga iran, rhunmwuda mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, a i gun mwẹ mwa ẹrrẹe. I rri iran ni khuiwu mwẹ oya kevbe ivbi iran ya sẹ orre ne ogieha kevbe ne ogienẹ. 10 Sokpan I ghi rhie ahoẹmwẹọmwa mwẹ ma inu arriaisẹn ne ọ khin vbe uwu iran ni ho ẹmwẹ mwẹ, ni vbe ya uhi mwẹ ru emwi. 11 “‘Ghẹ so eni mwẹ ya gha ziba rhunmwuda mẹ ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua ruẹ gha rri ọmwa ne ọ rhirhi lo eni mwẹ ọghe ihan oya. 12 “‘Gha zẹ Ẹdẹ ikẹtin kọ ne u ya fi ohan mẹ zẹ vbe ne imẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn. 13 Ya ikpẹdẹ ehan winna iwinna ruẹn, 14 sokpan ikpẹdẹ ne ogihinrọn, ẹdẹ ikẹtin ne a ya fi ohan mẹ nọ. Ọmwa rhọkpa ghẹ winna vbe ẹdẹ nii, ọ re uwẹ tobọ ruẹ nọ, ra avbe ivbuẹ, ra eviẹn ruẹn ra emwirri ruẹ ra orhunmwuyẹn ni rre ẹvbo ruẹ. 15 Yerre wẹ eviẹn wa te vbe gha khin vbe otọ Igipt, kevbe wẹ mẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ọ re ọ ye ẹtin kevbe iwegbe mwẹ nọkhua fan uwa vbe irri. Ọni ọ zẹe ne I na wẹ ne uwa gha zẹ nene ẹdẹ kọ ya hẹwẹ. 16 “‘Gha ya ọghọ ne erha a kevbe iye uẹ zẹ vbene imẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn, ne agbọn miẹn ehe na ma ruẹn kevbe ne u vbe tọ vbe otọe ne imẹ ra mu wuẹn. 17 “‘Ghẹ de izigha. 18 “‘Ghẹ ghẹẹ. 19 “‘Ghẹ rha. 20 “‘Ghe ba ọmwa ifi ẹzọ ohoghe. 21 “‘Ghẹ yaro ye amwẹ ọmwa ọvbehe. Ghẹ yaro ye owa ẹre, ra otọe ẹre, ra eviẹn ọnrẹn, ra ẹmila ẹre ra ekẹtẹkẹtẹ ọ re ra emwiikemwi ni ghi re ọghe ọe.’ 22 “E Nọyaẹnmwa keghi viọ uhi na ne iran hia ni si egbe koko ye ototọ oke nii. Avbe uhi na ọ re ọ viọ ne iran, ọ ma vbe sẹ ọnii, ọ keghi ye urhu nọkhua guan ke uwu erhẹn rre kevbe uwu okuku ne ọ mwẹ imi rre. Ọ keghi gbẹnnẹ avbe uhi na ye uhanhan okuta eva, ọ na viọ mẹ.” 23 “Ugbẹn vbe erhẹn ghi baa vbe uhunmwu oke ni hia, vbe uwa ghi vbe họn urhu nii guan ke uwu ebiebi ni rre, avbe olotu uwa kevbe avbe ekhaẹmwẹ emwa uwa keghi bu mwẹ gha dee. 24 Iran keghi kha wẹẹ, ‘E Nọyaẹnmwa Osanobua ima rhie ukpọlọmwẹ ọnrẹn kevbe uyi ẹre ma mwa, ẹghẹ ne ima na họn vbe ọ guan ke uwu erhẹn nii rre! Ma miẹn ọẹn ẹrẹna nian wẹ ọmwa sẹtin ye gha rre agbọn vbe Osanobua gu ẹe guan nẹ. 25 Sokpan vbe ima a ghi ra na vbe dọlegbe rhie uhunmwu da uwu hẹ nian? Erhẹn ugborrirri nii gha fuẹn ima an. Te ima wulo a deghẹ ma dọlegbe họn vbe e Nọyaẹnmwa ne Osanobua gu ima guan. 26 De emwa ne ọ he ka họn vbe Osanobua ne ọ rrọọ guan ke uwu erhẹn rre ẹdẹ, ọ na ye vbe gha rre agbọn? 27 Dọlegbe gha khian e Mosis, ne u danmwẹ ehọ ẹmwẹ hia ne Nọyaẹnmwa Osanobua mwa gha ta. U ghi dọlegbe bu mwa gha dee do tama mwa, ma gha danmwehọ ne a vbe ya ẹe gha ru emwi.’ 28 “E Nọyaẹnmwa ghi họn ọna, ọ keghi tama mwẹ wẹẹ, ‘I họn vbene iran na kha hẹ, ẹmwata iran ta ẹe. 29 Vbọ rrọọ nian akpawẹ erriọ ekhọe iran ra gha ye ẹdẹ, vbọ rrọọ akpawẹ iran gha lohan mwẹ ne iran vbe gha rhie uhi mwẹ mwẹ! Ne agbọn miẹn ehe na ma iran kevbe uniẹn ivbi iran ẹdẹdẹmwẹdẹ. 30 Ya khama iran ne iran werriegbe gha rrie uwu owa ukpọn iran. 31 Sokpan e Mosis, wẹ mudia ke mwẹ vbe emwa, I gha viọ avbe uhi ke iyi mwẹ hia ma ruẹn. Ma avbe emwa ni re, ne iran miẹn ehe na gha ya iran ru emwi vbe otọ ne I ra mu ne iran.’ 32 “Ivbi Izrẹl, wa gie a miẹn wẹ wa ru emwi ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn. Ghẹ i rra uhi ẹre rhọkpa. 33 Gha ye ehia ru emwi, ne agbọn miẹn ehe na ma uwa, wa ghi miẹn ehe na gha rre otọ ne uwa ra ya yin khian rhinrin.
6:1 “Ena ọrọre avbe uhi ne Nọyaẹnmwa Osanobua tama mwẹ ne I ma uwa ẹre. Wa ghi gha ya iran ru emwi vbe otọe ne uwa ra laọ ne uwa ya yin na. 2 Wa ghi gha mu ohan e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, ne uwa vbe gha rhie uhi ẹre ne I ma uwa re lẹre, vbe ẹdẹ agbọn uwa hia, wa kevbe avbe ivbi uwa, ne uwa miẹn ehe na tọ vbe evba. 3 Wa rhie ehọ yọ wa ne ivbi Izrẹl, ne uwa vbe gha ya iran ruemwi! Ẹghẹ nii, agbọn gha ma uwa, wa ghi do khian okpẹvbo nọkhua, wa ghi vbe gha yin otọe esiesi ne ọ ma emwi okọ, zẹ vbene Nọyaẹnmwa ne Osanobua avbe erha mwa odede yan rẹn. 4 “Izrẹl, ye ọna rre! E Nọyaẹnmwa, a wẹ e Nọyaẹnmwa ọkpa kẹkan ọrọre Osanobua mwa. 5 Ye ekhọe ruẹ hia ho ẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, kevbe orhiọn ruẹn hia kevbe ẹtin ruẹn hia. 6 Ghẹ mianmian avbe uhi ne I viọ ne uwa na ẹdẹnẹrẹ na ẹdẹ. 7 Ma avbe ivbi uwa ẹre. U ghi gha ta ẹe vbe u a gha rre owa kevbe u a kpa hin owa rre, vbua gha hẹwẹ kevbe u a gha winna. 8 Gbalọ ẹe ginna obọ, u ghi vbe dele ẹe ye uharo ruẹ ne u ya gha ye ẹre rre, 9 wa ghi gbẹnnẹ oẹn ye ẹkhu kevbe onurho owa uwa, kevbe onurho ẹvbo uwa. 10 “E Nọyaẹnmwa Osanobua mwa tama avbe erha mwa odede ighẹ Ebraham, Aizik kevbe Jekọb wẹ rẹn gha mu otọe ne avbe okpẹvbo ni kọnkọn kevbe ne emwi ẹfe ye ne uwa ma bọ, ne uwa. 11 Avbe owa ni rrọọ ghi vọn ne emwi esiesi ne uwa ma viọ yọ, avbe uhae ne uwa ma fian, deba ugbo azara kevbe ọghe ọliv ne uwa ma kọ. E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi viọ uwa sẹ otọ na nẹ ighẹ te uwa ghi miẹn emwi ne uwa a rhirhi gha ho gha re. 12 Wa ghi gie aro uwa da ẹe wẹ wa ma mianmian e Nọyaẹnmwa ne ọ viọ uwa ke Igipt ladian vbe ehe ne uwa na te re eviẹn. 13 E Nọyaẹnmwa Osanobua rua ọkpa ọ re uwa gha mu ohan rẹn, rẹn ọkpa wa gha vbe gha ya gha yan eyan. 14 Wa ghẹ ga ẹbọ ọvbehe, wa ghẹ ga ẹbọ avbe iran ni lẹga uwa. 15 Wa gha danmwẹ oẹn, ohu e Nọyaẹnmwa gha hihiẹ yan uwa zẹ vbe erhẹn, ọ ghi fuẹn uwa a fẹẹrẹ rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ne ọ gu uwa rrọ, a i gu ẹe ta ekpẹn. 16 “Wa ghẹ danmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua ghe, zẹ vbene uwa ru vbe Masa. 17 Gia miẹn wẹ wa ya uhi ne ọ viọ ne uwa ru emwi. 18 Wa gha ru ne Nọyaẹnmwa khare ighẹ ọgbae, ọ vbe kei, agbọn gha maan uwa. Wa gha sẹtin yan otọe ni ne ọ ma emwi okọ ne Nọyaẹnmwa ve avbe erha uwa odede re. 19 Wa gha sẹtin khulo avbe eghian uwa ladian zẹ vbene irẹn khare. 20 “Ẹdẹnakhuẹ, ivbi uwa gha nọ uwa wẹẹ, ‘Vbọzẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua mwa na wẹ ne ima gha ye avbe uhi na hia ru emwi yi?’ 21 Ẹghẹ nii, wa ghi tama iran wẹẹ, ‘Eviẹn ọba Igipt ma te gha khin, e Nọyaẹnmwa keghi ya ẹtin ẹnrẹn nọkhua miẹn ima fan. 22 Ma keghi ye aro ima miẹn iwinna ọyanunuan ne ọ winnaẹn, ọ na ru ivbi Igipt ọ yan aro ua, kevbe ọba iran kevbe ekhaẹmwẹ iran. 23 Ọ keghi miẹn ima fan vbe obọ Igipt ne ọ viọ ima gha die edinran, ọ mu otọe na ne ima, zẹ vbene ọ ve avbe erha mwa odede ẹre. 24 Ẹre Nọyaẹnmwa ne Osanobua ima, na tama ima ne ima gha ye avbe uhi na hia ru emwi kevbe ne a vbe gha mu ohan irẹn. Adeghẹ ma ru vberriọ, ọ gha gbe aro ghe ẹvbo mwa, ọ ghi ye ẹfe kpọ vbọ. 25 Osanobua gha mwẹ ẹko ne ọ rhiẹnrhiẹn ghe mwa a deghẹ ma ye ẹko ata ru emwi hia ne ọ khama mwa.’
(Diut 5:21) “‘Ghẹ yaro ye amwẹ ọmwa ọvbehe. Ghẹ yaro ye owa ẹre, ra otọe ẹre, ra eviẹn ọnrẹn, ra ẹmila ẹre ra ekẹtẹkẹtẹ ọ re ra emwiikemwi ni ghi re ọghe ọe.’
(Diut 5:1-21) E Mosis keghi tie ivbi Izrẹl hia si koko, ọ tama iran wẹẹ, “Wa ne ivbi Izrẹl, wa danmwẹ ehọ uhi hia ne I ra viọ ne uwa ẹrẹna. Wa ruẹ iran ne uwa vbe miẹn wẹ wa ya iran gha ru emwi. 2 E Nọyaẹnmwa Osanobua mwa keghi gu ima ta ile vbe Oke Sainai. 3 Ẹ i re avbe erha mwa odede ọkpa ọ re ọ gu ta ile na, sokpan kevbe ima nọ, ma hia fẹẹrẹ ni rre agbọn ẹdẹnẹrẹ na. 4 E Nọyaẹnmwa keghi gu uwa guan ke uwu erhẹn ni rre, vbe ghe aro mwẹ ghe aro uẹ. 5 Ẹghẹ nii, mẹ keghi mudia ye ẹkpo Nọyaẹnmwa kevbe uwa ne I miẹn ehe na gha tama uwa hia vbene ọ kha hẹ, rhunmwuda ohan erhẹn nii mu uwa, wa ma vbe ho ne uwa hin uhunmwu oke nii. “E Nọyaẹnmwa keghi kha wẹẹ, 6 ‘Mẹ ọrọre Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, ne ọ fan uwa vbe irri lahin otọ Igipt ne uwa na te re eviẹn rre. 7 “‘Ghẹ ga osa ọvbehe vbe ẹ i re imẹ. 8 “‘Ghẹ ma amazẹ emwiikemwi ni rre iso ra ni rre otọ ne egbe ruẹ ra ọghe ni rre amẹ ni rre ototọ otọe. 9 Ghẹ ya uhunmwu rhanmwẹ otọ ne amazẹ rhọkpa ra ne u vbe ga iran, rhunmwuda mẹ ọ re Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, a i gun mwẹ mwa ẹrrẹe. I rri iran ni khuiwu mwẹ oya kevbe ivbi iran ya sẹ orre ne ogieha kevbe ne ogienẹ. 10 Sokpan I ghi rhie ahoẹmwẹọmwa mwẹ ma inu arriaisẹn ne ọ khin vbe uwu iran ni ho ẹmwẹ mwẹ, ni vbe ya uhi mwẹ ru emwi. 11 “‘Ghẹ so eni mwẹ ya gha ziba rhunmwuda mẹ ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua ruẹ gha rri ọmwa ne ọ rhirhi lo eni mwẹ ọghe ihan oya. 12 “‘Gha zẹ Ẹdẹ ikẹtin kọ ne u ya fi ohan mẹ zẹ vbe ne imẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn. 13 Ya ikpẹdẹ ehan winna iwinna ruẹn, 14 sokpan ikpẹdẹ ne ogihinrọn, ẹdẹ ikẹtin ne a ya fi ohan mẹ nọ. Ọmwa rhọkpa ghẹ winna vbe ẹdẹ nii, ọ re uwẹ tobọ ruẹ nọ, ra avbe ivbuẹ, ra eviẹn ruẹn ra emwirri ruẹ ra orhunmwuyẹn ni rre ẹvbo ruẹ. 15 Yerre wẹ eviẹn wa te vbe gha khin vbe otọ Igipt, kevbe wẹ mẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ọ re ọ ye ẹtin kevbe iwegbe mwẹ nọkhua fan uwa vbe irri. Ọni ọ zẹe ne I na wẹ ne uwa gha zẹ nene ẹdẹ kọ ya hẹwẹ. 16 “‘Gha ya ọghọ ne erha a kevbe iye uẹ zẹ vbene imẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn, ne agbọn miẹn ehe na ma ruẹn kevbe ne u vbe tọ vbe otọe ne imẹ ra mu wuẹn. 17 “‘Ghẹ de izigha. 18 “‘Ghẹ ghẹẹ. 19 “‘Ghẹ rha. 20 “‘Ghe ba ọmwa ifi ẹzọ ohoghe. 21 “‘Ghẹ yaro ye amwẹ ọmwa ọvbehe. Ghẹ yaro ye owa ẹre, ra otọe ẹre, ra eviẹn ọnrẹn, ra ẹmila ẹre ra ekẹtẹkẹtẹ ọ re ra emwiikemwi ni ghi re ọghe ọe.’
Maa Ivbuẹ Emwi Ne Iran Mieke Na Hoẹmwẹ E Jehova
(Diut 6:5) Ye ekhọe ruẹ hia ho ẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, kevbe orhiọn ruẹn hia kevbe ẹtin ruẹn hia. Ma avbe ivbi uwa ẹre. U ghi gha ta ẹe vbe u a gha rre owa kevbe u a kpa hin owa rre, vbua gha hẹwẹ kevbe u a gha winna.
(Diut 6:6) Ghẹ mianmian avbe uhi ne I viọ ne uwa na ẹdẹnẹrẹ na ẹdẹ.
(Diut 6:7) Ma avbe ivbi uwa ẹre. U ghi gha ta ẹe vbe u a gha rre owa kevbe u a kpa hin owa rre, vbua gha hẹwẹ kevbe u a gha winna.
Gha Rhie Ahoẹmwọmwa Ma Vbe Uwu Ẹgbẹe
(Ẹfis 5:28, 29) Te ọ kere ne ikpia gha hoẹmwẹ amwẹ iran, zẹ vbene iran hoẹmwẹ ikinnegbe iran. Okpia ne ọ hoẹmwẹ amwẹ ọnrẹn, egbe ẹre ọ re ọ hoẹmwẹ ọnrẹn. 29 (A i miẹn ọmwa ne ọ khọ ẹko ikinnegbe ẹre, sokpan te ọ koko ẹe, ọ ghi gha gbe aro ghe ẹre zẹ vbene Kristi gbe aro ghe esọsi.
(1 Tim 5:8) Sokpan, a deghẹ ọmwakọmwa ma gbe aro ghe emwa rẹn, kpataki iran ni re etẹn ọnrẹn, ọ fi iyeke gbe nene iyayi nẹ, ọ wa rhia sẹ ne ọ ma yayi.
(Ẹfis 5:22) Avbe amwẹ, wa gha gbe uhunmwu ke otọ ne avbe ọdafẹn uwa zẹ vbe ọghe Nọyaẹnmwa.
(Ẹfis 5:33) Sokpan a vbe tae gie uwa, ọ kere ne dọmwade ọdọ gha hoẹmwẹ amwẹ ọnrẹn, zẹ vbe egbe ẹre, dọmwade amwẹ ghi vbe gha ye ọghọ ne ọdọ ẹre.
(1 Pit 3:1-6) Erriọ wa vbe nọ zẹẹ, wa ne avbe amwẹ, wa gha gbe uhunmwu ke otọ ne avbe ọdafẹn uwa, vbene a gha na miẹn wẹ, a deghẹ eso vbe uwu iran ma yayi, iran ghi do rhunmwuda uyinmwẹ uwa yayi. Vbe ne uwẹ i ghi na vbe ta ifi ẹmwẹ ọkpa. 2 Rhunmwuda, iran gha miẹn uyinmwẹ ọghọ vbe ute ọghe uwa. 3 Wa ghẹ gha ya emwi itegbe te egbe ne uwa ba miẹn ehe na gha mose, egbe vbene uwa mẹ eto hẹ ra emwi itegbe ne uwa viọ ye egbe ra ukpọn ne uwa ya mu egbe. 4 Sokpan, ọ kere ne ose uwa gha re ọghe ekhọe ọmẹhẹ ne khuẹrhẹẹ, ne ọ re emwi ighobioye vbe odaro Osanobua. 5 Rhunmwuda avbe ikhuo ni ya ekhọe ga nẹdẹ, ni vbe mu idaehọ iran yan Osanobua, vberriọ ọre iran ya gha te egbe iran, te iran gbe uhunmwu ke otọ ne avbe ọdafẹn iran. 6 Erriọ Sera gha ye, te ọ gha họn ẹmwẹ ne ọdọ ẹre, ọ re ọ na gha tie ẹre “Enaẹmwẹ.” Wanwanna nian, ivbi ẹre ne ikhuo ọre uwa khin, a deghẹ wẹ yin ẹse, ighẹ wa ma vbe mu ohan emwi rhọkpa.
(Ẹfis 4:32) Sokpan, wa gha mwẹ itohan kevbe ekhọe agiẹngiẹn da egbe, wa vbe gha ya bọ egbe, zẹ vbene Osanobua vbe la ekpa Kristi yabọ uwa.
(Diut 6:6, 7) Ghẹ mianmian avbe uhi ne I viọ ne uwa na ẹdẹnẹrẹ na ẹdẹ. 7 Ma avbe ivbi uwa ẹre. U ghi gha ta ẹe vbe u a gha rre owa kevbe u a kpa hin owa rre, vbua gha hẹwẹ kevbe u a gha winna.
(Ẹfis 6:4) Evbibiẹ emọ, wa ghẹ gha ru ivbi uwa emwi ne ọ gha ya ohu mu iran, sokpan wa dia iran ye odẹ, ne uwa vbe gha ma iran emwi zẹ vbe ọmwa ne ọ ya Kristi yi.
JUNE 21-27
(DIUTERONOMI 7-8) “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa gha viọ uwa sẹ otọ ne uwa ra ya yin nii. Ọ gha vbe khulo avbe okpẹvbo nibun ladian vbọ. Wa gha khian ni, ọ ghi khulo okpẹvbo ihinrọn ni kọnkọn sẹ kevbe ni vbe mwẹ ẹtin sẹ uwa ladian vbe evba, avbe Hiti, Gigasi, Amọri, e Kenan, e Pẹriz, e Hivi kevbe Jebus. 2 Ugbẹn vbe Nọyaẹnmwa Osanobua rua a ghi viọ iran hia yan uwa obọ nẹ, ighẹ te uwa ghi khọn iran mu otọ, wa ghi gbele iran hia a. Wa ghẹ gu iran rhie obọ ye ebe rhọkpa, ra ne uwa tohan iran. 3 Wa ghẹ rhie ivbi iran rọnmwẹ ra ne ivbi uwa vbe rọnmwẹ iran. 4 Rhunmwuda, iran gha ya ivbi uwa de odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa ye rre, iran gha ya iran gha gho ẹbọ ọvbehe, ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa ghi mu ohu uwa, ọ ghi fuẹn uwa a ọwarọkpa nii. 5 Vbene uwa gha ru iran na hẹ ọ re ọ na khin. Wa siẹn aka iran hia sẹ otọ, wa bunnọ orrẹ okuta iruẹbọ iran ukhiọnmwẹ, wa giagia erhan iruẹbọ ne iran baba lele otọ kua, ne uwa vbe giẹn amazẹ iran an ighẹ Asiẹrra. 6 Wa ghi ru ẹe vberriọ rhunmwuda, ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re uwa khin. Te ọ hannọ uwa zẹ hin uwu ẹbu emwa ne agbọn hia rre ne uwa do gha re emwa ughaẹn ọghe irẹn. 7 “Ẹ i re rhunmwuda ighẹ wa bun sẹ emwa ọvbehe hia ọ re Nọyaẹnmwa na ho ẹmwẹ uwa ọ na vbe hannọ uwa zẹ. Wa ọ re ọ gha re uhunmwu ẹvbo ne ọ ghi kanmwa sẹẹ vbe agbọn. 8 Sokpan e Nọyaẹnmwa ho ẹmwẹ uwa, ọ na wẹ rẹn gha vbe mu eyan ne ọ yan ma avbe erha uwa odede sẹ. Ọna ọ si ẹe ne ọ na ya ẹtin ẹnrẹn nọkhua miẹn uwa fan, ọ na fannọ uwa kua hin eviẹn ne uwa khin ne ọba Igipt rre. 9 Wa yerre wẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọkpa ọrọre Osanobua, ọ vbe gia mu ẹtin yan. Ọ gha mu ile ọghe ọe sẹ, ọ ghi vbe gha rhie ahoẹmwẹọmwa ne ẹ i fafaa ọghe ọe ma orre arriaisẹn vbe uwu iran ni ho ẹmwẹ ọnrẹn, iran na vbe gha ye uhi ẹre ru emwi. 10 Sokpan ẹ i sọn ọ te gha rria iran ni khuiwu ẹre ikhi. 11 Rhunmwuda ọnii, wa ghi gha ya emwi ne a ma uwa re ru emwi, wa gha ya uhi hia ne I viọ ne uwa ẹrẹna ru emwi. 12 “Deghẹ wa gha rhie ehọ ye avbe uhi na, wa na gha ya iran ru emwi vbe ọghe ẹmwata, e Nọyaẹnmwa Osanobua gha mwẹ ahoẹmwẹọmwa ne ẹ i fafaa ghe uwa zẹ vbene ọ yan ma avbe erha uwa odede. 13 Ọ gha ho ẹmwẹ uwa, ọ gha vbe fiangbe uwa, vbene uwa gha na gha muan yọ, wa ghi vbe gha mwẹ emọ ni bun, ọ ghi fiangbe ugbo uwa vbene uwa gha na gha mwẹ ọka ni bun, kevbe ofigbọn ọliv, ọ ghi vbe fiangbe uwa viọ ẹmila kevbe ohuan ni bun ne uwa. Ọ gha rhie afiangbe na hia ne uwa vbe otọ ne ọ yan ma avbe erha uwa odede wẹ rẹn gha mu ne uwa. 14 Emwa ne a gha ya ẹfe fiangbe vbene uwa ye, ẹ i khian gha rre uhunmwu otọ agbọn. A i khian miẹn agan vbe uwu uwa ra avbe ẹmila uwa. 15 E Nọyaẹnmwa gha degue uwa hin obọ emianmwẹ hia rre. Ẹ i ra gie egbe emianmwẹ dan ne aro uwa sẹ vbe Igipt sẹ ehe ne uwa ye. Sokpan, ọ gha kun ehia yan avbe eghian uwa. 16 Wa fuẹn avbe ẹvbo hia ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa rhie yan uwa obọ ua, wa ghẹ mwẹ itohan ghe iran. Wa ghẹ gho ẹbọ iran rhunmwuda uwu ẹre ọ ke ọni ikian. 17 “Wa ghẹ gha tama egbe uwa wẹ emwa na bun sẹ uwa rhunmwuda ọnii wa i sẹtin khulo iran ladian. 18 Wa ghẹ gie ohan iran mu uwa, wa ye rre emwi ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ru ọba Igipt re, ke ẹe kevbe emwa rẹn hia. 19 Wa ye avbe egboghogbogho ne uwa ye aro uwa miẹn hia rre, avbe iwinna ama kevbe ọyunnuan kevbe ẹtin vbe iwegbe ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ya fannọ uwa vbe irri. Ọ gha fuẹn avbe emwa na hia ne uwa mu ohan rẹn na, zẹ vbene ọ vbe fuẹn emwa Igipt. 20 Ọ gha vbe gie ohan bu iran ne ọ ya fuẹn iran ni lẹ fua ya lẹre ye ẹkhokho. 21 Ghẹ gie ohan emwa na mu ẹẹn. E Nọyaẹnmwa Osanobua rua rrọọ ya ba uwa. Osanobua nọkhua ne ọ kere ne a gha mu ohan rẹn nọ. 22 Ọ gha hẹko gha khulo emwa na kua kherhekherhe zẹ vbe ne uwa vbe ya khian sikẹ odaro, sokpan wa i ra sẹtin wa fuẹn iran hia a vbe ọwarọkpa nii. Wa gha ru ẹe vbe rriọ, avbe aranmwẹ akọn gha do gha bun, ọnii ghi do zẹ ẹbe ne uwa. 23 E Nọyaẹnmwa gha viọ eghian uwa yan ẹtin uwa obọ, ọ ghi zẹ afianma ye iran egbe rhinrin wa te do fuẹn iran uan. 24 “Ọ gha viọ avbe ọba iran yan ẹtin uwa obọ. Wa gha gbele iran an, iran ghi vbe khian ne a mianmian. Orhiọnkpa ne ọ gha sẹtin gba yodẹ ya da uwa obọ yi ẹ i rrọọ, te uwa ra fuẹn iran hia a. 25 Giẹn avbe amazẹ iran an. Ghẹ gie esiliva ra igoru ni rre iran egbe viẹn ye uwa aro, wa ghẹ vbe viọ iran ya khiẹn ọwua. Wa gha ru vberriọ, uwu ọ re ọ ke ẹre ikian rhunmwuda ẹbọ na gho wa sọnnọ e Nọyaẹnmwa. 26 Wa ghẹ viọ vbe uwu amazẹ na la owa uwa hiehiere, ne unu ne a fii iran re ghẹ do sẹ uwa egbe. Ọ kere ne uwa gie avbe amazẹ nii gha sọnnọ uwa, ne uwa vbe gha zan iran rhunmwuda usun emwi ne fie ẹre unu ọre iran khin.
8:1 “Wa ghi ye ẹko ata gha ru emwi hia ne I tama uwa ẹrẹna ne uwa miẹn ehe na gha rre agbọn, ne uwa vbe gha muan yọ, ne uwa vbe yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa ve avbe erha mwa odede ẹre. 2 Wa ghi yerre vbene Nọyaẹnmwa Osanobua uwa su uwa vbe okhian ne ọ taẹn la uwu ato nii vbe ukpo iyeva ni gberra na, ọ na vbe gie ọlọghọmwa gie uwa ne ọ ya danmwẹ uwa ghe, ne ọ miẹn ehe na rẹn emwi ni rre uwa ekhọe, ne ọ miẹn ehe na vbe rẹn adeghẹ wa gha ya uhi ẹre ru emwi. 3 “Ọ ye ovbamẹ gbe uwa, ọ na do rhie mana ne uwa re, evbare ne uwa kevbe avbe erha uwa odede ma he re ẹdẹ. Te ọ ru ọna rhie ma uwa wẹ evbare ọkpa ma sẹ ne ọmwa ye egbe yan ne ọ ya gha rre agbọn, emwi ne ọ khẹke ọmwa ọrọre ẹmwẹ ne Osanobua ta ẹe. 4 Ukpọn ruan ma khian ọmaẹn, owẹ rua ma hinmwian vbe ukpo iyeva nii. 5 Wa ye rre wẹ te Nọyaẹnmwa gha dia rua, ọ na vbe gha rri uwa oya zẹ vbene erha gbele ivbi ẹre hin ọkhọ rre zẹẹ. 6 Rhunmwuda ọnii khekherriọ, wa gha ru vbene uhi e Nọyaẹnmwa khare, ne uwa vbe gha mu ohan rẹn. 7 Otọe esiesi ẹre Nọyaẹnmwa viọ uwa rrie, otọe ne avbe ẹzẹ nekhua kevbe ne giẹrẹ ye, ke ẹzẹ ni lẹ la uwu otọ ni vbe ya gha vẹ ladian vbe iya kevbe oke. 8 Otọe ne ọka ẹsin kevbe ọka irhuarhua na maan ẹsẹse, alimo, erhan ohọ, kevbe ọmọ erhan ne ẹ i kpọ, ọliv kevbe owọn. 9 Ohanmwẹ i ra gbe uwa vbe evba, wa i ra vbe vbabọ emwiikemwi. Ematọn rre uwu okuta ni rrọọ, wa gha vbe miẹn oze gha zẹ vbe oke ni rrọọ. 10 A gha miẹn egbe evbare ne uwa a rhirhi gha ho ne uwa re, wa ghi kpọnmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua ye otọe esiesi ne ọ mu ne uwa. 11 “Wa gie a miẹn wẹ wa ma mianmian e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa ghẹ mwẹ wa ma gha ya uhi ẹre ne I ma uwa ẹre ẹrẹna ru emwi. 12 Wa gha mwẹ emwi hia ne uwa ho ne uwa re nẹ, wa na vbe bọlọ owa ne uwa ra gha ye nẹ. 13 Ẹmila uwa kevbe ohuan uwa, esiliva kevbe igoru uwa gha ghi muan nẹ ẹsẹsẹmwẹse. 14 Wa ghẹ gie a miẹn wẹ te uwa ghi tọn egbe mu ne uwa ya mianmian e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ne ọ viọ uwa ke Igipt ladian rre vbe ehe ne uwa na te re eviẹn. 15 Rẹn ọ re ọ su uwa la ato nọkhua ne ọ mu ohan nii, ehe ne avbe ẹyẹn ni mwẹ obi dan ye deba ekpakpahuangan, vbe otọe ne ọ kakae ne hiohioohio nii, ọ keghi tue amẹ ke uwu okuta ladian ne uwa. 16 Ọ rhie mana ne uwa re vbe uwu ato, egbe evbare ne avbe erha uwa odede ma re ẹdẹ. Ọ keghi gie ọlọghọmwa gie uwa ne ọ miẹn ehe na danmwẹ uwa ghe, ne ọ miẹn ehe na ya emwi ne ọma fiangbe uwa vbe okiekie. 17 Rhunmwuda ọnii, wa ghẹ ro ighẹ ẹtin kevbe iwegbe obọ uwa ọ re uwa ya họn ẹfe ne egbe rua. 18 Wa yerre wẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, ọ re ọ rhie ẹtin ne uwa do ya fe. Ọ ru ọna rhunmwuda, ọ ho ne ọ mu ile ne ọ gu avbe erha uwa odede ta sẹ. Te irẹn wa rhie ile ni mwẹ do sẹ ẹdẹnẹrẹ na. 19 Wa ghẹ ya mu aro da ẹbọ ọvbehe gha gho, ra ne uwa gha ga iran vbene uwa na mianmian e Nọyaẹnmwa Osanobua rua. Wa gha danmwẹ ọẹn, ne l tama uwa ẹrẹna wẹ ta a ra fuẹn uwa a. 20 Deghẹ wa ma họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa, te a ra vbe fuẹn uwa a, zẹ vbe avbe okpẹvbo ni ne a ra fuan zẹ vbene uwa ya nana ghe odaro na.
(Diut 8:3) “Ọ ye ovbamẹ gbe uwa, ọ na do rhie mana ne uwa re, evbare ne uwa kevbe avbe erha uwa odede ma he re ẹdẹ. Te ọ ru ọna rhie ma uwa wẹ evbare ọkpa ma sẹ ne ọmwa ye egbe yan ne ọ ya gha rre agbọn, emwi ne ọ khẹke ọmwa ọrọre ẹmwẹ ne Osanobua ta ẹe.
(Diut 7:1-16) “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa gha viọ uwa sẹ otọ ne uwa ra ya yin nii. Ọ gha vbe khulo avbe okpẹvbo nibun ladian vbọ. Wa gha khian ni, ọ ghi khulo okpẹvbo ihinrọn ni kọnkọn sẹ kevbe ni vbe mwẹ ẹtin sẹ uwa ladian vbe evba, avbe Hiti, Gigasi, Amọri, e Kenan, e Pẹriz, e Hivi kevbe Jebus. 2 Ugbẹn vbe Nọyaẹnmwa Osanobua rua a ghi viọ iran hia yan uwa obọ nẹ, ighẹ te uwa ghi khọn iran mu otọ, wa ghi gbele iran hia a. Wa ghẹ gu iran rhie obọ ye ebe rhọkpa, ra ne uwa tohan iran. 3 Wa ghẹ rhie ivbi iran rọnmwẹ ra ne ivbi uwa vbe rọnmwẹ iran. 4 Rhunmwuda, iran gha ya ivbi uwa de odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa ye rre, iran gha ya iran gha gho ẹbọ ọvbehe, ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa ghi mu ohu uwa, ọ ghi fuẹn uwa a ọwarọkpa nii. 5 Vbene uwa gha ru iran na hẹ ọ re ọ na khin. Wa siẹn aka iran hia sẹ otọ, wa bunnọ orrẹ okuta iruẹbọ iran ukhiọnmwẹ, wa giagia erhan iruẹbọ ne iran baba lele otọ kua, ne uwa vbe giẹn amazẹ iran an ighẹ Asiẹrra. 6 Wa ghi ru ẹe vberriọ rhunmwuda, ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re uwa khin. Te ọ hannọ uwa zẹ hin uwu ẹbu emwa ne agbọn hia rre ne uwa do gha re emwa ughaẹn ọghe irẹn. 7 “Ẹ i re rhunmwuda ighẹ wa bun sẹ emwa ọvbehe hia ọ re Nọyaẹnmwa na ho ẹmwẹ uwa ọ na vbe hannọ uwa zẹ. Wa ọ re ọ gha re uhunmwu ẹvbo ne ọ ghi kanmwa sẹẹ vbe agbọn. 8 Sokpan e Nọyaẹnmwa ho ẹmwẹ uwa, ọ na wẹ rẹn gha vbe mu eyan ne ọ yan ma avbe erha uwa odede sẹ. Ọna ọ si ẹe ne ọ na ya ẹtin ẹnrẹn nọkhua miẹn uwa fan, ọ na fannọ uwa kua hin eviẹn ne uwa khin ne ọba Igipt rre. 9 Wa yerre wẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọkpa ọrọre Osanobua, ọ vbe gia mu ẹtin yan. Ọ gha mu ile ọghe ọe sẹ, ọ ghi vbe gha rhie ahoẹmwẹọmwa ne ẹ i fafaa ọghe ọe ma orre arriaisẹn vbe uwu iran ni ho ẹmwẹ ọnrẹn, iran na vbe gha ye uhi ẹre ru emwi. 10 Sokpan ẹ i sọn ọ te gha rria iran ni khuiwu ẹre ikhi. 11 Rhunmwuda ọnii, wa ghi gha ya emwi ne a ma uwa re ru emwi, wa gha ya uhi hia ne I viọ ne uwa ẹrẹna ru emwi. 12 “Deghẹ wa gha rhie ehọ ye avbe uhi na, wa na gha ya iran ru emwi vbe ọghe ẹmwata, e Nọyaẹnmwa Osanobua gha mwẹ ahoẹmwẹọmwa ne ẹ i fafaa ghe uwa zẹ vbene ọ yan ma avbe erha uwa odede. 13 Ọ gha ho ẹmwẹ uwa, ọ gha vbe fiangbe uwa, vbene uwa gha na gha muan yọ, wa ghi vbe gha mwẹ emọ ni bun, ọ ghi fiangbe ugbo uwa vbene uwa gha na gha mwẹ ọka ni bun, kevbe ofigbọn ọliv, ọ ghi vbe fiangbe uwa viọ ẹmila kevbe ohuan ni bun ne uwa. Ọ gha rhie afiangbe na hia ne uwa vbe otọ ne ọ yan ma avbe erha uwa odede wẹ rẹn gha mu ne uwa. 14 Emwa ne a gha ya ẹfe fiangbe vbene uwa ye, ẹ i khian gha rre uhunmwu otọ agbọn. A i khian miẹn agan vbe uwu uwa ra avbe ẹmila uwa. 15 E Nọyaẹnmwa gha degue uwa hin obọ emianmwẹ hia rre. Ẹ i ra gie egbe emianmwẹ dan ne aro uwa sẹ vbe Igipt sẹ ehe ne uwa ye. Sokpan, ọ gha kun ehia yan avbe eghian uwa. 16 Wa fuẹn avbe ẹvbo hia ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa rhie yan uwa obọ ua, wa ghẹ mwẹ itohan ghe iran. Wa ghẹ gho ẹbọ iran rhunmwuda uwu ẹre ọ ke ọni ikian.
“Wa Ghẹ Rhie Ivbi Iran Rọnmwẹ Ra Ne Ivbi Uwa Vbe Rọnmwẹ Iran”
(Diut 7:3) Wa ghẹ rhie ivbi iran rọnmwẹ ra ne ivbi uwa vbe rọnmwẹ iran.
(Diut 7:4) Rhunmwuda, iran gha ya ivbi uwa de odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa ye rre, iran gha ya iran gha gho ẹbọ ọvbehe, ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa ghi mu ohu uwa, ọ ghi fuẹn uwa a ọwarọkpa nii.
(1 Kọr 7:39) Okhuo ne ọ rre owa ọdọ, ẹ i ghi re ne ọ yan egbe ẹre ugbẹn vbe ọdọ ẹre rre agbọn. Sokpan a deghẹ ọdọ ẹre wu, ọ sẹtin rọnmwẹ okpia ọvbehe ne ọ yẹ ọre. Sokpan, ne ọ ghẹ mwẹ ọ ma gha re orọnmwẹ iyayi.
(2 Kọr 6:4) Wa ghẹ gha gu iran ni ma yayi winna kugbe, vbene a miẹn wẹ ọkpa wa khin, rhunmwuda, ẹ i gie a ru. Vbe emwi ne ọ gbae kevbe ne ọ ma gba khian sẹtin gba gha si egbe obọ khian hẹ yi? Vbe uwanmwẹ vbe ebiebi khian gba die ihọkpa ya hẹ yi?
JUNE 28–JULY 4
(DIUTERONOMI 9-10) “Wa danmwẹ ehọ ivbi Izrẹl, te uwa ghi ra fian Ẹzẹ Jọdan rra na ne uwa ya mu otọ ẹvbo ni kpọlọ sẹ uwa, kevbe ni vbe mwẹ ẹtin sẹ uwa ne uwa yin ẹnrẹn. Ẹvbo iran wa kpọlọ, ekẹn ne a gbe ga iran wa yo sẹ iso. 2 Emwa ni rrọọ tobọ iran taẹn, iran vbe wegbe, arhuanran ọ re iran khin, wa họn ẹẹn vbe a ka ta ẹe wẹ a i miẹn ọmwa ne ọ sẹtin mu aro da iran. 3 Banbanna nian, wa tobọ uwa gha miẹn ọẹn wẹ te Nọyaẹnmwa khian ke odaro ne uwa zẹ vbe erhẹn ne ọ to. Ọ gha khọn miẹn iran otọ zẹ vbene uwa ya nana ghe odaro, vbene uwa gha na sẹtin khulo iran ladian ne uwa vbe zẹgiẹgiẹ fuẹn iran uan, zẹ vbene irẹn yanrẹn. 4 “E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ghẹ ghi khulo iran ladian nẹ, wa ghẹ gha tama egbe uwa wẹ te Nọyaẹnmwa viọ uwa gha die otọe na ne uwa do yan rẹn rhunmwuda ighẹ te ọ khẹke uwa. Hiehiere, te Nọyaẹnmwa ra khulo iran ladian ne uwa, rhunmwuda ighẹ emwa dan iran khin. 5 Ẹ i re rhunmwuda ighẹ wa maan, ra te uwa ru emwi ne ọ kere ne ọ ra na gie uwa mu otọe iran. Ọ gha khulo iran ladian rhunmwuda, emwa dan iran khin, kevbe wẹ rẹn gha ho ne ọ mu ile ne ọ gu avbe erha uwa odede Ebraharn, Aizik kevbe Jekọb ta sẹ. 6 Wa gie ọna la uwa ekhọe nian wẹ ẹ i re rhunmwuda ighẹ ọ khẹke uwa ọre Nọyaẹnmwa na mu otọe esiesi na ne uwa. Hiehiere, emwa ni yin ehọ ọ re uwa khin. 7 “Wa ghẹ mianmian vbene uwa ya ohu mu e Nọyaẹnmwa ne Osanobua hẹ vbe uwu ato. 8 Ke ukpẹdẹ ne uwa kpao vbe Oke Sainai, te uwa ye ohu mu e Nọyaẹnmwa sẹrriọ wẹ ọ sẹe ne ọ gha na te fuẹn uwa a. 9 Mẹ hin uhunmwu oke ne I ya viọ avbe uhanhan okuta ne a gbẹnnẹ ile ne Nọyaẹnmwa gu uwa ta yi, I keghi gbe asọn iyeva kevbe avan iyeva vbe evba, I ma re, I ma da. 10 Ẹre Nọyaẹnmwa na viọ uhanhan okuta eveva nii mẹ. Ọ keghi ye obọ ẹre gbẹnnẹ avbe ẹmwẹ ne ọ tama uwa ke uwu erhẹn rre vbe ẹdẹ ne uwa si koko ye ọkpẹn oke nii. 11 Ẹn, vbe iyeke avan iyeva kevbe asọn iyeva nii, e Nọyaẹnmwa keghi viọ uhanhan okuta eva ne ọ gbẹnnẹ ile nii yi mẹ. 12 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama mwẹ wẹẹ, ‘Tuorre vbe uhunmwu oke ẹgiẹgiẹ rhunmwuda emwa ruẹn ne u viọ ke Igipt gha dee rhia egbe ua, iran vbe ru emwi dan. Iran zẹgiẹgiẹ fi iyeke gbe emwi ne I wẹ ne iran ru, iran keghi vbe ya ma amazẹ ne egbe iran.’ 13 “E Nọyaẹnmwa keghi vbe tama mwẹ wẹẹ, ‘I rẹn vbene iran na yin ehọ hẹ. 14 Ghẹ ghi da mwẹ obọ yi, I ho ne I fuẹn iran an, ne ọmwa rhọkpa ghẹ ghi ye iran rre ọvbehe. Mẹ ghi do ya uwẹ khian erha okpẹvbo ne ọ kpọlọ kevbe ne ọ wegbe sẹ iran.’ 15 “Ẹre I na werriẹ egbe, I na tuorre vbe uhunmwu oke, I na viọ uhanhan okuta eva nii ne a gbẹnnẹ ile nii yi mwẹ. Ogidigberhẹn na gha ba ke uhunmwu oke nii rre. 16 I keghi miẹn wẹ wa wa zẹgiẹgiẹ mu uhi ne I rhie ne uwa fua, kevbe wẹ, wa vbe rukhọ ghe ẹre vbene uwa na ma amazẹ ẹrọnmwọ ne ọ yevbe ẹkhuia ẹmila ne egbe uwa. 17 Rhunmwuda ọnii, vbe sirra uwa hia, I keghi filo uhanhan okuta nii kua, I na dunmwu iran uan. 18 I na vbe dọlegbe mu ẹko rhu otọ la avan iyeva ke asọn iyeva vbe odaro e Nọyaẹnmwa, I ma re, I ma da. I ru ọna rhunmwuda, wa ru orukhọ ghe Nọyaẹnmwa nẹ, wa keghi ya ẹe mu ohu. 19 Ohan ohu nọkhua ọghe Nọyaẹnmwa ọ re ọ gha mu mwẹ, rhunmwuda ohu nii sẹrriọ wẹ ọ sẹtin fuẹn uwa ua, sokpan e Nọyaẹnmwa keghi yevbe họn ọghomwẹ uhukpa ba ẹre. 20 “E Nọyaẹnmwa kevbe mu ohu Erọn sẹrriọ wẹ ọ gha wa gbe ẹe rua, I keghi vbe na erhunmwu ne Erọn vbe ẹghẹ ọkpa nii. 21 I keghi mu emwi orukhọ ne uwa ru nii ighẹ ẹkhuia ẹmila nii, l na fi ẹe fi uwu erhẹn. Iyeke ọnii, l keghi bunnọ ẹre ukhiọnmwẹ, I na lọ ẹe rẹhunrẹhun, I na rhurhu ne rẹhunrẹhun ni ku uwu ẹzẹ ne ọ lẹ ghe ototọ oke. 22 “Wa keghi vbe ya ohu mu e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ẹghẹ ne uwa na gha rre Tabẹra, Masa kevbe Kibrot Hatava. 23 Ugbẹn vbe ọ ghi gie uwa kpao vbe Kedẹs Bania rre nẹ, vbene ọ na wẹ ne uwa gha khian ya mu otọe nii ne irẹn ra mu ne uwa, wa keghi sọtẹ ghe ẹre wa ma mu ẹtin yan rẹn ra ne uwa họn ẹmwẹ ọnrẹn. 24 Ke ẹghẹ ne I ya rẹn uwa gha dee, te uwa wa gha sọtẹ e Nọyaẹnmwa. 25 “Ọ re I na lovbiẹ mu aro rhu otọ vbe odaro e Nọyaẹnmwa vbe avan iyeva kevbe asọn iyeva nii, rhunmwuda I rẹnrẹn wẹ rẹn te mu egbe nẹ ne ọ fuẹn uwa a. 26 I keghi na erhunmwu wẹẹ, ‘E Nọyaẹnmwa ne Udazi, lahọ ghẹ fuẹn emwa ruẹn uan, emwa ne u ya ẹtin kevbe iwegbe ruẹ fan vbe irri, u kevbe viọ iran ke otọ Igipt rre. 27 Ye avbe eguọmwadia ruẹ Ebraham, Aizik kevbe Jekọb rre, ne u ghẹ vbe zẹ ye iyienhọ ekhọe dan kevbe orukhọ ọghe iran na. 28 Ne a ghẹ miẹn wẹ te ivbi Igipt ghi kha wẹ u ma sẹtin viọ emwa ruẹn gha rrie otọe ne u ve iran re. Ivbi Igipt ghi kha wẹ te u viọ emwa la uwu ato ne u ya gbele iran an rhunmwuda ighẹ u mu ohu iran. 29 Vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, iran na ọrọre emwa ruẹn ne u hannọ zẹ ne iran gha re ọwuẹ, u na ya ẹtin kevbe iwegbe ruẹ nọkhua viọ iran ke Igipt ladian.’
10:1 “E Nọyaẹnmwa keghi tama mwẹ wẹẹ, ‘Ka uhanhan okuta eva ni vbe ye vbe ne okaro nii, ne u vbe ka ẹkpẹti ne a gha viọ iran yi. U ghi viọ iran bu mwẹ gha die uhunmwu oke. 2 I gha vbe gbẹnnẹ emwi ne I gbẹnnẹ ye avbe ne u guọghọ ua nii yọ, u ghi viọ iran ye ẹkpẹti nii.’ 3 “Ọre I na ya erhan akasia kan ẹkpẹti, I na ka uhanhan okuta eva zẹ vbene ne okaro gha ye, I na viọ hin uhunmwu oke. 4 E Nọyaẹnmwa keghi vbe gbẹnnẹ emwi ne ọ ka gbẹnnẹ ye ne okaro yọ, ọni nọ wẹ avbe uhi igbigbe ne ọ viọ ne uwa ẹghẹ ne ọ na ke uwu erhẹn gha guan rre vbe uwa si egbe koko ye ọkpẹn oke. E Nọyaẹnmwa keghi viọ avbe uhanhan nii mẹ. 5 I keghi fi egbe werriẹ, I na tuorre vbe uhunmwu oke nii. l na viọ iran ye ẹkpẹti ne I kanrẹn nii zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama mwẹ. Evba iran ye ke ẹghẹ nii gha dee.” 6 (Ivbi lzrẹl keghi kpao vbe uhae ivbi Jaakan rre, iran na gha rrie Mosera. Erọn keghi wu, a na re ẹre ye evba. Eliaza ne ovbi ẹre keghi rhie ihe ẹre zẹ vbe ohẹn. 7 Evba iran ke kpao gha rrie Godgoda, iran na vbe ke evba gha rrie Jobata, otọ ne amẹ na bun ẹsẹse. 8 E Nọyaẹnmwa keghi zẹ emwa ẹwae Livai, vbe uhunmwu oke nii, ne iran gha gbe aro ghe Ẹkpẹti Ile, kevbe ne iran vbe ga irẹn zẹ vbe ohẹn, kevbe ne iran vbe gha ya eni irẹn fiangbe emwa. lwinna iran ọ re avbe emwi na ye khin. 9 Ọnii ọ siẹe ne a na ma gha otọ ne ẹwae Livai zẹ vbene ẹwae nekpa ye. Emwi ne ọ sẹ iran obọ kegha re ukpo ohẹn zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua uwa yan rẹn.) 10 “I keghi ya avan iyeva kevbe asọn iyeva vbe uhunmwu oke nii, zẹ vbene I ka vbe ru vbe ẹghẹ okaro. E Nọyaẹnmwa keghi ye họn urhu mwẹ ọ na wẹ rẹn i ghi fuẹn uwa a. 11 Ọ na ghi tama mwẹ ne l gha re ọkaolotu uwa ne uwa sẹtin ya mu otọe nii ne irẹn ve wẹ rẹn gha mu ne avbe erha uwa odede. 12 “Banbanna nian, wa ne ivbi Izrẹl wa danmwẹ ehọ emwi ne Osanobua nọ rẹn vbe obọ uwa. Wa gha ye ekhọe uwa kevbe orhiọn uwa hia ho ẹmwẹ ọnrẹn, ne uwa vbe ya ẹe ga ẹe. 13 Wa ghi vbe gha ye uhi ẹre hia ru emwi. Rhunmwuda ọma ne egbe uwa ọ re I na viọ iran ne uwa ẹrẹna. 14 “Ẹrinmwi ne ọ yo sẹ ehia, e Nọyaẹnmwa ọ re ọ yan rẹn. Rẹn ọ vbe yan agbọn kevbe emwi hia ni rre uwu ẹre. 15 Sokpan ahoẹmwẹọmwa ne Nọyaẹnmwa mwẹ ghe avbe erha uwa odede keghi tọn sẹrriọ wẹ rẹn rhie obọ gberra emwa ọvbehe hia, ọ na hannọ uwa zẹ, ẹmwata ena hia wa khin do sẹ ẹdẹnẹrẹ. 16 Rhunmwuda ọnii nian, wa gha họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa, wa dobọ iyienhọ yi. 17 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa kpọlọ sẹ ẹbọ hia kevbe ẹtin hia. Ọmwa ne ọ kpọlọ ne ọ mwẹ ẹtin rẹn khin, ọmwa ne ọ kere ne a gha mu ohan ẹnrẹn ẹsẹse. Ẹ i gbe ghe obọ ọkpa, ẹ i miẹn igho iyeke. 18 “Ọ gie a miẹn wẹ obọ esi ọ re ọ ya mu avbe udefiagbọn kevbe ẹgbẹe. Ọ ho ẹmwẹ avbe erhunmwuyẹn, ni rre uwu ima, ọ ghi vbe rhie evbare kevbe ukpọn ne iran. 19 Rhunmwuda ọnii, wa gha ho ẹmwẹ avbe erhunmwuyẹn nii, rhunmwuda, erhunmwuyẹn wa vbe khin vbe Igipt. 20 Wa gha mu ohan e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, wa vbe gha ga irẹn ọkpa kẹkan. Wa gha re emwa ne ọ gba ẹko ẹre, ne uwa gha ya eni ẹnrẹn ọkpa kẹkan ru eyan uwa. 21 Wa gha rho ẹre, Osanobua rua nọ, aro uwa vbe sẹ emwi nọkhua kevbe ne ọ yan mwa unu uan ne ọ ru ne uwa. 22 Ẹghẹ ne avbe erha uwa odede na gha rrie Igipt, iran ekigbesiyenẹ kẹkan nọ. Sokpan, banbanna nian, e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa ya uwa khian ni ghi bun zẹ vbe orhọnmwẹ ni rre aro iso.
(Diut 9:1-3) “Wa danmwẹ ehọ ivbi Izrẹl, te uwa ghi ra fian Ẹzẹ Jọdan rra na ne uwa ya mu otọ ẹvbo ni kpọlọ sẹ uwa, kevbe ni vbe mwẹ ẹtin sẹ uwa ne uwa yin ẹnrẹn. Ẹvbo iran wa kpọlọ, ekẹn ne a gbe ga iran wa yo sẹ iso. 2 Emwa ni rrọọ tobọ iran taẹn, iran vbe wegbe, arhuanran ọ re iran khin, wa họn ẹẹn vbe a ka ta ẹe wẹ a i miẹn ọmwa ne ọ sẹtin mu aro da iran. 3 Banbanna nian, wa tobọ uwa gha miẹn ọẹn wẹ te Nọyaẹnmwa khian ke odaro ne uwa zẹ vbe erhẹn ne ọ to. Ọ gha khọn miẹn iran otọ zẹ vbene uwa ya nana ghe odaro, vbene uwa gha na sẹtin khulo iran ladian ne uwa vbe zẹgiẹgiẹ fuẹn iran uan, zẹ vbene irẹn yanrẹn.
(Diut 10:1-22) “E Nọyaẹnmwa keghi tama mwẹ wẹẹ, ‘Ka uhanhan okuta eva ni vbe ye vbe ne okaro nii, ne u vbe ka ẹkpẹti ne a gha viọ iran yi. U ghi viọ iran bu mwẹ gha die uhunmwu oke. 2 I gha vbe gbẹnnẹ emwi ne I gbẹnnẹ ye avbe ne u guọghọ ua nii yọ, u ghi viọ iran ye ẹkpẹti nii.’ 3 “Ọre I na ya erhan akasia kan ẹkpẹti, I na ka uhanhan okuta eva zẹ vbene ne okaro gha ye, I na viọ hin uhunmwu oke. 4 E Nọyaẹnmwa keghi vbe gbẹnnẹ emwi ne ọ ka gbẹnnẹ ye ne okaro yọ, ọni nọ wẹ avbe uhi igbigbe ne ọ viọ ne uwa ẹghẹ ne ọ na ke uwu erhẹn gha guan rre vbe uwa si egbe koko ye ọkpẹn oke. E Nọyaẹnmwa keghi viọ avbe uhanhan nii mẹ. 5 I keghi fi egbe werriẹ, I na tuorre vbe uhunmwu oke nii. l na viọ iran ye ẹkpẹti ne I kanrẹn nii zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama mwẹ. Evba iran ye ke ẹghẹ nii gha dee.” 6 (Ivbi lzrẹl keghi kpao vbe uhae ivbi Jaakan rre, iran na gha rrie Mosera. Erọn keghi wu, a na re ẹre ye evba. Eliaza ne ovbi ẹre keghi rhie ihe ẹre zẹ vbe ohẹn. 7 Evba iran ke kpao gha rrie Godgoda, iran na vbe ke evba gha rrie Jobata, otọ ne amẹ na bun ẹsẹse. 8 E Nọyaẹnmwa keghi zẹ emwa ẹwae Livai, vbe uhunmwu oke nii, ne iran gha gbe aro ghe Ẹkpẹti Ile, kevbe ne iran vbe ga irẹn zẹ vbe ohẹn, kevbe ne iran vbe gha ya eni irẹn fiangbe emwa. lwinna iran ọ re avbe emwi na ye khin. 9 Ọnii ọ siẹe ne a na ma gha otọ ne ẹwae Livai zẹ vbene ẹwae nekpa ye. Emwi ne ọ sẹ iran obọ kegha re ukpo ohẹn zẹ vbene Nọyaẹnmwa Osanobua uwa yan rẹn.) 10 “I keghi ya avan iyeva kevbe asọn iyeva vbe uhunmwu oke nii, zẹ vbene I ka vbe ru vbe ẹghẹ okaro. E Nọyaẹnmwa keghi ye họn urhu mwẹ ọ na wẹ rẹn i ghi fuẹn uwa a. 11 Ọ na ghi tama mwẹ ne l gha re ọkaolotu uwa ne uwa sẹtin ya mu otọe nii ne irẹn ve wẹ rẹn gha mu ne avbe erha uwa odede. 12 “Banbanna nian, wa ne ivbi Izrẹl wa danmwẹ ehọ emwi ne Osanobua nọ rẹn vbe obọ uwa. Wa gha ye ekhọe uwa kevbe orhiọn uwa hia ho ẹmwẹ ọnrẹn, ne uwa vbe ya ẹe ga ẹe. 13 Wa ghi vbe gha ye uhi ẹre hia ru emwi. Rhunmwuda ọma ne egbe uwa ọ re I na viọ iran ne uwa ẹrẹna. 14 “Ẹrinmwi ne ọ yo sẹ ehia, e Nọyaẹnmwa ọ re ọ yan rẹn. Rẹn ọ vbe yan agbọn kevbe emwi hia ni rre uwu ẹre. 15 Sokpan ahoẹmwẹọmwa ne Nọyaẹnmwa mwẹ ghe avbe erha uwa odede keghi tọn sẹrriọ wẹ rẹn rhie obọ gberra emwa ọvbehe hia, ọ na hannọ uwa zẹ, ẹmwata ena hia wa khin do sẹ ẹdẹnẹrẹ. 16 Rhunmwuda ọnii nian, wa gha họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa, wa dobọ iyienhọ yi. 17 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa kpọlọ sẹ ẹbọ hia kevbe ẹtin hia. Ọmwa ne ọ kpọlọ ne ọ mwẹ ẹtin rẹn khin, ọmwa ne ọ kere ne a gha mu ohan ẹnrẹn ẹsẹse. Ẹ i gbe ghe obọ ọkpa, ẹ i miẹn igho iyeke. 18 “Ọ gie a miẹn wẹ obọ esi ọ re ọ ya mu avbe udefiagbọn kevbe ẹgbẹe. Ọ ho ẹmwẹ avbe erhunmwuyẹn, ni rre uwu ima, ọ ghi vbe rhie evbare kevbe ukpọn ne iran. 19 Rhunmwuda ọnii, wa gha ho ẹmwẹ avbe erhunmwuyẹn nii, rhunmwuda, erhunmwuyẹn wa vbe khin vbe Igipt. 20 Wa gha mu ohan e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, wa vbe gha ga irẹn ọkpa kẹkan. Wa gha re emwa ne ọ gba ẹko ẹre, ne uwa gha ya eni ẹnrẹn ọkpa kẹkan ru eyan uwa. 21 Wa gha rho ẹre, Osanobua rua nọ, aro uwa vbe sẹ emwi nọkhua kevbe ne ọ yan mwa unu uan ne ọ ru ne uwa. 22 Ẹghẹ ne avbe erha uwa odede na gha rrie Igipt, iran ekigbesiyenẹ kẹkan nọ. Sokpan, banbanna nian, e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa ya uwa khian ni ghi bun zẹ vbe orhọnmwẹ ni rre aro iso.
(Ẹfis 5:15, 16) Rhunmwuda ọnii, gha gbe aro ke otọ ẹsẹse vbene u ru emwi hẹ. Ghẹ gha yin uyinmwẹ enọ ma rẹn ne a ye, sokpan gha ru emwi umẹwaẹn. 16 U gha miẹn ẹkpo otọ ya ru emwi, u ghi lo ẹre ẹsẹse rhunmwuda, ẹghẹ ne a ye na i maan.
‘De Emwi Ne Jehova Ne Osanobua Ruẹ Gualọ Vbe Obọ Ruẹ?’
(Diut 10:12) “Banbanna nian, wa ne ivbi Izrẹl wa danmwẹ ehọ emwi ne Osanobua nọ rẹn vbe obọ uwa. Wa gha ye ekhọe uwa kevbe orhiọn uwa hia ho ẹmwẹ ọnrẹn, ne uwa vbe ya ẹe ga ẹe.
(Diut 10:13) Wa ghi vbe gha ye uhi ẹre hia ru emwi. Rhunmwuda ọma ne egbe uwa ọ re I na viọ iran ne uwa ẹrẹna.
(Diut 10:15) Sokpan ahoẹmwẹọmwa ne Nọyaẹnmwa mwẹ ghe avbe erha uwa odede keghi tọn sẹrriọ wẹ rẹn rhie obọ gberra emwa ọvbehe hia, ọ na hannọ uwa zẹ, ẹmwata ena hia wa khin do sẹ ẹdẹnẹrẹ.
(Rom 6:17) Rhunmwuda, vbe ẹghẹ ọkpa, eviẹn orukhọ ọre uwa te gha khin, sokpan vbe ne a ghi ye na nian, ekhọe uwa hia ọre uwa ghi ya ru zẹ vbene ẹmwata ne ọ rre uwu emwi ne a ma uwa ẹre khare.
Gha Loo Ẹwaẹn Vbe Ọ Gha De Ọghe Ayọn Nọ Wegbe Na Da
(Itan 23:20) Ghẹ gu iran ni da ayọn gbe mu obọ ra iran ni re gbe ẹko rua.
(Itan 23:29-35) 29-30 Ma mwẹ ọmwa ne ọ da ayọn gbe, ne ọ danmwẹ ayọn ayemwirre ghe, I gha ma ruẹn ọmwa ne agbọn khanrẹn, ne ọ viẹẹ egbe ẹre, ne ọ si ẹti khian, ke ne ọ vian vbe ẹghẹ hia. Aro ẹre ghi vin uan kpan an, ẹtẹ ihuaro ghi gba ẹre egbe hia. 31 Ghẹ gie ayọn viẹn ye uẹ aro, ọ gha khọn rẹn ne ọ ye yẹnghẹn vbe aro, ne ọ vbe gha fi ghẹn ẹnghẹn vbe ukpu, ọ na ye vbẹkhẹẹ vbe ẹho. 32 Ẹdẹ gha gbe, ọ ghi do yevbe wẹ ẹyẹn ne ọ mwẹ obi ọ re ọ saa. 33 Aro ruẹ ghi gha bẹghe otutu, u i ghi sẹtin roro emwi ẹse ra ne u guan ẹse. 34 Ọ ghi yevbe ne a miẹn wẹ te u gua okọ yo uwu olokun, ighẹ te u khuọnmwi emianmwẹ ẹzẹ ne ọ fiọ yo fiọ rre. 35 U ghi do kha wẹẹ, “Te iran fi mwẹ emwi, te emwa eso koko gbe mwẹ, I ma ghi ye rre. Vbọzẹ ne I ma na sẹtin rhiọrre yi? I ye ho ne I da ayọn.”
(1 Kọr 6:9, 10) Sokpan, wa rẹnrẹn ighẹ Arriọba Osanobua i ra sẹ emwa dan obọ. Wa ghẹ rẹrẹ egbe uwa: Avbe ni gbe alama, iran ni ga ẹbọ, iran ni ghẹẹ, ikpia ni tie ikpia ne ihua iran ovbe. 10 Iran ni rhaa, iran ni zuan, iran ni da ayọn gbe egbe, iran ni ta ẹrrẹe ọtakhọ, ra iran ni gbe olighi, ne Arriọba Osanobua gha sẹ ọre obọ, ẹ i rrọọ.
(1 Kọr 10:23, 24) Iran khare wẹ, “Ma sẹtin ru emwi ne ọ rhirhi khọn mwa.” Ẹmwata nọ, sokpan ẹ i re emwi hia ọre ọ ke re. “Ma sẹtin ru emwi ne ọ rhirhi khọn mwa,” sokpan ẹ i re emwi hia ọre ọ mwẹ iyobọ ne ọmwa. 24 Ọ ma kei ne ọmwa wa gha rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa, ọ kere ne ọ vbe gha rẹn ọghe emwa ọvbehe.
(1 Tim 5:23) Ẹ i re amẹ ọkpa ọre u ghaa wọn, sokpan vbe gha da ayọn kherhe, ne ọ miẹn ehe ne gha dọlọ ruẹ ẹko yi, rhunmwuda ne u na huẹhuẹ vbe ẹghẹ hia.
(Rom 13:1-4) Ọ kere ne emwa hia gha họn ẹmwẹ ne avbe ukọ ẹvbo, rhunmwuda asẹ ọkpa i sẹtin gha rrọọ vbe ẹ i re te Osanobua ye obọ yọ, avbe emwa ni rre asẹ hia, Osanobua ọre ọ viọ iran ye evba. 2 Ọmwakọmwa nọ gu asẹ ne ọ rrọọ gha suan, iyi ne Osanobua yi ọre ọ gbe odan yi, ọmwakọmwa ne ọ ru vberriọ, oya ọre ọ ya obọ si rri egbe. 3 Rhunmwuda iran ni rre asẹ i re ne afianma rẹn fian ọmwa ne ọ ru emwi ẹse, sokpan iran ni ru emwi dan, deghẹ wẹ i ho ne afianma iran ni rre asẹ gha fian an, gha ru emwi esi, ọ gha tian ruẹn. 4 Rhunmwuda ọguọmwadia Osanobua ne ọ winna ye umamwẹ ruẹn ọre nọ. Sokpan, u gha ru emwi dan, gie afianma rẹn gha fian an, rhunmwuda, ẹtin ne ọ mwẹ ne ọ ya rri ọmwa oya, ẹ i re ọghe abawẹ, ọguọmwadia Osanobua nọ, oya ọre ọ rri iran ni ru emwi dan re ne Osanobua.
(Rom 6:16) Rhunmwuda, wa rẹnrẹn wẹ, wa gha zẹ egbe uwa obọ zẹ vbe eviẹn, ne uwa gha ru vbe ne ọmwa ọkpa khare, eviẹn arowa ne uwa ru vbene ọ khare ni, ọre uwa gele khin vbe ọghe ẹmwata, ọ sẹtin gha re orukhọ ne a miẹn wẹ uwu ọre ọ ke ẹre ikian, ra a họn ẹmwẹ ne a do gha la ekpa ẹre ka ọmwa ye ọmwata vbe odaro Osanobua!
IGIEMWI ỌGHE VBENE A YA KPORHU HẸ
(Gẹn 1:28) Ọ keghi fiangbe iran vbenian wẹẹ, “Wa ghi biẹlẹ emọ nibun vbe ne a gha na miẹn wẹ uniẹn ruan ghi gbaa ehe hia vbe agbọn, iran ghi gha khaevbisẹ yan rẹn. I rhie ẹtin nuẹn ya gha kha yan avbe ehẹn, avbe ahianmwẹ kevbe avbe aranmwẹ oha hia.
(Aiz 55:11) Erriọ ọ re ẹmwẹ ne I tae ra vbe gha ye ẹ i mwẹ ọ ma ru emwi ne I wẹ ne ọ ru. Ọ gha ru emwi hia ne I gie ẹe ne ọ ya ru.