Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
JULY 5-11
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 11-12
“Vbene Jehova Hoo Na Ya Gha Ga Irẹn”
it-2 1007 ¶4
Evbọ Rrọọ
Na Gha Ya Evbọ Rrọọ Ọghe Ima Hia Ga E Jehova. Zẹvbe na ka guan kaẹn rẹn sin, ọmwa nagbọn tobọre ọre “evbọ rrọọ.” Sokpan, ako evbagbẹn nọhuanrẹn eso wẹẹ, ne ima gualọ Osanobua, ne ima hoẹmwẹ ọnrẹn, kevbe ne ima ya ‘ekhọe hia kevbe evbọ rrọọ ọghe ima hia gae’ (Diut 4:29; 11:13, 18), vbe deba ọni, ebe Diuteronomi 6:5, NW khare wẹẹ: “Ya ekhọe ruẹ hia, evbọ rrọọ ruẹ hia kevbe ẹtin ruẹ hia hoẹmwẹ e Jehova ne Osanobua ruẹ.” Jesu khare wẹẹ, te ọ wa khẹke ne ọmwa ya evbọ rrọọ ọghẹe hia, ẹrhiọn ẹnrẹn kevbe ‘ekhọe ẹre hia’ ga Osanobua. (Mak 12:30; Luk 10:27) Inọta nọ ghi rre evba nia ọre wẹẹ, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ avbe emwi na sunu yi na, uwu egbe emwa nagbọn ra evbọ rrọọ ẹre iran ye, vbọ ghi zẹe ne Baibol na ye sunu ye avbe emwi na vbe ọ sunu ye evbọ rrọọ? Ne ima ya rhan otọ emwi ne ima yayi wẹẹ ọna demu, gi ima ru igiemwi ọkpa yọ: Ọmwa gha khiẹn egbe ẹre (evbọ rrọọ ọghẹe) zẹvbe ọviẹn ne ọmwa ọvbehe, ọmwa nii ẹre ọ ghi yan ẹnrẹn. Sokpan, deghẹ ọ ma ke ekhọe ẹre rre nọ gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn arowa ẹre, ẹi khian sẹtin gha ya ẹrhiọn ẹnrẹn hia ra ẹtin ẹnrẹn hia kevbe ekhọe ọre hia winna lelẹe. (Yae taa Ẹfis 6:5; Kọl 3:22.) Ọna ẹre ọ si ẹre ne a na ya unu kaẹn ena hia vbe a guan kaẹn evbọ rrọọ, ne ima mieke na rẹn wẹẹ ehia ru ekpataki vbe ugamwẹ Osanobua ne ọre Ayi ọghomwa kevbe Ovbi ẹre nọ ya arrọọ ọghẹe dẹ ima werriegbe. A gha wẹẹ ọmwa ya “evbọ rrọọ hia” ga Osanobua, ọ rhie ma wẹẹ, egbe hia ẹre ọ ya rhiegba ye ugamwẹ ọghẹe.—Yae taa Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Ẹfis 6:6-9; Fil 3:19; Kọl 3:23, 24.
it-1 84 ¶3
Aka
E Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl wẹẹ, iran gha sẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn, ne iran guọghọ aka ọghe emwa ni ga ẹbọ rua, iran ghi vbe tọnnọ erhan iruẹbọ ni rre avbe aka nii. (Ẹks 34:13; Diut 7:5, 6; 12:1-3) Ọ na vbe gi iran rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran gha ya egbe taa iran na, ra ne iran gha ya ivbi iran zọese vbe erhẹn zẹvbe ne Ivbi Kenan ghaa ru ẹre. (Diut 12:30, 31; 16:21) Ne Ivbi Izrẹl gha te ya bọlọ aka nibun, aka ọkpa kẹkan ẹre ọ khẹke ne iran bọ ne iran khian na gha ga e Jehova nọ re Osa ọghe ẹmwata, irẹn ẹre ọ khian vbe tae, eke ne iran khian bọ nene aka yi. (Diut 12:2-6, 13, 14, 27; ọna lughaẹn ne Ivbi e Babilọn, ni ghaa mwẹ aka 180 ne iran na gha ga ẹbọ ọkpa kẹkan na tie ẹre Ishtar.) Ẹghẹ okaro ne Jehova ya tama Ivbi Izrẹl ne iran bọ aka ọre vbe iran da fian Ẹzẹ Jọdan rra, ọ na wẹẹ ne iran ya ugbe kẹkan ru ẹre (Diut 27:4-8), uhunmwu Oke Ebal ẹre Jọsua bọ aka na yi. (Jọs 8:30-32) Ivbi Izrẹl ghi ghae Otọ Na Ru Eyan Rẹn nẹ, ẹwae Riubẹn, Gad kevbe abọ ọkpa vbe a gha ghae ẹwae Manasẹ ye ihe eva keghi bọ aka ye ọkpẹn Ẹzẹ Jọdan. Ọna te si ẹzọ ye uwu ẹkpo iran vbe Ivbi Izrẹl nikẹre nẹ, a ghi ke do miẹn wẹẹ, ẹi re te iran bọ aka nii ne iran yae gha zọ ese gie ẹbọ, sokpan te iran bọe, nọ gha re ayere ne Ivbi Izrẹl wẹẹ iran vbe gha ya ẹkoata ga e Jehova.—Jọs 22:10-34.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 925-926
Oke Gerizim
Vbe Ivbi Izrẹl ghi da wa khọnmiotọ yan agbẹnvbo na tie ẹre Eai, e Jọsua keghi si iran koko ye odaro Oke Gerizim kevbe Oke Ebal, zẹ vbene Mosis khare. Evba nii, ẹre a na tie ẹre ladian ighẹ afiangbe ne Ivbi Izrẹl gha miẹn, deghẹ iran na họn ẹmwẹ ne Jehova kevbe ẹbe nọ gha rhuan iran, deghẹ iran na he ẹmwẹ ye ọre obọ. Ẹwae Simiọn, Livai, Juda, Isaka, Josẹf, kevbe Bẹnjamin keghi mudia ye odaro Oke Gerizim. Ivbi e Livai ni mu ẹkpẹti ile keghi mudia ye iya vbene ẹwae ehan nikẹre na mudia ye odaro Oke Ebal. (Diut 11:29, 30; 27:11-13; Jọs 8:28-35) Ọ khọ wẹẹ, avbe ẹwae ni mudia ye odaro Oke Gerizim ẹre ọ khuẹnniẹn vbe a tie avbe afiangbe nii ma iran vbene avbe ẹwae ni ghaa rre odaro Oke Ebal na khuẹnniẹn vbe a tie avbe ihẹn nii ma iran. Emwa eso khare wẹẹ, odẹ Oke Gerizim ẹre Jọsua mu aro daa vbe ọ tie avbe afiangbe nii ma Ivbi Izrẹl rhunmwuda ne evba nii na ye mose mose, erriọ vbe ya maan emwi okọ sokpan okuta okuta ẹre ọ vuọn Oke Ebal, ẹi vbe maan emwi okọ. Sokpan, e Baibol ma kha vberriọ. Urhu nọ lae ẹre a ya “tie uhi ọghe Mosis hia fẹẹrẹ ma emwa ni gbẹbu nii, ke ikhuo kevbe ibiẹka kevbe avbe ọrriọvbe ni rre ehe ne iran ye.” (Jọs 8:35) Te emwa hia fẹẹrẹ ni gbẹbu vbe evba wa họn emwi hia fẹẹrẹ na tie ma iran. Ọ gha kẹ, ọkpa vbe usun emwi nọ zẹ ighẹ emwa hia sẹtin họn emwi na tie ma iran, ọre rhunmwuda vbene ẹdogbo nii ghaa ye hẹ.—Ya ghee EBAL, MOUNT.
JULY 12-18
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 13-15
“Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ E Jehova Mwẹ Amuroro Daa Ivbiogue”
it-2 1110 ¶3
A Ghae Ye Ihe Igbe
Ọ khọ wẹẹ, a ghae ye ihe igbe ọvbehe ghaa rrọọ ne Ivbi Izrẹl ghaa hae ukpo ukpo, sokpan ẹi re Ivbi e Livai ẹre a wa gha ya ọna gbaroghe, ọrheyerriọ, iran vbe gha miẹn ere vbọ. Vbene iran ya gha ru ẹre ọre wẹẹ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne iran ya si egbe koko gha do ugie, Ivbi Izrẹl hia ghi loo a ghae ye ihe igbe na ya sọyẹnmwẹ egbe. Emwa ne owa iran wa kakabọ rree ne Jerusalẹm, nẹi khian sẹtin silo emwi ne iran khian ya hae a ghae ye ihe igbe lele egbe, ghi khiẹnnẹ ọnrẹn, iran ghi rhie nene igho lele egbe. Igho nii ẹre iran khian ghi ya gbaroghe egbe iran vbe iran gha sẹ evba. (Diut 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Ivbi Izrẹl gha ghi kọ emwi la ukpo ehan nẹ, ukpo nogie ihinrọn ghi gha re Ukpo Na Ya Kẹtin. Ọ ghaa rre ufomwẹ ukpo nogieha kevbe ukpo nogie ehan vbene ukpo ihinrọn na te sẹ, ne iran gha te ya loo a ghae ye ihe igbe na ya sọyẹnmwẹ egbe vbe ugie ne iran do, iran ghi yae gbaroghe avbe Ivbi e Livai, erriọvbe, ikhuo ni dẹgbẹe kevbe emọ nẹi mwẹ erha ni rre ẹvbo iran.—Diut 14:28, 29; 26:12.
it-2 833
Ukpo Na Ya Kẹtin
A kegha tie Ukpo Na Ya Kẹtin “ukpo Afanyotọ [hash·shemit·tahʹ].” (Diut 15:9; 31:10) Ọ ghaa rre ukpo na, Ivbi Izrẹl ghi sẹ otọ ọghe iran rae nọ hẹwẹ, iran i kọ emwi rhọkpa yọ. (Ẹks 23:11) Ovbi Izrẹl gha vbe gha mwẹ ọmwa osa, a ghi wẹẹ nọ sẹrae. ‘Rhunmwuda e Jehova tobọ ẹre,’ ẹre a na gha ru emwi vbenian, na ya rhie uyi nọ khẹke gi ẹre. Emwa eso khare wẹẹ, ẹi re te ọna rhie ma wẹẹ, ọmwa i ghi ha osa nọ rrọọ ọre urhu, sokpan emwi nọ rhie ma ọre wẹẹ, Ovbi Izrẹl ghaa mwẹ ọmwa osa, ai khian si ẹre osa nii vbe Ukpo Na Ya Kẹtin, rhunmwuda ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ẹi khian mu ugbo vbe ukpo na, ẹi khian miẹn igho ya ha osa, sokpan deghẹ ọrriọvbe nọ, a gha ye sẹtin si ẹre osa. Vbọrhirhighayehẹ, emwa eso ye rrọọ ne iziro ọghe iran lughaẹn ne ọna. (Diut 15:1-3) Emwa eso ni re ọmamwaemwi vbe ugamwẹ e Judaism keghi yayi wẹẹ, adeghẹ te a mọmọ igho ya ru iyobọ ne ovbiogue, a ghi wẹẹ na sẹ osa vberriọ rae, na ghẹ ghi ha ẹre, sokpan deghẹ a na miẹn wẹẹ, te ọmwa mọmọ igho nọ ya do ẹki, te ọ gha ha osa. Avbe ọmamwaemwi na vbe kha wẹẹ, vbe orre nokaro, okpia na tie ẹre Hillel keghi mu emwamwa ọkpa gbọọ, vbe emwamwa na, deghẹ ọmwa na mọmọ ọmwa igho, vbe nẹi na hoo nọ sẹ igho nii rae ne ọmwa nii, ọ mwẹ ifiẹmwẹ eso nọ khẹke nọ ya ta vbe ekọtu.—The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, pp. 811, 812.
it-2 978 ¶6
Ọviẹn
Avbe uhi ni dekaẹn ọviẹn kevbe arowa ẹre. Vbe otọ Izrẹl, ẹi re uta nọ mu ọviẹn nọ re Ovbi Hibru ẹre ọ mu ọviẹn nọ re ọrriọvbe. Deghẹ ọrriọvbe na gha re ọviẹn, ẹdagbọn rẹn hia ẹre ọ khian ya ga zẹvbe ọviẹn, uhiẹn arowa ẹre sẹtin vbe rhie ẹre ne ovbi ẹre zẹvbe ọviẹn (Lẹv 25:44-46), sokpan, deghẹ Ovbi Hibru na gha re ọviẹn, a ghi faẹn fua vbọ gha gba vbe ukpo ihinrọn nọ he ya ga zẹvbe ọviẹn ra vbe ukpo Afanvbirri, nọ rhirhi ka sẹ vbe uwu eva na, ẹre a khian na faẹn fua. Obọ na ya mu ọmwa na rhie vbe iwinna ẹre ọ khẹke na ya muẹn, vbe uwu ẹghẹ nọ ya ga zẹvbe ọviẹn. (Ẹks 21:2; Lẹv 25:10; Diut 15:12) Ovbi Hibru gha khiẹn egbe ẹre zẹvbe ọviẹn ne ọrriọvbe, ra ne ọmwa ọvbehe vbe uwu ẹgbẹe ọghe ọrriọvbe, ọ gha sẹtin dẹ egbe ẹre werriegbe vbe ẹghẹ nọ rhirhi gha khin, ọmwa ọvbehe nọ mwẹ asẹ nọ khian ya dọe werriegbe sẹtin vbe ru vberriọ. Inu ukpo nọ ghi kẹ vbene ọ te sẹ ukpo nogie ihinrọn nọ gha te ya ga fo ra vbene ọ te sẹ ukpo Afanvbirri ẹre ọ khian tae, vbene igho na khian ya dọe khian kpọlọ sẹ hẹ. (Lẹv 25:47-52; Diut 15:12) Ọmwa gha khian fan ọviẹn ọghẹe nọ re Ovbi Hibru, ọ ghi ya emwi eso nẹẹn, nọ gha ru iyobọ nẹẹn ya suẹn agbọn. (Diut 15:13-15) Adeghẹ ọ rhie okhuo nẹ, ọ ke suẹn gha ga zẹvbe ọviẹn, ọvbokhan rẹn ghi lelẹe kpa. Sokpan, deghẹ arowa re ẹre ọ rhie okhuo nẹẹn, (ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ okhuo ne ọre ọrriọvbe i rre usun emwa ne uhi wẹẹ na fan fua vbe ọ ghaa rre ukpo nogie ihinrọn nọ he ya ga) okhuo nii i khian lelẹe kpa, deghẹ ọ vbe kẹ ọre ya biẹ nẹẹn, ivbi ẹre i khian vbe lelẹe kpa. Nọnaghiyerriọ, Ovbi Hibru na ne ọre ọviẹn sẹtin kha wẹẹ, irẹn ma hoo na fan irẹn fua. Ọ ghaa yerriọ, arowa ẹre ghi ha ẹre ehọ. Ọ ghi do gha re ọviẹn ọghẹe ọ te ya wu.—Ẹks 21:2-6; Diut 15:16, 17.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w06 4/1 31
Ọta Ne Emwa Nọ
De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe uhi nọ rre ebe Ẹksodọs 23:19 nọ khare wẹẹ: “Wa ghẹ ya ewẹn ohuan le ovbi ẹre”?
Igbaha ẹre uhi na ladian vbe Baibol. Ọ keghi ya ima rẹn emwi nọ gbae vbe odaro Osanobua, ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ Osa nọ mwẹ ekhọe itohan kevbe ẹnina ẹre Jehova khin. Deba ọni, ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ te ugamwẹ ohoghe sọnnọ e Jehova.—Ẹksodọs 34:26; Diuteronomi 14:21.
Ọmwa gha ya ewẹn ohuan le ovbi ẹre, te ọ rhie obọ gberra emwamwa ọghe Jehova. Te Jehova kpemehe ewẹn ohuan ne ovbi ẹre rhunmwuda, ẹi re iyobọ nekherhe ẹre ọ ye ne ovbi ẹre, ọ keghi yae waan ẹse. Orhunmwu ọkpa nọ rri egie ebe khare wẹẹ, deghẹ ọmwa na ya ewẹn ohuan le ovbi ẹre, ọ rhie ma wẹẹ “ẹi zẹdẹ ya aro nọ ghaan ghee emwamwa ne Jehova mu gbọọ vbe nọ dekaẹn emọ kevbe evbibiẹ iran.”
Emwa eso vbe kha wẹẹ, ọ mwẹ ugamwẹ ẹbọ ne emwa na gha ya ewẹn ohuan le ovbi ẹre, ne amẹ mieke na rhọọ. Deghẹ ọ gele gha yerriọ, uhi ne Jehova gbe na keghi ru iyobọ ne Ivbi Izrẹl ya gban egbe ne uyinmwẹ atosi kevbe uyinmwẹ nọ gbe ibi rhu aro, ne emwa ni lẹga iran ghaa yin vbe ugamwẹ ohoghe ọghe iran. Vbe Uhi e Mosis, e Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ zẹdẹ ya egbe taa emwa ni rre agbẹnvbo ni lẹga iran.—Lẹvitikọs 20:23.
Emwi ọvbehe ne uhi na maa ima re ọre wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹnina ẹre Jehova khin. Uhi nibun wa rrọọ vbe Uhi e Mosis, ni gi Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran gha ya obọ atosi mu avbe aranmwẹ kevbe wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran rhie obọ gberra emwamwa ọghe Osanobua. Vbe igiemwi, Uhi nii keghi kha wẹẹ, ne iran ghẹ ya aranmwẹ nọ ma he gbe sẹ ikpẹdẹ ihinrọn vbe obọ iyẹe zọ ese, ne iran ghẹ gbe aranmwẹ kevbe ovbi ẹre vbe ẹdẹ ọkpa, kevbe wẹẹ, iran gha miẹn oko ahianmwẹ, ọ ma khẹke ne iran mu iye ahianmwẹ kevbe ekẹn ọnrẹn ra ivbi ẹre negiẹrẹ ni rre uwu oko nii.—Lẹvitikọs 22:27, 28; Diuteronomi 22:6, 7.
Ọna rhie ma wẹẹ, ẹi re te Uhi e Mosis vuọn ne uhi ughughan ni gbakinnọ. Nọghayayerriọ, ọ keghi ru iyobọ ne ima ya gha ghee emwi vbene Jehova ghee ẹre, ọna keghi ya ima rẹn aro ọmwa ne Jehova khin.—Psalm 19:7-11.
JULY 19-25
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 16-18
“Ilele Eso Ni Ru Iyobọ Ne Ọmwa Ya Bu Ohiẹn Ata”
it-1 343 ¶5
Ọmwa Nọ Rhu Aro
Vbe Uhi ne Jehova gbe ne Ivbi Izrẹl, ọ keghi tama iran ne iran ghẹ rhie okodẹ, ra ne iran gbe ewanmwẹ ghee obọ ọkpa vbe iran ghaa bu ohiẹn. Ọbuohiẹn gha ru egbe emwi vbenian, a gha sẹtin kha wẹẹ te ọbuohiẹn nii rhu aro, rhunmwuda Uhi nii khare wẹẹ, “te oko iyeke rhu emwa aro ne iran ghẹ dẹghe ẹmwata.” (Ẹks 23:8) “Te oko odieke rhu emwa aro, uhiẹn ke ọghe umẹwaẹn kevbe emwa ẹmwata.” (Diut 16:19) Ọna rhie ma wẹẹ, ẹi mwẹ vbene ọbuohiẹn gha maan sẹ hẹ, ọ gha rhie okodẹ, ọ sẹtin khiẹn ohiẹn bu. Uhi ne Osanobua gbe ne Ivbi Izrẹl ya ima rẹn wẹẹ, ẹi re okodẹ ọkpa ẹre ọ gha sẹtin rhu ọmwa aro nẹ ghẹ bẹghe ẹmwata. Aro ne ọmwa nọ bu ohiẹn ya ghee ọmwa ne irẹn bu ohiẹn ọnrẹn gha vbe sẹtin rhu ẹre aro. E Baibol keghi kha wẹẹ: “U gha ra bu ohiẹn, ghẹ yaba ovbiogue ra ne u mu ohan enọfe.” (Lẹv 19:15) Ọna rhie ma wẹẹ, ọ ma khẹke ne ọbuohiẹn bu ohiẹn gbe avbe ọdafẹn rhunmwuda ighẹ iran fe ra rhunmwuda ighẹ ọ hoo ne emwa ni bun sẹ gha ya aro nọ maan ghee irẹn.—Ẹks 23:2, 3.
it-2 511 ¶7
Olaba
Eva. A ghaa guan kaẹn ẹzọ na bu ẹre Baibol na mobọ ya unu kaẹn olaba eva. Emwi ne osẹe eva ta gha gua egbe ro, ẹre ẹmwẹ ne iran ta na mobọ la ehọ. Osẹe eva ra eha ẹre ọ khẹke nọ sẹ osẹe ye ẹmwẹ vbe avbe ọbuohiẹn gha khian bu ẹzọ. Ilele na ẹre a wa vbe lele vbe iko ọghe Ivbiotu e Kristi. (Diut 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2Kọr 13:1; 1 Tim 5:19; Hib 10:28) Vbe Osanobua khian gie Ovbi ẹre gha die uhunmwu otagbọn na nọ do miẹn emwa nagbọn fan, te ọ wa vbe lele ilele na. Jesu khare wẹẹ: “A gbẹn ọnrẹn ye Uhi uwa wẹẹ osẹe arhin eva gha gue kugbe, osẹe ẹmwata ọre iran sẹe. Mẹ tobọ mwẹ sẹ osẹe ne egbe mwẹ. Erha mwẹ ne ọ gie mwẹ vbe sẹ osẹe mẹ.”—Jọn 8:17, 18.
it-2 685 ¶6
Ohẹn
Avbe ohẹn ẹre ọ wa mobọ gha rhan otọ uhi Osanobua, iran wa vbe gha mwẹ iyobọ nọkhua ne iran ye, vbe ọ gha de ọghe ohiẹn na bu. Avbe ohẹn wa vbe gha ru iyobọ ne avbe ọbuohiẹn ni rre ẹvbo na ghae ne iran, deghẹ ẹzọ na lọghọ gbe ne avbe ọbuohiẹn ni rre ẹvbo, avbe ohẹn ghi ru iyobọ ne iran. (Diut 17:8, 9) Deghẹ a na do ọmwa izigha, sokpan a ma rẹn ọmwa nọ gbe ọmwa nii rua, uhi keghi kha wẹẹ, te ọ khẹke ne avbe ohẹn deba ediọn ni rre ẹvbo zuze yọ, ne iran mieke na sẹtin lele uhi nọ khẹke, ne esagiẹn ọmwa na gbe rua nii ghẹ do gha rre ẹvbo nii urhu. (Diut 21:1, 2, 5) Deghẹ okpia na gha mu idandan wẹẹ, ọvbokhan irẹn fi owẹ ye oha, ọ ghi rhie ẹre gha die ibọkpọ ọghe ugamwẹ, ọ mwẹ emwi eso ne uhi wẹẹ ohẹn gha ru, ne Jehova mieke na rhie ẹre ma deghẹ okhuo nii rri abe ra ọ ma rẹn ọkpa rẹn eva. (Nọm 5:11-31) Avbe ohẹn ra ọbuohiẹn gha bu ohiẹn nẹ, te a lelẹe, ọmwa rhọkpa gha mema rhie obọ gberra ẹre, uhunmwu ẹnrẹn ẹre ọ khian ya tae.—Nọm 15:30; Diut 17:10-13.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 787
A Kan Ọmwa Fua
Vbe ototọ Uhi e Mosis, a ke gbe ọmwa rua, te ọ khẹke ne orhunmwu eva ra emwa ni gberra vberriọ, sẹ osẹe yọ. (Diut 19:15) Avbe osẹe na ẹre ọ khian ka suẹn gha filo okuta gbe nene ọmwa nọ rri abe. (Diut 17:7) Ọna gha rhie ẹre ma wẹẹ iran ya aro nọ ghaan ghee uhi ọghe Osanobua, kevbe wẹẹ, iran hoo ne iran rhie emwa dan hin uwu ẹbu iran rre. Uhi na vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ọ ma khẹke ne ọmwa rhọkpa gha sẹ osẹe vbene ọ rhirhi miẹn ra nọ gha sẹ osẹe ohoghe.
JULY 26–AUGUST 1
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 19-21
“Aro Nọ Ghaan Ẹre Jehova Ya Ghee Arrọọ Ọghe Emwa Nagbọn”
Ya Egbe Ta Odẹ Ne Jehova Ya Buohiẹn Ata Kevbe Odẹ Ne Ọ Ya Rhie Itohan Ma
4 Ẹi lọghọ a ke sẹ ẹvbo ehan ne a lẹgbinna vbe otọ Izrẹl rhunmwuda, e Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl ne ẹvbo eha gha rre oberhọmwa ọghe Ẹzẹ Jọdan kevbe ne eha vbe gha rre obiyọmwa ọghe ne Ẹzẹ Jọdan. Vbọzẹe? Ne ọmwa nọ dizigha ọyẹvbu mieke na rherhe sẹ evba. (Nọm 35:11-14) Te odẹ ne a la yo avbe ẹvbo na, wa vbe gha maan, ọ ma vbe rree gbe. (Diut 19:3) Zẹ vbene ọ gua ilele Ivbi e Ju ro, iran keghi ba erhan lele odẹ zẹvbe adia nọ su ọmwa nọ dizigha, ne ẹi ghẹ mieke na bibi odẹ, vbe ọ ghaa lẹ rrie ẹvbo ne a lẹgbinna. Rhunmwuda ne emwamwa ọghe ẹvbo ne a lẹgbinna na rrọọ, ọmwa nọ dizigha ọyẹvbu i lẹ yo ẹvbo ne ẹi rre otọ Izrẹl rhunmwuda, ọ sẹtin deba ugamwẹ ohoghe.
Ya Egbe Ta Odẹ Ne Jehova Ya Buohiẹn Ata Kevbe Odẹ Ne Ọ Ya Rhie Itohan Ma
9 Evbọ mobọ zẹe ne Osanobua na ru emwamwa ọghe ẹvbo ne a lẹgbinna, ọre ne Ivbi Izrẹl ghẹ mieke na gha da esagiẹn emwa ni ma rẹn ọkpa rẹn eva. (Diut 19:10) E Jehova keghi khuiwu ọmwa nọ “gbe ọmwa ne ọ ma rukhọ” rua, rhunmwuda aro nọ ghaan ẹre irẹn ya ghee arrọọ. (Itan 6:16, 17) Zẹvbe Osa nọ huanrẹn kevbe nọ buohiẹn ata, irẹn i sẹtin wa rhie aro gberra ọmwa nọ dizigha ọyẹvbu. Agharhemiẹn wẹẹ a mwẹ itohan daa ọmwa nọ de izigha ọyẹvbu, te ọ ye khẹke nọ gi ediọn rẹn emwi nọ sunu. Ediọn gha ghi bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi ẹmwẹ ọnrẹn, iran ghi faẹn fua, sokpan, ọ gha rre ẹvbo nọ lẹgbinna nii, Ogie Ohẹn ke do wu. Ọmwa nọ dizigha ọyẹvbu sẹtin vbe khian ọmaẹn wu ye ẹvbo nọ lẹ gha rrie nii. Ena hia nọ kẹrikian vbe ọmwa gha dizigha ọyẹvbu keghi ya Ivbi Izrẹl gele do rẹn wẹẹ, arrọọ ọghe ọmwa wa hiunsi. Ne iran mieke na rhie uyi ne Ayi ọghe Arrọọ, te iran gha biegbe ne emwi ke emwi nọ gha mu arrọọ ọghe ọmwa rhọkpa ye ikpadede.
it-1 344
Esagiẹn
E Jehova hoo ne emwa nagbọn gha sọyẹnmwẹ arrọọ nọ rhie ne iran, rhunmwuda ọni, deghẹ ọmwa rhọkpa na ghi ru emwi nọ miẹn ọmwa ọvbehe uhunmwu, Osanobua gha nọ rẹn. Ọna ẹre ọ si ẹre ne a na miẹn wẹẹ, vbe Keni ghi gbe ọtiọnrẹn rua nẹ, Osanobua keghi tama rẹn wẹẹ: “Esagiẹn ọtuẹn wa tu ma mwẹ ke uwu otọ gha dee zẹvbe urhu nọ hoo na rria ikhi.” (Gẹn 4:10) Ọmwa nọ khuiwu ọtiọnrẹn, nọ hoo nọ wu, ra nọ mu ohoghe ba ẹre keghi mu arrọọ ọghe ọtiọnrẹn ye ikpadede, rhunmwuda ọni, esagiẹn ọghe ọtiọnrẹn ghi gha rre ọre uhunmwu.—Lẹv 19:16; Diut 19:18-21; 1 Jọn 3:15.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 518 ¶1
Ekọtu, Ohiẹn Na Bu
Onurho orere ẹvbo ẹre a na gha bu ohiẹn. (Diut 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) Ehe na kha na ọre eke ne ẹkpotọ ye vbe uwu ẹvbo, nọ sikẹ onurho ẹvbo nii. Onurho orere ẹvbo ẹre a na vbe gha tie Uhi Osanobua ma ẹbu emwa ni si koko, ẹre a na vbe gha ya uhi na mu gbọọ wewe. (Neh 8:1-3) Deghẹ ọmwa na gha gualọ ọmwa nọ khian sẹ osẹe ne irẹn vbe emwi eso vbe na ghee owa, otọ ra emwi eso na khiẹn, ọ ghi gha rrie onurho orere ẹvbo, rhunmwuda te emwa wa bi la evba ke owiẹ ya sẹ ota. Rhunmwuda ne emwa nibun na gbẹbu vbe onurho orere ẹvbo vbe a ghaa bu ohiẹn, avbe ọbuohiẹn ghi gha begbe ne iran mieke na bu ohiẹn ẹse. Ọ khọ wẹẹ, ehe ghaa rrọọ na mwamwa ye ọkpẹn onurho orere ẹvbo ne avbe ọbuohiẹn gha na sẹtin bu ohiẹn. (Job 29:7) E Samuẹl kegha mu okhian lele ẹvbo na tie ẹre Bẹtẹl, Gilgal kevbe Mizpa, “ọ ghi gha bu ohiẹn lele ehe na hia khian,” ya sẹ egbe ẹvbo na tie ẹre Rama ne owa ẹre ghaa ye.—1 Sam 7:16, 17.
AUGUST 2-8
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 22-23
“Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ Aro Nọ Ghaan Ẹre Jehova Ya Ghee Avbe Aranmwẹ”
it-1 375-376
Ihẹ
A kegha loo aranmwẹ ya mu ihẹ vbe ẹghẹ nẹdẹ. A keghi tama Ivbi Izrẹl wẹẹ, iran gha miẹn wẹẹ aranmwẹ ọghe ọmwa nọ khuiwu iran de gbe otọ, ke irẹn ke ihẹ nọ mu, iran “ghi guẹe muẹn kpaegbe.” (Ẹks 23:5) A vbe gha tie inu emwi ne aranmwẹ gha sẹtin mu ihẹ, vbe na ghee “ekẹn [ra ihẹ, NW] nọ gha sẹ ekẹtẹkẹtẹ eva mu.”—2 Ọba 5:17.
it-1 621 ¶1
Diuteronomi
Ebe Diuteronomi wa guan kaẹn odẹ ughughan ne Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ irẹn ya aro nọ ghaan ghee avbe aranmwẹ. A keghi tama Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ mu iye ahianmwẹ nọ rhuẹ yan ekẹn ọnrẹn ra ivbi ẹre, rhunmwuda, te ọ hoo nọ gbogba ga ivbi ẹre, ẹre ọ zẹe ne a na miẹn ọnrẹn mu. Te ọ khẹke ne iran sẹ iye ahianmwẹ nii rae, sokpan iran sẹtin mu ivbi ẹre. Ẹghẹ nii, iye ahianmwẹ nii sẹtin họ ekẹn ọvbehe. (Diut 22:6, 7) Ọ ma vbe khẹke ne ọgbugbo ku ekẹtẹkẹtẹ kevbe ẹmila kugbe ya winna, nẹ ghẹ mieke na ya agbọn lọghọ ekẹtẹkẹtẹ nọ rrọọ. (22:10) A vbe tama Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ rroo ekagha ye ẹmila unu vbe iran ghaa yae wiẹn ọka, ne obọ ohanmwẹ ghẹ mieke na gha da ẹmila nii vbe ọ rre eke ne evbare ye, uhiẹn irẹn ẹre ọ kue loo ẹrhiọn ọghẹe ya winna yọ.—25:4.
w03 10/15 32 ¶1-2
“Wa Ghẹ Gha Gu Iran Ni Ma Yayi Winna Kugbe”
ZẸVBE ne ima bẹghe ẹre vbe efoto na, te agbọn wa lọghọ ẹmila kevbe kamẹl na ku kugbe ya gha winna vbe ugbo. Agbọn keghi lọghọ iran rhunmwuda, aranmwẹ eva ni ma mwẹ ẹtin sẹ egbe kevbe ni ma kpọlọ sẹ egbe, ẹre ọ te khẹke na ku kugbe vbenian. E Jehova ma hoo na gha ya agbọn lọghọ avbe aranmwẹ na ya winna, ọni ẹre ọ si ẹre nọ na tama Ivbi Izrẹl wẹẹ: “Ghẹ rro ekẹtẹkẹtẹ kevbe ẹmila kugbe ya gua.” (Diuteronomi 22:10) Erriọ vbe ye, ọ ma khẹke na ku ẹmila kevbe kamẹl kugbe ya gha winna vbe ugbo.
Ọgbugbo i khian wa gheghe ru egbe emwi vbenian nọ ya ya agbọn lọghọ avbe aranmwẹ ọghẹe. Sokpan deghẹ ẹi mwẹ ẹmila eva, ọ sẹtin wẹẹ irẹn gha loo aranmwẹ ne irẹn mwẹ. Ọ khọ wẹẹ, emwi vbenian ẹre ọgbugbo nọ ghaa rrọọ vbe orre nogie 19 ru vbe efoto na. Rhunmwuda ne avbe aranmwẹ na na lughaẹn ne egbe, nekherhe nọ rrọọ ghi gha ziga khian, nọ wegbe sẹ ẹre ọ khian ghi mobọ gha ru nene iwinna.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 600
Osa, Ọmwa Nọ Ru Osa
Osa keghi re emwi ne ọmwa mwẹ ọmwa re ra emwi nọ khẹke ne ọmwa ru ne ọmwa ọvbehe. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, emwi nọ gha sẹtin ya Ovbi Izrẹl de ye osa ọre deghẹ ọ na ghi khian ọmwa ne obọ ma sẹ ọre. Ọna ma zẹdẹ gha maan hiehie, rhunmwuda te ọmwa nọ ru osa ghi khian ọviẹn ọghe ọmwa nọ rhie emwi nẹẹn mọmọ. (Itan 22:7) Ọna ẹre ọ si ẹre ne a na gbe uhi ne Ivbi Izrẹl ne iran gha zẹ emwi obọ, ne iran vbe mu egbe ne iran ya ru iyobọ ne Ovbi Izrẹl ne obọ ma sẹ ọre, iran ghi rhie emwi nẹẹn mọmọ vbene iran i na vbe wẹẹ nọ su ẹre rre, na ghẹ do miẹn wẹẹ, te iran ghi ya emwi dan nọ sunu daa ihua iran si ẹfe koko ne egbe iran. (Ẹks 22:25; Diut 15:7, 8; Psm 37:26; 112:5) Sokpan, iran sẹtin nọ igho isu vbe obọ erhunmwuyẹn. (Diut 23:20) Vbe Ivbi e Ju eso ghi guan kaẹn ọna, iran na kha wẹẹ ẹi re igho ne ọmwa mọmọ rhunmwuda ne obọ ma na sẹ ọre ẹre a kha mwa, sokpan, emwi na guan kaẹn mwa ọre igho ne ọmwa mọmọ ya do ẹki. Avbe erhunmwuyẹn ma mobọ gha kpẹẹ vbe otọ Izrẹl, ẹmwẹ ẹki na do ẹre ọ mobọ gha mu iran rre, rhunmwuda ọni, ẹi re emwi dan deghẹ a na tama iran ne iran hae igho isu, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ te iran vbe gha nọ igho isu vbe obọ emwa ọvbehe.
AUGUST 9-15
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 24-26
“Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ E Jehova Mwẹ Amuroro Daa Ikhuo”
it-2 1196 ¶4
Okhuo
Uhi nọ dekaẹn okuo ne Jehova gbe ne Ivbi Izrẹl keghi rhie ẹre ma wẹẹ, ọ mwẹ amuroro daa ọdọ vbe amwẹ. Uhi nii khare wẹẹ, okpia gha da rhie okhuo, deghẹ ọ ma he gba vbe ukpo ọkpa nẹ, ai kue nọ yo okuo. Ọna keghi kie ẹkpotọ ne ọdọ vbe amwẹ ya gha mwẹ ọmọ. Ọna gha wa ru iyobọ ne nene okhuo, vbe ọdafẹn ọnrẹn gha ghi kpa gha rrie okuo, katekate deghẹ ọ na ghi wu vbe okuo.—Diut 20:7; 24:5.
it-1 963 ¶2
Emwiokọ Na Rhọ Sẹrae
Emwamwa na wa ru iyobọ ne ivbiogue ni ghaa rre otọ Izrẹl, ọ vbe ya Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne iran gha zẹ emwi obọ, ne iran gha hẹnhẹn egbe yan afiangbe nọ ke obọ e Jehova rre kevbe wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran gha roro ọghe enegbe iran ọkpa. Sokpan, emwamwa na ma wẹẹ ne ivbiogue viọ obọ ku akharha, ne iran ghẹ winna. Ọna ya ima rẹn otọ ẹmwẹ ne Devid tae vbe ọ khare wẹẹ: “Ọmaẹn ọre I ghi khin na, I kpẹ agbọn nẹ, sokpan I ma he miẹn wẹẹ, e Nọyaẹnmwa fi iyeke gbe ọmwa esi ẹdẹ ra ne ivbi ẹre gha vbu evbare re.” (Psm 37:25) Te ivbiogue gha loo ẹrhiọn yọ ne iran mieke na miẹn ere vbe emwamwa na, odẹ vberriọ, iran kevbe ẹgbẹe ọghe iran ghi miẹn evbare re sẹ ọkẹn.
w11 3/1 23
U Ka Rẹn Ra?
Vbe ẹghẹ nẹdẹ vbe otọ Izrẹl, okpia gha wu vbene ọ ma na biẹ ọmọ okpia, ọtiọnrẹn nokpia ẹre ọ khian ghi rhie ọvbokhan rẹn nọ wu sẹrae, ne iran mieke na biẹ ọmọ nọ khian gha khuẹnniẹn eni ọmwa nọ wu nii, ne urho ẹre ghẹ mieke na wii. (Gẹnẹsis 38:8) Zẹvbe ne ẹghẹ ya khian, a keghi rhie emwamwa na ba Uhi e Mosis. (Diuteronomi 25:5, 6) Emwi ne Boaz ru, zẹvbe nọ rre ebe Rut, ya ima rẹn wẹẹ, deghẹ okpia nọ wu nii i mwẹ ọtẹn nokpia rhọkpa, ọmwa ọvbehe ne iran gba tẹn vbe uwu ẹgbẹe ẹre ọ ghi bi ye ọre egbe nọ rhie ọvbokhan rẹn rọnmwẹ.—Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Emwi ne avbe Sadusi ta vbe ebe Mak 12:20-22 rhie ẹre ma wẹẹ emwi vbenian vbe gha sunu vbe ẹghẹ Jesu. Ọtokha ọghe Ivbi e Ju na tie ẹre Flavius Josephus nọ ghaa rrọọ vbe orre nokaro keghi kha wẹẹ, evbọzẹe ne emwa na gha lele emwamwa na ọre, ne eni ọmwa nọ wu nii ghẹ mieke na wii, ne ukhu ọghẹe ghẹ wii, kevbe, ne okhuo nọ wu sẹrae ghẹ mieke na gha rre ivbabọ. Vbe ẹghẹ nii, okhuo i sẹtin rri ukhu ọdafẹn ọnrẹn. Sokpan, deghẹ a na miẹn wẹẹ ọ biẹ ọmọ okpia ne ọtiẹn ọdafẹn ọnrẹn, ọmọ nii sẹtin rri ukhu ẹre.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 640 ¶5
Ebe Orọnmwẹ Na Sọ
Ebe Aheyotọ. Vbene ẹghẹ ya khian, Ivbi Izrẹl kegha khu ọvbokhan iran fua rhunmwuda emwi nọ ma sẹ emwi. Sokpan, ọna ma rhie ma wẹẹ, Uhi e Mosis nọ dekaẹn ebe orọnmwẹ na sọ ẹre ọ fan obọ re ne iran ya gha ru vberriọ. Ọ mwẹ obẹlẹ eso ne Ovbi Izrẹl gha lele, ọ ke sẹtin khu ọvbokhan rẹn. Ọ ghi ka “gbẹn ebe aheyotọ” rhie nẹẹn, ọ ghi “wẹẹ nọ lahin irẹn owa rre.” (Diut 24:1) Agharhemiẹn wẹẹ, e Baibol ma wa guan kaẹn emwi hia ne okpia gha ru ọ ke ru ọna, ọ khọ wẹẹ, ọ ghi ka ya mu ẹmwẹ na ma ediọn ni rre ẹvbo, iran sẹtin hia ne iran ru iyobọ ne ọdọ vbe amwẹ na ya ru adọlọ. Ọ sẹtin rhie ẹghẹ eso okpia ke ru emwamwa ebe aheyotọ fo, vbe uwu ẹghẹ na, ọ sẹtin fi ekhọe werriẹ wẹẹ irẹn ma ghi hoo ne irẹn khu ọvbokhan irẹn. Uhi nọ dekaẹn ebe orọnmwẹ na sọ, ne Jehova gbe ne Ivbi Izrẹl rhie ẹre ma wẹẹ, okpia i sẹtin gheghe khu amwẹ ọnrẹn rhunmwuda emwi nọ ma sẹ emwi, ọna keghi ya Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ ọ ma khẹke ne iran gha sọ ebe orọnmwẹ vbene iran rhirhi miẹn. Uhi na vbe gha gbogba ga ikhuo ni rre owa ọdọ vbe otọ Izrẹl, na ghẹ mieke na gha ya obọ atosi mu iran. E Baibol ma guan kaẹn emwi na gbẹn ye “ebe aheyotọ.”
AUGUST 16-22
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 27-28
“Afiangbe Na Hia Ghi Gha Re Ọghe Uwa”
w10 12/15 19 ¶18
Ma Gha Miẹn Afiangbe Vbe Obọ Ọba Ne Orhiọn Nọhuanrẹn Ọghe Osanobua Dia!
18 Ọmwa nọ kue ne Ẹmwẹ Osanobua kevbe evbare orhiọn nọ kpemehe ẹre gha la ẹre ekhọe, ẹre ọ gele re ọmwa nọ danmwehọ Osanobua. (Mat 24:45) Ma ghi vbe gha họn ẹmwẹ ne Osanobua kevbe Ovbi ẹre. Jesu khare wẹẹ: “Ẹi re emwa hia ni tie mwẹ ‘Nọyaẹnmwa, Nọyaẹnmwa’ ọre ọ gha la Arriọba Osanobua, sokpan emwa ni ru iho erha mwẹ nọ rre ẹrinmwi.” (Mat 7:21) Te ọmwa nọ họn ẹmwẹ ne Osanobua lele emwamwa nọ mu gbọọ vbe iko ọghe Ivbiotu e Kristi, ọ vbe gha gbe uhunmwu kotọ ne avbe ediọn nọ ya ‘ru ima ẹse.’—Ẹfis 4:8.
w01 9/15 10 ¶2
E Jehova Gha Tue Afiangbe Ọghẹe Yan Ruẹ Ra?
2 Ẹmwẹ Hibru na ke zedu “gha họn ẹmwẹ” vbe ebe Diuteronomi 28:2 rhie ẹre ma wẹẹ, emwi na khian gha ru khian nọ. Eguọmwadia e Jehova i khian sẹtin kha wẹẹ, te iran khian gha zẹdia họn ẹmwẹ nẹẹn, emwi nọ khẹke ne iran gha ru vbe ẹdagbọn iran hia nọ. Iran ghaa ru vberriọ, ẹre Jehova khian na tue afiangbe ọghẹe yan iran. A mobọ loo ẹmwẹ Hibru na ke zedu “fian karo” ladian, na loo ro vbe New World Translation ginna avbe ohuẹ, emwi nọ demu ọre “na khu emwi mu.”
w10 9/15 8 ¶4
Ya Ekhọe Hia Gualọ Afiangbe Ọghe Jehova
4 De vbene Jehova wẹẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha họn ẹmwẹ ne irẹn hẹ? Uhi Osanobua khare wẹẹ, ẹko i khian gha rhiẹnrhiẹn e Jehova deghẹ Ivbi Izrẹl i ya “ẹko oghọghọ kevbe ọyẹnmwẹ” gae. (Tie Diuteronomi 28:45-47.) E Jehova hoo ne ima gha ya ekhọe hia họn ẹmwẹ ne irẹn, ọ ma hoo ne ima gha yevbe avbe aranmwẹ kevbe ugbogiorinmwi. (Mak 1:27; Jems 3:3) Ahoẹmwọmwa ne ọmwa mwẹ ne Jehova, ẹre ọ ya ọmwa ya ekhọe hia họn ẹmwẹ nẹẹn. Ọmwa nọ ya ekhọe hia họn ẹmwẹ ne Jehova keghi sọyẹnmwẹ rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, uhi ọghẹe ma lọghọ gbe na lele, kevbe wẹẹ “ọ vbe san iran ni gualọ aro ẹre ẹse.”—Hib 11:6; 1 Jọn 5:3.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 360
Erhan Uwu
E Jehova keghi gbe uhi ne Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ fi erhan uwu ọghe ọmwa ne iran gba miẹn uwu werriẹ. (Diut 19:14; vbe ya ghee Itan 22:28.) Uhiẹn te a kue tie ihẹn ne ọmwaikọmwa nọ “fi erhan uwu ọghe ovbi Izrẹl ne ihua ẹre werriẹ.” (Diut 27:17) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, emwiokọ nọ ladian vbe ugbo ẹre avbe ọgbugbo hẹnhẹn egbe yan, deghẹ ọmwa na ya fi erhan uwu ọghe otọ nii werriẹ, te ọmwa nii fian emwi ne iran gha te miẹn vbe otọ nii kanmwa. Ọ wa yevbe na miẹn wẹẹ, te ọmwa nii do oyi, aro vberriọ ẹre a vbe ya gha ghee egbe uyinmwẹ vbenian vbe ẹghẹ nẹdẹ. (Job 24:2) Sokpan emwa oya eso keghi suẹn gha yin egbe uyinmwẹ vbenian. E Baibol vbe kha wẹẹ, vbe ẹghẹ e Hozia, avbe okoro ọghe Juda kegha yin vbe na ghee emwa ni fi erhan uwu werriẹ.—Hoz 5:10.
AUGUST 23-29
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 29-30
“Ugamwẹ E Jehova I Khua Ọmwa Ihẹ”
w09 11/1 31 ¶2
E Jehova Kie Ẹkpotọ Yọ Ne Ima Ya Zẹ Ne Egbe Ima
Uwẹ yayi wẹẹ emwi nọ lọghọ nọ, na rẹn emwi ne Jehova gualọ vbe obọ ima kevbe na do ru ẹre ra? E Mosis khare wẹẹ: “Uhi ne imẹ viọ ne uwa ẹrẹna ma lọghọ gbe ra nọ gberra ne ẹtin uwa gha sẹ.” (Uviẹn 11) E Jehova i tama ima ne ima ru emwi ne ima i sẹtin ru. Emwi nọ gualọ vbe obọ ima keghi re emwi ne ima gha sẹtin ru, ọ ma vbe lọghọ gbe. A gha vbe sẹtin rẹn ọnrẹn. Ẹi re te ima khian gha rrie “iso” ra ne ima gha rrie “iyeke okun” ne ima mieke na rẹn emwi ne Jehova gualọ vbe obọ ima. (Uviẹn 12, 13) E Baibol ta ehia ma ima nẹ.—Maika 6:8.
w09 11/1 31 ¶1
E Jehova Kie Ẹkpotọ Yọ Ne Ima Ya Zẹ Ne Egbe Ima
ỌTẸN ima nokhuo ọkpa nọ ghaa roro ẹre wẹẹ irẹn i khian sẹtin musọe vbe ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda emwi eso nọ la gberra vbe ọ ghaa rre ọvbokhan, keghi kha wẹẹ: “Ẹghẹ hia ẹre I ya gha mu ohan wẹẹ, ẹdẹ ọkpa khẹ ẹdẹ ọkpa, I gha ya ekhue mu e Jehova.” Ẹmwata nọ wẹẹ, vbene emwi ye hẹ vbe arrọọ ọghe ima ẹre ọ ta vbene ẹdagbọn ima khian gha ye hẹ ra? Ẹn o. Te Jehova yi ima ne ima sẹtin gha zẹ ne egbe ima, rhunmwuda ọni, ma tobọ ima ẹre ọ khian ta vbene ima khian ya loo ẹdagbọn ima hẹ. E Jehova hoo ne ima gha ru azẹ nọ maan, e Baibol wa vbe tama ima vbene ima khian ya gha ru ọna hẹ. Gia ziro yan emwi ne Mosis ta vbe ebe Diuteronomi uhunmwu ẹnrẹn 30.
w09 11/1 31 ¶4
E Jehova Kie Ẹkpotọ Yọ Ne Ima Ya Zẹ Ne Egbe Ima
Aro e Jehova sotọ vbe azẹ ne ima ru ra? Ẹẹn! Osanobua keghi dia e Mosis ya kha wẹẹ: ‘Zẹ arrọọ.’ (Uviẹn 19) Sokpan, de vbene ima khian ya zẹ arrọọ hẹ? E Mosis khare wẹẹ: “Wa hoẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa gha họn ẹmwẹ nẹẹn ne uwa gha ya ẹkoata gu ẹe yin.” (Uviẹn 20) Deghẹ ima na gele hoẹmwẹ e Jehova, ma ghi gha họn ẹmwẹ nẹẹn, ma ghi vbe rhikhan muẹn, ọ maan ra ọ khọọ. Deghẹ ima na gele gha ru vberriọ, ọ rhie ma wẹẹ te ima zẹ arrọọ—ọni ọre arrọọ nọ ghi maan sẹ nia, ẹkpotọ ghi vbe kie ne ima ya gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe agbọn ọgbọn nọ dee.—2 Pita 3:11-13; 1 Jọn 5:3.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 665 ¶3
Ehọ
E Jehova keghi loo avbe eguọmwadia ẹre ya kha wẹẹ, te Ivbi Izrẹl ni ze vbe udu “kan igban khiọ ehọ” iran. (Jer 6:10; Iwinna 7:51) Ọ na yevbe na miẹn wẹẹ te emwi khiọ ehọ iran, nọ ghi ya iran khian emwa nẹi ghi họn ẹmwẹ ẹse. E Jehova ma kie ehọ iran rhunmwuda, emwa ni ya ekhọe hia gualọ e Jehova ẹre Jehova kie ehọ ọre ne iran mieke na gha rẹn otọ emwi, iran ghi vbe sẹtin gha zẹ owẹ lelẹe. Sokpan nọ ne emwa nẹi họn ẹmwẹ nẹẹn, e Jehova ghi sẹ iran rae ne iran gha re emwa ni yin ehọ vbe odẹ ọghe orhiọn. (Diut 29:4; Rom 11:8) Ukọ e Pọl keghi kha wẹẹ, ẹghẹ dee ne emwa ni te kha wẹẹ Ivbiotu e Kristi ẹre iran khin, khian ya kpa hin odẹ ẹmwata rre rhunmwuda iran ma hoo ne iran họn ẹmwata nọ rre Ẹmwẹ Osanobua. Emwa vbenian ghi suẹn gha danmwehọ imamwaemwi ohoghe rhunmwuda, ẹmwẹ nọ rhiẹnrhiẹn iran vbe ehọ ẹre iran hoo ne iran gha họn. (2 Tim 4:3, 4; 1 Tim 4:1) Deba ọni, ehọ ọmwa sẹtin ru ẹre gboo vbe ọ gha họn iyẹn eso, katekate iyẹn nọ dekaẹn emwi nọ wegbe nọ sunu.—1 Sam 3:11; 2 Ọba 21:12; Jer 19:3.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | DIUTERONOMI 31-32
“U Gha Miẹn Emwi Ruẹ Vbe Igiemwi Na Loo Ro Vbe Ihuan Ọkpa”
“Gu Mwẹ Sẹtin Gha Ya Ekhọe Hia Mu Ohan Eni Ruẹ”
8 Vbe ọ ghi bu ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl khian ya la Otọ Na Ru Eyan Rẹn, e Jehova keghi maa e Mosis ihuan ọkpa. (Diut 31:19) Vbe iyeke ọni, ọ na wẹẹ ne Mosis maa Ivbi Izrẹl ihuan na. (Tie Diuteronomi 32:2, 3.) Ma gha ru erria yan ẹmwẹ nọ rre ebe Diuteronomi uhunmwu ẹnrẹn 32 uviẹn 2 kevbe 3, ma gha bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoo na rhie eni irẹn lẹre, ra na gha roro ẹre wẹẹ, ọ ma khẹke na gha gbe unu yọ, rhunmwuda wẹẹ, eni nọhuanrẹn nọ. Ọ wa hoo ne emwa hia rẹn eni ẹnrẹn! Ukpamuyọmọ nọkhua wa gha nọ ne Ivbi Izrẹl, ne Mosis na maa iran emwi vbekpae Jehova kevbe eni ẹnrẹn nọ hin okhuan! Zẹvbe ne amẹ nọ rhọọ ya ya emwiokọ waan, erriọ emwi ne Mosis maa Ivbi Izrẹl re ya rhie igiọdu ne iran, ọ na vbe ya iran gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. De vbene ima khian ya sẹtin ya egbe tae Mosis hẹ, vbe ima ghaa maa emwa emwi?
9 Ma ghaa rre ikporhu ọghe ke owa ya sẹ owa, ra ima ghaa rre ikporhu ọghe adesẹ orere, ma sẹtin gie ẹre ma emwa vbuwe Baibol wẹẹ, eni ọghe Osanobua ọre Jehova. Ma sẹtin rhie ebe ọghe ima eso ne iran, ma sẹtin kpee avbe vidio ọghomwa ni gbe ọmwa otiti ma iran, ma sẹtin vbe rhie iran ekhọe ghee emwi ughughan ni rre wẹbsait ọghe ima. Ena hia gha ru iyobọ ne iran ya rẹn vbekpae Jehova. Ma ghaa rre isiwinna ra owebe, ra vbe ima ghaa mu okhian rrie ehe, ẹkpotọ sẹtin vbe kie ne ima, ne ima ya tama emwa vbekpae Osanobua kevbe aro ọmwa nọ khin. Ma sẹtin tama iran vbekpa emwamwa ne Jehova mwẹ ne emwa nagbọn kevbe uhunmwu otagbọn na. Emwa eso rrọọ ni ma he ka họn iyẹn vbenian. Iyẹn vbenian sẹtin ya iran bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima ẹsẹsẹmwẹse. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya tama emwa ọvbehe ẹmwata vbekpae Jehova, te ima kpe eni ẹnrẹn huan. Ikporhu ọghe ima keghi ru iyobọ ne emwa ya bẹghe ẹre wẹẹ, emwi nibun na maa iran re vbekpae Osanobua keghi re ohoghe. Vbene ẹmwata, te imamwaemwi ọghe ima wa ya egbe rọkhọ emwa.—Aiz 65:13, 14.
w09 5/1 14 ¶4
U Rẹn Otọ Igiemwi Na Loo Ro Vbe Baibol Ra?
E Baibol vbe ya emwi eso gie Jehova. A keghi gie Jehova zẹvbe Okuta nọ wegbe ọghe Izrẹl, ehe ilẹre kevbe “owa ọkhẹ.” (2 Samuẹl 23:3; Psalm 18:2; Diuteronomi 32:4) Vbọzẹe ne a na ya avbe ifiẹmwẹ na gie Jehova? Zẹvbe ne okuta nọ kpọlọ ya deziẹn vbe otọ vbene emwi rhọkpa i na muẹn rueghe, e Jehova gha vbe sẹtin gha re Ehe Ilẹre ọghuẹ.
w01 10/1 9 ¶7
Ya Egbe Tae Jehova Vbe Odẹ Ne U Ya Maa Ivbuẹ Emwi
7 Gia guan kaẹn vbene obọ ne Jehova ya gha mu Ivbi Izrẹl ya rhie ẹre ma wẹẹ ọ hoẹmwẹ iran. E Mosis keghi ru igiemwi ọkpa ya gie ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ ne Ivbi Izrẹl. Ọ keghi kha wẹẹ: “Zẹvbe oghohọn nọ maa ivbi ẹre utinmwẹ, nọ na ya ifuẹn na rhanrẹn da iran yi, e Nọyaẹnmwa ma gie Izrẹl de. E Nọyaẹnmwa ọkpa ọre ọ su emwa rẹn.” (Diuteronomi 32:9, 11, 12) Oghohọn gha khian maa ivbi ẹre vbene a ya tin hẹ, ọ ghi suẹn gha gbe ifuẹn, nọ ya tama iran ne iran ladian vbe oko rre ne iran vbe suẹn gha tin. Uhunmwu okuta nọ yo ẹre avbe oko oghohọn mobọ ye, rhunmwuda ọni, oghohọn gha bẹghe ẹre wẹẹ ovbi ẹre tin ladian vbe oko nii, ọ ghi gha tin lẹga ẹre. A na ghi miẹn wẹẹ, te ovbi ẹre khian ghi de gbe otọ, ọ ghi zẹgiẹ ya ‘ifuẹn ọghẹe nọ rhanrẹn dae yi.’ Erriọ e Jehova vbe ya gha gbaroghe Ivbi Izrẹl vbe iran da khian agbẹnvbo. Ọ keghi gbe uhi ne iran. (Psalm 78:5-7) Aro e Jehova kegha sotọ vbe egbe iran rhunmwuda, ọ mu egbe nọ ya ru iyobọ ne iran vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne iran ya werriẹ aro daa ọlọghọmwa.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w04 9/15 27 ¶12
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Diuteronomi
31:12. Ọ khẹke ne ibiẹka gha tota ke eniwanrẹn vbe iko, iran ghi vbe gha danmwehọ ne iran mieke na miẹn emwi ruẹ.
(DIUTERONOMI 11-12) “Wa hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua, ne uwa vbe gha ya uhi ẹre hia ru emwi. 2 Wa yerre nian emwi ne uwa he ruẹ vbe kpa e Nọyaẹnmwa vbene aro uwa ghi he vbe miẹn emwi sẹ vbe ehe ne ọ ye. Wa ọ re aro ẹre sẹ avbe emwi na i ghẹ ẹ i re avbe ivbi uwa. Wa miẹn ukpọlọmwẹ e Nọyaẹnmwa kevbe ẹtin kevbe iwegbe ẹre. 3 Kevbe iwinna ọ yan unu uan ẹnrẹn. Wa miẹn emwi ne ọ ru ọba lgipt kevbe ẹvbo ẹre hia re. 4 Wa miẹn vbene Nọyaẹnmwa wa rẹnkhẹn ivbi iyokuo Igipt ruan fẹẹrẹ hẹ, ke ẹe kevbe ẹsin kevbe ikẹkẹ okuo iran, ne ọna ruẹn ehia amẹ vbe Okun Iranmwiran vbe iran khu uwa khian. 5 Wa rẹn emwi ne Nọyaẹnmwa ru ne uwa vbe uwu ato, wa te do sẹ emwa na. 6 Wa ye emwi ne ọ ru e Datan kevbe Abiram ne ovbi Eliab ne ẹwae Riubẹn rre. Otọ rhan unu, ọ keghi minọ iran re ke iran kevbe ẹgbẹe iran, owa ukpọn iran, kevbe eguọmwadia iran, kevbe emwirri iran. 7 Ẹn, wa na ọ re aro ẹre sẹ iwinna nekhua ne Nọyaẹnmwa winnaẹn. 8 “Wa gha ya uhi hia ne I gbe ne uwa ẹrẹna ru emwi. Erriọ wa gha na sẹtin gberra ne uwa ya yin otọe nii ne uwa ghi ra laọ na. 9 Wa gha vbe yin ẹnrẹn tọ ighẹ otọ esiesi ne ọ maan emwi okọ nii ne Nọyaẹnmwa ve ne irẹn mu ne avbe erha uwa odede kevbe ivbi iran. 10 Otọe ne uwa ra ya yin na, ẹi ye vbe otọ Igipt ne uwa ka gha ye yi. Vbe odọ nii, wa gha kọ ọka, wa ghi ya urriẹdẹ zẹlẹ uroramẹ lele ugbo nii. 11 Sokpan otọ ne uwa ra laọ na, otọ oke vbe ugboghodo nọ, otọ ne amẹ wa rhọ guagua ẹsẹse. 12 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re ọ gbe aro ghe otọe na, ọ ghi vbe gha ba ẹe ne ukpo rhu. 13 “Rhunmwuda ọnii nian, wa ghi gha ya uhi ne I gbe ne uwa ẹrẹna gha ru emwi, ọnii nọ wẹ ne uwa gha ya ekhọe uwa hia hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua kevbe ne uwa vbe ga ẹe vbe orhiọn ruan hia kevbe ẹko rua hia. 14 Wa gha ru vbe rriọ, ọ gha gie amẹ rhọ ye otọ uwa vbe ẹghẹ ne ọ khẹke, vbe ẹghẹ ahọ orhọ kevbe ahọ uyumwu, ne uwa miẹn ehe na gha mwẹ ọka, ayọn kevbe ofigbọn ọliv. 15 Kevbe irunmwu ne ẹmila uwa, wa ghi vbe gha mwẹ evbare ne uwa ho hia. 16 Wa ghẹ gie a bibi uwa odẹ ne uwa ghẹ ya fi iyeke gbe Nọyaẹnmwa ya gha gho ne uwa vbe ya gha ga ẹbọ. 17 Wa gha ru vberriọ, e Nọyaẹnmwa gha mu ohu uwa. Ẹi ghi gie amẹ rhọ ye otọ uwa, otọe uwa ghi do ka gbe, emwiokọ i ghi vbe zọ vbọ. Ẹghẹ nii ẹi ghi sọn wa wulo vbe otọ esiesi nii ne ọ ra mu ne uwa. 18 “Wa ye avbe uhi na vọn ekhọe kevbe orhiọn uwa, wa de ẹre ye ekuabọ uwa, ne uwa vbe gbae ye uharo ne uwa ya gha ye rre. 19 Wa ma avbe ivbi uwa ẹre. A ghi gha ta ẹe khian vbe owa, kevbe odẹ, vbe uwa a gha hẹwẹ kevbe uwa a gha winna. 20 Wa gbẹnnẹ iran ye onurho owa uwa kevbe onurho ẹvbo uwa. 21 Ẹghẹ nii, wa kevbe avbe ivbi uwa ghi tọ vbe otọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa yan rẹn ne ọ mu ne avbe erha uwa odede, wa ghi gha rre evba, wa ghi vbe kpẹe vbọ sẹ vbene ọ gha kpẹe sẹ hẹ wẹ iso ye rre odukhunmwu otọe. 22 “Wa gha ya ekhọe hia ya iyi ne I yi ma uwa ru emwi. Wa gha hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua, vbe emwi hia ne ọ khare, ne uwa gha re emwa ne ọ gba ẹko ẹre. 23 Ẹghẹ nii rẹn gha khulo avbe okpẹvbo nii ladian, zẹ vbene uwa ya nana ghe odaro. Wa ghi vbe mu otọ okpẹvbo ni kpọlọ sẹẹ uwa ke ni vbe wegbe sẹ uwa. 24 Otọe ne uwa a rhirhi ya owẹ khian la ghi khian ọghe uwa. Otọe uwa ghi ke ato ne ọ rre odẹ ekẹn ya sẹ Oke Lebanọn vbe odẹ okuọ kevbe ke Ẹzẹ Yufretes vbe odẹ ahọ ya sẹ Okun Meditẹrrenian vbe odẹ orrie. 25 Ọmwa ọkpa ne ọ gha sẹtin gbe uwa odẹ, ẹi rrọ. Ehe ne uwa arhirhi laọ vbe otọe nii, e Nọyaẹnmwa gha ya emwa nii gha mu ohan uwa zẹ vbene irẹn khare. 26 Ẹrẹna nian, te I wẹ ne uwa tobọ uwa zẹ vbọ, afiangbe ra ihẹn: 27 afiangbe deghẹ wa ru vbene Nọyaẹnmwa Osanobua khare vbe uwu uhi ne I ra viọ ne uwa ẹrẹna, 28 sokpan ihẹn a deghẹ wa ma ya avbe uhi na ruemwi, wa na fi iyeke werriẹ ne uwa ya gha ga avbe ẹbọ ọvbehe ne uwa ma he ka ga ẹdẹ. 29 E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi viọ uwa sẹ otọ ne uwa ra ya yin nẹ, u ghi ke uhunmwu Oke Gerizim na erhunmwu afiangbe nii, u ghi vbe ke uhunmwu Oke Ebal tie ihẹn na. 30 (Oke eva na odẹ orrie ọghe Jọdan ọ re iran ye vbe otọe Kenan vbe Ugboghodo e Jọdan, odẹ orrie ọ re iran ye vbọ, iran ma rrei gbe vbe erhan iruẹbọ e Morẹ vbe ọkpẹn ẹvbo Gilgal.) 31 Te uwa ghi ra fian Ẹzẹ Jọdan rra na ne uwa yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua ra mu ne uwa. Wa ghẹ ghi mu ẹẹn nẹ ighẹ te uwa ghi gbẹkun sẹ otọ nẹ vbe evba. 32 Wa ghi gie a miẹn wẹ wa ya uhi hia ne I ra viọ ne uwa ẹrẹna ru emwi.
12:1 “Banbanna nian, wa danmwẹ ehọ uhi ne uwa ra gha ya ru emwi vbe ẹghẹ ne uwa a rhirhi ya vbe otọe ne Nọyaẹnmwa Osanobua avbe erha uwa odede ra mu ne uwa. 2 Ẹre ena khin. Vbe otọ ne uwa ra mu nii, wa dunmwu ehe hia ne emwa nii na gho ẹbọ, vbe oke ni yo, oke ne giẹrẹ kevbe ototọ avbe erhan ni mwẹ ebe ọgbọn. 3 Wa guọghọ aka iran sẹ otọ, ne uwa dunmwu orrẹ okuta iruẹbọ iran rẹnkhẹnrẹnkhẹn. Wa ya erhẹn giẹn erhan iruẹbọ iran an, ne uwa wiẹn avbe amazẹ iran ye otọ sẹrriọ wẹ a i ghi dọlegbe gho iran vbe evba ẹdẹ. 4 “Wa ghẹ ga e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa zẹ vbene iran na ya gho ẹbọ iran. 5 E Nọyaẹnmwa gha zẹ ihe ọkpa ne emwa gha na ga irẹn vbe otọe ọkpa vbe uwu avbe ẹwae uwa. 6 Evba wa gha na gha zọ ese uwa na gha giẹn uan, kevbe izọ ese ọwua nekpa, kevbe a ghae ye ihe igbe ọghe uwa kevbe izẹọhẹ uwa, emwi ihaoko ne uwa ve Nọyaẹnmwa ẹre, izẹọhẹ a ke ekhọe rre kevbe emọ ọdiọn ọghe ẹmila kevbe ohuan uwa. 7 Vbe evba nii, vbe odaro e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, ne ọ fiangbe uwa, wẹ kevbe ẹgbẹe ruẹ gha re, wa ghi gha ghọghọ rhunmwuda avbe emwi esi ne uwa miẹn ẹsọn yi. 8 “Ọ gha sẹ ẹghẹ nii nẹ, wa ghẹ ghi ru vbene uwa ka ru de yi do sẹ wanwan nian, dọmwade ọghọe ọre ọ ho vbene ọ khọnrẹn. 9 Rhunmwuda wa ma he la otọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua ra mu ne uwa, ehe ne uwa gha na gha rrọọ vbe ọfumwegbe. 10 Wa gha fian Ẹzẹ Jọdan rra nẹ, e Nọyaẹnmwa gha gie uwa mu otọ nii ne uwa yin evba. Ọ gha degue uwa hin obọ avbe eghian uwa hia rre, ne uwa miẹn ehe na gha rrọọ vbe ọfumwegbe. 11 E Nọyaẹnmwa gha zẹ ihe ọkpa kẹkan ne a gha na gha ga ẹe, evba wa gha na gha viọ avbe emwi hia ne I yi ẹre iyi ne uwa na gie ẹe, ese na giẹn uan ọwua, kevbe ese ọvbehe ne uwa gha zọọ, a ghae ye ihe igbe ọwua kevbe avbe izẹọhẹ kpataki ne uwa ve e Nọyaẹnmwa ẹre. 12 Ẹghẹ nii wa gha ghọghọ vbe odaro ẹre, kevbe ivbi uwa kevbe ọguọmwadia uwa kevbe avbe Livai ni rre ẹvbo uwa, (yerre wẹ avbe Livai i khian gha mwẹ otọ obọ iran.) 13 Wa ghẹ gha zọ ese uwa vbe ehe ne ọ rhirhi khọn uwa, 14 sokpan wa ya zọ ẹre vbe ehe ne Nọyaẹnmwa gha zẹ vbe otọe ọkpa vbe avbe ẹwae uwa. Evba nii ọkpa wa gha na gha zọ ese uwa ne a giẹn uan kevbe ne uwa vbe gha ru avbe emwi ọvbehe hia ne I tama uwa. 15 “Sokpan wa sẹtin gbe aranmwẹ uwa ne uwa rri ọe vbe ehe ne uwa a rhirhi gha ye. Wa sẹtin vbe rri avbe emwi hia ne Nọyaẹnmwa gha viọ ne uwa. Wa hia fẹẹrẹ, ne awua gue kevbe ne ẹ i gue sẹtin rri ọe. Zẹ vbene uwa gha vbe rri emiowo ẹrhuẹ ra uzo. 16 Sokpan wa ghẹ rri esagiẹn iran; wa ghi hihiẹ ọe ku otọ zẹ vbe amẹ. 17 Wa ghẹ rri a ghae ye ihe igbe ọghe ọka uwa, ayọn uwa, ra ofigbọn oliv uwa. Wa ghẹ rri emwikemwi ne uwa ya zẹ ọhẹ ne Nọyaẹnmwa vbe evba: ọmọ ọdiọn ẹmila uwa ra ohuan uwa, ra izẹ ọhẹ ne uwa ve ẹre re, izẹọhẹ akekhọerre ọghe uwa ra emwi ihaoko ọvbehe ne ọ rhirhi a gha khin. 18 Wa kevbe avbe ivbi uwa kevbe eguọmwadia uwa, kevbe avbe e Livai nii rre ẹvbo uwa, odaro Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọkpa ọ re uwa gha na gha rri ọe, vbe ihọkpa kẹkan ne a na ga nii, ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa zẹe. Re vbe evba ne u gie ẹko ruẹ vbe gha rhiẹn rhiẹn rhunmwuda emwi ọma ne Nọyaẹnmwa hẹ ne uwa. 19 Inu ẹghẹ ne uwa gha ya vbe otọe uwa, wa ghẹ mianmian avbe Livai. 20 “E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi fian ba otọ uwa nẹ zẹ vbene ọ khare ighẹ rẹn gha ru ẹe, wa sẹtin rri emiowo vbe ne ọ rhirhi khọn uwa. 21 A deghẹ ihọkpa ne a na ga nii rrei gbe; wa sẹtin gbe ẹmila uwa vbe uwu enii ne Nọyaẹnmwa hẹ ne uwa, zẹ vbene I ka khama uwa ne uwa gha rri emiowo vbe owa vbe ẹghẹikẹghẹ ne uwa a rhirhi ya gha ho. 22 Agbọn hia sẹtin re vbe emiowo nii, ọ mwẹ awua ra ẹi mwẹ awua, zẹ vbene uwa gha rri emiowo ẹrhuẹ ra uzo. 23 Emwi ọkpa nọ wẹ ne uwa ghẹ rri esagiẹn ọnrẹn vbe uwa a rri emiowo nii, rhunmwuda esagiẹn ọ re arrọọ ọghe ọe ye, wa ghẹ rri arrọọ ba emiowo. 24 Wa ghẹ rri esagiẹn ọnrẹn, wa hihiẹ ọe ye otọ zẹ vbe amẹ. 25 A deghẹ wa hẹn ẹmwẹ ne ẹẹn ẹko gha rhiẹn rhiẹn e Nọyaẹnmwa, agbọn ghi ma uwa kevbe avbe ivbi uwa. 26 Wa ghi viọ emwi ihaoko uwa kevbe izẹọhẹ ne uwa ve Nọyaẹnmwa ẹre gha rrie ihe ọkpa ne a na ga. 27 Wa ghi zọ ese ne a ra giẹn uan fo fẹẹrẹ vbe aka e Nọyaẹnmwa, kevbe ese ne a wẹ ne u hihiẹ esagiẹn ọnrẹn ye aka, ne u ya rri emiowo ẹre. 28 Wa ya ẹkoata gha ru avbe emwi ne I tama uwa na, agbọn gha ma uwa ke ivbi uwa ẹdẹdẹmwẹdẹ rhunmwuda wa gha ru emwi ne o kere kevbe emwi ne ọ yẹ e Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua. 29 “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua gha fuẹn avbe ẹvbo nii hia zẹ vbene uwa ya gu iran gbinna vbe otọ iran, wa ghi mu ẹẹn, wa ghi yin ẹnrẹn. 30 E Nọyaẹnmwa gha fuẹn avbe ẹvbo na an nẹ, wa gie a miẹn wẹ wa ma gha gho emwi ne iran gha gho rhunmwuda, uwu ọ re ọ ke ẹre ikian. Ghẹ vbe gha wọlọ otọ ẹre ne u miẹn ehe na rẹn vbene iran ya ga ẹbọ iran hẹ ne uwa miẹn ehe na vbe gho ẹre vbene iran ru. 31 Wa ghẹ ga e Nọyaẹnmwa Osanobua rua vbene iran ya gho ẹbọ iran, rhunmwuda, iran gha gho ẹbọ iran, iran ghi ru emwi osọnnọ hia ne ọ sọnọ e Nọyaẹnmwa. Uhin ighẹ te iran ya ivbi iran zọ ese vbe uhunmwu aka iran. 32 “Wa ru emwi hia ne I tama uwa ne uwa ru, wa ghẹ fian yọ, wa ghẹ fian hin.
(Diut 11:29) E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi viọ uwa sẹ otọ ne uwa ra ya yin nẹ, u ghi ke uhunmwu Oke Gerizim na erhunmwu afiangbe nii, u ghi vbe ke uhunmwu Oke Ebal tie ihẹn na.
(Diut 11:1-12) “Wa hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua, ne uwa vbe gha ya uhi ẹre hia ru emwi. 2 Wa yerre nian emwi ne uwa he ruẹ vbe kpa e Nọyaẹnmwa vbene aro uwa ghi he vbe miẹn emwi sẹ vbe ehe ne ọ ye. Wa ọ re aro ẹre sẹ avbe emwi na i ghẹ ẹ i re avbe ivbi uwa. Wa miẹn ukpọlọmwẹ e Nọyaẹnmwa kevbe ẹtin kevbe iwegbe ẹre. 3 Kevbe iwinna ọ yan unu uan ẹnrẹn. Wa miẹn emwi ne ọ ru ọba lgipt kevbe ẹvbo ẹre hia re. 4 Wa miẹn vbene Nọyaẹnmwa wa rẹnkhẹn ivbi iyokuo Igipt ruan fẹẹrẹ hẹ, ke ẹe kevbe ẹsin kevbe ikẹkẹ okuo iran, ne ọna ruẹn ehia amẹ vbe Okun Iranmwiran vbe iran khu uwa khian. 5 Wa rẹn emwi ne Nọyaẹnmwa ru ne uwa vbe uwu ato, wa te do sẹ emwa na. 6 Wa ye emwi ne ọ ru e Datan kevbe Abiram ne ovbi Eliab ne ẹwae Riubẹn rre. Otọ rhan unu, ọ keghi minọ iran re ke iran kevbe ẹgbẹe iran, owa ukpọn iran, kevbe eguọmwadia iran, kevbe emwirri iran. 7 Ẹn, wa na ọ re aro ẹre sẹ iwinna nekhua ne Nọyaẹnmwa winnaẹn. 8 “Wa gha ya uhi hia ne I gbe ne uwa ẹrẹna ru emwi. Erriọ wa gha na sẹtin gberra ne uwa ya yin otọe nii ne uwa ghi ra laọ na. 9 Wa gha vbe yin ẹnrẹn tọ ighẹ otọ esiesi ne ọ maan emwi okọ nii ne Nọyaẹnmwa ve ne irẹn mu ne avbe erha uwa odede kevbe ivbi iran. 10 Otọe ne uwa ra ya yin na, ẹi ye vbe otọ Igipt ne uwa ka gha ye yi. Vbe odọ nii, wa gha kọ ọka, wa ghi ya urriẹdẹ zẹlẹ uroramẹ lele ugbo nii. 11 Sokpan otọ ne uwa ra laọ na, otọ oke vbe ugboghodo nọ, otọ ne amẹ wa rhọ guagua ẹsẹse. 12 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re ọ gbe aro ghe otọe na, ọ ghi vbe gha ba ẹe ne ukpo rhu.
(Jems 1:13) A deghẹ a ya egbe edanmwẹ vberriọ rhuan ọmwa ghe, wẹ ne ọ ghẹ gha kha wẹ, “Obọ Osanobua edanmwẹ na ke rre.” Rhunmwuda a i sẹtin ye ọkhọ danmwẹ Osanobua ghe, rẹn tobọ ẹre i vbe danmwẹ ọmwa rhọkpa ghe.
Vbene Jehova Hoo Na Ya Gha Ga Irẹn
(Diut 11:13) “Rhunmwuda ọnii nian, wa ghi gha ya uhi ne I gbe ne uwa ẹrẹna gha ru emwi, ọnii nọ wẹ ne uwa gha ya ekhọe uwa hia hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua kevbe ne uwa vbe ga ẹe vbe orhiọn ruan hia kevbe ẹko rua hia.
(Diut 12:2, 3) Ẹre ena khin. Vbe otọ ne uwa ra mu nii, wa dunmwu ehe hia ne emwa nii na gho ẹbọ, vbe oke ni yo, oke ne giẹrẹ kevbe ototọ avbe erhan ni mwẹ ebe ọgbọn. 3 Wa guọghọ aka iran sẹ otọ, ne uwa dunmwu orrẹ okuta iruẹbọ iran rẹnkhẹnrẹnkhẹn. Wa ya erhẹn giẹn erhan iruẹbọ iran an, ne uwa wiẹn avbe amazẹ iran ye otọ sẹrriọ wẹ a i ghi dọlegbe gho iran vbe evba ẹdẹ.
(Diut 12:11-14) E Nọyaẹnmwa gha zẹ ihe ọkpa kẹkan ne a gha na gha ga ẹe, evba wa gha na gha viọ avbe emwi hia ne I yi ẹre iyi ne uwa na gie ẹe, ese na giẹn uan ọwua, kevbe ese ọvbehe ne uwa gha zọọ, a ghae ye ihe igbe ọwua kevbe avbe izẹọhẹ kpataki ne uwa ve e Nọyaẹnmwa ẹre. 12 Ẹghẹ nii wa gha ghọghọ vbe odaro ẹre, kevbe ivbi uwa kevbe ọguọmwadia uwa kevbe avbe Livai ni rre ẹvbo uwa, (yerre wẹ avbe Livai i khian gha mwẹ otọ obọ iran.) 13 Wa ghẹ gha zọ ese uwa vbe ehe ne ọ rhirhi khọn uwa, 14 sokpan wa ya zọ ẹre vbe ehe ne Nọyaẹnmwa gha zẹ vbe otọe ọkpa vbe avbe ẹwae uwa. Evba nii ọkpa wa gha na gha zọ ese uwa ne a giẹn uan kevbe ne uwa vbe gha ru avbe emwi ọvbehe hia ne I tama uwa.
EMWI NỌ GHA YA RUẸ GHA SỌYẸNMWẸ IWINNA IKPORHU SAYỌ
(Fil 2:4) Wa gha ho ọma ye egbe egbe, ẹi re ne egbe ruẹ ọkpa.
JULY 12-18
(DIUTERONOMI 13-15) “Akhasẹ ọkpa ra ọmwa ne ọ rhan otọ imina ọkpa sẹtin do khama ruẹn ighẹ rẹn gha rhie ama ra ọyunnuan ọkpa ma ruẹn. 2 Ne ọ ya rhie maan ruẹn wẹ ne u ya gha ga ke ne u ya gha gho ẹbọ ọvbehe ne uwa ma he gho ẹdẹ. Ọ gha khọn rẹn ne emwi ne ọ wẹ rẹn ra rhie maan gele sunu. 3 Ghẹ zẹdẹ zẹ ye ọ re hiehiere, e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ọ re ọ ya ẹe danmwẹ ọẹn ghe, ne ọ miẹn ehe na ghe a deghẹ wẹ ye ekhọe ruẹ hia kevbe orhiọn ruẹn hia hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa. 4 Lele Nọyaẹnmwa, ne u vbe gha mu ohan rẹn; gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn ne u vbe gha lele iyi ẹre, gha ga ẹe ne u vbe gha re ne ọ gba ẹko ẹre. 5 Sokpan deghẹ akhasẹ ra ne ọ rhan otọ imina bu ruẹ rre wẹ, u sọtẹ ghe Nọyaẹnmwa, ọmwa ne ọ fan uwa vbe irri ke otọe Igipt ne uwa na te re ọviẹn ọmwa rre, wa ghi gbe ẹe rua. Ọmwa dan ọ re egbe ọmwa vberriọ khin, ọ ho ne ọ gban uwa hin vbene Nọyaẹnmwa wẹ ne u gha ru rre, rhunmwuda ọnii, te ọ kere ne a gbe ẹe rua. Odẹ vberriọ, wa gha sẹtin gbe ukhu ọkhọ vbe rriọ ua. 6 “Uhin a sẹtin miẹn ọtuẹn ne okpia ra ovbi uẹ ne okpia ra ne okhuo ra amwẹ ọn ne u hoẹmwẹ ọnrẹn ra ọtuẹn ne ọ sikẹ ruẹ sẹ sẹtin do gha kọe ye uwẹ ekhọe ne u ya gha gho ẹbọ ọvbehe, avbe ẹbọ ne uwẹ vbe avbe erha ẹe odede ma gho ẹdẹ. 7 Ọkpa vbe uwu iran sẹtin gha kọe ye uwẹ ekhọe ne u gha gho avbe ẹbọ emwa ne uwa gba yin kegbe ra ne ọ rre urria. 8 Ghẹ gie ẹe fiọ ekhọe werriẹ, ghẹ kue zẹ ye ọ re re. Ghẹ tohan rẹn ra ne u mwẹ ẹnina ẹnrẹn vbe ekhọe, ghẹ vbe tan obọ gue ẹre. 9 Gbe ẹe rua! Wẹ gha re ọmwa okaro ne ọ gha ka fi okuta gbe ẹe, u ghi vbe gie emwa ni dekẹe hia filo okuta gbe ẹe. 10 Filo okuta gbe ẹe rua, te ọ te ho ne ọ bibi ruẹ odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ye rre, ọmwa ne ọ fan-an vbe irri vbe Igipt ne uwẹ na te re ọviẹn. 11 Ẹghẹ nii, emwa Izrẹl hia ghi họn emwi ne ọ sunu, iran ghi ya ọ nii wan, a i ghi vbe miẹn ọmwa ne ọ gha dọlegbe ru egbe emwi dan vberriọ. 12 “Wa gha rre ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha mu ne uwa, wa sẹtin họn, 13 wẹ emwa oya eso vbe ẹvbo uwa bibi emwa ẹvbo ne iran ye odẹ, ne iran ya gha gho ẹbọ ne uwa ma he gho ẹdẹ. 14 Wa gha họn egbe awẹawẹ vberriọ, wa ghi kakabọ gualọ otọ ẹre ẹsẹse, a gha miẹn wẹ ẹmwata nọ ighẹ emwi dan na gele sunu. 15 Wa ghi gbele emwa ni rre ẹvbo nii hia ke ẹmila iran, wa ghi wa fuẹn ẹvbo nii fo fẹẹrẹ. 16 Wa ghi viọ emwi ne emwa ẹvbo nii mwẹ hia ladian, a ghi do si ẹe yan egbe vbe ughe ẹvbo nii, wa ghi giẹn ẹvbo ni ke emwi hia ni rrọọ zẹ vbe emwi izọese gie Nọyaẹnmwa Osanobua rua. A ghi wa gie ẹe gha re itowa ẹdẹdẹmwẹdẹ, a ghẹ dọlegbe bọe. 17 Emwi ne a ghi wẹ ne a fuan nẹ wa ghẹ rhie ẹre hin rre ne uwa lo re ne egbe uwa, ẹghẹ nii e Nọyaẹnmwa gha fiwerriẹ vbe uwu ohu nọ wegbe ne ọ te mu, ọ ghi tohan uwa. Ọ gha tohan uwa, ya uwa khian emwa ni bun zẹ vbe ne ọ yan ma avbe erha uwa odede. 18 A deghẹ wa ya uhi ẹre ne I rhie ne uwa ẹrẹna gha ru emwi, wa na vbe gha ru vbene irẹn ho.
14:1 “Emwa Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re uwa khin. Rhunmwuda ọnii, wa gha khiẹ emwa uwa nii wulo, wa ghẹ ya emwi solo egbe uwa ra ne uwa khiokhio eto ne ọ rre uwa uharo kua. 2 Ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua rua ore uwa khin, rhunmwuda te ọ hannọ uwa zẹ vbe uwu ẹbu emwa ni rre otọ agbọn hia ne uwa gha re ọghe irẹn. 3 “Wa ghẹ rri emwikemwi ne Nọyaẹnmwa khare wẹ ọ mwẹ awua. 4 Avbe aranmwẹ ne uwa gha re ọ re ena khin: ẹmila, ohuan, ẹwe. 5 Ẹrhuẹ, ohuan oha, ẹwe oha, kevbe uzo. 6 Aranmwẹ ke aranmwẹ ne ihiẹn ọnrẹn va ada kevbe ne ọ vbe hu evbare rre dọlegbe lue vbe unu. 7 Sokpan wa ghẹ rrie aranmwẹ rhọkpa vbe ẹ i re te ihiẹn ọnrẹn va ada ọna vba gha hu evbare rre dọlegbe lue vbe unu. Wa ghẹ rri ekẹtẹkẹtẹ, ezazako kevbe ọfiontọ, wa gha ka ena ba ni mwẹ awua. lran hu evbare rre lue sokpan iran i mwẹ ihiẹn ne ọ va ada. 8 Wa ghẹ rrie esiebo, wa ka ẹe ye ne ọ mwẹ awua rhunmwuda iran rhe mwẹ ihiẹn ne ọ va ada, iran i hu evbare rre lue. Wa ghẹ rri avbe aranmwẹ na, a ma wẹ ne uwa ye obọ kan ikun iran vbe iran a wu nẹ. 9 “Wa sẹtin rri ehẹn ni mwẹ ikpakpa ni bolo kevbe ifuẹn ne ọ ya khuẹ, 10 sokpan emwikemwi ne ọ rre amẹ nẹi mwẹ ikpakpa ne ọ bolo ra ifuẹn ne ọ ya khuẹ, wa ghẹ rri ọe, a ghi ka ẹe ye ne ọ mwẹ awua. 11 Wa sẹtin rri ahianmwẹ ne a i wua hia. 12-18 Sopkan avbe ahianmwẹ ne uwa i khian re ọ re ena khin: oghohọn, esughusughu, ahua, ẹghodin, ekperọkhuẹ, ugu, etitibiti, ugomugo, ekpẹkpẹyẹ ẹzẹ, ọlọkọmwọrhu, ukpomoviẹ, ukhiokhio, ukorobozo, e kuukuu, kevbe ẹguẹn. 19 “Avbe atete hia, a wua, ghẹ rri iran. 20 U sẹtin rri emwi ni tin ne a i wua. 21 “Ghẹ rri aranmwẹ ne uwu ẹhi gbe. U sẹtin gie avbe erhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa rri ọe ra ne u khiẹn ọẹn ne avbe erhunmwuyẹn ọvbehe. Sokpan ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re uwa khin, emwa ẹnrẹn wa khin, ghe lẹ ovbi ohuan ra ovbi ẹwe vbe uwu ẹwẹn iye ẹe. 22 “Rhie ọkpa vbe igbe ye otọ, obọ ọkpa vbe a gha emwiokọ ne u miẹn vbe ugbo ruẹ vbe ukpo ni hia ye ihe igbe. 23 U ghi gha rrie ihe ọkpa nii ne Nọyaẹnmwa zẹe wẹ a gha na gha ga irẹn ne u ya sirra ẹre rrie ọkpa vbe uwu igbe ọghe ọka ruẹ ni kevbe ayọn kevbe ofigbọn ọliv kevbe emọ ọdiọn ọghe ẹmila kevbe ohuan ruẹn. U ghi ru ọna ne u miẹn ehe na ruẹ vbene a mu ohan e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ hẹ ẹghẹ hia. 24 A deghẹ ehe ne u ye rrei ighẹ u i sẹtin viọ a ghae ye ihe igbe emwi okọ ne Nọyaẹnmwa ya fiangbe uẹ ọwuẹ gha rrie ehe ne a na ga ni, emwi ne u gha ru ọre ọna khin: 25 Khiẹn nẹ avbe emwi okọ ruẹ ne u rhie igho ẹre mwẹ obọ gha rrie ehe ne a na ga. 26 U ghi lo ẹre ye emwi ne ọ rhirhi khọn ruẹn emiowo, ẹmila, ovbi ohuan, ayọn ebiẹ, vbe evba nii zẹ, wẹ kevbe emwa ẹgbẹe ruẹ ghi rri evbare vbe odaro Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, wa ghi vbe gha sẹ ọyẹnmwẹ. 27 Sokpan, wa ghẹ mianmian ivbi e Livai ni rre ẹvbo rua. Iran i mwẹ emwi obọ iran. 28 Vbe ukpo ne ogieha hia, wa ghi viọ a ghae ye ihe igbe ọghe emwiokọ uwa hia ne uwa do si ẹe koko hin rre vbe ẹvbo uwa. 29 Evbare na, ọghe avbe Livai nọ vbe ne a na miẹn wẹ iran i mwẹ emwi obọ iran, kevbe avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ ni rre ẹvbo uwa. Iran ghi rre do gha viọ emwi ne iran i mwẹ hia. Wa ghi ru ọna, e Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha vbe fiangbe uwa vbe emwi ne uwa ru hia.
15:1 “Vbe ukpo ne ogihinrọn hia,wa ghi gha ya igho ne emwa rri uwa re ma iran. 2 Vbene uwa gha ru ẹe hẹ ọ re ọna khin, ọmwaikọmwa ne ọ rhie igho ne ovbi Izrẹl ne ihua ẹre mọmọ, ọ ghi ya osa nii ma rẹn, ọ ghẹ vbe kha ighẹ rẹn iran miẹn igho nii rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa tobọ ẹre ya osa nii ma rẹn nẹ. 3 “U sẹtin miẹn osa ne orhunmwuyẹn rriọ ẹre werriegbe sokpan ghẹ miẹn avbe osa ne emwa ruẹn rriọ ẹre werriegbe. 4 E Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ gha fiangbe uẹ vbe otọ ne ọ ra mu ne uwa, a i ra miẹn ovbiogue ọkpa vbe uwu emwa ruẹn. 5 A deghẹ wa họn ẹmwẹ nii ighẹ wa vbe ru avbe emwi hia ne I yi ẹre iyi ne uwa ẹrẹna, 6 e Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa zẹ vbene irẹn yan rẹn. Wa gha mu igho ne agbọn ẹvbo ni bun mọmọ sokpan, wa i ra miẹn ọmwa rhọkpa ẹre rhie mọmọ. Wa gha kha yan agbọn ẹvbo ni bun, sokpan agbọn ẹvbo rhọkpa i ra kha yan uwa. 7 “A deghẹ a miẹn Izrẹl ne ihua nẹ i mwẹ vbe otọe nii ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uẹn, ghẹ gie emwi da a ne a vbe miẹn wẹ u ma ye ọ re obọ. 8 Sokpan, gha zẹ emwi obọ ne u vbe rhie ne emwa mọmọ zẹ vbene ọ ho. 9 Ghẹ kha ighẹ u i ghi rhie emwi ne ẹẹn mọmọ rhunmwuda ighẹ ukpo ne a na ya igho ma ọmwa i ghi rrei. Ghẹ gie iro dan vberriọ la ruẹ ekhọe. U gha he ne u rhie igho nii ne ẹẹn mọmọ, ọ gha viẹ yuẹ urhu ma e Nọyaẹnmwa, a ghi ka a ye ọmwa ne ọ rria abe. 10 U ghi rhie ne ẹẹn ọghe ọhẹ kevbe ne emwi i na vbe da ọmwa, e Nọyaẹnmwa gha vbe fiangbe uẹ vbe emwi ne u ru hia. 11 Ẹghẹ hia ọ re a gha ya gha miẹn ivbi Izrẹl ni re ivbiogue ne ẹ i mwẹ emwi, rhunmwuda ọnii, I ye ẹre iyi ne uwa nian ne uwa gha zẹ emwi obọ ne iran. 12 “A deghẹ ovbi Izrẹl ne ihua, khiẹn egbe ẹre ọviẹn ne uẹn, ọ re okpia ra okhuo nọ, ọ gha ghi ga a la ukpo ehan nẹ, u ghi gie ẹe gha rrie. Ukpo ne ogihinrọn gha gba, u ghi gie ẹe gha rrie ọghe ọhẹ. 13 U gha vbe faẹn fua, ghẹ gie ẹe fiabọ gha rrie. 14 U ghi ya ne ẹẹn sẹ ọkẹn Vbe uwu emwi ne Nọyaẹnmwa ya fiangbe uẹ, ohuan, ọka kevbe ayọn. 15 Wa ghi yerre wẹ, eviẹn wa gha a khin vbe Igipt, e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa keghi fannọ uwa kua, ọna ọ si ẹe ne l na rhie uhi na ne uwa. 16 “Sokpan avbe eviẹn sẹtin kha ighẹ iran i rrie rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ ruẹn kevbe ẹgbẹe ruẹ, ẹko vbe vọẹn. 17 Ẹghẹ nii, u ghi rhie ẹre gha rrie onurho owa ruẹ, u ghi ha ẹre ehọ vbe evba, ọ ghi gha re ọviẹn ruẹn vbe ẹdẹ agbọn rẹn hia. Erriọ u gha vbe ru avbe eviẹn ruẹn ne ikhuo. 18 Ghẹ gie egbe kan an vbu a fan ọviẹn fua, wẹ miẹn ọẹn wẹ ukpo ehan ọ re ọ ya ga a ye ukhiọnmwẹ igho ne u gha te hae ne ọmwa ne u rhie vbe iwinna kẹkan. Ru ọna, e Nọyaẹnmwa ne Osanobua ruẹ gha fiangbe uẹ vbe emwi ne u ru hia. 19 “U ghi viọ emọ ọdiọn ọghe avbe ẹmila kevbe ohuan ruẹ ye efẹn ọkpa ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. Ghẹ ye avbe ẹmila ni rrọọ winna, ghẹ gbe eto avbe ohuan ni rrọọ. 20 Wẹ kevbe ẹgbẹe ruẹ ghi ya gha rri ọe ukpukpo vbe odaro e Nọyaẹnmwa vbe ehe ọkpa kẹkan nii ne a na ga ẹe. 21 Sokpan a deghẹ emwi irri nii mwẹ okan, deghẹ uke nọ ra te ọ rhu aro ra deghẹ ọ mwẹ ehe ne ọ mobọ ke ẹe yi ẹre re, ghẹ ya ẹe zọ ese ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. 22 Wa sẹtin rri egbe aranmwẹ vberriọ vbe owa. Wa hia fẹẹrẹ, kevbe ne awua gue kevbe ne ẹi gue sẹtin re vbọ, zẹ vbe ne uwa rri ẹrhuẹ ra uzo. 23 Sokpan, wa ghẹ rri esagiẹn iran, wa ghi hihiẹ ọe ku otọe zẹ vbe amẹ.
(Diut 14:21) “Ghẹ rri aranmwẹ ne uwu ẹhi gbe. U sẹtin gie avbe erhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa rri ọe ra ne u khiẹn ọẹn ne avbe erhunmwuyẹn ọvbehe. Sokpan ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ọ re uwa khin, emwa ẹnrẹn wa khin, ghe lẹ ovbi ohuan ra ovbi ẹwe vbe uwu ẹwẹn iye ẹe.
(Diut 13:1-18) “Akhasẹ ọkpa ra ọmwa ne ọ rhan otọ imina ọkpa sẹtin do khama ruẹn ighẹ rẹn gha rhie ama ra ọyunnuan ọkpa ma ruẹn. 2 Ne ọ ya rhie maan ruẹn wẹ ne u ya gha ga ke ne u ya gha gho ẹbọ ọvbehe ne uwa ma he gho ẹdẹ. Ọ gha khọn rẹn ne emwi ne ọ wẹ rẹn ra rhie maan gele sunu. 3 Ghẹ zẹdẹ zẹ ye ọ re hiehiere, e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ọ re ọ ya ẹe danmwẹ ọẹn ghe, ne ọ miẹn ehe na ghe a deghẹ wẹ ye ekhọe ruẹ hia kevbe orhiọn ruẹn hia hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa. 4 Lele Nọyaẹnmwa, ne u vbe gha mu ohan rẹn; gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn ne u vbe gha lele iyi ẹre, gha ga ẹe ne u vbe gha re ne ọ gba ẹko ẹre. 5 Sokpan deghẹ akhasẹ ra ne ọ rhan otọ imina bu ruẹ rre wẹ, u sọtẹ ghe Nọyaẹnmwa, ọmwa ne ọ fan uwa vbe irri ke otọe Igipt ne uwa na te re ọviẹn ọmwa rre, wa ghi gbe ẹe rua. Ọmwa dan ọ re egbe ọmwa vberriọ khin, ọ ho ne ọ gban uwa hin vbene Nọyaẹnmwa wẹ ne u gha ru rre, rhunmwuda ọnii, te ọ kere ne a gbe ẹe rua. Odẹ vberriọ, wa gha sẹtin gbe ukhu ọkhọ vbe rriọ ua. 6 “Uhin a sẹtin miẹn ọtuẹn ne okpia ra ovbi uẹ ne okpia ra ne okhuo ra amwẹ ọn ne u hoẹmwẹ ọnrẹn ra ọtuẹn ne ọ sikẹ ruẹ sẹ sẹtin do gha kọe ye uwẹ ekhọe ne u ya gha gho ẹbọ ọvbehe, avbe ẹbọ ne uwẹ vbe avbe erha ẹe odede ma gho ẹdẹ. 7 Ọkpa vbe uwu iran sẹtin gha kọe ye uwẹ ekhọe ne u gha gho avbe ẹbọ emwa ne uwa gba yin kegbe ra ne ọ rre urria. 8 Ghẹ gie ẹe fiọ ekhọe werriẹ, ghẹ kue zẹ ye ọ re re. Ghẹ tohan rẹn ra ne u mwẹ ẹnina ẹnrẹn vbe ekhọe, ghẹ vbe tan obọ gue ẹre. 9 Gbe ẹe rua! Wẹ gha re ọmwa okaro ne ọ gha ka fi okuta gbe ẹe, u ghi vbe gie emwa ni dekẹe hia filo okuta gbe ẹe. 10 Filo okuta gbe ẹe rua, te ọ te ho ne ọ bibi ruẹ odẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ ye rre, ọmwa ne ọ fan-an vbe irri vbe Igipt ne uwẹ na te re ọviẹn. 11 Ẹghẹ nii, emwa Izrẹl hia ghi họn emwi ne ọ sunu, iran ghi ya ọ nii wan, a i ghi vbe miẹn ọmwa ne ọ gha dọlegbe ru egbe emwi dan vberriọ. 12 “Wa gha rre ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha mu ne uwa, wa sẹtin họn, 13 wẹ emwa oya eso vbe ẹvbo uwa bibi emwa ẹvbo ne iran ye odẹ, ne iran ya gha gho ẹbọ ne uwa ma he gho ẹdẹ. 14 Wa gha họn egbe awẹawẹ vberriọ, wa ghi kakabọ gualọ otọ ẹre ẹsẹse, a gha miẹn wẹ ẹmwata nọ ighẹ emwi dan na gele sunu. 15 Wa ghi gbele emwa ni rre ẹvbo nii hia ke ẹmila iran, wa ghi wa fuẹn ẹvbo nii fo fẹẹrẹ. 16 Wa ghi viọ emwi ne emwa ẹvbo nii mwẹ hia ladian, a ghi do si ẹe yan egbe vbe ughe ẹvbo nii, wa ghi giẹn ẹvbo ni ke emwi hia ni rrọọ zẹ vbe emwi izọese gie Nọyaẹnmwa Osanobua rua. A ghi wa gie ẹe gha re itowa ẹdẹdẹmwẹdẹ, a ghẹ dọlegbe bọe. 17 Emwi ne a ghi wẹ ne a fuan nẹ wa ghẹ rhie ẹre hin rre ne uwa lo re ne egbe uwa, ẹghẹ nii e Nọyaẹnmwa gha fiwerriẹ vbe uwu ohu nọ wegbe ne ọ te mu, ọ ghi tohan uwa. Ọ gha tohan uwa, ya uwa khian emwa ni bun zẹ vbe ne ọ yan ma avbe erha uwa odede. 18 A deghẹ wa ya uhi ẹre ne I rhie ne uwa ẹrẹna gha ru emwi, wa na vbe gha ru vbene irẹn ho.
(1 Jọn 5:19) Ma rẹnrẹn we ọghe Osanobua ma khin kevbe wẹ Ọmwa Dan ni ọre ọ kha yan agbọn na hia.
Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ E Jehova Mwẹ Amuroro Daa Ivbiogue
(Diut 14:28, 29) Vbe ukpo ne ogieha hia, wa ghi viọ a ghae ye ihe igbe ọghe emwiokọ uwa hia ne uwa do si ẹe koko hin rre vbe ẹvbo uwa. 29 Evbare na, ọghe avbe Livai nọ vbe ne a na miẹn wẹ iran i mwẹ emwi obọ iran, kevbe avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ ni rre ẹvbo uwa. Iran ghi rre do gha viọ emwi ne iran i mwẹ hia. Wa ghi ru ọna, e Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha vbe fiangbe uwa vbe emwi ne uwa ru hia.
(Diut 15:1-3) “Vbe ukpo ne ogihinrọn hia,wa ghi gha ya igho ne emwa rri uwa re ma iran. 2 Vbene uwa gha ru ẹe hẹ ọ re ọna khin, ọmwaikọmwa ne ọ rhie igho ne ovbi Izrẹl ne ihua ẹre mọmọ, ọ ghi ya osa nii ma rẹn, ọ ghẹ vbe kha ighẹ rẹn iran miẹn igho nii rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa tobọ ẹre ya osa nii ma rẹn nẹ. 3 “U sẹtin miẹn osa ne orhunmwuyẹn rriọ ẹre werriegbe sokpan ghẹ miẹn avbe osa ne emwa ruẹn rriọ ẹre werriegbe.
(Diut 15:12-14) “A deghẹ ovbi Izrẹl ne ihua, khiẹn egbe ẹre ọviẹn ne uẹn, ọ re okpia ra okhuo nọ, ọ gha ghi ga a la ukpo ehan nẹ, u ghi gie ẹe gha rrie. Ukpo ne ogihinrọn gha gba, u ghi gie ẹe gha rrie ọghe ọhẹ. 13 U gha vbe faẹn fua, ghẹ gie ẹe fiabọ gha rrie. 14 U ghi ya ne ẹẹn sẹ ọkẹn Vbe uwu emwi ne Nọyaẹnmwa ya fiangbe uẹ, ohuan, ọka kevbe ayọn.
(Luk 12:15) Rẹn keghi tama iran hia wẹẹ, “Wa mwẹ ẹwaẹn ne uwa vbe gha ba egbe vbe egbe arovbẹmwẹ. Rhunmwuda, vbene ọmwa arhirhi yan fe sẹ, ẹ i re emwi ne ọ mwẹ ọrọre Orhiọn rẹn.”
(1 Tim 6:6-8) Ẹmwata nọ wẹ iyayi sẹtin zẹ ẹfe ku ọmwa, a deghẹ ọ gie emwi ne ọ mwẹ sẹ ọre ọkẹn. 7 Ma ma rhie emwi rhọkpa rrie agbọn na, ma i vbe sẹtin rhie emwi rhọkpa kọe ladian. 8 Rhunmwuda ọnii, a deghẹ a miẹn evbare gha re, a na vbe miẹn ukpọn gha rhie rhuan, wa gie ẹko ọnii vọn mwa.
(Job 34:19) Ẹi ya egbe ba iran ne irriegie, ra ne ọ ye aro esi ghe iran ni fe sẹ ivbiogue, rhunmwuda rẹn ọ re ọ yi emwa hia.
(Itan 14:23) Gha winna, u gha vbe khuan okhuan ẹdẹ ruẹ, adeghẹ te u tota gbe ọta khian, u gha khian ovbiogue.
(Itan 20:1) Ovbimwẹ, gha ruẹ emwi ne I ma ruẹn re, ghẹ vbe mianmian emwi ne I tama ruẹn wẹ ne u gha ru. 2 Gha danmwehọ ẹmwẹ ewaẹn, u ghi vbe gha hia ne u rẹn emwi ne a ya ẹe kha.
(2 Kọr 7:1) Emwi na hia ọre a ve ima ẹre, wa ne ọse mwẹ ni ghan. Rhunmwuda ọnii, wa gie ima khuẹ egbe mwa huan hin emwi ne ọ sẹtin ye egbe ra orhiọn khian ne ọ ma huan, wa gie ima hia ne ima gha re ne ọ huanrẹn fẹẹrẹ, vbe ekpa ne ima gha na gha rrọọ vbe a mu ohan Osanobua.
(Jọn 13:35) Adeghẹ uwa hoẹmwẹ egbe ọre emwa hia gha na rẹn wẹẹ erhuanegbe mwẹ ọre uwa khin.”
(1 Jọn 3:17, 18) Adeghẹ ọmwa re ọmwa ne ọ fe, ọ keghi miẹn wẹ ọtiọnrẹn rre uwu a i mwẹ, sevba ekhọe ẹre keghi ye rri ghe ọtiọnrẹn, vbe ọ gha na sẹtin kha hẹ yi wẹ, ahoẹmwọmwa Osanobua rre uwu ekhọe ẹre? 18 Ivbi mwẹ, ọ ma kei ne ahoẹmwọmwa ima gha re ọghe ẹmwẹ unu kevbe etalọ, ọ kere ne ọ gha re ahoẹmwọmwa ẹmwata, ne a la ekpa uyinmwẹ rẹn.
(Psm 9:18) A i ra mianmian ne ẹi mwẹ rhinrin ẹdẹ. A i ra vbe fuẹn idaehọ ovbiogue ua ẹdẹdẹmwẹdẹ.
(Aiz 65:21-23) Emwa gha bọlọ owa, iran ghi vbe yin iran, ẹrrẹe i ra viọ iran gha lo. Iran gha mu ugbo azara, iran ghi vbe ya ayọn ẹnrẹn ru. 22 Ẹrrẹe i ra vbe rhie ẹre da. Emwa mwẹ gha wa tọ zẹ vbe erhan. Iran gha miẹn emwi ne iran miẹn ẹsọn yi ya ru ẹsẹsẹmwẹsẹ. 23 Emwi ne iran ru gha wa gha dinna odẹ, ọkhọ i ra vbe sunu vbe egbe ivbi iran, i gha fiangbe iran kevbe uniẹn ivbi iran ni dee ẹdẹdẹmwedẹ.
(Aiz 30:15) E Nọyaẹnmwa ne Udazi, ọmwa nọhuanrẹn Izrẹl tama emwa ni wẹẹ, “Wa werriegbe rre, ne uwa hẹko mu ẹtin yan mwẹ. Ẹghẹ nii, wa gha wegbe, wa ghi vbe gha re ne ẹkun sẹ ọre otọ.” Sokpan, wa he ne uwa ru vberriọ.
(Mat 6:31-33) “Rhunmwuda ọni, wa ghẹ ghi si osi ba ẹmwẹ vbia gha ree? Vbia gha da? Vbia gha rhuan? 32 (Emwi na hia ọre enimayayi si osi ba.) Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi rẹnrẹn ighẹ ẹi mwẹ amamwẹ ọnrẹn avbe emwi na hia khin ne uwa. 33 Emwi ne uwa gha ru ọrọre ne uwa ka mu aro ye ẹmwẹ Arriọba Osanobua kẹe kevbe emwi ni lelẹe khian nẹ, rẹn gha ye emwi ni ghi dekẹ hia sẹ uwa ọkẹn.
JULY 19-25
(DIUTERONOMI 16-18) “Ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua vbe ekpa ne uwa gha na gha ru emwiukpo Alagberra vbe uki Abib; rhunmwuda asọn ọkpa vbe uwu uki ni ọre a na fan uwa vbe irri ke Igipt ladian. 2 U ghi gha rrie ihe ọkpa kẹkan ne a na ga ni, u ghi gbe ohuan ruẹn ra ẹmila ruẹ ọkpa vbe vba ne u rri evbare Alagberra ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 3 Wa gha ra rri evbare na, wa ghẹ rri ebrẹd ne a ye eyist le. Wa ghi rri ebrẹd ne a ma ye eyist le la ikpẹdẹ ihinrọn, rhunmwuda ulẹ vbe okhian ọ re uwa ya lahin Igipt rre. Wa ghi rri ebrẹd na ne a gha tie ẹre evbare ọlọghọmwa, vbe ne a gha na miẹn wẹ vbe ẹdẹ agbọn uwa hia, te uwa gha ye rre, ẹdẹ ne uwa kpao vbe Igipt rre. 4 “A ghẹ gie a miẹn ọmwa ne ọ mwẹ eyist vbe owa vbe otọe uwa la ikpẹdẹ ihinrọn, a ghi gie a miẹn wẹ a rri ehia fo ighẹ emiowo ọghe aranmwẹ ne a gbe vbe ota ọghe ikpẹdẹ ne okaro nii, ọ te sẹ owiẹ ikpẹdẹ ne ọ lele ẹe. 5 “Wa ghẹ gbe aranmwẹ Alagberra vbe uwu avbe ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa gha viọ ne uwa. 6 Ehe ne a na ga ọkpa ọ re uwa gha na gha gbe ẹe, wa ghi vbe gbe ẹe vbe owẹn a defua nẹ, vbe odẹ ẹghẹ ne uwa ya kpao vbe Igipt rre zẹẹ. 7 Wa ghi lẹe, wa ghi vbe rriọ vbe ihe ọkpa ne a na ga nii, owiẹ ne ọ lelẹe, wa gha di owa ya. 8 Vbe ikpẹdẹ ehan ne ọ lele ẹe, wa ghi gha rri ebrẹd ne a ma ye eyist le, sokpan vbe ikpẹdẹ ne ogihinrọn, wa ghi si egbe koko ne a ru ugamwẹ ne Nọyaẹnmwa, wa ghẹ winna iwinna rhọkpa ẹdẹ nẹdẹrriọ. 9 “Wa ghi ka uzọla ihinrọn ke ẹghẹ ne uwa ya suẹn gha rhọ ọka kpao, 10 Wa ghi suẹn gha ru emwiukpo Akọrhọre vbene uwa gha na viọ izẹọhẹ akekhọerre rre ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua zẹ vbene u vbe miẹn afiangbe rhie sẹ vbe obọ ẹre. 11 Gha ghọghọ vbe odaro Nọyaẹnmwa, wẹ kevbe avbe ivbi uẹ, kevbe eguọmwadia ruẹ, kevbe avbe e Livai, avbe ọrriọvbe, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹ ni rre owa ruẹ. Wa ghi ru ọna vbe ihe ọkpa ni ne a na ga ẹe. 12 Yerre ighẹ eviẹn wa te gha khin vbe Igipt, rhunmwuda ọnii, wa ghẹ gia miẹn ighẹ wa ma ya avbe uhi na ru emwi. 13 “Wa ghẹ ghi rhọ ọka uwa fo nẹ, ighẹ wa vbe ru ẹmwẹ alimo fo nẹ, wa ghi ya ikpẹdẹ ihinrọn ru Emwiukpo Irhu. 14 Ke uwa kevbe ivbi uwa, eguọmwadia uwa kevbe avbe e Livai, avbe ọrriọvbe, emọ ne ẹ i mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ ni rre ẹvbo uwa, wa ghi gha ya ọghọghọ ru ẹe. 15 “Wa ghi ru emwiukpo na la ikpẹdẹ ihinrọn ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ihe ọkpa ne a na ga ẹe nii. U ghi gha sẹ ọyẹnmwẹ rhunmwuda ighẹ e Nọyaẹnmwa fiangbe emwiokọ ruẹ kevbe iwinna ruẹn. 16 “Ikpia ẹvbo ruẹ hia, igba eha vbe ukpo ọ re iran gha yo ihọkpa nii ne a na ga ẹe ya gha ga e Nọyaẹnmwa, ena ọ re Alagberra, Emwiukpo Akọrhọre kevbe Emwiukpo lrhu. Dọmwade ọghọe ghi rhie ọhẹ gha dee. 17 Zẹ vbene obọ ọ re sẹ ọe zẹ vbene e Nọyaẹnmwa Osanobua vbe ya fiangbe ẹe. 18 “U ghi zẹ avbe ọbuohiẹn kevbe emwa iwinna vbe dọmwade ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua gha rhie ne uẹn. Iran na ghi gha bu ohiẹn emwa nii vbe ne ai na ghe ikpanro. 19 Wẹ ne iran ghẹ bu ohiẹn ne ẹi re ẹmwata ra ne iran ghe ikpanro, iran ghẹ vbe miẹn ọmwa oko odieke rhunmwuda te oko odieke rhu emwa aro, uhin ke ọghe umẹwaẹn kevbe emwa ẹmwata, ọ ghi ya iran gha khiẹn ohiẹn bu. 20 Ghẹ ru ọmwa khọ. Gha mudia ye ẹmwata ẹghẹ hia, ne uwa miẹn ehe na yin otọe ni ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua mu ne uwa, ne uwa vbe gha yin ẹnrẹn khian. 21 “Wa gha gba aka ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa ghẹ vbe ba erhan ye ọkpẹn evba ne Asiẹrra ne ẹbọ nokhuo. 22 Wa ghẹ vbe kẹ orrẹ iruẹbọ, te iran sọnnọ e Nọyaẹnmwa.
17:1 “Ghẹ ya ẹmila ra ohuan ne ọ mwẹ okan zọ ese ghe Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, emwi ne ọ sọnnọ e Nọyaẹnmwa ọna khin. 2 “Gie a kha ighẹ u họn wẹ ikpia ra ikhuo eso ru khọ ghe Nọyaẹnmwa vbe ọkpa vbe uwu ẹvbo ne ọ re ọwuẹ, ighẹ iran rra uhi ẹre. 3 Vbekpa ne iran na ga kevbe ne iran na gho ẹbọ ọvbehe ra owẹn, uki ra avbe orhọnmwẹ emwi ne Nọyaẹnmwa wẹ ne a ghẹ ru. 4 U gha họn egbe ẹmwẹ vbe rriọ, u ghi kakabọ gualọ otọ ẹre a deghẹ ẹmwata na sunu vbe Izrẹl. 5 Wa ghi rhie ọmwa nii ladian hin ore agọ rre, ne uwa filo okuta gbe ẹe rua. 6 Sokpan arhin eva ra eha gha sẹ osẹe gbe ọmwa, a sẹtin gbe ẹe rua, sokpan a ghẹ gbe ẹe rua vbe orhiọn ọkpa a sẹ osẹ gbe ẹe. 7 Iran ni sẹ osẹe ni ọ re ọ gha ka filo okuta gbe ẹe, emwa ni dekẹe hia ghi do filo okuta gbe ẹe. Odẹ vbenian ọ re u gha ya sẹtin gbe ukhu na an. 8 U gha ghe a ghi miẹn ẹzọ eso ne ọ wegbe sẹ ọmwa ne ọ bu ohiẹn ọghe ẹvbo nii ẹi mwẹ emwi ne ọ re ọghe ọmwa, ra ẹmwẹ ikuan egbe ye, ẹmwẹ nii laghe vbene izigha ra izigha ọyevbu ye. Ọ gha ye vbe rriọ, wa ghi gha rrie ihe ọkpa ni ne a na ga ni ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa zẹe. 9 Ne uwa ya gui ẹzọ uwa ma avbe ohẹn Livai kevbe ọbuohiẹn ne ọ mu unu vbe ẹghẹ nii, ne iran bu ohiẹn nii. 10 lran gha bu ohiẹn nii, vbene iran tama ruẹn zẹe, ọ re uwẹ gha ru. 11 Gie ẹko ohiẹn ne iran buru vọn ọn, ne u vbe lele igiodẹ ne iran ru vbe odẹ hia fẹẹrẹ. 12 Ọmwa ne ohan gie ẹe fieghe uhunmwu ye ẹmwẹ ne ne ọ bu ohiẹn ra ohẹn ne iruemwi sẹ ọ re egbe ẹghẹ nii ta ẹe, a ghi gbe ẹe rua, odẹ vbe nian, u gha wabọ emwi dan vbe rriọ hin egbe ivbi Izrẹl rre. 13 Emwa hia ghi họn, ohan ghi do gha mu iran, ai ghi vbe miẹn ọmwa ne ohan gha ye gie ẹe ru emwi vbe rriọ ọvbehe. 14 “Wa ghẹ ghi yan otọe ne Nọyaẹnmwa Osanobua ra mu ne uwa nẹ ighẹ uwa ghi gbe ẹkun sẹ otọ nẹ, ẹghẹ nii, wa gha kha wẹ wa ho ne uwa gha mwẹ ọba zẹ vbe avbe ẹvbo ni lẹga uwa. 15 Wa gie aro da ẹe wẹ emwa ne uwa zẹ ne ọ gha re ọba ighẹ ọmwa ne Nọyaẹnmwa zẹ nẹ ọ re nọ. Ọ ghi gha re ọkpa vbe uwu avbe ivbi uwa, wa ghẹ ye ọrriọvbe ma ọba uwa. 16 Ọ ma kei ne ọba gha mwẹ ẹsin ni bun, ne ọ gha re ọghe ivbiyokuo ẹre, ọ ghẹ vbe gie emwa gha rrie Igipt ya dẹlẹ ẹsin rre, rhunmwuda, e Nọyaẹnmwa ta ẹe wẹ emwa irẹn i ra dọlegbe gha rrie odọ. 17 Ọba ghẹ viọ ikhuo ni bun, ọna gha ya ẹe fi iyeke gbe Nọyaẹnmwa, ọ ghẹ ya esiliva kevbe igoru họn ẹfe ne egbe ẹre. 18 Ọ ghẹ ghi rriọba nẹ, ọ ghi gha mwẹ ọkpa vbe ebe uhi ni ọghe Osanobua, kevbe iruemwi ne a gbẹnnẹ ladian vbe ẹmwẹ arre ne ọ gu avbe ohẹn e Livai. 19 Ọ ghi rhie ebe na sikẹ egbe ne ọ gha tie ẹre vbe ẹdẹ agbọn rẹn hia, ne ọ miẹn ehe na ruẹ vbene a ya mu ohan e Nọyaẹnmwa hẹẹ ne ọ vbe ya ẹkoata gha ye uhi ne ọ rrọ ru emwi. 20 Ọ na gha bu ẹre ude ne ọ ghẹ ya gha ro ighẹ rẹn maan sẹ ivbi Izrẹl ne ihua ẹre kevbe ne ọ ghẹ ya rra uhi e Nọyaẹnmwa vbe odẹikodẹ. Ẹghẹ ni ọ re irẹn vbe ivbi ẹre gha na rriọba yan ivbi Izrẹl la orre ni bun.
18:1 “Ẹwae e Livai ne ọ re ọghe avbe ohẹn, ai ra ghae ne iran vbe otọe nii, emwi izẹ ọhẹ kevbe emwi izọ ese ọvbehe ne emwa viọ gie Nọyaẹnmwa ọre iran gha ya gha koko egbe. 2 A ghẹ mu otọ ne iran zẹ vbene a ghae ne emwa nekpa, ukpo ohẹn nii ọrọre ọghae iran, zẹ vbe ne Nọyaẹnmwa yan rẹn. 3 Ọmwaikọmwa gha do ya ẹkhuia ẹmila ra ohuan zọ ese, a ghi viọ izabọ ẹre, agbanmwẹ ọnrẹn kevbe ẹkpokhurhu ẹre ne avbe ohẹn. 4 Avbe ohẹn ọ re ọ yan ọghae ne okaro ọghe ọka, ayọn, ofigbọn ọliv kevbe eto ohuan. 5 Te Nọyaẹnmwa zẹ ẹwae Livai ladian vbe uwu uwa ne iran gha ga irẹn zẹ vbe ohẹn ẹdẹdẹmwẹdẹ. 6 “E Livai ne ọ rhirhi gha ho, sẹtin ke ẹvbo ne ọ rhirhi gha khin vbe Izrẹl gha die ihe ọkpa ne a na ga ni. 7 Ne ọ da ga vbe evba zẹ vbe ohẹn ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua ẹre zẹ vbe avbe e Livai nekpa ni ga vbe evba. 8 A ghi vbe ghae evbare ne ẹẹn zẹ vbe ọghe avbe nekpa, ọ sẹtin viọ emwi ne avbe etiọnrẹn a rhirhi viọ gie ẹe. 9 “Wa gha sẹ otọe ne Nọyaẹnmwa Osanobua ra mu ne uwa, wa ghẹ mwẹ obọ vbe emwi emwiekhue ne iran ru ighẹ ẹvbo ni rre evba. 10 Wa ghẹ ya ivbi uwa zọ ese vbe erhẹn ọghe aka uwa, wa ghẹ vbe gie emwa uwa zẹ ọbo edunna ra ne iran gha fi iha ra ne iran gha fi emwa unu. 11 Ra ẹbo, ghẹ vbe gie iran ya gha gualọ otọ emwi vbe obọ emwa ni wulo nẹ. 12 E Nọyaẹnmwa Osanobua rua i hoẹmwẹ emwa ni ru emwi emwiekhue na, ọ ni ọ si ẹe ne ọ na khulo avbe emwa nii hin otọe nii rre vbene uwa ya nana sikẹ odaro. 13 Wa gha re emwa ne Nọyaẹnmwa gba ẹko ẹre fẹẹrẹ.” 14 Ẹre Mosis na kha wẹẹ, “Emwa ne uwa ra ya mu ẹre otọ yin na, emwa ni ru ẹboawan kevbe ni fi iha, ọ re iran khin sokpan e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ma kue yọ ne uwa ru ọna. 15 Ye ihe ọnii, ọ gha gie avbe akhasẹ vbe mwẹ ke uwu uwa gie uwa, wa ghi ha rhie ẹmwẹ ọnrẹn. 16 Ẹdẹ ne uwa si koko ye ọkpẹn Oke Sainai, te uwa rinmwian ẹẹn wẹ wa i ghi ho ne uwa họn urhu e Nọyaẹnmwa, ra ne uwa ye bẹghe ehe ne ọ ye ne ọ yevbe erhẹn nii, rhunmwuda wẹ, ọ gha ye rriọ, wa gha wulo. 17 “Ẹre Nọyaẹnmwa na tama mwẹ wẹẹ, ‘Emwi umẹwaẹn ọ re iran nọ rẹn. 18 l gha gie akhasẹ vbe ruẹ ke uwu emwa iran gie iran; l gha tama iran ẹmwẹ ne iran gha ta, iran ghi vbe rhie iyi ne I yi hia ma iran. 19 Akhasẹ gha ya eni mwẹ guan, ọmwaikọmwa ne ọ ma ya ẹe ru emwi, l gha rri ọ re oya. 20 Sokpan, a na miẹn akhasẹ ne ọ gha ye eni mwẹ guan vbe I ma gie ẹe ne ọ ru vbe rriọ, uhunmwu ọ ya khiẹ ọ re, erriọ vbe nọ ne dọmwade akhasẹ ne ọ ya eni ẹbọ ọvbehe gha guan.’ 21 “Wa sẹtin kha wẹ vbe a gha ya rẹn hẹ ighẹ ẹmwẹ ne akhasẹ ta ẹe e Nọyaẹnmwa ma gie ẹe. 22 A deghẹ akhasẹ ya eni e Nọyaẹnmwa guan ighẹ ẹmwẹ ne ọ ta ẹe ma sẹ, a ghi rẹn ighẹ ẹ i re Nọyaẹnmwa ọ re ọ gie ẹe. Akhasẹ ni ẹmwẹ obọ ẹre ọ re ọ ta ẹe, wa ghẹ gha mu ohan rẹn.
(Diut 17:7) Iran ni sẹ osẹe ni ọ re ọ gha ka filo okuta gbe ẹe, emwa ni dekẹe hia ghi do filo okuta gbe ẹe. Odẹ vbenian ọ re u gha ya sẹtin gbe ukhu na an.
(Diut 16:9-22) “Wa ghi ka uzọla ihinrọn ke ẹghẹ ne uwa ya suẹn gha rhọ ọka kpao, 10 Wa ghi suẹn gha ru emwiukpo Akọrhọre vbene uwa gha na viọ izẹọhẹ akekhọerre rre ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua zẹ vbene u vbe miẹn afiangbe rhie sẹ vbe obọ ẹre. 11 Gha ghọghọ vbe odaro Nọyaẹnmwa, wẹ kevbe avbe ivbi uẹ, kevbe eguọmwadia ruẹ, kevbe avbe e Livai, avbe ọrriọvbe, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹ ni rre owa ruẹ. Wa ghi ru ọna vbe ihe ọkpa ni ne a na ga ẹe. 12 Yerre ighẹ eviẹn wa te gha khin vbe Igipt, rhunmwuda ọnii, wa ghẹ gia miẹn ighẹ wa ma ya avbe uhi na ru emwi. 13 “Wa ghẹ ghi rhọ ọka uwa fo nẹ, ighẹ wa vbe ru ẹmwẹ alimo fo nẹ, wa ghi ya ikpẹdẹ ihinrọn ru Emwiukpo Irhu. 14 Ke uwa kevbe ivbi uwa, eguọmwadia uwa kevbe avbe e Livai, avbe ọrriọvbe, emọ ne ẹ i mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ ni rre ẹvbo uwa, wa ghi gha ya ọghọghọ ru ẹe. 15 “Wa ghi ru emwiukpo na la ikpẹdẹ ihinrọn ya ye ọghọ ne Nọyaẹnmwa vbe ihe ọkpa ne a na ga ẹe nii. U ghi gha sẹ ọyẹnmwẹ rhunmwuda ighẹ e Nọyaẹnmwa fiangbe emwiokọ ruẹ kevbe iwinna ruẹn. 16 “Ikpia ẹvbo ruẹ hia, igba eha vbe ukpo ọ re iran gha yo ihọkpa nii ne a na ga ẹe ya gha ga e Nọyaẹnmwa, ena ọ re Alagberra, Emwiukpo Akọrhọre kevbe Emwiukpo lrhu. Dọmwade ọghọe ghi rhie ọhẹ gha dee. 17 Zẹ vbene obọ ọ re sẹ ọe zẹ vbene e Nọyaẹnmwa Osanobua vbe ya fiangbe ẹe. 18 “U ghi zẹ avbe ọbuohiẹn kevbe emwa iwinna vbe dọmwade ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua gha rhie ne uẹn. Iran na ghi gha bu ohiẹn emwa nii vbe ne ai na ghe ikpanro. 19 Wẹ ne iran ghẹ bu ohiẹn ne ẹi re ẹmwata ra ne iran ghe ikpanro, iran ghẹ vbe miẹn ọmwa oko odieke rhunmwuda te oko odieke rhu emwa aro, uhin ke ọghe umẹwaẹn kevbe emwa ẹmwata, ọ ghi ya iran gha khiẹn ohiẹn bu. 20 Ghẹ ru ọmwa khọ. Gha mudia ye ẹmwata ẹghẹ hia, ne uwa miẹn ehe na yin otọe ni ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua mu ne uwa, ne uwa vbe gha yin ẹnrẹn khian. 21 “Wa gha gba aka ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa ghẹ vbe ba erhan ye ọkpẹn evba ne Asiẹrra ne ẹbọ nokhuo. 22 Wa ghẹ vbe kẹ orrẹ iruẹbọ, te iran sọnnọ e Nọyaẹnmwa.
(Diut 16:18, 19) “U ghi zẹ avbe ọbuohiẹn kevbe emwa iwinna vbe dọmwade ẹvbo ne Nọyaẹnmwa Osanobua gha rhie ne uẹn. Iran na ghi gha bu ohiẹn emwa nii vbe ne ai na ghe ikpanro. 19 Wẹ ne iran ghẹ bu ohiẹn ne ẹi re ẹmwata ra ne iran ghe ikpanro, iran ghẹ vbe miẹn ọmwa oko odieke rhunmwuda te oko odieke rhu emwa aro, uhin ke ọghe umẹwaẹn kevbe emwa ẹmwata, ọ ghi ya iran gha khiẹn ohiẹn bu.
(Diut 17:4-6) U gha họn egbe ẹmwẹ vbe rriọ, u ghi kakabọ gualọ otọ ẹre a deghẹ ẹmwata na sunu vbe Izrẹl. 5 Wa ghi rhie ọmwa nii ladian hin ore agọ rre, ne uwa filo okuta gbe ẹe rua. 6 Sokpan arhin eva ra eha gha sẹ osẹe gbe ọmwa, a sẹtin gbe ẹe rua, sokpan a ghẹ gbe ẹe rua vbe orhiọn ọkpa a sẹ osẹ gbe ẹe.
(Diut 17:8, 9) U gha ghe a ghi miẹn ẹzọ eso ne ọ wegbe sẹ ọmwa ne ọ bu ohiẹn ọghe ẹvbo nii ẹi mwẹ emwi ne ọ re ọghe ọmwa, ra ẹmwẹ ikuan egbe ye, ẹmwẹ nii laghe vbene izigha ra izigha ọyevbu ye. Ọ gha ye vbe rriọ, wa ghi gha rrie ihe ọkpa ni ne a na ga ni ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa zẹe. 9 Ne uwa ya gui ẹzọ uwa ma avbe ohẹn Livai kevbe ọbuohiẹn ne ọ mu unu vbe ẹghẹ nii, ne iran bu ohiẹn nii.
JULY 26–AUGUST 1
(DIUTERONOMI 19-21) “E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi fuẹn iran an nẹ ighẹ avbe emwa ne ọ ra mu ẹvbo iran ne uwa, ighẹ wa vbe munọ ẹvbo iran ke owa iran nẹ, wa na ghi gbe ẹkun sẹ otọ vbe evba. 2-3 Wa ghi zẹ eha vbe uwu avbe ẹvbo nii. Wa ghi gha otọe ne e Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa ye ukhukhu eha vbene ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na gha na gha rre ọkpọkpa vbọ ne ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran miẹn ehe lẹ gha rrie ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹbe. 4 A deghẹ ọmwa gbe ọmwa ne ẹi re oghian rẹn rua, vbene ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn, ọ sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na, ọ ghi lẹ fe. 5 “Vbe igiemwi, a deghẹ arhin eva gba ye uwu ẹgbo ya fian erhan, a na miẹn wẹ ọkpa ghi fian erhan vbọ, uhunmwu ughanmwa rẹn keghi vbọ hin uze rre, ọ na gbe ọmwa nọkpaa, ọ sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na, ọ ghi miẹn uhunmwu. 6 A deghẹ ẹvbo ọkpa kẹkan ọ re ọ rrọ, ọ gha rrei gbe, a ghi miẹn wẹ ọmwa ne ọ khẹke ne ọ rria ikhi ye izigha ne a de ni, ghi khu ọmwa ni mu, kevbe rhunmwuda ne ohu na mu ẹẹn ni, ọ ghi ya gbe ẹe rua ighẹ ọmwa ne ọ ma rri abe. Vbene ọ rhirhi gha ye hẹ, te ọ gbe ọmwa ne ẹi re oghian rẹn rua vbe ne ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn. 7 Ọni ọ zẹe ne l na wẹ ne uwa zẹ ẹvbo eha ya otọ. 8 “Deghẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua ghi vbe mu otọe uwa ne uwa zẹ vbe ne ọ yan ma avbe erha uwa odede, ọ na mu otọe ne ọ yan yi hia ne uwa. 9 Ẹghẹ nii, wa ghi zẹ ẹvbo eha ọvbehe ba ẹre. Ọ gha mu avbe otọe na ne uwa, a deghẹ wa ru avbe emwi ne I tama uwa na hia, kevbe deghẹ wa hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na vbe gha ru vbene ọ ma uwa ẹre. 10 “Wa ru ọna, wa i khian vbe rri abe ọghe ne a na gbe ọmwa ne ọ ma rukhọ vbe otọe ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa. 11 “Sokpan a deghẹ ọmwa ghi ba gbe ogieva ẹre ua, ọ na lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹre rre vboo? 12 Ọ gha ye rriọ, avbe ekaolotu ẹvbo ẹre ghi do mu ẹẹn, a ghi si ẹe gie ọmwa ne ọ khẹke ne ọ rria ikhi izigha nii ne ọ miẹn ehe na gbe ẹe rua. 13 “Wa ghẹ tohan rẹn, wa wabọ izigha na an vbe otọ lzrẹl ne agbọn miẹn ehe na ma uwa. 14 “Ghẹ fi uwu ọghe emwi ogieva ruẹ ne a rhie yọ ke ẹghẹ ne ọ kpẹre gha dee vbe otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ra mu ne uwa. 15 “Osẹe ọkpa ma sẹ ne a gha ya bu abe gbe ọmwa, ọ gha ghi kanmwa buan, osẹe eva ọ re ọ gha sẹ osẹe a te kha ighẹ ọmwa nii rri abe. 16 Adeghẹ ọmwa ho ne ọ ho ọkhọ ye ọmwa ọvbehe egbe vbe ekpa ne ọ na mu ẹmwẹ kuan rẹn. 17 Iran eveva ghi do mudia vbe ehe ọkpa ne a na ga nii, ne avbe ohẹn kevbe ni bu ohiẹn ni mu unu ẹghẹ nii, bu ohiẹn iran. 18 Iran ni bu ohiẹn ghi kakabọ gualọ otọ ẹmwẹ nii ẹsẹse, a deghẹ te ọmwa nii wa gheghe mu ẹmwẹ kuan ovbi Izrẹl ne ihua ẹre. 19 A ghi rri ọ re oya ne a gha te rri ọmwa ne a mu ẹmwẹ kuan ni re. Odẹ vbe nian, wa gha gbe ukhu iba vbe rriọ rua. 20 Emwa hia ghi họn emwi ne ọ sunu, iran ghi rhie ẹwaẹn ye uhunmwu, ai ghi miẹn ọmwa ọvbehe ne ohan ghẹ ghi gie ẹe zẹ egbe iba vberriọ. 21 Wa ghẹ tohan ọmwa rhọkpa, oya ne ọ gha re ghi gha re, wẹ ne ọ gbe ọmwa, a ghi vbe gbe ẹe rua, ne ọ rhu ọmwa aro ọkpa, a ghi vbe rhu ẹre aro ọkpa, akọn ọkpa ye ihe akọn ọkpa, obọ ye ihe obọ, owẹ ye ihe owẹ.
20:1 “De ghẹ wa yo okuo, ne uwa ya gu eghian uwa gbinna wa na miẹn ikẹkẹ okuo kevbe ẹsin kevbe ivbiyokuo ni bun sẹ ọghe uwa, wa ghẹ gie ohan iran mu uwa. E Nọyaẹnmwa Osanobua rua ne ọ viọ uwa ke Igipt ladian, gha rrọ yaba uwa. 2 Vbe uwa te suẹn igbinna, ohẹn ghi ladian, ọ ghi tama ivbiyokuo ni wẹẹ, 3 ‘Wa danmwẹ ehọ wa ne ivbi Izrẹl! Okuo wa rrie ẹrẹna. Wa ghẹ gie ohan eghian uwa mu uwa, wa ghẹ gie egbe wọ uwa ra ne uwa gha guọ. 4 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa lele uwa khian, ọ gha rhie akhọnmiotọ ne uwa.’ 5 “Ẹghẹ nii, avbe ekaolotu ghi do gu emwa nii guan wẹẹ, ‘Arhin eso rre emwa na ra ne ọ bọ owa ne ọ ma he kie ẹre? A deghẹ ọ rrọọ, ọ sẹtin gha rrie. Ne a ghẹ miẹn wẹ, a gha gbe ẹe vbe okuo ọmwa ọvbehe ọ re ọ ghi ya kie owa ẹre. 6 Emwa eso rre emwa ne ọ da kọ ugbo ọmọ erhan ne a ya ru ayọn ne ọ baa ra, ne ọ ma he miẹn ẹghẹ ya rhọ ẹre? Adeghẹ ọ rrọọ ọ sẹtin gha rrie owa. Ne a ghẹ miẹn wẹẹ adeghẹ a gbe ẹe vbe okuo, ọmwa ọvbehe ghi ya ye ayọn ẹnrẹn ru. 7 Arhin eso rre emwa ne ọ ga ye ọmọ ne ọ ra rhie ra? Adeghẹ ọ rrọọ ọ sẹtin gha rrie owa. Ne a ghẹ miẹn wẹ adeghẹ a gbe ẹe vbe okuo, ọmwa ọvbehe ghi ya rhie okhuo ne ọ ga yi.’ 8 “Avbe ekaolotu ghi vbe tama emwa ni wẹẹ, ‘A rhin eso rre emwa ra ne obọ ẹre i ghi guọ emwi, ne ohan vbe mu? Adeghẹ ọ rrọọ ọ sẹtin gha rrie owa, ne ọ ghẹ kọ ohan ye emwa nekpa ekhọe.’ 9 Avbe ekamakodin ghẹ ghi gu avbe ivbi iyokuo guan fo nẹ, a ghi do zẹ ọkaolotu ne dọmwade oka. 10 “Wa gha ya khọn ẹvbo ọkpa, wa ghi ka rhie ẹkpotọ ne iran ya rinmwian nẹ. 11 Deghẹ iran kie urho, iran na wẹ obọ uwa ke ukhunmwu nẹ, iran ghi do gha re eviẹn uwa ne iran gha winna ne uwa vbene a gha na ya obọ yẹn iran ẹho ru ẹe. 12 Sokpan, deghẹ emwa ẹvbo nii khare ighẹ iran i rinmwian, iran na wẹ iran gha gbinna, wa ghi viọ ivbiyokuo uwa lẹga ẹre. 13 Adeghẹ e Nọyaẹnmwa gie uwa khọn ẹvbo nii mu otọ, wa ghi wa gbele ikpia ni rrọ hia. 14 Vbene ọ rhirhi gha ye hẹ, wa sẹtin viọ ikhuo, emọ, emwirri kevbe emwi ọvbehe hia ni rre ẹvbo nii ya khian ọwua. Wa sẹtin gha lo emwi hia ni re ọghe eghian uwa. E Nọyaẹnmwa ya ẹe ne uwa nẹ. 15 Erriọ wa khian gha ru avbe ẹvbo ni khian rrei vbe otọe ne uwa khian yin. 16 “Sokpan, wa gha khọn ẹvbo ni rre otọe ne Nọyaẹnmwa Osanobua khian mu ne uwa. Wa gbele emwa hia ni rrọọ rua. 17 Wa wa gbele emwa ni rrọ hia fo fẹẹrẹ: e hiti, Amọri, e kenan, e Pẹriz, e hivi kevbe Jebus zẹ vbene Nọyaẹnmwa tama uwa ne uwa ru. 18 Gbele iran an, ne iran ghẹ ya ye uwa rukhọ ghe Nọyaẹnmwa, vbene iran gha na ma uwa ẹre ne uwa gha ru avbe emwi osọnnọ ne iran ru vbe uwu ugamwẹ ẹbọ iran. 19 “Wa gha he ne uwa mu ẹvbo, wa ghẹ tọnnọ erhan ni mọ ọmọ ne a re ni rrọ kua, ọ gha khọn rẹn ne okuo nii kpẹe vbe otọ. Wa sẹtin rri ọmọ erhan nii, sokpan wa ghẹ guọghọ erhan ni rrọọ; avbe erhan i re oghian uwa. 20 Wa sẹtin tọnnọ erhan nekpa kua ne uwa ya ẹe khẹ egbe vbe uvun, rhinrin wa te do khọn miotọ ẹvbo nii.
21:1 “Adeghẹ a miẹn ọmwa ne a gbe ua vbe uwu oha vbe otọe ne Nọyaẹnmwa Osanobua ra mu ne uwa , sokpan wa ma rẹn ọmwa ne ọ gbe ẹe. 2 Avbe ekaolotu uwa kevbe ni bu ohiẹn ghi ladian ya ke ehe ne a na miẹn ikun ọmwa nii mwa vbe ne ọ rrei sẹ hẹ ya sẹ dọmwade ẹvbo ni sikẹ evba. 3 Avbe ekaolotu avbe ẹvbo nii sikẹ ọ re sẹ ighẹ ehe ne a na miẹn ikun ọmwa nii, ghi hannọ ovbi ẹmila amwẹ ne a ma he ya winna ẹdẹ. 4 A ghi rhie ẹre gha rrie ẹzẹ ne ẹi ka, ehe ne otọ ne a ma he mu ẹre ugbo ra ne a kọ emwi yọ ẹdẹ, a ghi khiẹn ẹre ẹyaẹn gbẹ ua vbe evba. 5 Avbe ohẹn Livai ghi vbe gha rre evba rhunmwuda iran ọ re ọ gha bu ohiẹn uhi ne ọ dekan uyinmwẹ ikẹtin hia. E Nọyaẹnmwa Osanobua ọ re ọ zẹ iran ne iran gha ga irẹn, kevbe ne iran vbe gha ya eni irẹn fiangbe ọmwa. 6 Avbe ekaolotu nii hia ni ke ẹvbo ni sikẹ ehe ne a na miẹn ikun ọmwa ne ọ wu nii ghi kpe obọ iran yan ẹmila nii. 7 Iran ghi vbe kha wẹẹ, ‘Ẹi re ima ọ re ọ gbe ọmwa nii uan, ma ma vbe rẹn ọmwa ne ọ ru ẹe. 8 E Nọyaẹnmwa yabọ ivbi Izrẹl ne emwa ruẹn, ne uwẹ miẹnfan ke Igipt gha dee. Yabọ mwa, ghẹ ka uwu ọmwa ne ọ ma rukhọ ne a gbe ua ye ima urhu.’ 9 A ghi miẹn wẹ, wa ghẹ ghi ru nẹ vbene e Nọyaẹnmwa ho, ai ghi ka ẹe ye uwa urhu ighẹ wa de izigha. 10 “E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa gha gie uwa khọnmiotọ vbe okuo, wa na munọ avbe oleghan. 11 Eso vbe uwu wa sẹtin miẹn okhuo ne ọ mose vbe uwu iran ne ọ yẹ ruẹ ne u ho ne u rhie rọnmwẹ. 12 U ghi rhie ẹre gha rrie owa, u ghi wẹ ne ọ zẹ eto kevbe ne ọ biẹnnẹ ihiẹn obọ ẹre kevbe ne 13 ọ vbe viọ ukpọn ọvbehe yọ. Ọ ghi di owa ruẹ ya la uki ọkpa ne ọ ya khiẹ evbibiẹ ọe, iyeke ọnii, u sẹtin rhie ẹre rọnmwẹ. 14 “A deghẹ ọ ghi zẹ kpẹe, u na wẹ u i ghi gualọ ẹe, u ghi gie ẹe wa gha rrie vbe ne ẹi na ha osa; rhunmwuda ighẹ ẹtin vbe iwegbe ọ re u ya mu ẹẹn ne ọ lovbiẹ ke uẹ, u i sẹtin ya obọ ne a ya mu ọviẹn mu ẹẹn, ne u khiẹn ọẹn. 15 “A gha miẹn ighẹ okpia mwẹ ikhuo eva, iran eveva na biẹlẹ emọ ikpia ne eẹn, sokpan a keghi miẹn wẹ ẹi re amwebọ ne ọ rrọ re ọ biẹ ọdiọn. 16 Okpia nii gha ra gha ukhu, wẹ ne ọ ghẹ gbe ghe obọ ọkpa ne ovbi amwebọ ẹre, ne ọ ya viọ emwi ni khẹke ọmọ ọdiọn nii ne ẹẹn. 17 “Ukhukhu eva ọghe emwi ẹnrẹn ọ re ọ gha viọ ne ọmọ ọdiọn nii, a gha rhe miẹn wẹ ẹi re ovbi amwebọ ẹre nọ. Ọ kere ne ọmwa rẹn ovbi ẹre ne ọdiọn ye ọmọ ọdiọn, ne ọ vbe gha emwi ne ọ khẹke ẹe ne ẹẹn zẹ vbene uhi khare. 18 “Ọ gha re te ọmwa ghi mwẹ ọmọ ne ọ ze vbe udu kevbe ne ẹi họn ẹmwẹ, ọmọ ne ẹi họn ẹmwẹ ne evbibiẹ ọe, vbene ọ khọn iran ne iran a yan rri ọ re oya sẹ, 19 evbibiẹ ọe ghi rhie ẹre gha rrie ehe ne avbe ekaolotu ẹvbo ye, iran ghi ya gui ẹzo ẹre. 20 Iran ghi tama iran wẹẹ, ‘Ovbima ne okpia na ze vbe udu gbe, ẹi vbe họn ẹmwẹ ne ima, ọdayọn nọ, ọ vbe mu ima igho rhia.’ 21 Ẹghẹ nii, avbe ekaolotu ẹvbo nii ghi filo okuta gbe ẹe rua, odẹ vbe rriọ ọ re u gha ya wabọ emwi dan ni uan. Emọ ni rre Izrẹl hia ghi họn, dọmwade ọghọe ghi rhie ẹwaẹn ye uhunmwu. 22 “A deghẹ ọmwa ru emwi dan, a na gbe ẹe rua yọ, a na si ikun ẹnrẹn rrọ ye erhan, 23 a ghẹ gie ẹdẹ gbe ẹe ye evba, rhunmwuda ikun orinmwi ne a sirrọ ye erhan te ọ sọnnọ e Nọyaẹnmwa vbe ọ gha dẹghe ẹre. Wa ya re ikun orinmwi nii ne uwa ghẹ ya mu awua ye otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ra mu ne wa.
(Diut 21:19) evbibiẹ ọe ghi rhie ẹre gha rrie ehe ne avbe ekaolotu ẹvbo ye, iran ghi ya gui ẹzo ẹre.
(Diut 19:1-14) “E Nọyaẹnmwa ghẹ ghi fuẹn iran an nẹ ighẹ avbe emwa ne ọ ra mu ẹvbo iran ne uwa, ighẹ wa vbe munọ ẹvbo iran ke owa iran nẹ, wa na ghi gbe ẹkun sẹ otọ vbe evba. 2-3 Wa ghi zẹ eha vbe uwu avbe ẹvbo nii. Wa ghi gha otọe ne e Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa ye ukhukhu eha vbene ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na gha na gha rre ọkpọkpa vbọ ne ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran miẹn ehe lẹ gha rrie ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹbe. 4 A deghẹ ọmwa gbe ọmwa ne ẹi re oghian rẹn rua, vbene ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn, ọ sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na, ọ ghi lẹ fe. 5 “Vbe igiemwi, a deghẹ arhin eva gba ye uwu ẹgbo ya fian erhan, a na miẹn wẹ ọkpa ghi fian erhan vbọ, uhunmwu ughanmwa rẹn keghi vbọ hin uze rre, ọ na gbe ọmwa nọkpaa, ọ sẹtin lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na, ọ ghi miẹn uhunmwu. 6 A deghẹ ẹvbo ọkpa kẹkan ọ re ọ rrọ, ọ gha rrei gbe, a ghi miẹn wẹ ọmwa ne ọ khẹke ne ọ rria ikhi ye izigha ne a de ni, ghi khu ọmwa ni mu, kevbe rhunmwuda ne ohu na mu ẹẹn ni, ọ ghi ya gbe ẹe rua ighẹ ọmwa ne ọ ma rri abe. Vbene ọ rhirhi gha ye hẹ, te ọ gbe ọmwa ne ẹi re oghian rẹn rua vbe ne ẹi na re ẹmwẹ ọnrẹn. 7 Ọni ọ zẹe ne l na wẹ ne uwa zẹ ẹvbo eha ya otọ. 8 “Deghẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua ghi vbe mu otọe uwa ne uwa zẹ vbe ne ọ yan ma avbe erha uwa odede, ọ na mu otọe ne ọ yan yi hia ne uwa. 9 Ẹghẹ nii, wa ghi zẹ ẹvbo eha ọvbehe ba ẹre. Ọ gha mu avbe otọe na ne uwa, a deghẹ wa ru avbe emwi ne I tama uwa na hia, kevbe deghẹ wa hoẹmwẹ Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na vbe gha ru vbene ọ ma uwa ẹre. 10 “Wa ru ọna, wa i khian vbe rri abe ọghe ne a na gbe ọmwa ne ọ ma rukhọ vbe otọe ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa. 11 “Sokpan a deghẹ ọmwa ghi ba gbe ogieva ẹre ua, ọ na lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹre rre vboo? 12 Ọ gha ye rriọ, avbe ekaolotu ẹvbo ẹre ghi do mu ẹẹn, a ghi si ẹe gie ọmwa ne ọ khẹke ne ọ rria ikhi izigha nii ne ọ miẹn ehe na gbe ẹe rua. 13 “Wa ghẹ tohan rẹn, wa wabọ izigha na an vbe otọ lzrẹl ne agbọn miẹn ehe na ma uwa. 14 “Ghẹ fi uwu ọghe emwi ogieva ruẹ ne a rhie yọ ke ẹghẹ ne ọ kpẹre gha dee vbe otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ra mu ne uwa.
Aro Nọ Ghaan Ẹre Jehova Ya Ghee Arrọọ Ọghe Emwa Nagbọn
(Diut 19:2-3) Wa ghi zẹ eha vbe uwu avbe ẹvbo nii. Wa ghi gha otọe ne e Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa ye ukhukhu eha vbene ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na gha na gha rre ọkpọkpa vbọ ne ọmwa ne ọ gbe ọmwa ran miẹn ehe lẹ gha rrie ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹbe.
(Diut 19:10) “Wa ru ọna, wa i khian vbe rri abe ọghe ne a na gbe ọmwa ne ọ ma rukhọ vbe otọe ne Nọyaẹnmwa ra mu ne uwa.
(Diut 19:11-13) “Sokpan a deghẹ ọmwa ghi ba gbe ogieva ẹre ua, ọ na lẹ gha rrie ọkpa vbe uwu avbe ẹvbo na ne a miẹn rẹn yi hin obọ ẹre rre vboo? 12 Ọ gha ye rriọ, avbe ekaolotu ẹvbo ẹre ghi do mu ẹẹn, a ghi si ẹe gie ọmwa ne ọ khẹke ne ọ rria ikhi izigha nii ne ọ miẹn ehe na gbe ẹe rua. 13 “Wa ghẹ tohan rẹn, wa wabọ izigha na an vbe otọ lzrẹl ne agbọn miẹn ehe na ma uwa.
AUGUST 2-8
(DIUTERONOMI 22-23) “U gha bẹghe ẹre ighẹ ẹmila ra ohuan ọghe ovbi Izrẹl ne ihua ra lẹ fua, ghẹ fi aro a, ya mu ẹẹn werriegbe gie ẹe. 2 Sokpan a deghẹ ehe ne nọyan rẹn ye rrei ra te u ma rẹn nọyan rẹn, u ghi mu ẹẹn gha rrie owa, nọyan rẹn ghẹ ghi gualo ẹe rre, u ghi mu ne ẹẹn. 3 Erriọ u gha vbe ru ẹe a deghẹ ekẹtẹkẹtẹ, ovbi ọza, ra emwi ọvbehe ne ọ rhirhi gha khin ne ovbi Izrẹl ne ihua mu fua. 4 “Deghẹ ekẹtẹkẹtẹ ra ẹmila ovbi Izrẹl ne ihua de vbe odẹ, ghẹ fi aroa, u ghi gu ẹe tọn ẹẹn mu ne ọ mudia. 5 “Ikhuo ghẹ yọ ukpọn ikpia, ikpia ghẹ yọ ukpọn ikhuo. Te Nọyaẹnmwa Osanobua uwa khuiwu emwa ni ru vbe rriọ. 6 “U gha dekun oko ahianmwẹ vbe erhan ra vbe otọ vbe ne iye ahianmwẹ na rhuẹ yan ekẹn ọnrẹn, ra ke ẹe kevbe ivbi ẹre ne giẹre, ghẹ mu iye ahianmwẹ nii. 7 U sẹtin viọ ivbi ahianmwẹ negiẹrẹ nii, sọkpan, u ghi gie iye ahianmwẹ nii gha rrie, ne u miẹn ehe na tọọ ne agbọn vbe ma ruẹn. 8 U gha bọ owa ọgbọn, ghẹ mwẹ u ma ru emwi ne a dayi lẹga ehọ okhiẹ ọre. Ẹghẹ nii, ẹi ghi re urhu ruẹ ọre ọ ye, a deghẹ ọmwa defua, ọ na wu. 9 “Ghẹ kọ emwiokọ ọvbehe ba erhan ne a ye ọmọ rẹn ru ayọn ne ọ baa, u gha ru ẹe vbe rriọ, ai ghi gie uwẹ lo ọmọ vbe emwi ne a ya ru ayọn ne ọ baa ra ọmọ ne emwi okọ ni mọẹn. 10 “Ghẹ rro ekẹtẹkẹtẹ kevbe ẹmila kugbe ya gua. 11 “Ghẹ rhuan ukpọn ne a ye eto ohuan kevbe eto ovbiohuẹ do kugbe. 12 “U ghi sele oko ebe uhi lele igie enenẹ ọghe ẹwu ruẹ. 13 “Gie a kha ighẹ okpia rhie okhuo, iran vbe ọ re keghi ru emwi ọdọ vbe amwẹ, adeghẹ iyeke ọnii, okpia nii do kha ighẹ rẹn i ghi rhie okhuo nii. 14 Ọ na ghi zẹ ba okhuo nii wẹ ẹghẹ ne irẹn na rhie ẹre, ẹi re rẹn ọre ọ vba ẹre vbe owa. 15 Evbibiẹ ọmọ okhuo nii ghi mu ukpọn ne a wa ye ukpo ọha ne ọ rhie ma wẹ a ma he vba ọmọ okhuo ni vbe owa, ọ ghi ya mu ẹẹn gie avbe ekaolotu ẹvbo nii ghe vbe iko. 16 Erha ọmọ okhuo nii ghi tama iran wẹẹ, ‘I ya ovbi mwẹ ne okhuo ne okpia na ne ọ rhie rọnmwẹ, banbanna nian, ọ he ẹe. 17 Ọ vbe ba ẹre ohoghe wẹ ẹi re rẹn ọ re ọ vba ẹre vbe owa vbe irẹn rhie ẹre. Sokpan, wa ghe emwi ne ọ rhie maan wẹ rẹn ọ re ọ vba ovbimwẹ vbe owa vbe ẹghẹ ne ọ na rọnmwẹ ọẹn, ghe ukpọn ukpo ọha.’ 18 Ẹghẹ nii avbe ekaolotu ẹvbo ghi mu ọdọ ẹre nii, iran ghi gbe ẹe. 19 Iran ghi vbe fian ẹre igho esiliva iyisẹn, iran ghi mu igho nii ne erha ọmọ nii rhunmwuda te ọ rhie ukpọn efaa rhuan ọmọ okhuo Izrẹl ọkpa. Yevbe sẹ ọnii, okhuo nii ghi ye gha re amwẹ ọnrẹn, ẹi vbe sẹtin khu ẹe vbe ọ te ya wu. 20 “Sokpan, a gha miẹn ighẹ ẹzọ ẹmwata nọ, ighẹ a ma miẹn emwi ya ta ẹe rhuan ighẹ ọmọ ne ọ ma he rẹn okpia ọ re ọmọ okhuo nii gha khin, 21 ẹghẹ nii, a ghi rhie ẹre ladian gha rrie onurho owa erha ẹe, emwa ẹvbo ẹre ghi filo okuta gbe ẹe rua vbe evba. Emwi ekhue ọ re ọ ru vbe uwu ẹbu vbe ekpa ne ọ na rẹn okpia nẹ, ọ ke ya rọnmwẹ ọdọ, awẹ vbe ẹghẹ ne ọ na rre owa erha ẹe. Odẹ vbe nian wa gha gbe ukhu emwi dan na uan. 22 “A gha mu okpia vbe ọ gu okhuo ne ọ rre owa ọdọ ru emwi, a ghi gbele iran eveva ua. Odẹ vbe nian, wa gha ya gbe ukhu emwi dan na an. 23 “Gie a kha ighẹ a mu ọmwa vbe ore ẹvbo, vbe ọ gu ọmọ ne a ya ne ọmwa nẹ ru emwi. 24 Wa ghi viọ iran hin ore ẹvbo rre, a ghi ya filo okuta gbele iran an. Ọ kere ne ọmọ okhuo nii wu rhunmwuda ọ ma tu wẹ ne a bu irẹn rre ugbẹn vbe a miẹn wẹ adesẹ ore ẹvbo, ehe ne emwa gha na họn ọ re ọ ye. Ọ kere ne nene okpia vbe wu rhunmwuda, ọ kegha gu ọmọ ne a ya ne ovbi Izrẹl ne ihua ẹre ru emwi. Vbe odẹ vbenian, wa ghi gbe ukhu ọkhọ na an. 25 “Gie a kha ighẹ vbe a lahin ore ẹvbo rre nẹ, okpia keghi miẹn ọmọ ne a ya ne ọmwa nẹ, ọ na ye ẹtin vbe iwegbe gu ẹe ru emwi, ẹghẹ nii okpia ne ọ rrọọ ọkpa ọre a gha gbe ua. 26 A ghẹ ru ọmọ okhuo ne ọ rrọọ emwi rhọkpa rhunmwuda, ọ ma ru orukhọ ne ọ kere ne a gbe ẹe rua baa. Te ẹmwẹ na vbe yevbe ẹmwẹ ọmwa ne ọ gheghe dekun ọmwa ọvbehe, ọ na gbe ẹe rua. 27 Uwu oha ọ re ọmwa nii na mu ọvbokhan okhuo ni yagha, a gha rhe miẹn wẹ ọ te tu wẹ ne a bu irẹn rre, a ma miẹn ọmwa ne ọ ye ọre obọ. 28 Gie a kha ighẹ ọmwa gha mu ọmọ okhuo ne a ma ya ne ọmwa yagha a na mu ẹẹn ginna ẹẹn. 29 Ọ ghi ya ha igho ne a mu ye okhuo uhunmwu igho esiliva ekigbe siyeha gie erhae, okhuo ni ghi khian amwẹ ọnrẹn, rhunmwuda ẹtin vbe iwegbe ọ re ọ ya mu ẹẹn gu ẹe ru emwi. Ẹi sẹtin khu ẹe ọ te ya wu. 30 “Ọmwa rhọkpa ghẹ fa erha ẹe rua vbekpa ne ọ gha na mu amwẹ ọnrẹn ike amwẹ ọnrẹn ya gha.
23:1 “Ọmwaikọmwa ne a ware ra ne a fian ẹre ekia fua, a ghẹ ka ẹe ba emwa e Nọyaẹnmwa. 2 “Ọmọ ne erha ẹe vbe iye ẹe ma rọnmwẹ egbe, a ghẹ ka ẹe kevbe emọ ne ọ gha biẹlẹ ba emwa e Nọyaẹnmwa, uhin ya sẹ orre ne ogigbe. 3 “A ghẹ ka ovbi Amọn ra Moab kevbe emọ ne iran biẹlẹ ba emwa e Nọyaẹnmwa, uhin ya sẹ orre ne ogigbe. 4 Ẹghẹ ne uwa na gha kpao vbe Igipt rre, iran ma rhie evbare ne uwa, iran ma sa amẹ ne uwa wọn, iran ke ya tie Balam ne ovbi Beọ ne ovbi Petọ ne Mẹsopotamia rre ne ọ do fi uwa unu. 5 Sokpan e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ma zẹ ye Balam re, sokpan, ọ keghi ya ihẹn ni khian afiangbe rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ uwa. 6 Ẹghẹ ne uwa gha ya gha re agbọn ẹvbo, wa ghẹ ru emwikemwi ya yi iran na obọ ra ne uwa gu iran họn ẹfe. 7 “Wa ghẹ sọnnọ ivbi Idọm, etẹn uwa iran khin. Wa ghẹ sọnnọ ivbi Igipt rhunmwuda wa ka di otọ iran ya ẹghẹ ọkpa. 8 Emọ ne iran biẹlẹe, a sẹtin ke orre ne ogieha ka iran ba emwa e Nọyaẹnmwa. 9 “Wa gha rre agọ vbe ẹghẹ okuo, wa ghi lẹ ne emwi hia ni gha mu awua ye uwa egbe. 10 A deghẹ ọmwa khian ne awua gue rhunmwuda ne ọ na mina rhurhẹ emwi ku egbe vbe asọn, ọ ghi kpao hin uwu agọ rre ya gha rre odọ, 11 ọ gha bu ẹghẹ ota, ọ ghi ya khuẹ, owẹn ghẹ ghi defua nẹ, ọ sẹtin dọlegbe gha die agọ. 12 Wa gha mwẹ ihe ọkpa ne ọ lahin agọ rre, ne uwa gha na ya gha ghughẹ vbe ọ gha khọn uwa. 13 Wa ghi gha rhie ovbi erhan mwẹ obọ ba emwi igbinna ọ wua. A deghẹ wa ra ghughẹ, wa ghi ya ẹe tọnnọ uvun, wa gha ru nẹ, wa ghi vbe ran rẹn. 14 Wa gie agọ ọghe uwa gha re ne awua i ye rhunmwuda e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa deba uwa rre agọ, ne ọ gha degue uwa kevbe ne ọ rhie akhọnmiotọ ne uwa vbe uhunmwu eghian uwa. Wa ghẹ ru emwi ohọhọ ne ọ gha ya e Nọyaẹnmwa fi iyeke gbe uwa. 15 “A deghẹ ọviẹn lẹ fe vbe obọ ọmwa ne ọ yan rẹn, ọ na do lẹ gbinna an, ghẹ khu ẹe werriegbe. 16 Ọ sẹtin ya yin ẹvbo ne ọ yẹ ọ re vbe otọe ruẹ, a ghẹ vbe gha ru ẹe khọ. 17 “A ghẹ gie a miẹn wẹ ovbi Izrẹl, ọ re okpia nọ ra okhuo, te ọ ghi re ebabotu owa ugamwẹ. 18 A ghẹ vbe rhie igho ne a la odẹ vbe rriọ khuan la ọgua osa e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa wẹ te a do ya ha osa emwi ne a ve, te avbe ebabotu ye owa ugamwẹ sọnnọ e Nọyaẹnmwa. 19 “U gha rhie igho ra evbare nọ ra emwi ọvbehe ne ọ rhirhi gha khin ne ovbi Izrẹl ne ihua mọmọ, ghẹ fian igho isu yọ. 20 U sẹtin nọ igho isu vbe emwi ne u rhie ne orhunmwuyẹn mọmọ, sokpan ẹi re ne u rhie ne ovbi Izrẹl ne ihua. Wa gha ya uhi na ru emwi, ẹghẹ ni, e Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwi hia ne u rhirhi a gha ru vbe otọe nii ne uwa ra yaẹn. 21 “U gha ru eyan emwi ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ, ghẹ fi iyeke gbe, vbe na i na ru emwi nii, e Nọyaẹnmwa gha ka ẹe yuẹ urhu ighẹ emwi ne u yanrẹn, orukhọ nọ a deghẹ a ma mu ẹẹn sẹ. 22 A deghẹ a ma ve Nọyaẹnmwa emwi, ẹi re orukhọ. 23 Sokpan, u gha ghi ya ekhọe obọ ru ẹe ve emwi nẹ, gie a miẹn wẹ u muẹn sẹ. 24 “U gha lele odẹ ne ọ rre ugbo emwiokọ ne a ya ru ayọn ne ọ baa ọghe ovbi Izrẹl ne ogieva ruẹ khian, u sẹtin kọlọ ọmọ rẹn re vbene ọ khọn ruẹn, sokpan ghẹ ya okhuae rhie vbọ kpa vbe evba rre. 25 “U gha la uwa oha ọka khian vbe uwu ugbo ọka ẹre, u sẹtin rri inu ọka ne u sẹtin ye obọ bunnọ sokpan ghẹ ye ọpia ne a ya fian ọka fian vbọ.
(Diut 23:19, 20) “U gha rhie igho ra evbare nọ ra emwi ọvbehe ne ọ rhirhi gha khin ne ovbi Izrẹl ne ihua mọmọ, ghẹ fian igho isu yọ. 20 U sẹtin nọ igho isu vbe emwi ne u rhie ne orhunmwuyẹn mọmọ, sokpan ẹi re ne u rhie ne ovbi Izrẹl ne ihua. Wa gha ya uhi na ru emwi, ẹghẹ ni, e Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwi hia ne u rhirhi a gha ru vbe otọe nii ne uwa ra yaẹn.
(Diut 23:1-14) “Ọmwaikọmwa ne a ware ra ne a fian ẹre ekia fua, a ghẹ ka ẹe ba emwa e Nọyaẹnmwa. 2 “Ọmọ ne erha ẹe vbe iye ẹe ma rọnmwẹ egbe, a ghẹ ka ẹe kevbe emọ ne ọ gha biẹlẹ ba emwa e Nọyaẹnmwa, uhin ya sẹ orre ne ogigbe. 3 “A ghẹ ka ovbi Amọn ra Moab kevbe emọ ne iran biẹlẹ ba emwa e Nọyaẹnmwa, uhin ya sẹ orre ne ogigbe. 4 Ẹghẹ ne uwa na gha kpao vbe Igipt rre, iran ma rhie evbare ne uwa, iran ma sa amẹ ne uwa wọn, iran ke ya tie Balam ne ovbi Beọ ne ovbi Petọ ne Mẹsopotamia rre ne ọ do fi uwa unu. 5 Sokpan e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ma zẹ ye Balam re, sokpan, ọ keghi ya ihẹn ni khian afiangbe rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ uwa. 6 Ẹghẹ ne uwa gha ya gha re agbọn ẹvbo, wa ghẹ ru emwikemwi ya yi iran na obọ ra ne uwa gu iran họn ẹfe. 7 “Wa ghẹ sọnnọ ivbi Idọm, etẹn uwa iran khin. Wa ghẹ sọnnọ ivbi Igipt rhunmwuda wa ka di otọ iran ya ẹghẹ ọkpa. 8 Emọ ne iran biẹlẹe, a sẹtin ke orre ne ogieha ka iran ba emwa e Nọyaẹnmwa. 9 “Wa gha rre agọ vbe ẹghẹ okuo, wa ghi lẹ ne emwi hia ni gha mu awua ye uwa egbe. 10 A deghẹ ọmwa khian ne awua gue rhunmwuda ne ọ na mina rhurhẹ emwi ku egbe vbe asọn, ọ ghi kpao hin uwu agọ rre ya gha rre odọ, 11 ọ gha bu ẹghẹ ota, ọ ghi ya khuẹ, owẹn ghẹ ghi defua nẹ, ọ sẹtin dọlegbe gha die agọ. 12 Wa gha mwẹ ihe ọkpa ne ọ lahin agọ rre, ne uwa gha na ya gha ghughẹ vbe ọ gha khọn uwa. 13 Wa ghi gha rhie ovbi erhan mwẹ obọ ba emwi igbinna ọ wua. A deghẹ wa ra ghughẹ, wa ghi ya ẹe tọnnọ uvun, wa gha ru nẹ, wa ghi vbe ran rẹn. 14 Wa gie agọ ọghe uwa gha re ne awua i ye rhunmwuda e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa deba uwa rre agọ, ne ọ gha degue uwa kevbe ne ọ rhie akhọnmiotọ ne uwa vbe uhunmwu eghian uwa. Wa ghẹ ru emwi ohọhọ ne ọ gha ya e Nọyaẹnmwa fi iyeke gbe uwa.
Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ Aro Nọ Ghaan Ẹre Jehova Ya Ghee Avbe Aranmwẹ
(Diut 22:4) “Deghẹ ekẹtẹkẹtẹ ra ẹmila ovbi Izrẹl ne ihua de vbe odẹ, ghẹ fi aroa, u ghi gu ẹe tọn ẹẹn mu ne ọ mudia.
(Diut 22:6, 7) “U gha dekun oko ahianmwẹ vbe erhan ra vbe otọ vbe ne iye ahianmwẹ na rhuẹ yan ekẹn ọnrẹn, ra ke ẹe kevbe ivbi ẹre ne giẹre, ghẹ mu iye ahianmwẹ nii. 7 U sẹtin viọ ivbi ahianmwẹ negiẹrẹ nii, sọkpan, u ghi gie iye ahianmwẹ nii gha rrie, ne u miẹn ehe na tọọ ne agbọn vbe ma ruẹn.
(Diut 22:10) “Ghẹ rro ekẹtẹkẹtẹ kevbe ẹmila kugbe ya gua.
(Itan 12:10) Ọmwa esi ghi gha gbearoghe emwi irri ẹre, sokpan, emwa dan ghi gha ru ọghe iran khọ.
EMWI NỌ GHA YA RUẸ GHA SỌYẸNMWẸ IWINNA IKPORHU SAYỌ
(Itan 3:1) Ovbimwẹ, ghẹ mianmian emwi ne I ma ruẹn re. Gha ye emwi ne I tama ruẹn ne u gha ru rre vbe ẹghẹ hia.
AUGUST 9-15
(DIUTERONOMI 24-26) “Gie a kha wẹ okpia rhie okhuo, vbe okiekie ọ na wẹ rẹn i ghi vbe rhie rhunmwuda, ọ miẹn emwi eso ne ẹi yẹ irẹn vbe obọ ẹre. Rẹn keghi rhunmwuda ọnii gbẹn ebe aheyotọ viọ nẹ ẹn, ọ na wẹ ne ọ lahin irẹn owa rre. 2 Gia kha wẹ te okhuo nii ghi ya rọnmwẹ okpia ọvbehe. 3 Okpia nii kevbe kha wẹ rẹn i ghi ho, ọ na vbe gbẹnnẹ ebe aheyotọ viọ nẹ ẹn, ọ na wẹ ne ọ lahin irẹn owa rre. Ra ne a kha wẹ ọdọ ẹre ne ukpogieva ni wu. 4 Vbene ọ rhirhi a gha ye hẹ, ọdọ ẹre ne okaro nii ghẹ dọlegbe rhie ẹre rọnmwẹ, ọ kere ne ọ ka ẹe ba ọmwa ne awua gue. Ọ gha dọlegbe rhie ẹre, emwi osọnnọ nọ vbe odaro e Nọyaẹnmwa, wa ghẹ mu orukhọ dan vberriọ la otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ra mu ne uwa. 5 “Ọmwa gha da rhie okhuo, a ghẹ ka ẹe ba avbe iyokuo ra iwinna ẹvbo ọvbehe, a ghi kpa irri nẹ ẹn la la ukpo ọkpa, ne ọ miẹn ehe na tota ke amwẹ ọnrẹn, ne ọ gha ye ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn. 6 “U gha rhie emwi ne ọmwa mọmọ, ghẹ mu olọ ne ọ ya lọ avbe ẹhiẹn zẹ vbe emwi ne a dayi, rhunmwuda emwi iwinna ne ọ ya da egbe yi ọ re u mu nii. 7 “Ọmwakọmwa ne ọ do ovbi Izrẹl ne ihua ẹre mu, ọ na ya ẹe gha do ẹki egbe ẹre, ra ọ na khiẹn ọẹn, a ghi gbe ẹe rua. Odẹ vbe rriọ, ọ re uwa gha ya gbe ukhu ọkhọ na rua. 8 “Adeghẹ te uwẹ khuọnmwi emianmwẹ ikpakpa ne ọ gie ọmwa na hẹẹ, miẹn wẹ u ru zẹẹ vbene avbe ohẹn e Livai tama ruẹn, wa rhie owẹ lele igiodẹ iran zẹ vbene I rhie ne iran. 9 Ye rre vbene e Nọyaẹnmwa ru e Miriam hẹ, ẹghẹ vbe ima ke Igipt dee. 10 “U gha rhie emwi ne ọmwa mọmọ, ghẹ la ẹre owa ya rhie ẹwu ne ọ ra rhie ne uẹn da yi. 11 Mudia ye ore ne u gie ẹe tobọ ẹre rhie bu ruẹ gha dee. 12 Adeghẹ ovbiogue nọ, ghẹ da ẹe yi ne ẹdẹ gbe. 13 U ghi rhie ẹre werriegbe gie ẹe vbe owẹn a defua nẹ, ne ọ miẹn ya hin egbe vbiẹ. Ẹghẹ nii rẹn gha kakabọ kpọnmwọ ọn, ẹko e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ gha vbe rhiẹnrhiẹn ghe ruẹ. 14 “Ghẹ mu ọguọmwadia ne ovbiogue ne u rhie vbe iwinna ru, ọ re ovbi Izrẹl nọ ra avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo. 15 U ghi gha ha osa iwinna ne ọ winnaẹn ne uẹn ẹdẹgbegbe vbe ovẹn te de ro, ọ mwẹ emwi ne ọ ya ẹe ru, ọ vbe rhie aro ye odẹ khẹ ọ re nẹ ighẹ ọ gha sẹ irẹn obọ. A deghẹ u ma ha ẹre ne ẹẹn, ọ gha viẹ bu e Nọyaẹnmwa gha khian, a gha bu abe gbe uẹ. 16 “A ghẹ gbe evbibiẹ emọ ye orukhọ ne ivbi iran ru, erriọ, a ghẹ vbe gbele emọ ye orukhọ ne evbibiẹ iran ru, orukhọ ne ọmwa ru ọkpa ọre a gha gbe ẹe yi. 17 “Ghẹ gban emwi ne ọ khẹke ọmọ ne ẹi mwẹ erha ra orhunmwuyẹn hin iran obọ rre, ghẹ vbe miẹn ẹgbẹe ukpọn wẹ ne u da ẹe yi ye emwi ne u rhie nẹ ẹn mọmọ. 18 Yerre wẹ eviẹn wa gha khin vbe Igipt, ẹre Nọyaẹnmwa Osanobua rua na do fannọ uwa vbe irri. Ọnii ọ zẹe ne I na gba uhi na ne uwa. 19 “Wa gha rhọ emwiokọ uwa ighẹ wa ma viọ eso vbọ gha die owa, ighẹ ọka ne uwa fiaẹn, wa ghẹ vbe dọlegbe gha khian rhunmwuda ọnii, wa sẹ enii rae ne avbe erhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ, ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ miẹn ehe na gha fiangbe uẹ vbe emwi ne u ru hia. 20 Wa gha kọlọ erhan ọliv uwa nẹ uhukpa, wa ghẹ vbe werriegbe ya rhọ ne ọ ghi dekẹe. Avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹe ọ re ọ ghi yan ọnii. 21 Wa gha rhọ emwiokọ ne a ya ru ayọn ne ọ baa ọghe uwa nẹ uhukpa, wa ghẹ vbe werriegbe ya gbe ẹre ọrriẹ ukpogieva, ọmọ erhan nii ghi ke ẹe, ọghe avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹ ọ re enii khin. 22 Wa ghẹ mianmian wẹ eviẹn wa te khin vbe Igipt. Ọni ọ si ẹe ne I na yi iyi na ne uwa.
25:1 “Gie a kha ighẹ ivbi Izrẹl eva yo iko ne a ya bu ohiẹn iran, a na bu ase ne ọkpa, a keghi bu abe gbe nọkpa. 2 A deghẹ te a wẹ ne a gbe ne ọ rri abe nii asan, ne ọ bu ohiẹn ghi wẹ ne ọ mu aro rhu otọ a ghi gbe ẹre asan. Inu asan ne a gha gbe ẹre re ghi gha re vbene ọ khẹke emwi ne ọ ru. 3 A sẹtin gbe ẹre asan iyeva, a ghẹ gie ẹe bun sẹ ọnii, ọ gha ghi sẹ ọnii, efaa uwu ẹbu ọ re a ghi zẹ ye ọ re egbe. 4 Ghẹ rro ekagha ye ẹmila unu vbe u a gha ya ẹe wiẹn ọka. 5 “A deghẹ etẹn eva koko yan emwi ọkpa, ọkpa vbọ ke ghi wu vbe ne ẹi na mwẹ ọmọ okpia, okhuo ne ọ wu sẹrae nii, a ghẹ gie ẹe rhie obọ gberra ẹgbẹ nii ya rọnmwẹ ọdọ. Iwinna ne ọ bi ye ọtiọnrẹn nii egbe nọ ne ọ rhie ẹre rọnmwẹ. 6 Ọmọ ne ọ ka gha biẹ, a ghi tie ẹre ọ ghe ọmwa ne ọ wu ni, ne ivbi uniẹn ọnrẹn miẹn ehe na gha rrọọ khian vbe Izrẹl. 7 Sokpan, a deghẹ ọtẹn ọdọ ẹre ma ho ne ọ rhie ẹre rọnmwẹ, okhuo nii ghi bu avbe ọkaolotu ẹvbo gha khian ya kha wẹẹ, ‘Ọtẹn ọdọmwẹ ma ho ne ọ winna iwinna ne ọ khẹ ke ẹe, ọ ma ho ne ọ gie ẹe mwẹ ọmọ vbe ẹbu ivbi lzrẹl.’ 8 Avbe ọkaolotu ẹvbo ghi gie ne a tie ẹre, iran ghi gu ẹe guan, ọ gha ye wẹ rẹn i rhie okhuo nii, 9 okhuo ni ne ọtiọnrẹn wu sẹrae ni ghi khian sikẹ ọ re vbe sirra avbe ọkaolotu ẹvbo, ọ ghi yuo ibata ọkpa hin ẹre owẹ rre, ọ ghi tu asẹn ye ọ re aro, ọ ghi kha wẹẹ, ‘Erriọ ọ re ọ sunu vbe egbe ọmwa ne ọ he ne ọ gie ọtiọnrẹn mwẹ ọmọ ye agbọn.’ 10 Emwi ne a ghi tie ẹgbẹ ọ re ọrọre ‘ẹgbẹ ọmwa ni ne a yuo ibata hin ẹre owẹ rre.’ 11 “A deghẹ ikpia eva gbinna, amwẹ ọkpa vbọ na wẹ ne irẹn ye ọdọ ẹre obọ, ọ na si ọmwa nọkpa ekia. 12 Wa ghẹ tohan rẹn, wa fian ẹre obọ fua. 13-14 “Wa ghẹ do ẹki ogberhu vbe uwa a gha mwa emwi ne a mwa ke ne ọ khua. 15 Wa gha lo emwi ne a ya mwa ihẹ ke ne a ya mwa avbe emwi ọvbehe ọghe ẹmwata ne uwa miẹn ehe na tọ vbe otọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ra mu ne uwa. 16 E Nọyaẹnmwa i ho ẹmwẹ emwa ni mu ọmwa ru vbe rriọ. 17 ‘Wa ye emwi ne ivbi Amalẹk ru uwa ẹre rre vbe ẹghẹ ne uwa na gha ke otọe Igipt dee. 18 Iran i mu ohan Osanobua, iran na la iyeke rre do gu uwa gbinna vbe egbe wọ uwa kevbe ẹtin fo uwa nẹ, iran na gbele emwa hia ni domian de vbe odieke. 19 Rhunmwuda ọnii, ugbẹn vbe Nọyaẹnmwa Osanobua rua a ghi mu otọe nii ne uwa, ọ na degue uwa hin obọ ẹbe ọghe eghian uwa hia ni yin lẹga uwa nẹ, wa ghẹ mwẹ wa ma gbele ivbi Amalẹk hia vbe ne a gha na miẹn wẹ ai ghi miẹn ọmwa ne ọ gha ye iran rre ẹdẹdẹmwẹdẹ. Wa ghẹ mianmian!
26:1 “Wa ghẹ ghi yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua ra mu ne uwa nẹ ighẹ ẹkun vbe sẹ uwa otọ nẹ. 2 Dọmwade ọghọe vbe uwu uwa ghi viọ emwiokọ ne ọ ka gha rhọ ye okhuae, ọ ghi mu gha die ihe ọkpa nii ne a na ga. 3 U ghi bu ohẹn ne ọ rrọọ ẹghẹ nii gha khian, u ghi tama rẹn wẹẹ, ‘Te imẹ ghi do miẹn kue ma Nọyaẹnmwa Osanobua mwẹ nian wẹ I sẹ otọe ni ne ọ ve avbe erha mwa odede ẹre wẹ rẹn gha mu ne ima nẹ.’ 4 “Ohẹn ghi miẹn ruẹn okhuae ni, ọ ghi mu ẹẹn ye otọ vbe odaro aka ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. 5 Iyeke ọnii wa ghi kha vbenian vbe odaro e Nọyaẹnmwa: ‘Ovbi Aremia, ne elakpolugho ne ẹi mwẹ owa ọ re erha mwẹ odede gha khin vbe ọ viọ emwa ẹgbẹ ọ re gha rrie Igipt ne ọ ya yin evba, ibozẹghẹ ọ re iran khin vbe iran khian, sokpan iran keghi do khian okpẹvbo ne ọ digba kevbe ne ọ mwẹ ẹtin. 6 “Ivbi Igipt kegha khọ mu ima, iran keghi ya ẹtin gha ya ima winna zẹ vbe eviẹn. 7 ‘Ẹre ima na datie Nọyaẹnmwa Osanobua avbe erha mwa odede ne ọ ye ima obọ. Rẹn keghi họn urhu mwa, ọ miẹn oya ne ima re kevbe ọlọghọmwa usẹ ne ima ye. 8 Ọ keghi ye ẹtin iwegbe ẹre nọkhua miẹn mwa fan hin obo ivbi Igipt rre. Ọ winna iwinna ama kevbe ọyaunuan. Ọ na gie emwi ni mu ohan ni bun sunu. 9 Ọ keghi viọ ima gha die edinran, ọ na mu otọe esiesi ne ọ maan emwiokọ na ne ima. 10 Rhunmwuda ọnii nian, mẹ viọ ne okaro vbe uwu emwiokọ ne irẹn viọ mẹ gie Nọyaẹnmwa.’ “Iyeke ọnii, u ghi mu okhuae nii ye otọ vbe odaro e Nọyaẹnmwa ne u vbe ga vbe evba. 11 U ghi gie ẹko ruẹ gha rhiẹnrhiẹn, rhunmwuda emwi ni maan ne Nọyaẹnmwa viọ ne uẹn kevbe ẹgbẹ ruẹ, u ghi vbe gie avbe Livai kevbe avbe erriọvbe ni rre ehe ne u ye deba uwa gha titi ẹe. 12 “Vbe ukpo ne ogieha u ghi gha viọ a wa ye ihe igbe, obọ ọkpa vbe a gha emwiorhọ ruẹ ye ihe igbe ne avbe Livai, avbe erriọvbe, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe ẹgbẹ, ne a miẹn ehe na miẹn wẹ, ẹbu ke ẹbu ne iran a rhirhi a gha ye, iran ghi gha miẹn re ne ẹko vọn iran. U gha ru vberriọ. 13 U ghi tama e Nọyaẹnmwa wẹẹ, ‘A ghae ye ihe igbe rhọkpa ma kẹ rre vbe owa mwẹ, I viọ ehia ne avbe Livai nẹ, avbe erriọvbe, avbe emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹe zẹ vbene u tama mwẹ ne l gha ru. l ma mianmian ra ne I vbe fieghe uhunmwu ye emwi ne u tama mwẹ vbe ekpa a ghae ye ihe igbe. 14 I ma re vbọ vbe ẹghẹ a khiẹ, I ma vbe rhie vbọ ladian vbe owa vbe awua gue mwẹ. I ma vbe rhie vbọ ya fi ohan ne avbe orinmwi. I wa ru vbene u khare. Osanobua mwẹ I vbe ru emwi hia ne u khare vbekpa a ghae ye ihe igbe. 15 Ke ehe ne ọ huanrẹn ọwuẹ ghe otọe, ne u fiangbe Izrẹl ne emwa ruẹn, kevbe ne u vbe fiangbe otọe esiesi ne ọ maan emwiokọ ne u mu ne ima, zẹ vbene u ve avbe erha mwa odede re.’ 16 “Vbe ẹdẹ ne ẹrẹna, e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn ne u gha ya uhi irẹn hia ru emwi, rhunmwuda ọnii, u ghi wa ya ẹko ata ru ehia vbe ekhọe ruẹ hia kevbe orhiọn ruẹn hia. 17 Vbe ẹdẹnẹrẹ na, wa miẹn e Nọyaẹnmwa kue nẹ zẹ vbe Osanobua rua, wa yan rẹn ighẹ wa gha họn ẹmwẹ kevbe ne uwa gha rhie uhi ẹre mwẹ, kevbe ne uwa vbe gha ru vbene ọ khare hia. 18 Ẹdẹ ne ẹrẹna nian, e Nọyaẹnmwa vbe rhan obọ miẹn uwa zẹ vbe emwa irẹn, zẹ vbene ọ yan ma uwa, ọ na tama uwa ne uwa gha ya uhi irẹn hia ru emwi. 19 Ọ ghi gie uwa kpọlọ sẹ avbe agbọn ẹvbo hia ne irẹn he yi. Wa ghi gha re emwa nihuanrẹn ọghọe, wa ghi gha rhie urhomwẹ kevbe uyi gie eni ẹnrẹn. Wa ghi gha re emwa irẹn, zẹẹ vbe ne irẹn yanrẹn.”
(Diut 24:1) “Gie a kha wẹ okpia rhie okhuo, vbe okiekie ọ na wẹ rẹn i ghi vbe rhie rhunmwuda, ọ miẹn emwi eso ne ẹi yẹ irẹn vbe obọ ẹre. Rẹn keghi rhunmwuda ọnii gbẹn ebe aheyotọ viọ nẹ ẹn, ọ na wẹ ne ọ lahin irẹn owa rre.
(Diut 26:4-19) “Ohẹn ghi miẹn ruẹn okhuae ni, ọ ghi mu ẹẹn ye otọ vbe odaro aka ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ. 5 Iyeke ọnii wa ghi kha vbenian vbe odaro e Nọyaẹnmwa: ‘Ovbi Aremia, ne elakpolugho ne ẹi mwẹ owa ọ re erha mwẹ odede gha khin vbe ọ viọ emwa ẹgbẹ ọ re gha rrie Igipt ne ọ ya yin evba, ibozẹghẹ ọ re iran khin vbe iran khian, sokpan iran keghi do khian okpẹvbo ne ọ digba kevbe ne ọ mwẹ ẹtin. 6 “Ivbi Igipt kegha khọ mu ima, iran keghi ya ẹtin gha ya ima winna zẹ vbe eviẹn. 7 ‘Ẹre ima na datie Nọyaẹnmwa Osanobua avbe erha mwa odede ne ọ ye ima obọ. Rẹn keghi họn urhu mwa, ọ miẹn oya ne ima re kevbe ọlọghọmwa usẹ ne ima ye. 8 Ọ keghi ye ẹtin iwegbe ẹre nọkhua miẹn mwa fan hin obo ivbi Igipt rre. Ọ winna iwinna ama kevbe ọyaunuan. Ọ na gie emwi ni mu ohan ni bun sunu. 9 Ọ keghi viọ ima gha die edinran, ọ na mu otọe esiesi ne ọ maan emwiokọ na ne ima. 10 Rhunmwuda ọnii nian, mẹ viọ ne okaro vbe uwu emwiokọ ne irẹn viọ mẹ gie Nọyaẹnmwa.’ “Iyeke ọnii, u ghi mu okhuae nii ye otọ vbe odaro e Nọyaẹnmwa ne u vbe ga vbe evba. 11 U ghi gie ẹko ruẹ gha rhiẹnrhiẹn, rhunmwuda emwi ni maan ne Nọyaẹnmwa viọ ne uẹn kevbe ẹgbẹ ruẹ, u ghi vbe gie avbe Livai kevbe avbe erriọvbe ni rre ehe ne u ye deba uwa gha titi ẹe. 12 “Vbe ukpo ne ogieha u ghi gha viọ a wa ye ihe igbe, obọ ọkpa vbe a gha emwiorhọ ruẹ ye ihe igbe ne avbe Livai, avbe erriọvbe, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe ẹgbẹ, ne a miẹn ehe na miẹn wẹ, ẹbu ke ẹbu ne iran a rhirhi a gha ye, iran ghi gha miẹn re ne ẹko vọn iran. U gha ru vberriọ. 13 U ghi tama e Nọyaẹnmwa wẹẹ, ‘A ghae ye ihe igbe rhọkpa ma kẹ rre vbe owa mwẹ, I viọ ehia ne avbe Livai nẹ, avbe erriọvbe, avbe emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹe zẹ vbene u tama mwẹ ne l gha ru. l ma mianmian ra ne I vbe fieghe uhunmwu ye emwi ne u tama mwẹ vbe ekpa a ghae ye ihe igbe. 14 I ma re vbọ vbe ẹghẹ a khiẹ, I ma vbe rhie vbọ ladian vbe owa vbe awua gue mwẹ. I ma vbe rhie vbọ ya fi ohan ne avbe orinmwi. I wa ru vbene u khare. Osanobua mwẹ I vbe ru emwi hia ne u khare vbekpa a ghae ye ihe igbe. 15 Ke ehe ne ọ huanrẹn ọwuẹ ghe otọe, ne u fiangbe Izrẹl ne emwa ruẹn, kevbe ne u vbe fiangbe otọe esiesi ne ọ maan emwiokọ ne u mu ne ima, zẹ vbene u ve avbe erha mwa odede re.’ 16 “Vbe ẹdẹ ne ẹrẹna, e Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn ne u gha ya uhi irẹn hia ru emwi, rhunmwuda ọnii, u ghi wa ya ẹko ata ru ehia vbe ekhọe ruẹ hia kevbe orhiọn ruẹn hia. 17 Vbe ẹdẹnẹrẹ na, wa miẹn e Nọyaẹnmwa kue nẹ zẹ vbe Osanobua rua, wa yan rẹn ighẹ wa gha họn ẹmwẹ kevbe ne uwa gha rhie uhi ẹre mwẹ, kevbe ne uwa vbe gha ru vbene ọ khare hia. 18 Ẹdẹ ne ẹrẹna nian, e Nọyaẹnmwa vbe rhan obọ miẹn uwa zẹ vbe emwa irẹn, zẹ vbene ọ yan ma uwa, ọ na tama uwa ne uwa gha ya uhi irẹn hia ru emwi. 19 Ọ ghi gie uwa kpọlọ sẹ avbe agbọn ẹvbo hia ne irẹn he yi. Wa ghi gha re emwa nihuanrẹn ọghọe, wa ghi gha rhie urhomwẹ kevbe uyi gie eni ẹnrẹn. Wa ghi gha re emwa irẹn, zẹẹ vbe ne irẹn yanrẹn.”
Vbene Uhi E Mosis Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ E Jehova Mwẹ Amuroro Daa Ikhuo
(Diut 24:5) “Ọmwa gha da rhie okhuo, a ghẹ ka ẹe ba avbe iyokuo ra iwinna ẹvbo ọvbehe, a ghi kpa irri nẹ ẹn la la ukpo ọkpa, ne ọ miẹn ehe na tota ke amwẹ ọnrẹn, ne ọ gha ye ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn.
(Diut 24:19-21) “Wa gha rhọ emwiokọ uwa ighẹ wa ma viọ eso vbọ gha die owa, ighẹ ọka ne uwa fiaẹn, wa ghẹ vbe dọlegbe gha khian rhunmwuda ọnii, wa sẹ enii rae ne avbe erhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha, kevbe avbe ẹgbẹ, ne Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ miẹn ehe na gha fiangbe uẹ vbe emwi ne u ru hia. 20 Wa gha kọlọ erhan ọliv uwa nẹ uhukpa, wa ghẹ vbe werriegbe ya rhọ ne ọ ghi dekẹe. Avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹe ọ re ọ ghi yan ọnii. 21 Wa gha rhọ emwiokọ ne a ya ru ayọn ne ọ baa ọghe uwa nẹ uhukpa, wa ghẹ vbe werriegbe ya gbe ẹre ọrriẹ ukpogieva, ọmọ erhan nii ghi ke ẹe, ọghe avbe orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe avbe ẹgbẹ ọ re enii khin.
(Diut 25:5, 6) “A deghẹ etẹn eva koko yan emwi ọkpa, ọkpa vbọ ke ghi wu vbe ne ẹi na mwẹ ọmọ okpia, okhuo ne ọ wu sẹrae nii, a ghẹ gie ẹe rhie obọ gberra ẹgbẹ nii ya rọnmwẹ ọdọ. Iwinna ne ọ bi ye ọtiọnrẹn nii egbe nọ ne ọ rhie ẹre rọnmwẹ. 6 Ọmọ ne ọ ka gha biẹ, a ghi tie ẹre ọ ghe ọmwa ne ọ wu ni, ne ivbi uniẹn ọnrẹn miẹn ehe na gha rrọọ khian vbe Izrẹl.
Gha Ya Obọ Mu Ikhuo Ni Wan Sẹ Ruẹ, Zẹvbe Iye Kevbe Ikhuo Ne U Wan Sẹ Zẹvbe Etẹn Nikhuo
(1 Timoti 5:1, 2) Ghẹ gu ọmwa ne ọ wan sẹ ruẹ gui, sokpan hẹko gu ẹe guan vbene a miẹn wẹ erha a nọ. Gha ya obọ mu iran ne u wan sẹẹ, zẹ vbe etuẹn ne ikpia, 2 avbe ikhuo ni wan sẹ ruẹ, zẹ vbe iye, ikhuo ne u wan sẹ, vbe etẹn ne ikhuo, gha gu iran yin uyinmwẹ ne ọ ma gbe iruẹn.
(Job 31:1) Te I wa mobọ yan rẹn, ne I ghẹ ghe ọmọ okhuo ne aro mwẹ viẹn yọ.
(Rut 2:8, 9) Ẹre Boaz na khama e Rut wẹẹ, “Danmwẹ ehọ ovbi mwẹ. Ghẹ ghi yo ehe ọvbehe ya gha rhọ ọka gberra ugbo na, gha deba eguọmwadia mwẹ ni ikhuo winna. 9 U ghi gbe aro kotọ ne u miẹn ehe na rẹn ehe ne iran na fian ọka, ne u gha deba iran winna. I tama ikpia ni winna mẹ nẹ ne iran ghẹ kpokpo uẹ hiehiere, ohamẹ gha gbe uẹ, u ghi ya gha wọn vbe akhe amẹ ne iran sa rre.”
AUGUST 16-22
(DIUTERONOMI 27-28) Ẹre Mosis kevbe avbe ọkaolotu ivbi Izrẹl ni dekẹe na tama emwa nii wẹẹ, “Wa gha ya uhi ne I viọ ne uwa ẹrẹ ru emwi. 2 Ẹdẹ ne uwa gha fian Ẹzẹ Jọdan rra ne uwa la otọ nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua mu ne uwa, wa ghi viọ okuta nekhua eso mudia, wa ghi ya ekẹn nọkhuẹrhẹ rhu ẹe. 3 Wa ghi vbe gbẹnnẹ avbe uhi na kevbe emwi ne a ma uwa ẹre lele ẹe. Wa ghẹ ghi la otọ esiesi ne ọ maan emwiokọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua avbe erha uwa odede ve uwa ẹre nẹ, 4 ighẹ wa sẹ obọ nọkpa Jọdan nẹ, wa ghi viọ avbe okuta na ye Oke Ebal zẹ vbene I ru igiodẹ ma uwa ẹrẹna, wa ghi ya ekẹn ne ọ khuẹrhẹ rhu ẹe. 5 “Wa vbe gba aka ye evba, wa ghi ya okuta ne a ma he ya ematọn kan ru ẹe. 6 Rhunmwuda, aka ne uwa gha gba ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, ọ ke re ne ọ gha re ọghe okuta ne a ma guọghọ. Evba nii wa gha na gha zọ ese ne a ra giẹn uan, 7 evba wa gha na vbe gha zọ ese, wa ghi vbe rri evbare ọghe isara vbe evba, wa ghi vbe gie ẹko uwa gha rhiẹnrhiẹn vbe odaro e Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 8 Wa gbẹnnẹ uhi Osanobua ye avbe okuta ne a ye ekẹn ne ọ khuẹrhẹ rhu nii zẹ vbe ne ọ gha gie a gha tie.” 9 Ẹre Mosis ke ẹe kevbe avbe ohẹn e Livai na tama emwa Izrẹl hia wẹẹ, “Wa rhie ehọ ye otọ ne uwa danmwẹ ehọ mwẹ, wa ne ivbi Izrẹl. Ẹdẹ ne ẹrẹna, wa khian emwa ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa nẹ, 10 rhunmwuda ọnii, wa gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn, ne uwa vbe gha rhie avbe uhi hia ne I viọ ne uwa ẹrẹna mwẹ.” 11 Ẹre Mosis na tama ivbi Izrẹl wẹẹ, 12 “Wa ghẹ ghi fian Jọdan rra nẹ, a gha fiangbe emwa nii, avbe ẹwae na ghi mudia ye Oke Gerizim: Simiọn, Livai, Juda, Isaaka, Josẹf kevbe Bẹnjamin. 13 Avbe ẹwae na ghi vbe mudia ye Oke Ebal vbe a gha tie ihẹn: Riubẹn, Gad, Asia, Zebulọn, Dan kevbe Naftali. 14 “Avbe Livai ghi ya urhu ne ọ la guan vbe ẹmwẹ na: 15 ‘Ihẹn ọghe Osanobua rre ọ re uhunmwu ighẹ ọmwaikọmwa ne ọ ya okuta ra ematọn ma amazẹ ne ọ gha do gho ẹre, te ẹbọ ne a ru sọnnọ e Nọyaẹnmwa.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 16 ‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ ma ya ọghọ ne erha ẹe ra iye ẹe.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹ, ‘Isẹ!’ 17 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ fi erhan uwu ọghe ovbi Izrẹl ne ihua ẹre werriẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 18 “‘lhẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ rhie arhuaro la odẹ ne ẹi re ọre.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 19 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ gban emwi ne ọ sẹ orhunmwuyẹn, emọ ne ẹi mwẹ erha kevbe ẹgbẹ egbe hin ẹre obọ rre.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 20 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ yagha erha ẹe vbe ekpa ne ọ na gu ne ọ rhirhi gha khin vbe uwu avbe amwẹ erha ẹe ru emwi ọdọ vbe amwẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 21 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ gu aranmwẹ oha ru emwi ọdọ vbe amwẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 22 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ gu ovbiye ẹe ra ovbi erha ẹe ru emwi ọdọ vbe amwẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 23 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ gu iye amwẹ ọnrẹn ru emwi ọdọ vbe amwẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 24 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ do gbe ọmwa ọvbehe ua.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 25 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ miẹn igho ya gbe ọmwa ne ọ ma rukhọ ua.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’ 26 “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ ma ya uhi Osanobua kevbe iruemwi ẹnrẹn hia ru emwi.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’
28:1 “Adeghẹ wa gele họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na ya ẹko ata rhie uhi ẹre ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna mwẹ, ọ gha ya uwa kpọlọ sẹẹ avbe okpẹvbo ọvbehe hia ni rre agbọn na. 2 Wa gha họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, afiangbe na hia gha re ọwua: 3 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe ore ẹvbo rua kevbe ugbo rua. 4 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa ẹsẹse vbe egbe emọ ni bun, vbe egbe emwiokọ, vbe egbe ẹmila kevbe egbe ohuan. 5 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwiokọ ọka rua kevbe evbare ne uwa ghi yae le hia. 6 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwi ne uwa ru hia. 7 “E Nọyaẹnmwa gha khọn eghian hia mu otọ ne uwa. Odẹ ọkpa iran ra la rre do gu uwa gbinna, sokpan odẹ ihinrọn iran ra lẹ la gha rrie. 8 “E Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha fiangbe iwinna uwa, ọ ghi vbe ya ọka vọn erru uwa hia. Ọ gha fiangbe uwa vbe otọ ne ọ ra mu ne uwa. 9 “A deghẹ wa họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na ru emwi ne ọ tama uwa hia, ọ ghi ya uwa khian emwa obọ irẹn zẹ vbene ọ khare. 10 Ẹghẹ nii, emwa ni rre agbọn na hia ghi do miẹn wẹ te Nọyaẹnmwa zẹ uwa ne uwa gha re emwa obọ ẹre, ohan uwa ghi gha mu iran. 11 E Nọyaẹnmwa gha viọ emọ ni bun ne uwa, ẹmila nibun deba emwiokọ ọrhẹnrhẹn, vbe otọe ne irẹn ve avbe erha uwa odede re wẹ rẹn gha mu ne uwa. 12 Ọ gha gie amẹ ke aza ọghọe vbe ẹrinmwi gha dee vbe ẹghẹ ọre, ọ ghi fiangbe iwinna obọ uwa hia, sẹrriọ wẹ wa gha viọ ne ẹvbo ni bun mọmọ sokpan wa i ra rhie mọmọ vbe obọ iran rhọkpa. 13 “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua gha ya uwa ru ọkaolotu vbe ẹbu avbe okpẹvbo ighẹ ẹi re ne ọ lele ọmwa iyeke, te uwa khian gha maan ẹghẹ hia, wa i ra vbe gbe kuẹn, a deghẹ wa ye ẹkoata gha ru zẹ vbene uhi ẹre ne I rhie ne uwa ẹrẹna khare. 14 Sokpan, wa ghẹ fieghe uhunmwu yọ vbe odẹikodẹ ra ne uwa ya gha gho ra ne uwa ya gha ga ẹbọ ọvbehe. 15 “Sokpan, a deghẹ uwa ma họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ne uwa vbe ya ẹkoata rhie uhi ẹre hia ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna mwẹ, avbe emwi dan na hia gha sunu vbe egbe uwa. 16 “E Nọyaẹnmwa ghi fi adesẹ ẹvbo uwa kevbe oha uwa unu. 17 “E Nọyaẹnmwa gha fi avbe ọka uwa unu kevbe evbare ne uwa ya ẹe le. 18 “E Nọyaẹnmwa gha fi uwa unu vbene a gha na miẹn wẹ emọ ibozẹghẹ ọre ọ khian rhie ne uwa, emwiokọ ọwuẹ kevbe ẹmila ibozẹghẹ. 19 “E Nọyaẹnmwa ghi fi emwi ne uwa ru hia unu. 20 “Wa gha ru emwi dan, wa na he e Nọyaẹnmwa ye otọ, rẹn gha gie ọkhọ rruan uwa kevbe otighi kevbe orueghe vbe emwi ne uwa ru hia, a te do miẹn wẹ te a ghi fuẹn uwa a fo fẹẹrẹ ẹgiẹgiẹ. 21 Ọ ghi gha gie emianmwẹ rre do gha vba emianmwẹ vbe egbe uwa a te do miẹn wẹ ọkpa ma ghi ke ẹe vbe uwu uwa vbe otọe ne uwa ra yin na. 22 E Nọyaẹnmwa ghi tue emianmwẹ ne ọ ke egbe ẹmwẹ ọkpa la egbe ọmwa ọvbehe ku uwa kevbe egbe ne ọ hinmwian kevbe ọnii, ọ gha ru ẹe ne amẹ ghẹ rhọọ ọ ka uwa hia ghi so hie kevbe irhunrhun, ne ọ ya ẹe fuẹn emwiokọ uwa hia a. Ọfuan na ghi gu uwa gha rrọọ wa te ya wulo. 23 Amẹ i ra rhọọ, otọe uwa ghi do kaka vbe ematọn. 24 Ne amẹ gha na te gha rhọọ, e Nọyaẹnmwa gha tie ẹhoho ebubẹ ke ọghe ekhae yan uwa, wa te do khian emwa ni fuan. 25 E Nọyaẹnmwa ghi gie eghian uwa gha khọn miẹn uwa otọ. Wa gha la odẹ ọkpa mu igbinna gie iran, sokpan wa ghi la odẹ ihinrọn lẹ hin ehe ne iran ye rre. Afianma ghi gha fian emwa ni rre agbọn hia vbe iran a miẹ emwi ne ọ sunu vbe egbe uwa. 26 Wa gha wulo, ahianmwẹ kevbe aranmwẹ oha ghi gha rri ikun uwa, a i ra vbe miẹn ọmwa ne ọ gha khulo iran hin rre. 27 E Nọyaẹnmwa gha tue uruvba ku uwa, zẹ vbene ọ ru ivbi Igipt. Ọ ghi gie ẹtẹ gha salọ ladian vbe egbe uwa. Egbe uwa hia ghi gha bolo ikpakpa. Otọlọ ghi la uwa egbe sokpan a i ra miẹn ukhunmwu ẹnrẹn. 28 E Nọyaẹnmwa gha fi uwa ẹrherhe werriẹ, ọ ghi mu aro ne ọ rhu kevbe olighi fi uwa egbe. 29 Wa ghi gha ye obọ baba odẹ khian vbe ogiavan ogioghogho, zẹ vbe arhuaro, wa iran miẹn odẹ uwa. Emwi kemwi ne uwa a rhirhi ru, ọkpa ne ọ gha dinna odẹ i rrọọ. A ghi gha zẹ uwa kpokpo kugbakẹghẹrẹ, a ghi rha uwa, a i vbe miẹn ọmwa ne ọ gha ye uwa obọ. 30 “A gha ya ọmọ ne uwa sokpan ọmwa ọvbehe ghi mu ẹẹn ya gha, wa gha bọ owa, sokpan wa i ra yin ẹnrẹn. Wa gha kọ emwiokọ, sokpan, wa i ra rhọ ẹre. 31 A gha sirra uwa gbele ẹmila uwa, sokpan, unu uwa i dekan aranmwẹ ọnrẹn. A ghi sirra uwa silo ekẹtẹkẹtẹ uwa kpao vbene a i ghi na vbe dọlegbe viọ iran gie uwa. A gha viọ ohuan uwa ne avbe eghian uwa vbene uwa i na miẹn ọmwa ne ọ gha ye uwa obọ. 32 A ghi viọ ivbi uwa ne ikpia kevbe ne ikhuo ne avbe eghian uwa vbene uwa na bu aro ua gha ghe ughe. Wa ghi yẹnyẹn aroa ye odẹ ẹdẹgbegbe wẹ ne ivbi uwa werriegbe rre sokpan ẹtin ghi fo uwa. 33 Ẹvbo ẹrrẹe ghi viọ emwiokọ uwa ne uwa miẹn ẹsọn nọkhua yi ya kọ, vbene emwirhọkpa ina sẹ uwa obọ gberra ukpokpo ekugbakẹghẹrẹ kevbe obọ ne ọ tọn ne a ya mu uwa. 34 Oya ne uwa re gha zẹ uwa emwẹmwẹ. 35 E Nọyaẹnmwa ghi gie ẹtẹ obalọ ne ẹi mwẹ ukhunmwu gba owẹ uwa hia, uruvba gha gba uwa egbe kevbe uhunmwu ya sẹ atataowẹ. 36 “E Nọyaẹnmwa gha viọ uwa kevbe avbe ọba uwa gha rrie ẹvbo ẹrrẹe, ehe ne uwa kevbe avbe erha uwa odede ma he yin ẹdẹ, evba wa ghi na ya ga avbe amazẹ ne a ya erhan kevbe okuta ma. 37 Ẹmwẹ emwi ne ọ sunu vbe egbe uwa gha kpan emwa ẹvbo ne a zagha uwa kui odin, iran gha ya uwa gbe ogiẹ iran ghi gha ta uwa giẹ. 38 “Wa ghi kọ emwiokọ ọrhẹnrhẹn, sokpan emwiorhọ tunnẹkẹn wa khian rhọ rhunmwuda, irhiso ọ re ọ khian rri emwiokọ uwa hia. 39 Wa gha kọ emwiokọ ne a ya ru ayọn ne ọ baa wa ghi vbe dọlọ ẹe yi, sokpan wa i ra kọlọ ọmọ, ra ne uwa wọn ayọn rẹn, rhunmwuda ọkhọe gha rri erhan ne a ya ru ayọn ne ọ baa na. 40 Erhan ọliv gha zọ gba ehe hia vbe otọ uwa, sokpan wa i khian gha mwẹ ofigbọn ọliv rhunmwuda ọmọ ọliv ni gha khuọn kua. 41 Wa gha biẹlẹ emọ ikpia kevbe emọ ikhuo sokpan iran gha wii uwa rhunmwuda a gha hẹ iran oghunmwu gha rrie vbe okuo. 42 Avbe atete gha rri erhan kevbe emwiokọ uwa hia. 43 “Avbe erhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo ghi gha hiẹn yọ ẹdẹgbegbe sokpan wa ghi gha ru ghe iyeke. 44 Iran gha miẹn igho gha rhie ne uwa mọmọ sokpan wa i ra miẹn rhie ne iran mọmọ. Iran ọ ra gha khaevbisẹ yan uwa vbe okiekie. 45 “Ọkhọ na hia ọ ra rruan uwa, iran ghi gha rre ehe ne uwa ye wa te do gbe ẹro, rhunmwuda wa ma họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ne uwa gha ya uhi ne ọ viọ ne uwa hia ru emwi. 46 Ena ghi gha re iyama ọghe vbene Osanobua bu ohiẹn uwa hẹ vbe egbe uwa kevbe ivbi uwa ẹdẹdẹmwẹdẹ. 47 E Nọyaẹnmwa keghi fiangbe uwa vbe odẹ hia sokpan wa ma ye ẹko oghọghọ kevbe ọyẹnmwẹ ga ẹe. 48 Rhunmwuda ọnii nian, eghian ne Nọyaẹnmwa, ra viọ ẹre aro da uwa ọ re uwa ra gha ga. Ovbamẹ gha gbe uwa, ohanmwẹ amẹ ghi gbe uwa, wa gha rre ivbabọ, ukpọn kevbe emwi ọvbehe hia. Eghian uwa ghi gha ye ọkhọ ye obọ yẹn uwa uhunmwu rhinrin wa te do fuan. 49 E Nọyaẹnmwa gha mu okpẹvbo ke ehe ne agbọn sẹe gha dee, emwa ne uwa i họn ẹvbo ne iran zẹ, ọ ghi mu ẹre aro da uwa. Iran ghi siẹn rhu uwa zẹ vbe oghohọn. 50 Iran gha ye ọkpankpan ru uwa emwi, iran i ra tohan ọmwa rhọkpa ọdiọn kevbe ọvbokhan. 51 Iran ghi rri ẹmila kevbe emwiokọ uwa, ovbamẹ ghi gbe uwa la ẹrinmwi. Iran i ra sẹ ikpẹ ọka ọkpa rae ne uwa ra ayọn ra ofigbọn ọliv, ra ẹmila ra ohuan, wa ghi wulo. 52 Iran gha mu igbinna la ẹvbo hia ni rre otọe nii ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua ra mu ne uwa, avbe ekẹn ne a gbe ni yo ne a ya ru ọkhẹ ne uwa mu ẹtin yan gha de rẹnkhẹn uan. 53 “Avbe eghian uwa gha dunmwu ẹvbo uwa khian nii, obọ ovbamẹ gha da uwa sẹrriọ wẹ, wa ghi gha gbele emọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua uwa viọ ne uwa re. 54-55 Uhin ya sẹ egbe adazẹ ne ọ ghi ru ọkhae ọmwa sẹ, ọ gha ba so ẹe sẹ vberriọ vbe a ghẹ ghi gha dunmwu ẹvbo ẹre wẹ, ọ ghi gbe ọkpa vbe uwu ivbi ẹre re rhunmwuda, ẹi ghi mwẹ evbare ọvbehe, ẹi vbe fian ne ọtiọnrẹn nọkpa vbọ, ra ne amwẹ ọnrẹn ne ọ hoẹmwẹ ọnrẹn, ra ne erhọkpa vbe uwu ivbi ẹre nii ghi ke ẹe. 56-57 Uhin ya sẹ egbe okpokhuo ne ohọnmi, ne ọ ghi mwẹ igho sẹrriọ wẹ ọ ma he ya owẹ khian yo ehe rhọkpa ẹdẹ. Erriọ ọ ra vbe ru. Eghian gha ghi dekun ẹvbo ẹre, obọ ohanmwẹ gha da ẹe sẹrriọ wẹ, ọ ghi lẹre rri ọmọ ne ọ da biẹ kevbe eru. Ẹi vbe fian ne ọdọ ne ọ hoẹmwẹ ọnrẹn ra ne erhọkpa vbe uwu avbe ivbi ẹre. 58 “Wa ya ẹkoata gha lele emwi ne Osanobua ma uwa ẹre ne a gbẹnnẹ ye uwu ebe na, ne uwa vbe gha ya ọghọ ne eni ọyunnuan kevbe ne ọ mu ohan ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 59 A deghẹ wa ma ru vberriọ, ọ gha gie emianmwẹ ne ẹi mwẹ ukhunmwu gie uwa kevbe avbe ivbi uwa ke ẹe kevbe egboghogbogho ne ọ mu ohuan ne ẹi gie a dayi. 60 Ọ ghi dọlegbe tue egbe emianmwẹ dan ne aro uwa ka sẹ vbe Igipt ku uwa, wa i vbe miẹn uhunmwu vbọ. 61 Ọ ghi vbe gie emianmwẹ ughughan hia kevbe egboghogbogho ne a ma sunu yi vbe ebe uhi na, ke emwi ne Osanobua ma emwa re, gie uwa, a ghi fuẹn uwa ua. 62 Wa gha rhe do gha bun zẹ vbe orhọnmwẹ ni rre iso, ibozẹghẹ ọ ra miẹn uhunmwu vbọ, rhunmwuda, wa ma họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua. 63 Zẹ vbene Nọyaẹnmwa wa yan gha zẹ ọma ne agbọn ku uwa, kevbe ne ọ na vbe gie uwa gha bun yọ, erriọ ọ re ọ ra vbe yan fuẹn uwa a, kevbe ne ọ vbe mu ọ rhiae lele uwa. A ghi ho uwa bẹkun vbe otọ ni ne uwa ra yin na. 64 “E Nọyaẹnmwa ghi zagha uwa lele agbọn ẹvbo hia ke obọ ọkpa vbe ufomwẹ agbọn yasẹ obọ nọkpa, evba wa ghi na ya gha ga ẹbọ ne a ya okuta kevbe erhan ru, avbe ẹbọ ne uwa, ra avbe erha uwa odede ma he ga ẹdẹ. 65 Wa i ra miẹn ọfumwegbe vbe ehe rhọkpa, ihe ọkpa ne uwa gha vbe tie ẹre ọghe obọ uwa ẹi vbe rrọọ; e Nọyaẹnmwa ghi ya ohawa, a i ghi mwẹ idaehọ kevbe ẹtinfomwẹ yọ uwa ẹwu. 66 Ẹghẹ hia wa gha ya gha rhie uhunmwu mwẹ atataobọ. Afianma ghi gha fian uwa asọn kevbe avan afianma uwu ghi gha fian uwa ẹghẹ hia. 67 “Udu uwa ghi gha hagha ye emwi kemwi ne uwa a rhirhi dẹghe owiowiẹ, wa ghi te gha ho ne ọ gha re ota, kevbe otota, wa ghi te gha ho ne ọ gha re owiẹ. 68 Nọyaẹnmwa gha ye okọ eviẹn hẹ uwa werriegbe gha rrie Igipt, a gha rhe miẹn wẹ rẹn yan rẹn wẹ wa i ghi dọlegbe rrie evba ọvbehe. Wa gha sẹ odọ, wa ghi te gha ho ne uwa khiẹnnẹ egbe uwa zẹ vbe eviẹn ne avbe eghian uwa, sokpan a i miẹn ne ọ gha kue ne ọ dẹlẹ uwa.”
(Diut 27:17) “‘Ihẹn Osanobua rre uhunmwu ọmwa ne ọ fi erhan uwu ọghe ovbi Izrẹl ne ihua ẹre werriẹ.’ “Emwa ni hia ghi kha wẹẹ, ‘Isẹ!’
(Diut 28:1-14) Adeghẹ wa gele họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na ya ẹko ata rhie uhi ẹre ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna mwẹ, ọ gha ya uwa kpọlọ sẹẹ avbe okpẹvbo ọvbehe hia ni rre agbọn na. 2 Wa gha họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, afiangbe na hia gha re ọwua: 3 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe ore ẹvbo rua kevbe ugbo rua. 4 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa ẹsẹse vbe egbe emọ ni bun, vbe egbe emwiokọ, vbe egbe ẹmila kevbe egbe ohuan. 5 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwiokọ ọka rua kevbe evbare ne uwa ghi yae le hia. 6 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwi ne uwa ru hia. 7 “E Nọyaẹnmwa gha khọn eghian hia mu otọ ne uwa. Odẹ ọkpa iran ra la rre do gu uwa gbinna, sokpan odẹ ihinrọn iran ra lẹ la gha rrie. 8 “E Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha fiangbe iwinna uwa, ọ ghi vbe ya ọka vọn erru uwa hia. Ọ gha fiangbe uwa vbe otọ ne ọ ra mu ne uwa. 9 “A deghẹ wa họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na ru emwi ne ọ tama uwa hia, ọ ghi ya uwa khian emwa obọ irẹn zẹ vbene ọ khare. 10 Ẹghẹ nii, emwa ni rre agbọn na hia ghi do miẹn wẹ te Nọyaẹnmwa zẹ uwa ne uwa gha re emwa obọ ẹre, ohan uwa ghi gha mu iran. 11 E Nọyaẹnmwa gha viọ emọ ni bun ne uwa, ẹmila nibun deba emwiokọ ọrhẹnrhẹn, vbe otọe ne irẹn ve avbe erha uwa odede re wẹ rẹn gha mu ne uwa. 12 Ọ gha gie amẹ ke aza ọghọe vbe ẹrinmwi gha dee vbe ẹghẹ ọre, ọ ghi fiangbe iwinna obọ uwa hia, sẹrriọ wẹ wa gha viọ ne ẹvbo ni bun mọmọ sokpan wa i ra rhie mọmọ vbe obọ iran rhọkpa. 13 “E Nọyaẹnmwa ne Osanobua rua gha ya uwa ru ọkaolotu vbe ẹbu avbe okpẹvbo ighẹ ẹi re ne ọ lele ọmwa iyeke, te uwa khian gha maan ẹghẹ hia, wa i ra vbe gbe kuẹn, a deghẹ wa ye ẹkoata gha ru zẹ vbene uhi ẹre ne I rhie ne uwa ẹrẹna khare. 14 Sokpan, wa ghẹ fieghe uhunmwu yọ vbe odẹikodẹ ra ne uwa ya gha gho ra ne uwa ya gha ga ẹbọ ọvbehe.
Afiangbe Na Hia Ghi Gha Re Ọghe Uwa
(Diut 28:1) “Adeghẹ wa gele họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa na ya ẹko ata rhie uhi ẹre ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna mwẹ, ọ gha ya uwa kpọlọ sẹẹ avbe okpẹvbo ọvbehe hia ni rre agbọn na.
(Diut 28:3-6) “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe ore ẹvbo rua kevbe ugbo rua. 4 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa ẹsẹse vbe egbe emọ ni bun, vbe egbe emwiokọ, vbe egbe ẹmila kevbe egbe ohuan. 5 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwiokọ ọka rua kevbe evbare ne uwa ghi yae le hia. 6 “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe emwi ne uwa ru hia.
(Diut 28:2) Wa gha họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa Osanobua rua, afiangbe na hia gha re ọwua:
(Diut 28:45-47) “Ọkhọ na hia ọ ra rruan uwa, iran ghi gha rre ehe ne uwa ye wa te do gbe ẹro, rhunmwuda wa ma họn ẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ne uwa gha ya uhi ne ọ viọ ne uwa hia ru emwi. 46 Ena ghi gha re iyama ọghe vbene Osanobua bu ohiẹn uwa hẹ vbe egbe uwa kevbe ivbi uwa ẹdẹdẹmwẹdẹ. 47 E Nọyaẹnmwa keghi fiangbe uwa vbe odẹ hia sokpan wa ma ye ẹko oghọghọ kevbe ọyẹnmwẹ ga ẹe.
Vbene Evbayi Ya Rhie Ẹre Ma Wẹẹ Osanobua Hoẹmwẹ Ima
(Mat 6:25, 26) “Ọ na ọ zẹe ne I na khama uwa wẹẹ, ne uwa ghẹ hagha ba ẹmwẹ emwi ne uwa gha re ra ne uwa gha da ya da orhiọn yi, ra ba ẹmwẹ ukpọn ẹkun. Tama mwẹ, orhiọn ma sẹ evbare? Egbe ma sẹ ukpọn? 26 Wa ghe avbe ahianmwẹ ni tin yo tin rre. Iran i kọ, iran i rhọ, iran i mwẹ erru. Erha uwa ne ọ rre ẹrinmwi ọre ọ koko iran. Ive ne ọ rre uwa uhunmwu ma ye ọgbin igho sẹ ọghe ahianmwẹ ra!
AUGUST 23-29
(DIUTERONOMI 29-30) Enena ọrọre, ẹmwẹ ne a guan ye ile ne Nọyaẹnmwa tama Mosis ne ọ gu ivbi Izrẹl ta vbe ẹghẹ ne iran na gha rre otọe Moab. Te avbe rhie ọna te ile ne Nọyaẹnmwa iran ta vbe Oke Sainai. 2 E Mosis keghi tie ivbi Izrẹl hia si koko, ọ na tama iran wẹẹ, “Aro uwa tobọ uwa sẹ emwi ne Nọyaẹnmwa ru ọba Igipt re, avbe ekhaẹmwẹ ẹvbo ẹre, kevbe ẹvbo ẹre hia. 3 Wa miẹn egboghogbogho ugborrirri kevbe iwinna ọyunnuan kevbe iwinna ama ne Nọyaẹnmwa winna ẹn. 4 Sokpan, do sẹ ẹdẹnẹrẹ na, ọ ma he sẹtin ru ẹe ne uwa rẹn otọ emwi ne uwa miẹn. 5 Vbe ukpo iyeva ne Nọyaẹnmwa ya viọ uwa la uwu ato gberra, ukpọn uwa kevbe ibata uwa ma khian ọmaẹn. 6 Wa ma gha mwẹ ebrẹd ne uwa gha re ra ayọn ra ebiẹ ne uwa gha da, sokpan e Nọyaẹnmwa keghi viọ emwi ne ọ ke ne uwa, ne uwa, ne ọ miẹn ehe na rhie maan uwa wẹ rẹn ọrọre Osanobua uwa. 7 Ma ghi sẹ emwa na, Saihọn ne ọ rre Hesbọn kevbe ọba Ọg ọghe Basian kegha dee do gu ima gbinna. Sokpan ma keghi khọn miẹn iran otọ. 8 Ma keghi mu otọe iran, ma na ghae ẹre ne ẹwae Riubẹn kevbe Gad kevbe obọkpa vbe ẹwae Manasẹ. 9 Wa ya ẹkoata gha ya ẹmwẹ ile na ru emwi, ne emwi hia ne uwa ru miẹn ehe na gha dinna odẹ ne uwa. 10 “Ẹdẹnẹrẹ na nian, odaro e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ọ re uwa mudia yi — wa hia fẹẹrẹ — avbe ọkaolotu kevbe ekhaẹmwẹ uwa, ikpia uwa. 11 Ikhuo uwa kevbe avbe orhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa ni rhẹ erhan sa amẹ gie uwa. 12 Wa rre emwa na ẹrẹna ne uwa do gu Osanobua uwa ta ile na ne ọ ra gu uwa ta kevbe ne uwa vbe rhan obọ miẹn iwinna ne ọ sẹ uwa egbe vbọ. 13 Ne Nọyaẹnmwa miẹn ehe na viọ uwa ya ru emwa rẹn nian, ne irẹn vbe gha re Osanobua uwa zẹ vbene ọ yan ma avbe erha uwa odede ighẹ Ebraham, Aizik kevbe Jekọb. 14 Ẹi re uwa ọkpa ọ re Nọyaẹnmwa gu ta ile na ke ẹe kevbe iwinna ne ọ dekan rẹn hia. 15 Ma hia ọ re ọ gu ta ẹe, ma ni mudia ye odaro ẹre ẹrẹna kevbe avbe ivbi ima ne a ma he biẹlẹ. 16 “Wa yerre vbene agbọn gha ye uwa hẹ vbe Igipt kevbe emwi ne ọkhọe ne a gha la otọe emwa ọvbehe gberra. 17 Wa miẹn ẹbọ osọnnọ iran, ne iran ya okuta, erhan, esiliva kevbe igoru ru. 18 Wa ghẹ gie a miẹn wẹ, ọ re okpia nọ ra okhuo nọ, ẹgbẹe ra ẹwae ni rre emwa ẹrẹna, fiwerriẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ye rre, ne iran ya gha ga ẹbọ ẹvbo ọvbehe. Te ọni ra gha yevbe inian ne ọ zọ ladian do khian erhan ne ọ rriara kevbe ne obi ye. 19 Wa ghẹ gie a miẹn wẹ orhiọnkpa rre emwa na ẹrẹ ne ọ họn avbe emwi ọghọ ne a wẹ ne a gha ru ẹrẹna, ọ na ye gha ro ighẹ emwi gha dunna ne irẹn, ọ gha khọn irẹn ne irẹn ya izevbeudu gha ru vbene ọ khọn irẹn. Emwi na gha fuẹn uwa hia a, kevbe ne ọ ma an, kevbe nẹ i ma an. 20 Nọyaẹnmwa i ra yabọ ọmwa vberriọ. Sokpan, izohu ne ọ tọn ọghe Nọyaẹnmwa gha baa yan rẹn, ọkhọ hia ne a gbẹnnẹ ye ebe na ghi rruan rẹn rhinrin e Nọyaẹnmwa te fuẹn iran hin otọe agbọn na rre. 21 E Nọyaẹnmwa ghi ya ẹe ru igiemwi vbe odaro ivbi Izrẹl hia, ọ ghi zẹ ọkhọ rruan rẹn zẹ vbe avbe ihẹn ọghe ile ne a gbẹnnẹ ye uwu ebe ọghe imaemwi e Nọyaẹnmwa. 22 “Vbe ẹghẹ ne ọ dee, avbe ivbi uwa kevbe avbe erriọvbe ni ke otọe ne ọ rre gha dee, gha miẹn ọkhọ kevbe oya ne Nọyaẹnmwa zẹ rruan otọe uwa. 23 Oha ghi khian ehe ọrhiae ne ọ dihoirua ne ugbofi kevbe umwẹ lẹ rhu, a i kọ emwi yọ, irunmwu i ra vbe zọ vbọ. Otọe uwa ghi yevbe avbe ẹvbo e Sọdom kevbe Gomorra, zẹ vbe Adma ke Zẹboim, ne e Nọyaẹnmwa dunmwu an vbe ohu kakabọ mu ẹẹn. 24 Ẹghẹ nii, otọ agbọn na hia ghi nọ wẹẹ, ‘Vbe Nọyaẹnmwa na ru otọe iran vbenian hẹ yi? Demwi ne ọ sii ohu ọhannabe vbenian rre?’ 25 Ewanniẹn ọnrẹn ghi gha re wẹẹ, ‘Emwi ne ọ si ẹe ọrọre wẹ emwa e Nọyaẹnmwa keghi rra ile ne iran gu ẹe ta, rẹn ne Osanobua avbe erha iran odede, vbe ẹghẹ ne ọ na viọ iran ke Igipt ladian. 26 Iran keghi ya gha ga ẹbọ ọvbehe ne iran ma ka ga ẹdẹ, avbe ẹbọ ne Nọyaẹnmwa tama iran wẹ ne iran ghẹ ga. 27 Ọnii ọ si ẹe ne ohu na mu e Nọyaẹnmwa, ọna gie ọkhọ hia ne a gbẹnnẹ ye ebe na rruan iran. 28 Ohu keghi kakabọ mu e Nọyaẹnmwa, vbe uwu ohu ẹre nii, ọ keghi kpolo iran hin otọe iran rre, ọ na filo iran ku ẹvbo ẹrrẹe, evba iran ghi ye ẹrẹna.’ 29 “Oro eso rrọ ne Nọyaẹnmwa ma he rhie ladian, sokpan, ọ rhie uhi ẹre ladian nẹ, te ima kevbe emọ ne ima gha biẹlẹ, gha ya ẹe gha ru emwi ẹdẹdẹmwẹdẹ.
30:1 “Banban na nian, I viọ emwi ye otọ ne uwa, ne uwa zẹ vbọ, deghẹ afiangbe nọ ra ihẹn. Emwi na hia gha sunu nẹ vbe egbe uwa, ighẹ te uwa ghi rre uwu ẹbu emwa ni rre ehe ne Nọyaẹnmwa zagha uwa kua yi, wa ghi ye avbe emwi ne I wẹ ne uwa na zẹ. 2 “Ẹkponii, wa kevbe avbe ivbi uwa ghi fiwerriẹ bu e Nọyaẹnmwa gha dee, wa ghi ye ekhọe uwa hia kevbe orhiọn uwa hia gha lele uhi e Nọyaẹnmwa ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna. 3 Ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha tohan uwa. Ọ ghi viọ uwa werriegbe ke ẹvbo ne ọ zagha uwa yi gha dee, ọ ghi dọlegbe gie agbọn ma uwa. 4 Ọ gha khọnrẹn ne a zagha uwa gha rrie okhiẹ ehe ne agbọn sẹ ọe, e Nọyaẹnmwa Osanobua rua dọlegbe viọ uwa rre. 5 Ne uwa miẹn ehe na do yan otọe nii ne avbe erha uwa odede ka yin nẹ. Ọ ghi gie agbọn ma uwa sẹ, wa ghi vbe bun sẹ vbe ne avbe erha uwa odede gha ye. 6 E Nọyaẹnmwa Osanobua rua gha rhie ekhọe ne ọ họn ẹmwẹ ne uwa kevbe avbe ivbi uwa, wa ghi ya ekhọe uwa hia kevbe orhiọn uwa hia ho ẹmwẹ ọnrẹn wa ghi vbe gha yin otọe nii khian. 7 Rẹn ghi khuẹ avbe ihẹn na hia gie avbe eghian uwa, iran ni gha khu iwu uwa, iran na vbe gha zẹ uwa kpokpo. 8 Wa ghi do dọlegbe gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn, wa ghi vbe gha rhie avbe iyi ẹre hia ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna ne uwa ya ẹe gha ru emwi mwẹ. 9 E Nọyaẹnmwa gha gie emwi ne uwa ru hia gha dinna odẹ, wa gha mwẹ emọ ni bun kevbe avbe ẹmila ni bun, ugbo uwa ghi gha mọ emwiokọ ni bun ẹsẹse. Ẹko gha rhiẹnrhiẹn ọẹn ne ọ gie uwa gha ma an zẹ vbene ẹko rhiẹnrhiẹn ọẹn gie agbọn ma erha uwa odede. 10 Sokpan te uwa gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn ne uwa vbe gha rhie uhi ẹre hia ne a gbẹnnẹ ye uwu ebe imaemwi ẹnrẹn mwẹ. Te uwa gha fiwerriẹ bu ẹre vbe ekhọe uwa hia ke orhiọn uwa hia. 11 “Uhi ne imẹ viọ ne uwa ẹrẹna ma lọghọ gbe ra ne ọ gberra ne ẹtin uwa gha sẹ. 12 Ẹi re odukhunmwu vbe iso ọ re ọ ye amawẹ wa ghi kha wẹẹ, ‘Gha ọ ghi ra yo iso ne ima ne ọ ya mu ẹẹn tuorre ne ima họn ẹẹn kevbe ne ima vbe gha ya ẹe ru emwi?’ 13 Vbe rriọ ẹi vbe re iyeke okun nọkpa ọ re ọ ye amawẹ wa gha kha wẹẹ, ‘Gha ọ ghi ra fian okun rra ne ọ ya rhie ẹre gie ima, ne ima miẹn ehe na họn ẹẹn ne a vbe gha ya ẹe ru emwi?’ Ẹi re erriọ, 14 ọ rre ehe ne uwa ye vbe emwa na, wa rẹn ọnrẹn, wa gha sẹtin tae ye uhunmwu banbanna nian, wa gha ya ẹe ru emwi. 15 “Ẹdẹnẹrẹ na, I wẹ ne uwa zẹ vbọ, adeghẹ ọ ma an ne agbọn nọ, ra ọfuan kevbe uwu. 16 Adeghẹ wa ya uhi e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ne imẹ rhie ne uwa ẹrẹna gha ru emwi, adeghẹ wa họn ẹmwẹ ne ẹẹn, wa na viọ uhi ẹre hia ya gha ru emwi, ẹghẹ nii agbọn gha ma uwa, wa ghi vbe khian okpẹvbo nọkhua ne emwa ni bun ye. E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa ghi fiangbe uwa vbe otọe ne uwa ra ya yin na. 17 Sokpan, adeghẹ wa fieghe uhunmwu ye uhi ẹre, ighẹ wa ma danmwẹ ehọ, emwa na silo uwa ya gha gho ẹbọ ọvbehe. 18 Te I ta ẹe ma uwa ye otọ nian wẹ te uwa khian fuan. Wa i tọ vbe otọe nii ne ọ rre iyeke Jọdan ne uwa ra ya yin na. 19 Te I tama uwa nian ne uwa zẹ vbọ, adeghẹ ẹfe nọ ra uwu, a deghẹ afiangbe Osanobua nọ ra ihẹn. I kevbe tie agbọn vbe ẹrinmwi ne iran sẹ osẹe ye ne uwa zẹe vbọ. Wa zẹ ẹfe. 20 Wa hoẹmwẹ e Nọyaẹnmwa Osanobua rua, wa gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn ne uwa gha ye ẹko ata gu ẹe yin, ne uwa vbe avbe ivbi uwa sẹtin tọ vbe otọe ne irẹn ve wẹ rẹn gha mu ne avbe erha uwa odede, Ebraham, Aizik kevbe Jekọb.”
(Diut 29:4) Sokpan, do sẹ ẹdẹnẹrẹ na, ọ ma he sẹtin ru ẹe ne uwa rẹn otọ emwi ne uwa miẹn.
(Diut 29:1-18) Enena ọrọre, ẹmwẹ ne a guan ye ile ne Nọyaẹnmwa tama Mosis ne ọ gu ivbi Izrẹl ta vbe ẹghẹ ne iran na gha rre otọe Moab. Te avbe rhie ọna te ile ne Nọyaẹnmwa iran ta vbe Oke Sainai. 2 E Mosis keghi tie ivbi Izrẹl hia si koko, ọ na tama iran wẹẹ, “Aro uwa tobọ uwa sẹ emwi ne Nọyaẹnmwa ru ọba Igipt re, avbe ekhaẹmwẹ ẹvbo ẹre, kevbe ẹvbo ẹre hia. 3 Wa miẹn egboghogbogho ugborrirri kevbe iwinna ọyunnuan kevbe iwinna ama ne Nọyaẹnmwa winna ẹn. 4 Sokpan, do sẹ ẹdẹnẹrẹ na, ọ ma he sẹtin ru ẹe ne uwa rẹn otọ emwi ne uwa miẹn. 5 Vbe ukpo iyeva ne Nọyaẹnmwa ya viọ uwa la uwu ato gberra, ukpọn uwa kevbe ibata uwa ma khian ọmaẹn. 6 Wa ma gha mwẹ ebrẹd ne uwa gha re ra ayọn ra ebiẹ ne uwa gha da, sokpan e Nọyaẹnmwa keghi viọ emwi ne ọ ke ne uwa, ne uwa, ne ọ miẹn ehe na rhie maan uwa wẹ rẹn ọrọre Osanobua uwa. 7 Ma ghi sẹ emwa na, Saihọn ne ọ rre Hesbọn kevbe ọba Ọg ọghe Basian kegha dee do gu ima gbinna. Sokpan ma keghi khọn miẹn iran otọ. 8 Ma keghi mu otọe iran, ma na ghae ẹre ne ẹwae Riubẹn kevbe Gad kevbe obọkpa vbe ẹwae Manasẹ. 9 Wa ya ẹkoata gha ya ẹmwẹ ile na ru emwi, ne emwi hia ne uwa ru miẹn ehe na gha dinna odẹ ne uwa. 10 “Ẹdẹnẹrẹ na nian, odaro e Nọyaẹnmwa Osanobua rua ọ re uwa mudia yi — wa hia fẹẹrẹ — avbe ọkaolotu kevbe ekhaẹmwẹ uwa, ikpia uwa. 11 Ikhuo uwa kevbe avbe orhunmwuyẹn ni rre ẹbu uwa ni rhẹ erhan sa amẹ gie uwa. 12 Wa rre emwa na ẹrẹna ne uwa do gu Osanobua uwa ta ile na ne ọ ra gu uwa ta kevbe ne uwa vbe rhan obọ miẹn iwinna ne ọ sẹ uwa egbe vbọ. 13 Ne Nọyaẹnmwa miẹn ehe na viọ uwa ya ru emwa rẹn nian, ne irẹn vbe gha re Osanobua uwa zẹ vbene ọ yan ma avbe erha uwa odede ighẹ Ebraham, Aizik kevbe Jekọb. 14 Ẹi re uwa ọkpa ọ re Nọyaẹnmwa gu ta ile na ke ẹe kevbe iwinna ne ọ dekan rẹn hia. 15 Ma hia ọ re ọ gu ta ẹe, ma ni mudia ye odaro ẹre ẹrẹna kevbe avbe ivbi ima ne a ma he biẹlẹ. 16 “Wa yerre vbene agbọn gha ye uwa hẹ vbe Igipt kevbe emwi ne ọkhọe ne a gha la otọe emwa ọvbehe gberra. 17 Wa miẹn ẹbọ osọnnọ iran, ne iran ya okuta, erhan, esiliva kevbe igoru ru. 18 Wa ghẹ gie a miẹn wẹ, ọ re okpia nọ ra okhuo nọ, ẹgbẹe ra ẹwae ni rre emwa ẹrẹna, fiwerriẹ hin ehe ne Nọyaẹnmwa Osanobua mwa ye rre, ne iran ya gha ga ẹbọ ẹvbo ọvbehe. Te ọni ra gha yevbe inian ne ọ zọ ladian do khian erhan ne ọ rriara kevbe ne obi ye.
Ugamwẹ E Jehova I Khua Ọmwa Ihẹ
(Diut 30:11-14) “Uhi ne imẹ viọ ne uwa ẹrẹna ma lọghọ gbe ra ne ọ gberra ne ẹtin uwa gha sẹ. 12 Ẹi re odukhunmwu vbe iso ọ re ọ ye amawẹ wa ghi kha wẹẹ, ‘Gha ọ ghi ra yo iso ne ima ne ọ ya mu ẹẹn tuorre ne ima họn ẹẹn kevbe ne ima vbe gha ya ẹe ru emwi?’ 13 Vbe rriọ ẹi vbe re iyeke okun nọkpa ọ re ọ ye amawẹ wa gha kha wẹẹ, ‘Gha ọ ghi ra fian okun rra ne ọ ya rhie ẹre gie ima, ne ima miẹn ehe na họn ẹẹn ne a vbe gha ya ẹe ru emwi?’ Ẹi re erriọ, 14 ọ rre ehe ne uwa ye vbe emwa na, wa rẹn ọnrẹn, wa gha sẹtin tae ye uhunmwu banbanna nian, wa gha ya ẹe ru emwi.
(Diut 30:15) “Ẹdẹnẹrẹ na, I wẹ ne uwa zẹ vbọ, adeghẹ ọ ma an ne agbọn nọ, ra ọfuan kevbe uwu.
(Diut 30:19) Te I tama uwa nian ne uwa zẹ vbọ, adeghẹ ẹfe nọ ra uwu, a deghẹ afiangbe Osanobua nọ ra ihẹn. I kevbe tie agbọn vbe ẹrinmwi ne iran sẹ osẹe ye ne uwa zẹe vbọ. Wa zẹ ẹfe.
Na Do Gha Re Ọmwa Nọ Din I Re Emwi Nọ Lọghọ Gbe
(Psm 28:7) E Nọyaẹnmwa degue mwẹ, ọ vbe gbinna mẹ I mu ẹtin yan rẹn. Ọ yọmwẹ obọ, ọ keghi ya ọyẹnmwẹ sẹ mwẹ, I gha so ihuan oghọghọ rho ẹre.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
(DIUTERONOMI 31-32) E Mosis keghi ye gha gu ivbi Izrẹl guan khian, 2 Ọ wẹẹ, “Ukpo iyehan ọ re i ghi ye na, mẹ i ghi ra sẹtin gha re olotu uwa ọvbehe. Ye vbe sẹ ọnii, e Nọyaẹnmwa tama mwẹ nẹ wẹ mẹ i ra fian Ẹzẹ Jọdan rra. 3 E Nọyaẹnmwa Osanobua uwa gha ke odaro ne uwa, ọ ghi fuẹn avbe okpẹvbo na hia a, ne uwa miẹn ehe na yan otọe iran, e Jọsua ghi gha re olotu uwa zẹ vbene Nọyaẹnmwa khare. 4 E Nọyaẹnmwa gha fuẹn iran na hia a, zẹ vbene ọ khọnmiotọ ọghe Saihọn kevbe Ọg avbe ọba ivbi Amọri, ọ kevbe fuẹn iran ẹvbo rua. 5 E Nọyaẹnmwa gha gie uwa khọn iran miotọ, wa ghi ru iran vbene I tama uwa zẹẹ. 6 Wa gha wegbe ne uwa vbe din. Wa ghẹ gie ohan emwa nii mu uwa, Osanobua uwa ighẹ e Nọyaẹnmwa tobọ ẹre gha yaba uwa, ẹ i ra hiẹ uwa ra ne ọ he uwa ye otọ.” 7 Ẹre Mosis na tie Jọsua, ọ na tama rẹn vbe sirra ivbi Izrẹl hia wẹẹ, “U ghi wegbe ne u vbe din wẹ ọrọre ọmwa ne ọ gha mu olotu viọ emwa na ya yin otọe nii ne Nọyaẹnmwa ve avbe erha iran odede ẹre. 8 E Nọyaẹnmwa tobọ ẹre gha ke aro ne uwa, ọ gha vbe gha rrọọ yaba uwa, rẹn i ra hiẹ uwa ra ne ọ he uwa ye otọ, rhunmwuda ọnii, wa ghẹ gie ẹtin fo uwa, wa ghẹ gie ohan mu uwa.” 9 Ẹre Mosis na gbẹnnẹ avbe uhi Osanobua ye otọ, ọ na mu ne avbe ohẹn Livai ni siẹn ro Ẹkpẹti Ile ọghe Nọyaẹnmwa kevbe avbe ọkaolotu Izrẹl. 10 Ọ keghi tama iran wẹẹ, “Uhukpa vbe ukpo ihinrọn, ẹghẹ vbe ukpo Afanyotọ a gba nẹ, u ghi tie ena hia ladian vbe urhu ne ọ la vbe ẹghẹ Emwiukpo Irhu nii. 11 U ghi tie ẹre ma ivbi Izrẹl vbe iran a rre do ga e Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, vbe ehe ọkpa ne a na ga nii. 12 Tie avbe ikpia hia, ikhuo hia, ibiẹka hia kevbe avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo, ne iran hia miẹn ehe na họn ẹẹn, ne iran sẹtin ruẹ vbene a ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua hẹ, ne iran vbe gha ya ẹkoata lele emwi ne ọ ma emwa re. 13 Odẹ vbe nian, avbe ivbi uwa ni ma he họn uhi e Nọyaẹnmwa ne Osanobua uwa, ghi do họn ẹẹn. Ẹghẹ nii, iran ghi do gha họn ẹmwẹ ne ẹẹn vbe omwa ẹghẹ ne iran gha ya vbe otọe nii ne uwa ra ya yin na vbe iyeke Jọdan.” 14 Ẹre Nọyaẹnmwa na tama Mosis wẹẹ, “Ẹghẹ ne u ra ya vbe agbọn ma ghi mobọ tan. Tie Jọsua ne u rhie ẹre gha die uwu Owa Ukpọn, ne I miẹn ehe na vbe ta ẹmwẹ ọghe ọe ma rẹn.” Ẹre Mosis kevbe Jọsua na la uwu Owa Ukpọn, 15 e Nọyaẹnmwa keghi rhie egbe ma rẹn vbe evba zẹ vbe orrẹ okuku amẹ ne ọ mudia ye onurho Owa Ukpọn nii. 16 E Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, “U gha rherhe wu ban, u gha ghi wu nẹ, emwa na gha do khian ne a i ghi mu ẹtin yan ghe mwẹ, iran ghi gha rra ile nii ne I gue iran ta. Iran ghi he mwẹ ye otọ ya gha gho avbe ẹbọ otọe nii ne iran khian laọ na. 17 Emwi vberriọ gha sunu, ohu iran gha mu mwẹ, I gha he iran ye otọ, a ghi fuẹn iran an. Ọkhọ ni mu ohan hia gha rruan iran, ẹghẹ nii iran ghi do rẹn wẹ emwi na sunu vbe egbe iran rhunmwuda, mẹ ne Osanobua iran i ghi rrọ yaba iran. 18 I ghi vbe he ne I yi iran obọ, rhunmwuda, iran ru emwi dan, iran na ya gha ga ẹbọ ọvbehe. 19 “Banbanna nian, gbẹn ihuan na ye otọ. Ma ivbi Izrẹl re, ne ọ gha re osẹe mwẹ ghe iran. 20 I gha viọ iran gha rrie otọe esiesi ne ọ maan emwiokọ na, zẹ vbene I tama avbe erha iran odede. Evba nii, iran gha miẹn dọmwade evbare ne iran ho, iran gha vbe gha rrọ vbe uwu ẹkovọnmwẹ, sokpan iran gha fi iyeke gbe, iran ghi ya gha gho ẹbọ ọvbehe. Iran gha he mwẹ ye otọ, iran ghi vbe rra ile mwẹ. 21 Ọkhọ dan ni bun ghi do rruan iran. Ẹghẹ nii, ihuan na ghi gha rre evba zẹ vbe osẹe mwẹ ghe iran, rhunmwuda ivbi iran gha ye gha so ẹe. Uhin vbe banbanna nian, vbe l te viọ iran sẹ otọ ne I wẹ I gha mu ne iran, l rẹn emwi ne iran ro vbe ekhọe.” 22 Vbe ẹdẹ nẹdẹrriọ, zẹẹ e Mosis keghi gbẹn nene ihuan ye otọ, ọ na ma ivbi Izrẹl ẹre. 23 Ẹre Nọyaẹnmwa na tama Jọsua ne ovbi e Nọn wẹẹ, “Wegbe ne u vbe din. U gha viọ ivbi Izrẹl gha rrie otọe nii ne I ve iran ẹre. l gha vbe gha rroo yaba ruẹ.” 24 E Mosis keghi gbẹnnẹ avbe Uhi Osanobua nii ye ebe. Ọ ma vbe sẹ emwi ọkpa rae. 25 Ọ ghi gbẹn ọẹn fo nẹ, ọ keghi tama avbe ohẹn e Livai, iran ni sin ẹro Ẹkpẹti Ile ọghe Nọyaẹnmwa wẹẹ, 26 “Wa rhie ebe uhi Osanobua na, ne uwa rhie ẹre ye ọkpẹn Ẹkpẹti lle ọghe Nọyaẹnmwa Osanobua uwa, ne ọ sẹtin gha rre evba zẹ vbe osẹe ghe emwa ẹnrẹn. 27 I rẹn vbene iran ze vbe udu sẹ hẹ kevbe ne iran na vbe sọtẹ. A deghẹ iran sọtẹ ghe Nọyaẹnmwa vbe imẹ rre agbọn, I gha wu nẹ, evba iran ra na sọtẹ sẹ. 28 Si avbe ọkaolotu kevbe ekamakodin ni rre avbe ẹwae rua koko ye odaro mwẹ, ne I miẹn ehe na ta avbe ẹmwẹ na ma iran. I gha tie ẹrinmwi kevbe agbọn ne iran do sẹ osẹe ghe iran. 29 I rẹnrẹn wẹ I gha wu nẹ, iran ghi do khian emwa dan, iran ghi mu emwi ne I ma iran ẹre fua. Vbe ẹdẹ ne ọ dee, ọkhọ gha rruan iran rhunmwuda, iran ya ohu mu e Nọyaẹnmwa, vbe ne iran na ya gha ru emwi ne ọ tama iran ighẹ a wua.” 30 E Mosis keghi wa kharha ihuan nii hia ya sẹ ehe ne ọ sẹ ọe vbene ivbi Izrẹl hia na danmwẹ ehọ.
32 “Otọe kevbe iso, wa họn ẹmwẹ mwẹ, gbe ehọ ke otọ danmwehọ ẹmwẹ ne I ta e. 2 Iruẹmwi mwẹ gha rhọ rre zẹ vbe ikpẹ amẹ, ẹmwẹ mwẹ gha rhọ yan ivbi erhan zẹ vbe amẹ, zẹ vbe amẹ ne ọ wẹwẹ yan irunmwu ne vbọkhọọ. 3 I gha rho eni e Nọyaẹnmwa, emwa rẹn gha ta ẹmwẹ ukpọlọmwẹ ọnrẹn. 4 “E Nọyaẹnmwa ọrọre ne ọ khọn ne uẹn nọ wegbe, nọgbae kevbe ẹmwata vbe odẹ ọ re hia; ọmwata kevbe ne ọ ta uhunmwu ẹmwẹ ẹre Osanobua rua khin; emwi ne ọ kere ke ne ọ maan ọ re ọ ru. 5 Sokpan wa i re emwata, wa ma kei ye emwa ẹnrẹn ẹvbo orukhọ kevbe ne ọ vọn ne erẹrẹ. 6 Erriọ ọ re uwa ra ru e Nọyaẹnmwa ra, wa ne akpa ne ẹi mwẹ ẹwaẹn? Rẹn ọrọre erha uwa, ọmwa ne ọ yi uwa, rẹn ọ re ọ ya uwa khian okpẹvbo. 7 “Wa ro ọghe nẹdẹ, ọ ghe ẹghẹ ne ọ kpẹe fua, wa nọ erha uwa ne iran tama uwa emwi ne ọ sunu, wa nọ eniwanrẹn ne iran ta ẹghẹ nẹdẹ ma uwa. 8 Nọyosẹ ọ re ọ ghae otọe sẹ ẹvbo obọ, rẹn ọ re ọ ta ehe ne emwa gha yin, ọ ghae ẹbọ edọmwade ẹvbo ne ẹẹn. 9 Sokpan ọ zẹ ivbi e Jekọb zẹ vbe ọghe ọe. 10 “Ọ keghi vbe miẹn vbe iran hẹ yo hẹ rre vbe uwu ato, ato ne emwa i ye ne ẹhoho kpolo, ọ degue iran, ọ na gbe aro ghe iran zẹ vbe ne ọ gha ru egbe irẹn. 11 Zẹ vbe oghohọn ne ọ ma ivbi ẹre utinmwẹ, ne ọ na ye ifuẹn ne a rhanrẹn da iran yi, e Nọyaẹnmwa ma gie Izrẹl de. 12 E Nọyaẹnmwa ọkpa ọ re ọ su emwa rẹn vbene iyobọ ẹbọ ẹrrẹe i na rrọọ. 13 Ọ gie iran gha kha yan otọe ni yo, iran kegha rri emwi ni zọrre vbe oha iran miẹn owọn oha vbe uwu okuta erhan ohọ iran kegha maan vbe otọe okuta. 14 Ẹmila kevbe ohuan iran kegha la ewẹn ẹsẹse, iran kegha mwẹ ohuan ni maan sẹẹ, ẹwe kevbe ẹmila ọka ne ọ maan sẹẹ kevbe ayọn ne ọ rhiẹnrhiẹn sẹẹ. 15 “Emwa e Nọyaẹnmwa keghi fe, sokpan iran keghi sọtẹ, iran kegha kpọlọ, evbare na gbe iran ẹko ua. Iran he Osanobua ne ọ yi iran ye otọ, iran keghi he ọmiọnmwafan iran nọkhua ye otọ. 16 iran ya ẹbọ ne iran gho ya e Nọyaẹnmwa gha rue, emwi dan ne iran ru keghi ya ẹe mu ohu. 17 Iran na gha zọ ese ghe ẹbọ ne ẹi re ọ re, ẹbọ ne Izrẹl ma he gho ẹdẹ. Ẹbọ ne avbe erha iran ma mu ohan rẹn. 18 Iran mianmian Osanobua iran, ọmiọnmwafan iran nọkhua ọmwa ne ọ rhie arrọọ ne iran. 19 “Ugbẹn vbe Nọyaẹnmwa ghi miẹn ọna, ohu mu ẹẹn, ọ na he ivbi ẹre ne ikpia kevbe ne ikhuo. 20 Ọ keghi kha wẹẹ, ‘I i ghi dọlegbe ye iran obọ. Ẹghẹ nii, I gha miẹn emwi ne ọ gha rruan iran ighẹ, emwa ni ze vbe udu ne ẹi gie a mu ẹtin yan na.’ 21 Emwa na ye amazẹ iran ye ohu mu mwẹ ẹbọ ohoghe iran na ya mwẹ gha rue. I gha ye ẹvbo akpa ye iran mu ohu, I ghi ye ẹvbo ne ẹ i mwẹ esa ya iran gha rue. 22 Ohu mwẹ gha ba ghe odukhunmwu vbe erhẹn ọ ghi giẹn emwi hia ni rre agbọn uan. Ọ ghi sẹ agbọn ne ọ rre uwu otọ, ọ ghi giẹn inian ọghe avbe oke ua. 23 “‘I gha gie ọkhọ ne ẹi mwẹ ọfo rruan iran, I ghi filo ifẹnmwẹ mwẹ hia gie iran. 24 Ohanmwẹ kevbe evbirraro gha gbele iran an, emianmwẹ ne ọ mu ohan gha gbele iran an, I gha gie aranmwẹ akọn ne ọ gha gu iran khọn, kevbe ẹyẹn ne ọ mwẹ obi ne ọ gha ho iran ẹmwẹ. 25 Okuo gha gbele emwa ye ughe, ugborrirri ghi gbele emwa ye uwowa avbe igbama kevbe ivbialeke gha wulo, kevbe emọ obọ kevbe avbe ọmaẹn, ne a ra sẹrae i rrọọ. 26 Te I gha te fuẹn iran an fẹẹrẹ, ne a ghẹ ghi ye iran rre ọvbehe. 27 Sokpan, mẹ i ra rhie otọ ne eghian iran ya gha rhuọ, wẹ iran khọn emwa mwẹ miotọ, vbe imẹ tobọ mwẹ dunmwu iran an nẹ.’ 28 “Ẹvbo akpa ọ re Izrẹl khin, iran i mwẹ ẹwaẹn hiehiere. 29 Iran ma sẹtin rẹn emwi ne ọ gie obọ ke okhunmwu ne iran, iran ma sẹtin rẹn otọ emwi ni sunu. 30 Vbe orhiọnkpa na sẹtin khọn arriaisẹn hẹ yi? Ne arhin eva kẹkan na khọn arriaisẹn igbe? E Nọyaẹnmwa Osanobua he iran ye otọ nẹ, Osanobua ne Oghodua iran sẹ iran rae nẹ. 31 Eghian iran rẹnrẹn ighẹ ẹbọ iran i mwẹ ẹtin, iran i mwẹ ẹtin zẹ vbe Osanobua Izrẹl. 32 Eghian iran ni sakan an vbe Sọdom kevbe Gomorra, ye vbe erhan ohọ ne ọ mọ orriara kevbe eruan, 33 vbe ayọn ne a ya obi ẹyẹn ru. 34 “E Nọyaẹnmwa rẹn emwi ne eghian iran ruu, rẹn mudia khẹ ẹghẹ ne ọ kere ne a ya rri iran oya. 35 E Nọyaẹnmwa gha rria ikhi, ọ ghi rri iran oya, ẹghẹ ne iran gha na dele dee. Ẹdẹ ọfuan iran sikẹ otọ nẹ. 36 E Nọyaẹnmwa gha miẹn emwa rẹn fan, vbe ọ gha miẹn wẹ ẹtin fo iran nẹ, ọ gha tohan iran ni ga ẹe, vbe ọ gha miẹn ibozẹghẹ ọ re ọ ghi ke ẹe. 37 Ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa gha nọ emwa rẹn wẹẹ, ‘Avbe ẹbọ nekhua ne uwa mu ẹtin yan vbo? 38 Wa ya ẹvbi emwi izọ ese rua ghọe iran, wa na vbe mu ayọn ne iran da, wa wẹ ne iran do ye uwa obọ nian, gie iran do rhulẹ miẹn uwa fan. 39 “‘Mẹ, mẹ ọkpa kẹkan ọrọre Osanobua, Osanobua ẹmwata ọvbehe i ghi rrọọ. l gbe; I vbe huẹn, I fian ẹwẹn, I vbe kpẹ ẹwẹn rrie, ne ọ gha sẹtin gbe odan ye emwi ne I ru, ẹi rrọọ. 40 Vbene aro na da ẹe ighẹ mẹ ọ re Osanobua ne ọ rrọọ, I niẹn obọ ghe ukhunmwu, I keghi yan, 41 wẹ I gha lọ agbada mwẹ ne wainwain, I ghi miẹn wẹ a ru emwi ye vbene ọ kere. I gha rria avbe eghian mwẹ ikhi, I ghi rri iran ni khuiwu mwẹ oya. 42 Esagiẹn iran gha ke ifẹnmwẹ mwẹ lẹ ye otọ, umozo mwẹ gha gbele iran hia ighẹ iran ni gbe odan ghe mwẹ, mẹ i ra fan emwa ni gun mwẹ gbinna fua. Uhin ighẹ iran ni miẹn ikuanegbe kevbe eseghan gha wulo.’ 43 “Wa ne avbe uhunmwu ẹvbo, wa gha go wan emwa e Nọyaẹnmwa, ọ rri iran ni gbele iran an oya, ọ rria avbe eghian rẹn ikhi. Ọ keghi viọ iran ni rri abe hin otọe emwa rẹn rre .” 44 E Mosis kevbe Jọsua ne ovbi e Nọn, keghi koko tie ihuan na vbene emwa Izrẹl gha na sẹtin họn ẹn. 45 E Mosis ghi ma emwa nii emwi ne Osanobua we ne ọ ma iran re fo nẹ. 46 Ọ keghi kha wẹẹ, “Wa ghẹ mwẹ wa ma ya uhi ne I ma uwa ẹre ẹrẹ na ru emwi. Wa ta ẹe ma avbe ivbi uwa, ne iran miẹn ehe na gha ya ẹkoata rhie emwi ne Osanobua ma emwa ẹre mwẹ. 47 Iruẹmwi na ẹi re ọghe ogbetalọ, arrọọ uwa fẹẹrẹ nọ, wa gha yae ru emwi, wa gha tọ vbe otọe nii ne ọ rre iyeke Jọdan, ne uwa ghi ra ya yin na.” 48 Vbe ẹdẹ ọkpa nii, e Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 49 “Gha rrie Oke ọghe Abarim ne ọ rre otọ Moab vbe ehe ne ọ mu aro da Jẹriko. Mu Oke Nebo hin ne u ghe otọe Kenan ne I ra mu ne ivbi lzrẹl ban. 50 Uhunmwu oke nii wẹ ra na wu zẹ vbene Erọn ne ọtuẹn vbe wu vbe oke Họ. 51 Rhunmwuda wa eveva ma ya ẹkoata gun mwẹ yin vbe odaro ivbi Izrẹl. Ẹghẹ ne uwa na gha rre ọkpẹn ẹzẹ Mẹriba vbe ọkpẹn ẹvbo ne a tie ẹre Kedẹs vbe ato Zin, wa keghi yagha mwẹ vbe sirra ivbi Izrẹl hia. 52 U ghi ke urria ghe otọe nii, sokpan wẹ i ra la otọe nii ne I ra mu ne ivbi Izrẹl.”
(Diut 31:12) Tie avbe ikpia hia, ikhuo hia, ibiẹka hia kevbe avbe orhunmwuyẹn ni rre uwa ẹvbo, ne iran hia miẹn ehe na họn ẹẹn, ne iran sẹtin ruẹ vbene a ya ọghọ ne Nọyaẹnmwa Osanobua hẹ, ne iran vbe gha ya ẹkoata lele emwi ne ọ ma emwa re.
(Diut 32:36-52) E Nọyaẹnmwa gha miẹn emwa rẹn fan, vbe ọ gha miẹn wẹ ẹtin fo iran nẹ, ọ gha tohan iran ni ga ẹe, vbe ọ gha miẹn ibozẹghẹ ọ re ọ ghi ke ẹe. 37 Ẹghẹ nii, e Nọyaẹnmwa gha nọ emwa rẹn wẹẹ, ‘Avbe ẹbọ nekhua ne uwa mu ẹtin yan vbo? 38 Wa ya ẹvbi emwi izọ ese rua ghọe iran, wa na vbe mu ayọn ne iran da, wa wẹ ne iran do ye uwa obọ nian, gie iran do rhulẹ miẹn uwa fan. 39 “‘Mẹ, mẹ ọkpa kẹkan ọrọre Osanobua, Osanobua ẹmwata ọvbehe i ghi rrọọ. l gbe; I vbe huẹn, I fian ẹwẹn, I vbe kpẹ ẹwẹn rrie, ne ọ gha sẹtin gbe odan ye emwi ne I ru, ẹi rrọọ. 40 Vbene aro na da ẹe ighẹ mẹ ọ re Osanobua ne ọ rrọọ, I niẹn obọ ghe ukhunmwu, I keghi yan, 41 wẹ I gha lọ agbada mwẹ ne wainwain, I ghi miẹn wẹ a ru emwi ye vbene ọ kere. I gha rria avbe eghian mwẹ ikhi, I ghi rri iran ni khuiwu mwẹ oya. 42 Esagiẹn iran gha ke ifẹnmwẹ mwẹ lẹ ye otọ, umozo mwẹ gha gbele iran hia ighẹ iran ni gbe odan ghe mwẹ, mẹ i ra fan emwa ni gun mwẹ gbinna fua. Uhin ighẹ iran ni miẹn ikuanegbe kevbe eseghan gha wulo.’ 43 “Wa ne avbe uhunmwu ẹvbo, wa gha go wan emwa e Nọyaẹnmwa, ọ rri iran ni gbele iran an oya, ọ rria avbe eghian rẹn ikhi. Ọ keghi viọ iran ni rri abe hin otọe emwa rẹn rre .” 44 E Mosis kevbe Jọsua ne ovbi e Nọn, keghi koko tie ihuan na vbene emwa Izrẹl gha na sẹtin họn ẹn. 45 E Mosis ghi ma emwa nii emwi ne Osanobua we ne ọ ma iran re fo nẹ. 46 Ọ keghi kha wẹẹ, “Wa ghẹ mwẹ wa ma ya uhi ne I ma uwa ẹre ẹrẹ na ru emwi. Wa ta ẹe ma avbe ivbi uwa, ne iran miẹn ehe na gha ya ẹkoata rhie emwi ne Osanobua ma emwa ẹre mwẹ. 47 Iruẹmwi na ẹi re ọghe ogbetalọ, arrọọ uwa fẹẹrẹ nọ, wa gha yae ru emwi, wa gha tọ vbe otọe nii ne ọ rre iyeke Jọdan, ne uwa ghi ra ya yin na.” 48 Vbe ẹdẹ ọkpa nii, e Nọyaẹnmwa keghi tama e Mosis wẹẹ, 49 “Gha rrie Oke ọghe Abarim ne ọ rre otọ Moab vbe ehe ne ọ mu aro da Jẹriko. Mu Oke Nebo hin ne u ghe otọe Kenan ne I ra mu ne ivbi lzrẹl ban. 50 Uhunmwu oke nii wẹ ra na wu zẹ vbene Erọn ne ọtuẹn vbe wu vbe oke Họ. 51 Rhunmwuda wa eveva ma ya ẹkoata gun mwẹ yin vbe odaro ivbi Izrẹl. Ẹghẹ ne uwa na gha rre ọkpẹn ẹzẹ Mẹriba vbe ọkpẹn ẹvbo ne a tie ẹre Kedẹs vbe ato Zin, wa keghi yagha mwẹ vbe sirra ivbi Izrẹl hia. 52 U ghi ke urria ghe otọe nii, sokpan wẹ i ra la otọe nii ne I ra mu ne ivbi Izrẹl.”
(Hib 13:7) Wa ye avbe ọkaolotu uwa ni karo rre, iran ni kpe orhu Osanobua ma uwa. Wa roro ẹe, vbe ne iran ya yin hẹ, kevbe vbene iran ya wulo hẹ, ne uwa gha ye egbe ta iran vbe ẹmwẹ iyayi.
U Gha Miẹn Emwi Ruẹ Vbe Igiemwi Na Loo Ro Vbe Ihuan Ọkpa
(Diut 32:2, 3) Iruẹmwi mwẹ gha rhọ rre zẹ vbe ikpẹ amẹ, ẹmwẹ mwẹ gha rhọ yan ivbi erhan zẹ vbe amẹ, zẹ vbe amẹ ne ọ wẹwẹ yan irunmwu ne vbọkhọọ. 3 I gha rho eni e Nọyaẹnmwa, emwa rẹn gha ta ẹmwẹ ukpọlọmwẹ ọnrẹn.
(Diut 32:4) “E Nọyaẹnmwa ọrọre ne ọ khọn ne uẹn nọ wegbe, nọgbae kevbe ẹmwata vbe odẹ ọ re hia; ọmwata kevbe ne ọ ta uhunmwu ẹmwẹ ẹre Osanobua rua khin; emwi ne ọ kere ke ne ọ maan ọ re ọ ru.
(Diut 32:11, 12) Zẹ vbe oghohọn ne ọ ma ivbi ẹre utinmwẹ, ne ọ na ye ifuẹn ne a rhanrẹn da iran yi, e Nọyaẹnmwa ma gie Izrẹl de. 12 E Nọyaẹnmwa ọkpa ọ re ọ su emwa rẹn vbene iyobọ ẹbọ ẹrrẹe i na rrọọ.
IGIEMWI ỌGHE VBENE A YA KPORHU HẸ
(Jems 1:13) A deghẹ a ya egbe edanmwẹ vberriọ rhuan ọmwa ghe, wẹ ne ọ ghẹ gha kha wẹ, “Obọ Osanobua edanmwẹ na ke rre.” Rhunmwuda a i sẹtin ye ọkhọ danmwẹ Osanobua ghe, rẹn tobọ ẹre i vbe danmwẹ ọmwa rhọkpa ghe.
(1 Jọn 5:19) Ma rẹnrẹn wẹ ọghe Osanobua ma khin kevbe wẹ Ọmwa Dan ni ọre ọ kha yan agbọn na hia.