Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
MARCH 7-13
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 12-13
“Ẹbe Ẹre Ọ Rruan Ọmwa Nọ Mu Egbe Ẹre Ye Ukpo Nọ Ma Sẹ”
w00 8/1 13 ¶17
Ẹbe Ẹre Ọ Rruan Ọmwa Nọ Mu Egbe Ẹre Ye Ukpo Nọ Ma Sẹ
17 U gha ka wa ghee emwi ne Sọl ru na, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ọ ma ru emwi dan. Rhunmwuda a gha gele wẹẹ na ghee ẹre, te a wa gha “gu Ivbi Izrẹl gbinna ọghe ohanabe,” ọ ma ghi gha “ye iran ẹse hiehie,” ohan kegha mu iran, iran na gha guọ zẹzẹzẹ. (1 Samuẹl 13:6, 7) Ẹmwata nọ wẹẹ, ẹi re emwi dan na zẹ emwi ru deghẹ emwi eso na de rre. Sokpan ma ghi yerre wẹẹ, e Jehova bẹghe emwi nọ rre ọmwa ekhọe, ọ vbe rẹn emwi nọ yae ru emwi nọ ru. (1 Samuẹl 16:7) Nọnaghiyerriọ, ẹi mwẹ e Jehova ma bẹghe emwi eso vbe egbe Sọl, na ma wa gbẹn ye Baibol. Vbe igiemwi, a sẹtin miẹn wẹẹ e Jehova bẹghe ẹre wẹẹ, itengbemu ẹre ọ si ẹre ne Sọl ma na sẹtin zin egbe. Ọ gha kẹ, te Sọl wa gha mu ohu wẹẹ, irẹn ne Ọba rhorhorho, irẹn ghi vbe do gha mudia khẹ ediọnmwa ọkpa nẹi ru emwi ye ẹghẹ! Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, rhunmwuda ne Samuẹl ma na rherhe rre, e Sọl kegha roro ẹre wẹẹ, irẹn sẹtin ru emwi nọ rre irẹn ekhọe, kevbe wẹẹ irẹn sẹtin rhie owẹ gberra emwi na tama rẹn. Vbọ ghi sunu? E Samuẹl ma tian e Sọl ye emwi nọ ru na. Nọghayayerriọ, ọ keghi gu ẹre gui, ọ na khama rẹn wẹẹ: “Arriọba ruẹ i khian gha rrọọ khian . . . rhunmwuda, u ma họn ẹmwẹ ne Nọyaẹnmwa.” (1 Samuẹl 13:13, 14) Ma bẹghe ẹre nian wẹẹ, ẹbe ẹre ọ rruan ọmwa nọ mu egbe ẹre ye ukpo nọ ma sẹ.
w07 6/15 27 ¶8
Ẹko Wa Rhiẹnrhiẹn E Jehova Vbe U Ghaa Họn Ẹmwẹ Nẹẹn
8 Okha ọghe Ọba e Sọl ya ima rẹn emwi nọ si ẹre nọ na khẹke ne ima gha họn ẹmwẹ. Ọba nọ te ka wa gha mu egbe rriotọ ẹre Sọl ghaa khin, uhiẹn, ‘ọ ma gha ka egbe ẹre ye emwi rhọkpa.’ Sokpan vbene ẹghẹ ya khian, ọ na do gha tọn egbe mu, iziro dan na gbọzinian vbe ekhọe ọre, ena hia keghi rhiegbe ma vbe uyinmwẹ ọnrẹn. (1 Samuẹl 10:21, 22; 15:17) Ọ ghaa mwẹ asẹ ọkpa ne Ivbi Izrẹl ya gu Ivbi e Filistia khọn. E Samuẹl keghi tama e Sọl nọ diakhẹ irẹn, ọ na wẹẹ irẹn gha rre, irẹn gha do zọ ese gie Jehova, irẹn ghi vbe rhie adia eso nẹẹn. Sokpan e Samuẹl ma rherhe rre, Ivbi Izrẹl eso na ghi kpa sẹ e Sọl rae. Rhunmwuda ọni, e Sọl na ghi ya tobọre “zọ ese na giẹn uan nii.” Ẹko ma zẹdẹ rhiẹnrhiẹn e Jehova hiehie. E Samuẹl ghi rre, e Sọl keghi gualọ emwi mu na, ọ na kha wẹẹ, rhunmwuda ne Samuẹl ma na rherhe rre, ẹre irẹn na ghi tobọ irẹn ya zọ ese gie Jehova nọ mieke na ru iyobọ ne iran. Te Ọba e Sọl te gha roro ẹre wẹẹ, irẹn wa tobọ irẹn zọ ese nii ẹre ọ maan sẹ ne irẹn gha te ya diakhẹ e Samuẹl nọ do tobọre zọ ese nii zẹvbe na tama rẹn. E Samuẹl keghi tama rẹn wẹẹ: “Emwi ukọnmwẹ ọre u wa ru nii. U ma ru vbene Nọyaẹnmwa Osanobua ruẹ tama ruẹn.” Rhunmwuda ne Sọl ma na họn ẹmwẹ ne Jehova, e Jehova keghi rhie ẹre hin ukpo ọba rre.—1 Samuẹl 10:8; 13:5-13.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w11 7/15 13 ¶15
U Gha Lele Adia Ne Jehova Rhie Nuẹn Ra?
15 Te Ivbi Izrẹl ghaa roro ẹre wẹẹ, ọba ne iran ya aro eva bẹghe, ẹre ọ khian maan sẹ e Jehova ra, kevbe wẹẹ, ọba vberriọ ghaa kha yan iran ẹre orhiọn iran khian na sẹ otọ sẹ ra? Deghẹ emwi vberriọ gele gha rre iran ekhọe, te iran bibi odẹ! Ọna sẹtin vbe ya iran de ye obọ Esu. Deghẹ ọmwa nagbọn na gha kha yan iran, ọ sẹtin ya iran suẹn gha ga ẹbọ. Emwa ni ga ẹbọ keghi roro ẹre wẹẹ, avbe ẹbọ ne iran ga ne iran bẹghe, na ya emwi ughughan ru, ẹre ọ maan sẹ e Jehova nọ yi emwi hia, ne iran i bẹghe. Ukọ e Pọl keghi kha wẹẹ, avbe ẹbọ keghi re “emwi nẹi zẹdẹ rrọọ hiehiere.” (1 Kọr 8:4) Iran i bẹghe, iran i họn ẹmwẹ, iran i guan, iran i vbe sẹtin ru emwi rhọkpa. Ẹmwata nọ wẹẹ, u gha sẹtin bẹghe avbe ẹbọ na, u gha vbe sẹtin ya obọ kaan iran, sokpan u gha suẹn gha gae, te u wa bibi odẹ rhunmwuda, emwi nẹi mwẹ esa ẹre iran khin, iran i mwẹ iyobọ rhọkpa ne iran ye, ọlọghọmwa nọkhua ẹre iran khian si yọ ruẹ egbe.—Psm 115:4-8.
MARCH 14-20
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 14-15
“A Họn Ẹmwẹ Ẹre Ọ Maan Sẹ Izọese”
w07 6/15 26 ¶4
Ẹko Wa Rhiẹnrhiẹn E Jehova Vbe U Ghaa Họn Ẹmwẹ Nẹẹn
4 E Jehova ẹre ọ yan emwi hia ne ima mwẹ, rhunmwuda irẹn ẹre ọ yi emwi hia. Nọnaghiyerriọ, ọ ye mwẹ emwi rhọkpa ne ima gha sẹtin rhie nẹẹn ra? Ẹẹn, ọ mwẹ emwi kpataki ne ima gha sẹtin rhie nẹẹn. De emwi ne ọni khin? E Baibol khare wẹẹ: “Gha wan ovbi mwẹ, ne u gi ẹko gha rhiẹnrhiẹn mwẹ, l gha sẹtin gha zẹ ẹmwẹ wanniẹn ọmwa ne ọ rhirhi a gbodan ghee mwẹ.” (Itan 27:11) Ọ khẹke ne ima gha họn ẹmwẹ ne Jehova. Agharhemiẹn wẹẹ, ehe ughughan ẹre ima ke rre kevbe wẹẹ ọlọghọmwa ughughan ẹre ima werriẹ aro daa, dọmwadẹ ima ghaa họn ẹmwẹ ne Jehova, ma ghi ya ekhue mu Esu nọ khare wẹẹ, emwa nagbọn i sẹtin họn ẹmwẹ ne Osanobua vbe iran ghaa rre uwu ọlọghọmwa. U miẹn uyi nọkhua ne Jehova mu ye ima egbe!
it-2 521 ¶2
A Họn Ẹmwẹ
Ma ghaa hoo ne ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọ khẹke ne ima gha họn ẹmwẹ nẹẹn, emwi nẹi mwẹ a ma ru nọ. E Samuẹl keghi tama Ọba e Sọl wẹẹ: “De ne ọ yẹẹ e Nọyaẹnmwa sẹẹ vbọ yi? A họn ẹmwẹ [odẹ ọkpa na ya loo ẹmwẹ na nọ re sha·maʽʹ] ra ese ne a zọọ? A họn ẹmwẹ nẹẹn, ọre ọ maan sẹ ne a gha gbe ohuan ne ọ maan sẹ nẹẹn.” (1 Sam 15:22) Deghẹ ima i họn ẹmwẹ ne Jehova, ọ rhie ma wẹẹ ima ma mu ẹtin yan rẹn, kevbe wẹẹ ima ma ka ẹmwẹ ọnrẹn yọ. Ọ gha gia na kha wẹẹ, ke ọmwa nẹi họn ẹmwẹ ne Jehova, ọmwa nọ zẹ ọbo kevbe nọ ga ẹbọ, ọkpa ẹre ehia khin. (1 Sam 15:23; yae taa Rom 6:16.) Ọmwa gha kha wẹẹ irẹn gha ru emwi sokpan ọ ma ru vberriọ, ẹmwẹ nọ tae i mwẹ esa nọ ye, rhunmwuda ọ rhie ma wẹẹ ẹi rhie ọghọ ne ọmwa nọ tama rẹn nọ ru emwi nii. (Mat 21:28-32) Ọmwa gha họn ẹmwẹ ọghe Osanobua, ọ na vbe miẹn ọnrẹn yi, sokpan ọ ma yae ru emwi, te ọ mu egbe ẹre rẹrẹ, ẹi khian vbe miẹn afiangbe rhọkpa vbe obọ Osanobua. (Jems 1:22-25) Jesu gi ima rẹn wẹẹ, emwa nẹi wa lele uhi ọghe Osanobua vbe odẹ nọ khẹke, kevbe emwa ni ba lelẹe rhunmwuda ere ne iran khian miẹn vbọ, i khian sẹtin la Arriọba Osanobua.—Mat 7:15-23.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 493
Ẹnina
Deghẹ ima na tohan ọmwa ne Jehova ma hoo ne ima tohan rẹn, rhunmwuda wẹẹ ima hoo ne ima lele emwi ne emwa ta, ọ sẹtin zẹ ẹbe. Ọna ọre emwi nọ sunu daa Ọba e Sọl. E Jehova kegha hoo nọ guọghọ Ivbi Amalẹk rua, rhunmwuda wẹẹ, iran ẹre ọ ghaa re emwa okaro ni gheghe gha gu Ivbi Izrẹl khọn vbe iran ladian vbe otọ Igipt. E Jehova keghi tama e Sọl, nẹi ghẹ zẹdẹ tohan iran, sokpan e Sọl keghi rhie obọ gberra ẹmwẹ ne Jehova tae, rhunmwuda emwi ne Ivbi Izrẹl eso khare. Rhunmwuda ọni, e Jehova ma kue ne Sọl rri ọba yan otọ Izrẹl sẹ ota. (1 Sam 15:2-24) Deghẹ ọmwa na ya ekhọe hia yayi wẹẹ, odẹ ne Jehova ya ru emwi ẹre ọ maan sẹ, ọ na vbe mu e Jehova ye okaro vbe arrọọ ọghẹe, ẹi khian ru egbe emwi ne Sọl ru, ọ ghi vbe sẹtin gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova.
MARCH 21-27
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 16-17
“E Jehova ‘Ọre Ọ Khọnmiotọ Vbe Okuo’ ”
wp16.5 11 ¶2-3
E Jehova “Ọre Ọ Khọnmiotọ Vbe Okuo”
E Devid keghi tama e Sọl emwi ne irẹn ru daa oduma ọkpa kevbe akpakomiza ọkpa, ne Sọl ghẹ mieke na gha si osi. Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, te Devid ghaa fian yan egbe ra? Ẹn o. E Devid rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re ẹtin obọ irẹn ẹre irẹn ya gbele avbe aranmwẹ ni khọọ nii rua. Ọ khare wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa ne ọ fan mwẹ vbe obọ oduma kevbe akpakomiza, gha vbe fan mwẹ vbe obọ e Filistin na.” Ẹre Sọl na ghi kha wẹẹ: “Ọ maan khekherriọ, gha khian, Osanobua gha yaba ruẹ.”—1 Samuẹl 17:37.
U gha hoo ne u gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe vbe na ghee Devid ra? Ẹi re te Devid wa gheghe gha roro ẹre wẹẹ, obọ irẹn gha ke ukhunmwu ne eghian ọghe iran. Ọ keghi mu ẹtin yan Osanobua rhunmwuda ọ rẹn aro ọmwa ne Jehova khin, ọ vbe rẹn vbene Jehova he ya ru iyobọ nẹẹn hẹ. Ọ rẹnrẹn wẹẹ Osa nọ gbogba ga ivbi ẹre, ẹre Jehova khin kevbe wẹẹ, ọ mu eyan rẹn hia sẹ. Deghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe vbenian, ọ khẹke ne ima rẹn e Jehova sayọ. Deghẹ ima na gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, ma na vbe bẹghe ẹre wẹẹ ima wa miẹn ere vbọ, amuẹtinyan ọghe ima ghi gha wegbe sayọ.—Hibru 11:1.
wp16.5 11-12
E Jehova “Ọre Ọ Khọnmiotọ Vbe Okuo”
Do sẹ ẹdẹnẹrẹ, te ẹmwẹ ne Devid tae wa ya ima rẹn emwi nọ demu na gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Ba roro vbene ọ ghaa ye hẹ vbe Devid tama e Golaiat wẹẹ: “Te uwẹ bu imẹ dee nian, ke uwẹ kevbe umozo, asoro kevbe ogala, sokpan, mẹ bu ruẹ dee vbe eni e Nọyaẹnmwa ne Udazi, ne ọre Osanobua ivbiyokuo Izrẹl, ne uwẹ faraa.” E Devid rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re ẹtin ra emwi igbinna ẹre ọ miẹn ọmwa fan. Te Golaiat fi unu gie Jehova, rhunmwuda ọni, ẹi mwẹ e Jehova ma rri ọre oya. Zẹ vbene Devid tae, e Jehova “ọre ọ khọnmiotọ vbe okuo.”—1 Samuẹl 17:45-47.
Ẹi re wẹẹ te Devid ma bẹghe vbene Golaiat kpọlọ sẹ hẹ, ra emwi igbinna ọghẹe. Sokpan, ọ ma rhunmwuda ọni gha mu ohan. Ẹi re aro ne Sọl kevbe ivbiyokuo ẹre ya gha ghee Golaiat, ẹre Devid ya gha ghee ẹre. Ọ ma zẹdẹ ya egbe ẹre tae Golaiat, nọghayayerriọ, ọ keghi ya e Golaiat tae Jehova. E Golaiat tan sẹ vbe ibata ihinrin vbe ukhiọnmwẹ (2.9 m), rhunmwuda ọni, te ọ ghaa ghee ikpia nikẹre ginna otọ, sokpan ọ kpọlọ sẹ vberriọ vbe odaro Osa Ne Udazi nọ yi agbọn vbe ẹrinmwi ra? Hiehie, te ọ yevbe emwa nagbọn nikẹre vbe odaro e Jehova. Nọ rhie ma wẹẹ, te ọ yevbe ikian vbe odaro e Jehova, ikian ne Jehova khian lọkọ ginna otọ!
wp16.5 12 ¶4
E Jehova “Ọre Ọ Khọnmiotọ Vbe Okuo”
Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma ne eguọmwadia e Jehova i khọn okuo. (Matiu 26:52) Sokpan, ọ ye khẹke ne ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe vbe na ghee Devid. Ọ khẹke ne ima gha ga e Jehova, ma ghi vbe gha rhie ọghọ nọ khẹke nẹẹn, vbene Devid ru ẹre. Ugbẹnso, ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ọlọghọmwa ne ima ye sẹ ima, sokpan te ọ ye kherhe vbe eke ne Jehova ye. Deghẹ ima na gha ya ekhọe hia ga e Jehova, ma na vbe mu ẹtin yan rẹn vbe na ghee Devid, ọlọghọmwa ra isievẹn ọkpa i rrọọ nọ gha ya ohan mu ima, rhunmwuda, ai miẹn emwi ne Jehova i sẹtin ru!
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 871-872
E Sọl
Iyeke vbe ọna ghi sunu, kevbe vbe a ghi hannọ e Devid zẹ nọ gha re ọba nọ khian kha yan Izrẹl, orhiọn ọghe Jehova ma ghi gha loo e Sọl. Ke ẹghẹ nii kpa, “orhiọn dan ne Nọyaẹnmwa gie rre keghi do gha muẹn rueghe.” E Jehova ghi miẹn e Sọl orhiọn nọhuanrẹn nẹ, ọ na kie ẹkpotọ yọ, ne orhiọn dan gha loo ẹre. Rhunmwuda ọni, egbe ma ghi rọkhọ e Sọl, emwi dan ẹre ọ ghi gha mu roro vbe ẹghẹ hia. Ne Sọl ma na gha họn ẹmwẹ ne Jehova rhie ẹre ma wẹẹ, ekhọe dan ẹre ọ ghaa mwẹ, orhiọn Osanobua ma da ẹre obọ yi, nẹ ghẹ gha mwẹ ekhọe dan. Vbọrhirhighayehẹ, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, e Jehova kue yọ ne “orhiọn dan” gha mu e Sọl rueghe, ọ gha gia na kha wẹẹ, obọ e Jehova ẹre orhiọn dan nii ke rre, uhiẹn eguọmwadia e Sọl na kue kha wẹẹ, “orhiọn dan ne Nọyaẹnmwa gie rre” nọ. Ọguọmwadia e Sọl ọkpa keghi tama e Sọl wẹẹ, ne Devid do gha kpee akpata nẹẹn, nọ ya mu ẹre orhiọn sotọ ẹghẹ ke ẹghẹ ne “orhiọn dan” nii ya do kpokpo ẹre. E Sọl na gele kue yọ vberriọ.—1 Sam 16:14-23; 17:15.
MARCH 28–APRIL 3
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 18-19
“Ye Gha Mu Egbe Rriotọ Vbe U Gha Runagban Nẹ”
w04 4/1 15 ¶4
Gi Orhiọn Osanobua Gha Dia Ruẹ Vbe Emwi Gha Fi Werriẹ Vbe Arrọọ Ruẹ
4 Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, igbama na nọ re ọsuohuan gha do khian okpọmwa. Ọba keghi tie ẹre nọ do gha re ọguọmwadia irẹn, kevbe nọ vbe gha kpee akpata ne irẹn. Igbama na, ẹre ọ gbe Golaiat ne ọkaokuo rua. Arhuanran ẹre Golaiat ghaa khin, te ivbiyokuo ọghe Izrẹl ni guẹ vbene a ya khọn okuo hẹ, wa gha mu ohan rẹn. Vbe a mu e Devid ye ukpo ọghe ọkaokuo ivbiyokuo ọghe Izrẹl, ọ keghi khọnmiotọ yan Ivbi e Filistia. Te emwa hia wa hoẹmwẹ ọnrẹn, iran na kue so ihuan ne iran ya gha tian rẹn. Vbene ọ te sẹ ẹghẹ na, vbe ọguọmwadia e Sọl ọkpa ghi gie Devid, ọ na kha wẹẹ ọ “wa guara kpe akpata. Ọmwa ne ọ din wa nọ, ovbiyokuo ẹmwata, ọmwa ne ẹmwẹ maan ẹre unu, kevbe ne ọ mose” ẹre nọ.—1 Samuẹl 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7.
Alughaẹn Ne Egbe Nọ Rre Uyinmwẹ Emwa
6 Emwa eso keghi hio rhunmwuda iran mose, a họn usi iran rre, iran gua so ihuan, iran gua ku iku isasegbe ra rhunmwuda ukpo nọ yo ne iran na zẹ. Te ena hia wa gba vbe egbe Devid; ọrheyerriọ, ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne Devid ya tọn egbe mu. E Devid ghi gbe Golaiat rua nẹ, e Sọl ne Ọba keghi ya ovbi ẹre nokhuo nẹẹn. E Devid keghi kha wẹẹ: “Gha ọ re imẹ, vbe uniẹn mwẹ a khin, ne I gha na gha re orruan ọba?” (1 Sam 18:18) Vbọ ye Devid gha mu egbe rriotọ? Rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova ma rhie aro gberra irẹn, te ọ “vbẹrre” ra te ọ mu egbe rriotọ tọn irẹn mu. E Devid wa rẹn wẹẹ, irẹn ghẹ gha mwẹ ukpamuyọmọ rhọkpa, akpawẹ e Jehova ma “vbẹrre.” (Psm 113:5-8) Ọ rẹnrẹn wẹẹ, obọ e Jehova ẹre emwi hia ne irẹn ghaa mwẹ ke rre.—Yae taa 1 Kọrinti 4:7.
7 Eguọmwadia e Jehova vbe ẹdẹnẹrẹ keghi hia ne iran gha mu egbe rriotọ vbe na ghee Devid. Ukpo nọ ghi yo sẹ ẹre Jehova na zẹ vbe agbọn vbe ẹrinmwi, ọrheyerriọ, te ọ ye mu egbe rriotọ. Ọna sẹ nọ gha gua ima kpa, ne ima vbe gha mu egbe rriotọ. (Psm 18:35) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima lele adia na: “Wa gha mwẹ ekhọe agiẹngiẹn, itohan, imuegberriotọ, ọmẹhẹ, ufumwẹ kevbe izinegbe.” (Kọl 3:12) E Baibol yevbe kha wẹẹ ahoẹmwọmwa i “ya obọ rra ẹwẹe ra ne ọ gha tọn egbe mu.” (1 Kọr 13:4) Ma ghaa mu egbe rriotọ, ọna sẹtin ya emwa ọvbehe do deba odẹ ọghe ẹmwata, ze vbene uyinmwẹ esi ọghe etẹn ima nikhuo eso ya ya arowa iran deba ugamwẹ e Jehova.—1 Pit 3:1.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 695-696
Akhasẹ
Agharhemiẹn wẹẹ orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ẹre a ya gha hannọ iran zẹ, ọna ma rhie ma wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ẹre ọ loo iran ya ta ẹmwẹ nọ rhirhi ke iran unu ladian. Nọghayayerriọ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne Osanobua ya mwẹ uhunmwu nọ khian gie iran re, ọ ghi gi orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ‘hin yan iran,’ ne iran mieke na rẹn ẹmwẹ ne iran khian ta. (Ẹzik 11:4, 5; Mai 3:8) Orhiọn nọhuanrẹn ghi gha loo iran, ọ ghi gua iran kpa ya ta ẹmwẹ ne Jehova hoo ne iran ta. (1 Sam 10:10; Jer 20:9; Emọs 3:8) Iran ghaa ru emwi eso ne emwa kẹkan i ru. Deba ọni, vbene ugbaro ọghe iran ghaa ye kevbe odẹ ne iran ya gha yin vbe ya emwa rẹn wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ẹre ọ ghaa dia iran. A sẹtin miẹn wẹẹ ena rre usun emwi ne emwa eso ru, nọ ya emwa ọvbehe kha wẹẹ, iran yin vbe na ghee akhasẹ. (1 Sam 10:6-11; 19:20-24; Jer 29:24-32; yae taa Iwinna 2:4, 12-17; 6:15; 7:55.) Rhunmwuda ne iran na ya ekhọe hia kevbe udinmwẹ ru iwinna ọghe iran, iran sẹtin gha ru emwi eso ne emwa kẹkan i sẹtin ru, uhiẹn iran sẹtin vbe gha ru emwi eso nọ gha ya emwa gha roro ẹre wẹẹ, ẹrherhe iran ma gba. Aro vbenian ẹre ọkaokuo eso ya gha ghee akhasẹ ọkpa vbe ẹghẹ na ya hannọ e Jehu zẹ, zẹvbe ọba. Sokpan iran ghi bẹghe ẹre wẹẹ, akhasẹ ẹre nene okpia khin, uhukpa ẹre iran ya miẹn ẹmwẹ nọ ta yi, iran ma vbe yae rhẹghẹrẹ. (2 Ọba 9:1-13; yae taa Iwinna 26:24, 25.) Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne Ọba e Sọl ya gha khu e Devid khian, e Jehova keghi ru ẹre nọ gha yin vbe na ghee akhasẹ, ọ na ghi ban ukpọn rẹn rhie fua, “ọ keghi wa lovbiẹ vbe irhunmwirhun avan nii hia kẹ kevbe asọn nii hia,” ọ gha kẹ, ọna ẹre ọ kie ẹkpotọ ne Devid ya lẹẹ fua. (1 Sam 19:18–20:1) Sokpan e Baibol ma kha wẹẹ ẹghẹ hia, ẹre avbe akhasẹ wa ya gha ban ukpọn rhie fua. Vbe ihe eva ọvbehe ne Baibol na kha wẹẹ avbe akhasẹ ban ukpọn rhie fua, te iran ru ẹre vberriọ ne iran ya rhan otọ ẹmwẹ akhasẹ ne iran tae. (Aiz 20:2-4; Mai 1:8-11) E Baibol ma wa tama ima emwi nọ ya e Sọl ban ukpọn rhie fua. A ma rẹn deghẹ te Osanobua yae rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa kẹkan ẹre Sọl khin, vbe ọ gha ban ukpọn ọba nọ yọe rhie yotọ. A ma vbe rẹn deghẹ te Osanobua yae rhie ẹre ma wẹẹ, ẹi khian sẹtin gbodan ye ọdakha ọghe irẹn.
APRIL 4-10
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 20-22
“Vbene U Khian Ya Gha Re Ọse Nọ Maan”
Gha Gu Etẹn Mwẹ Asikẹgbe Ne Khuankhuankhuan A Te Miẹn Wẹẹ Ufomwẹ Agbọn Na Rre
18 Etẹn ne ima gba ga keghi werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan vbe ẹdẹnẹrẹ. Eso rre ẹvbo ne oguomiẹrẹ na sunu ra ẹvbo ne a na khọn okuo. Egbe emwi vbenian gha sunu, ẹkpotọ sẹtin kie ne ima ya ru iyobọ ne etẹn na. Etẹn eso sẹtin mu owa ne iran dia, etẹn eso ghi vbe ru iyobọ igho ne iran. Sokpan ma hia gha sẹtin na erhunmwu gie Jehova, ne ọ ru iyobọ ne iran. Ugbẹnso, ma i rẹn emwi ne ima khian ta, ra emwi ne ima khian ru ne ọtẹn ne iro han rẹn, ra ne orhiọn gbe ye ọre iwu. Sokpan, ma hia gha ye sẹtin ru iyobọ ne ọtẹn vberriọ. Odẹ vbo? Ma sẹtin gha nọ ẹmwẹ ọtẹn na vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha mwẹ ẹghẹ nẹẹn. Ọ ghaa guan, ma ghi gele rhie ehọ nẹẹn ta yi. Ma sẹtin vbe gi ẹre rẹn ako evbagbẹn nọhuanrẹn eso ni yẹẹ ima, ni rhie ifuẹko ne ọmwa. (Aiz 50:4) Ai miẹn emwi na ya gie ẹre, deghẹ avbe ọse ruẹ na miẹn ruẹ, vbe ẹghẹ ne iran ya gualọ iyobọ.—Tie Itan 17:17.
w08 2/15 8 ¶7
Gha Lele Adia Ọghe Jehova
7 Osanobua hoo ne ima gha re emwa na gba ẹko ẹre. (Itan 17:17) E Jonatan ne ovbi e Sọl nokpia keghi si e Devid kẹ egbe. Vbe Jonatan ghi họn wẹẹ e Devid gbe Golaiat rua, “ẹmwẹ e Devid keghi wa la e Jonatan ekhọe sẹrriọ wẹẹ, ọ keghi hoẹmwẹ ọnrẹn zẹvbe ne ọ hoẹmwẹ egbe ẹre.” (1 Sam 18:1, 3) E Jonatan na kue tama e Devid nọ lẹẹ fua vbe Sọl ghaa hoo nọ gbe ẹre rua. Vbe Devid ghi lẹẹ fua nẹ, irẹn vbe Jonatan na miẹn egbe, iran na gba ta ile. Agharhemiẹn wẹẹ e Sọl khian te gbe Jonatan rua rhunmwuda nọ na sinmwi oseghe ne Devid, te Jonatan ye ya miẹn e Devid, iran na kue sikẹ egbe sayọ. (1 Sam 20:24-41) Vbe ẹghẹ okiekie ne Jonatan vbe Devid ya miẹn egbe, e Jonatan keghi “rhie igiọdu nẹẹn wẹẹ, ẹi mwẹ Osanobua ma degue ẹre.”—1 Sam 23:16-18.
w09 10/15 19 ¶11
Emwi Nọ Gha Ya Ọse Ọghe Orhunmwu Eva Tọ Vbe Agbọn Ne Ahoẹmwọmwa I Ye
11 Gha mwẹ ẹkoata. E Solomọn keghi kha wẹẹ, “avbe ọse ghi gha rhie ahoẹmwọmwa ma vbe ẹghẹ hia, ẹdẹ oseghe ọ re a ye etẹn khẹ.” (Itan 17:17) Ọ gha kẹ, emwi ne Solomọn ghaa mwẹ vbe ekhọe vbe ọ gbẹn ẹmwẹ na, ọre vbene erhae ighẹ e Devid kevbe Jonatan ya gha re ọse ne kankankan. (1 Sam 18:1) Te Ọba e Sọl ghaa hoo ne ovbi ẹre ighẹ e Jonatan rri ọba lele irẹn. Sokpan, e Jonatan ghi bẹghe ẹre wẹẹ e Devid ẹre Jehova zẹ nọ gha re ọba, ọ na ya ekhọe hia miẹn ọnrẹn yi. E Jonatan ma gha yevbe erhae nọ ghaa gbọvo e Devid. Ọ ma mu ohu vbe ẹghẹ ne emwa ya gha tian e Devid, ọ na vbe sinmwi oseghe ne Devid vbe ẹghẹ ne erhae ya gha mu ẹre eni rhia. (1 Sam 20:24-34) Ọmwa vbe Jonatan ẹre uwẹ khin ra? Afiangbe eso gha sẹ obọ avbe ọse ruẹ, u ghọghọ ne iran ra? Iran ghaa rre uwu ibavbaro, u vbe ru iyobọ ne iran ra? Emwa ghaa ta ọse ima ọtakhọ, ma rherhe yaeyi ra? Ra ma sinmwi oseghe ne iran vbene Jonatan ru ẹre?
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w05 3/15 24 ¶4
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Samuẹl Nokaro
21:12, 13. E Jehova hoo ne ima gha ya ẹwaẹn ru emwi vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa. E Jehova keghi ya Ẹmwẹ ọnrẹn ru ima ẹse ne ima mieke na gha mwẹ ẹwaẹn, ma ghi vbe gha rẹn emwi nọ khẹke ya ru. (Itan 1:4) Erriọ ẹre avbe ediọn ni rre uwu iko vbe ya ru iyobọ ne ima.
APRIL 18-24
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 23-24
“Fẹko Zin Egbe Khẹ E Jehova”
w04 4/1 16 ¶8
Gi Orhiọn Osanobua Gha Dia Ruẹ Vbe Emwi Gha Fi Werriẹ Vbe Arrọọ Ruẹ
8 E Devid ma ru e Sọl emwi rhọkpa. Rhunmwuda ne Devid na mu ẹtin yan e Jehova, kevbe nọ na gha mwẹ ẹbo izinegbe, ọ keghi sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova. Vbe Sọl ghi kpa hin uvun okuta rre nẹ, e Devid keghi go tie ẹre, ọ na tama rẹn wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa ọre ọ ghi bu ohiẹn ne ọ diyi vbe imẹ vbe ruẹ. Te ọ gha rria ruẹ ikhi ye emwi ne u ru mwẹ re na, rhunmwuda, mẹ i ra ya obọ mwẹ kaan ruẹn hiehiere.” (1 Samuẹl 24:12) Agharhemiẹn wẹẹ e Devid rẹnrẹn wẹẹ e Sọl ẹre ọ rri abe, e Devid ma rria ikhi ne egbe ẹre. Ọ ma gu ẹre guan vbene ọ rhirhi miẹn, ra nọ gha ta ẹre ọtakhọ. Ẹi re avbiẹ inugba ẹre ẹkpotọ kie ne Devid nọ ya rria ikhi ne egbe ẹre, sokpan ọ ma ru vberriọ. Ọ na sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova.—1 Samuẹl 25:32-34; 26:10, 11.
w04 6/1 22-23
Ọlọghọmwa Ne U Werriẹ Aro Daa Ẹre Ọ Ta Vbene Arrọọ Ruẹ Khian Gha Ye Hẹ Ra?
Emwi nogieha ne ima miẹn ruẹ ọre wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima ru emwi ne Baibol gbodan yi, rhunmwuda wẹẹ ima hoo ne ima fi emwi werriẹ vbe arrọọ ọghe ima, nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima fẹko zin egbe khẹ e Jehova. E Jems khare wẹẹ: “Wa ghi gia miẹn wẹẹ, te uwa wa mwẹ izinegbe nii sẹ ota, vbe ne ai na de yọ, ne uwa miẹn ehe na gha re ne ọ fo na, vbe ne ai na miẹn ehe ne ọ kẹ yi.” (Jems 1:4) Deghẹ ima ma rhie owẹ gberra uhi ọghe Jehova, rhunmwuda wẹẹ ima hoo ne ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa rherhe sẹ ufomwẹ, ọ rhie ma wẹẹ, ma mu egbe ne ima ya zin egbe “sẹ ota.” Ẹghẹ nii, ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa nii, ghi do ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Ọ vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ma gele mwẹ amuẹtinyan. Te Josẹf vbe Devid wa zin egbe sẹ ota, vbe iran werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Iran ma gha hoo ne iran sọfurre ye ọlọghọmwa ne iran ye vbe odẹ nọ gha sọnnọ e Jehova. Nọghayayerriọ, iran keghi hia ne iran gha ru vbene ẹtin iran sẹ vbe uwu ẹghẹ ne iran ya gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa, iran na vbe zin egbe khẹ e Jehova. Afiangbe ne iran lae miẹn i gia gie! E Jehova loo iran eva ya miẹn emwa rẹn fan, ọ vbe gha loo iran ya su emwa rẹn.—Gẹnẹsis 41:39-41; 45:5; 2 Samuẹl 5:4, 5.
Ma sẹtin vbe werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso nọ gha ya ima gha hoo ne ima ru emwi eso nẹi khian ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Vbe igiemwi, a sẹtin miẹn wẹẹ egbe wa wọọ ruẹ rhunmwuda, u gualọ okhuo esi ne u gha rhie, ra ọdọ esi ne u gha rọnmwẹ, sokpan u ma miẹn. Deghẹ erriọ nọ, ọ khẹke ne u ye hia ne u lele adia ne Jehova rhie ne ima nọ na wẹẹ, ne okhuo ne ima khian rhie ra ọdọ ne ima khian rọnmwẹ gha re ọmwa nọ ga irẹn. (1 Kọrinti 7:39) U mwẹ ọlọghọmwa ne u werriẹ aro daa vbe orọnmwẹ ruẹ ra? Deghẹ erriọ nọ, ne u gha te ya gha hoo ne uwa sẹ egbe rae ra ne uwa sọ ebe orọnmwẹ vbene emwa ni rre uwu agbọn ru ẹre, ọ khẹke ne uwa hia ne uwa sọfurre ye ọlọghọmwa ke ọlọghọmwa nọ rre otọ. (Malakai 2:16; Ẹfisọs 5:21-33) Ọ lọghọ u ke sẹtin miẹn igho ne u khian ya gha kpemehe ne ẹgbẹe ruẹ ra? Deghẹ erriọ nọ, zin egbe khẹ e Jehova. Ọna rhie ma wẹẹ, u i khian ru emwi dan, u i khian vbe ru emwi nọ sọnnọ e Jehova, rhunmwuda wẹẹ u gualọ igho. (Psalm 37:25; Hibru 13:18) Vbene emwi rhirhi gha ye hẹ vbe arrọọ ọghe ima, ọ gele khẹke ne ima gha hia, ne ima gha ru vbene ẹtin ima sẹ, ne Jehova mieke na fiangbe ima. Zẹ vbene ima ya ru vberriọ, ọ khẹke ne ima zin egbe khẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya sọfurre ye ọlọghọmwa hia ne ima werriẹ aro daa vbe odẹ nọ khẹke zẹẹ.—Maika 7:7.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
Ghẹ Kie Ẹkpotọ Ye Emwi Rhọkpa Nọ Gha Ya Ive Nii La Ruẹ Ban
11 Adeghẹ ima mwẹ ahoẹmwọmwa kevbe itohan nọ sẹ otọ ẹko daa emwa ọvbehe, ma i khian gha gbọvo iran. Ẹmwẹ Osanobua keghi kha wẹẹ: “Te ahoẹmwọmwa zinegbe emwi, ọ vbe mwẹ itohan, oya ọmwa i dae.” (1 Kọr 13:4) Ne igbọvo ghẹ mieke na gbọzinia vbe ekhọe ima, te ima gha hia ne ima gha ghee emwi zẹ vbene Jehova ghee ẹre, ma vbe gha ghee etẹn ima hia vbe uhunmwu otagbọn hia zẹvbe etẹn vbuwe ẹgbẹe. Ekhọe vbenian gha ru iyobọ ne ima ya lele adia na: “Adeghẹ a vbe tian ọkpa vbọ, ni dekẹe hia ghi gu ẹre ghọghọ.” (1 Kọr 12:16-18, 26) Ọna rhiema wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha ghọghọ vbe etẹn ima ghaa mwẹ alaghodaro, ẹi re ne ima gha gbọvo iran. E Jonatan ne ọvbi Ọba e Sọl keghi rhie igiemwi esi yotọ. Ọ ma gbọvo e Devid hiehie vbe Jehova zẹẹ ọre ye ukpo Ọba. Ọ keghi ye Devid ike. (1 Sam 23:16-18) Ma mwẹ ekhọe ahoẹmwọmwa kevbe itohan zẹvbe na ghee Jonatan ra?
APRIL 25–MAY 1
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 25-26
“U Ka Roro Emwi Nẹ U Ke Ru Ẹre Ra?”
ia 78 ¶10-12
Ọ Keghi Ya Ẹwaẹn Zẹ Emwi Ru
10 De obọ ne Devid vbe ivbiyokuo ẹre ni wegbe obọ ya gha mu avbe ọsuohuan nii? Iran gha te sẹtin gha viọ vbe avbe ohuan ọghe iran vbene iran rhirhi miẹn, sokpan iran ma ru vberriọ. Nọ gha te ya gha ye vberriọ, iran kegha gbogba ga avbe ohuan ọghe Nabal kevbe eguọmwadia ọghẹe. (Tie 1 Samuẹl 25:15, 16.) Iwinna ọsuohuan ma zẹdẹ gha khuẹrhẹ vbe ẹghẹ nii, ke ohuan ke nọ su ẹre sẹtin miẹn ikuanegbe. Te avbe aranmwẹ ni khọọ wa gha bun, kevbe wẹẹ, eke ne otọ Izrẹl kevbe ẹvbo ọvbehe na miẹn uwu vbe odẹ ahọ ma zẹdẹ gha rree, rhunmwuda ọni, avbe emwa dan kevbe avbe oyi wa gha la otọ Izrẹl.
11 Ne Devid do gbaroghe ikpia ni lelẹe khian vbe uwu ato i khian zẹdẹ gha khuẹrhẹ hiehie. Rhunmwuda ọni, vbe ẹdẹ ọkpa, e Devid keghi gie ikpia igbe ne iran ya nọ e Nabal nọ ru iyobọ ne iran. Ẹghẹ nọ khẹke, ẹre Devid wa ya nọ iyobọ zẹẹ rhunmwuda, ẹghẹ na ya zẹ eto ohuan nọ. Te emwa wa gha ru ẹse ne emwa vbe uwu ẹghẹ na, erriọ ẹre iran vbe ya le evbare ọbọbọtizọ. E Devid wa vbe gua mu ẹmwẹ ye owa, ẹmwẹ nọ tae wa vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ọ rhie ọghọ nọ khẹke ne Nabal. Ọ na kue kha wẹẹ, ovbi e Nabal ẹre irẹn khin, nọ ya rhie ma wẹẹ e Nabal wa kakabọ diẹn irẹn. Vbe Nabal a ghi ru?—1 Sam 25:5-8.
12 Ohu keghi muẹn! Vbe igbama okpia na ka guan kaẹn sin ghi tama Abigẹl emwi nọ sunu, ọ keghi kha wẹẹ, te Nabal wa gha “rhovbiẹ” ikpia ne Devid gie rre. Ọmwa ne emwi da, ẹre Nabal wa gha khin. Ọ na wẹẹ irẹn ma hoo ne irẹn viọ ebrẹd, amẹ kevbe emiowo ọghe irẹn ne iran. Ọ na wẹẹ ọmwa oya ẹre Devid khin, ọ na kue tie ẹre ọviẹn nọ lẹ fua vbe obọ enarẹn. Ọ khọ wẹẹ, aro ne Sọl ya gha ghee Devid ẹre Nabal vbe ya gha ghee ẹre. Sokpan, ẹi re aro vberriọ ẹre Jehova ya gha ghee Devid. Te Jehova wa hoẹmwẹ ọnrẹn. E Jehova ma gha ghee ẹre zẹvbe ọviẹn nọ lẹẹ fua vbe obọ arowa ẹre, nọghayayerriọ, ọ kegha ghee ẹre zẹvbe ọmwa nọ khian rri ọba vbe otọ Izrẹl.—1 Sam 25:10, 11, 14.
ia 80 ¶18
Ọ Keghi Ya Ẹwaẹn Zẹ Emwi Ru
18 Ọ na tama e Devid wẹẹ, irẹn ne Abigẹl ẹre ọ rri abe, nọ yabọ irẹn. Ọ na kue kha wẹẹ, emwi na ya eni ọdafẹn irẹn kha, ọre akpa, kevbe wẹẹ, akpa ẹre gele wa nọ. Ọ gha kẹ, te ọ ya ọna rhie ẹre ma wẹẹ, esa i rrọọ ne Devid ya rri ọre oya, rhunmwuda ai gu ọmwa nọ zurọ, zurọ. Ọ na gi e Devid rẹn wẹẹ, irẹn ya ekhọe hia yayi wẹẹ ọmwa ne Jehova tobọre zẹ ẹre Devid khin, kevbe wẹẹ, ‘okuo ọghe Jehova’ ẹre Devid khọn. Emwi nọ tae rhie ẹre ma wẹẹ, ọ rẹnrẹn wẹẹ e Devid ẹre Jehova zẹ nọ gha re ọba vbe otọ Izrẹl. Ọ keghi kha wẹẹ: ‘E Nọyaẹnmwa gha ya ruẹ rri ọba vbe Izrẹl.’ Ọ keghi rinmwian e Devid, nẹ ghẹ ru emwi ke emwi nọ gha yae rri abe esagiẹn ra nọ gha yae “gha gbe I ma rẹn” vbe okiekie. (Tie 1 Samuẹl 25:24-31.) Ẹmwẹ nọ mu ọmwa orhiọn sotọ, ẹre ọna wa khin!
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
ia 80 ¶16
Ọ Keghi Ya Ẹwaẹn Zẹ Emwi Ru
16 Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, Abigẹl ma rhie ọghọ nọ khẹke ne ọdafẹn ọnrẹn zẹvbe uhunmwuta ẹgbẹe ra? Hiehie. Te Nabal ya obọ atosi mu ọmwa ne Jehova tobọre hannọ zẹ, te emwa nibun vbe igiowa ẹre ni ma rẹn ọkpa rẹn eva gha te ya uhunmwu khiẹ emwi nọ ru na. Akpawẹ Abigẹl ma zẹ emwi ru, ẹi re te irẹn gha te vbe rri abe? Emwi nọ ghi ru rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gbe uhunmwu kotọ na, nọ gha te ya gbe uhunmwu kotọ ne ọdafẹn ọnrẹn.