Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
MAY 2-8
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 27-29
“Emwamwa Ne Devid Ru Nọ Mieke Na Khọnmiotọ Vbe Okuo”
it-1 41
Akis
Vbe Devid lẹẹ khian ne obọ e Sọl ghẹ vba ẹre, igbava ẹre ọ lẹẹ gha rrie ẹvbo ne Ọba Akis kha yan. Vbe ẹghẹ okaro nọ ya lẹẹ gha rrie evba, eguọmwadia Ọba Akis keghi rẹn wẹẹ, eghian ẹre Devid khin. Sokpan, e Devid na ghi suẹn gha ru vbe na ghee ọmwa nọ mwẹmwẹ. Ọba Akis na ghi sẹrae. (1 Sam 21:10-15; Psm 34:Sup, NW; 56:Sup, NW ) E Devid ghi vbe khian vbe ẹghẹ nogieva, ivbiyokuo 600 kevbe ẹgbẹe iran na lelẹe. Akis na wẹẹ ne iran ya dia e Ziklag ya. Ukpo ọkpa vbe uki enẹ ẹre Devid vbe emwa rẹn gbe vba. Vbe uwu ẹghẹ na, Akis na gha roro ẹre wẹẹ, ẹvbo ughughan ni rre Juda, ẹre Devid vbe ivbiyokuo ẹre ghaa gu khọn. Sokpan, ọghe ne ẹmwata, Gẹsiọ, Gizi, kevbe Amalẹk ẹre Devid ghaa gu khọn. (1 Sam 27:1-12) Akis gba ẹko e Devid sẹrriọ wẹẹ, ọ na ya e Devid ru ọmwa ne irẹn ya khẹ egbe, vbe ẹghẹ ne ivbi e Filistia, khian na ya gu Ọba e Sọl khọn. “Enigie” ọghe ivbi e Filistia ma zẹdẹ kue ne Devid lele iran. Rhunmwuda ọni, iran na wẹẹ ne Devid vbe ivbiyokuo ọghẹe werriegbe gha rrie Ziklag. (1 Sam 28:2; 29:1-11) Vbe Devid ghi rri ọba nẹ, ọ na ya gu ivbi e Gat khọn, sokpan a ma gbe Ọba Akis rua. Akis ye gha rre agbọn vbe Solomọn kha yan Izrẹl.—1 Ọba 2:39-41; ya ghee GATH.
Igbama Ikpia—Vbọ Khian Ya Emwa Ọvbehe Mu Ẹtin Yan Uwa?
8 Gia guan kaẹn isievẹn ọvbehe ne Devid werriẹ aro daa. Vbe a ghi zẹ e Devid nẹ, nọ gha re ọba ọghe Juda, ọ ma wa suẹn gha kha vbobọvbobọ, ọ rhie ukpo nibun ọ ke la ẹkete. (1 Sam 16:13; 2 Sam 2:3, 4) Vbọ ru iyobọ nẹẹn ya zin egbe? Ọ keghi rhie aro tua emwi ne irẹn rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha sẹtin ru, nọ gha te ya gi orhiọn gbe yọ re iwu. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Devid na gha rhie uhunmwu lẹre khian vbe otọ ọghe Ivbi e Filistin, ọ na gha loo ẹkpotọ nii ya gu avbe eghian ọghe Ivbi Izrẹl khọn. Emwi ne Devid ru na, keghi gbogba gae otọ ọghe Juda.—1 Sam 27:1-12.
it-2 245 ¶6
Ohoghe
E Baibol wa gbodan ye ohoghe na ta, sokpan, ọna ma rhie ma wẹẹ, te ima khian gha vẹ oro ma emwa ni ma khẹke nọ họn vbekpa re. Jesu khare wẹẹ: ‘Ghẹ rhie emwi nọhuanrẹn ne ekita, te ọ ra gha gbọọ ruẹ kẹkan. Ghẹ rhie emwi uzọmọ ye odaro esiebo, te ọ ra ya owẹ rrilo ẹre ginna otọ.’ (Mat 7:6) Ọna ẹre ọ si ẹre ne a na miẹn wẹẹ, a gha nọ Jesu ọta ugbẹnso, ẹi wa gbe ẹre ẹho rua, ọ ghi tae sẹ odẹ, katekate vbe ọ gha rẹn wẹẹ, irẹn gha ta ẹmwẹ vberriọ, ọ sẹtin zẹ ẹbe. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Jọn 7:3-10) Vbe na ghee Jesu, ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ ne Ebraham, Aizik, Rehab kevbe Ẹlaisia ma ya gbe ẹmwẹ ẹho rua ma emwa nẹi ga e Jehova. Iran ma vbe hoo ne iran mu arrọọ ọghe emwa ọvbehe ye ikpadede.—Gẹn 12:10-19; uhunmwu ẹnrẹn 20; 26:1-10; Jọs 2:1-6; Jems 2:25; 2 Ọba 6:11-23.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w10 1/1 20 ¶5-6
Emwa Ni Wulo Nẹ Gha Sẹtin Ru Iyobọ Ne Emwa Ni Rre Agbọn Ra?
Muẹn roro, emwi ne Baibol khare. Ọ gi ima rẹn wẹẹ, a gha wu, a “ghi dọlegbe khian ekẹn” kevbe wẹẹ, ‘emwamwa ekhọe hia ghi sẹ ufomwẹ.’ (Psalm 146:4) E Sọl kevbe Samuẹl rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua ma zẹdẹ kue yọ ne eguọmwadia ẹre gha yo ọghe ọbo edunna. Uhiẹn, ọ mwẹ ẹghẹ ne Sọl ya hia vbe odẹ ke odẹ, nọ ya wabọ uyinmwẹ orhiọn dan na gu mu obọ hin otọ Izrẹl rre.—Levitikọs 19:31.
Gia mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹmwẹ na. Deghẹ e Samuẹl ye gha rre agbọn zẹvbe ọmwa orhiọn, vbe ọ ghi wu nẹ, uwẹ yayi wẹẹ, ọ gha te rhie owẹ gberra ilele ọghe Osanobua ra, nọ ku obọ gbe ba ọmwa nọ miẹn aro ya rhie egbe ma e Sọl ra? Vbe uwu ẹghẹ na, e Jehova ma ghi gha gu e Sọl guan. Uwẹ yayi wẹẹ, ọmwa nọ miẹn aro gha sẹtin kpikpi Osanobua, nọ loo e Samuẹl nọ wu nẹ, ya gu e Sọl guan ra? Hiehie. Vbene ẹmwata, e “Samuẹl” na, nọ rhie egbe ma e Sọl, i re akhasẹ nọ ya ẹkoata ga Osanobua. Orhiọn dan ẹre ọ mu akpa e Samuẹl yọ.
MAY 9-15
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 1 SAMUẸL 30-31
“Gi E Jehova Rhie Ẹrhiọn Yọ Ruẹ Iwu”
w06 8/1 28 ¶12
Gha Mu Ohan E Jehova Ne U Mieke Na Gha Ghọghọ!
12 E Devid kegha re ọmwa nọ wa gha mu ohan e Jehova. Ọna ẹre ọ yae gha lẹẹ ne emwi dan, ẹre ọ vbe ru iyobọ nẹẹn, ya gha zẹ owẹ nọ khẹke vbe ọ rre uwu ibavbaro. Vbe Devid vbe ivbiyokuo ẹre lẹẹ khian ne obọ e Sọl ghẹ vba iran, ukpo ọkpa vbe uki enẹ, ẹre iran gbe vbe ẹvbo na tie ẹre Ziklag vbe otọ e Filistia. (1 Samuẹl 27:5-7) Ọ mwẹ ẹdẹ ọkpa ne Devid vbe ivbiyokuo ẹre ma gha rre owa. Ivbi Amalẹk keghi giẹn ẹvbo ne iran ghaa ye, iran na viọ ọvbokhan iran, ivbi iran kevbe emwi irri ọghe iran kpa. Vbe Devid vbe ivbiyokuo ẹre ghi sẹ owa, iran keghi bẹghe emwi nọ sunu, iran na suẹn gha viẹ eve orriara. Ọ keghi wa da iran sẹrriọ wẹẹ, kherhe ẹre ọ ghi kẹ, ne iran suẹn gha filo ugbe gbe Devid. Ena hia na wa ya egbe wọọ e Devid, sokpan ẹtin ma fuẹ. (Itan 24:10) Rhunmwuda ne Devid na mu ohan Osanobua, ọ keghi na erhunmwu gie ẹre, nọ mieke na rhie igiọdu nẹẹn.’ Osanobua gele họn erhunmwu ẹnrẹn. E Devid vbe ivbiyokuo ẹre na werriegbe viọ emwi hia ne Ivbi Amalẹk te viọ, iran na vbe khọn iran mu otọ.—1 Samuẹl 30:1-20.
w12 4/15 30 ¶14
E Jehova Ẹre Ọ Miẹn Ima Fan
14 E Devid wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nibun vbe ẹdagbọn rẹn. (1 Sam 30:3-6) Ẹmwẹ nọ tae ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova rẹn vbene emwi ghaa ye ẹre hẹ. (Tie Psalm 34:18; 56:8.) Osanobua vbe rẹn vbene emwi ye ima hẹ. Ọ ru iyobọ ne ima vbe ‘agbọn ghaa zẹ ima ẹtin’ ra ‘vbe ẹtin gha fo ima.’ Iyobọ vbenian keghi fu ima ẹko rre, vbene ọ vbe gha ye ne Devid, vbe ọ khare wẹẹ: “I gha sẹ ọyẹnmwẹ, I ghi vbe gha ghọghọ rhunmwuda ahoẹmwọmwa ruẹn nẹi beghe. U miẹn oya ne I re, u rẹn ọlọghọmwa mwẹ.” (Psm 31:7) Ẹi re te Jehova wa bẹghe ọlọghọmwa ne ima ye kẹkan, ọ keghi fu ima ẹko rre, ọ ghi vbe rhie igiọdu ne ima. Iko ne ima yo, ọre odẹ ọkpa ne Jehova ya fu ima ẹko rre.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w05 3/15 24 ¶8
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Samuẹl Nokaro
30:23, 24. Azẹ ne Devid ru na, keghi hẹnhẹn egbe yan ilele nọ rre ebe Nọmbas 31:27. Ọna rhie ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee emwi ke emwi ne dọmwadẹ ọghẹe ru vbe uwu iko. ‘Emwi ke emwi ne ima rhirhi gha ru, ma ghi ya ẹtin ima hia gha ru ẹre, vbene a miẹn wẹẹ e Nọyaẹnmwa ọre ima winna na, ighẹ ẹi re ọmwa kẹkan.’—Kọlose 3:23.
MAY 16-22
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 1-3
“Vbe Ima Miẹn Ruẹ Vbe Ihuan Akhiẹ Ne Devid Gbẹn Ne Sọl Vbe Jonatan?”
w00 6/15 13 ¶9
Gha Rhie Ọghọ Ne Emwa Ni Rre Ukpo Ọdakha
9 Te iro ghi han e Devid, vbe ẹghẹ nọ na gha rre uwu ibavbaro ra? E Devid keghi tu tie Jehova, ọ na kha wẹẹ, “Emwa dan hoo ne iran gbe mwẹ ruan.” (Psalm 54:3) Ọ keghi tama e Jehova vbene emwi gele ye irẹn hẹ, ọ na kha wẹẹ: “Osanobua mwẹ, miẹn mwẹ fan vbe obọ avbe eghian mwẹ . . . Avbe emwa dan gha si uma ga mwẹ, ẹi re rhunmwuda orukhọ, ra abakuru ne I ru. Ra rhunmwuda a ma ru ẹse mwẹ Nọyaẹnmwa, ne dọmwadẹ ọghẹe na khirhi rrie ihe ẹre. Kpaegbe Nọyaẹnmwa ne Oghodua ne u yọ mwẹ obọ.” (Psalm 59:1-4) Emwi vbenian he sunu daa ruẹ ẹdẹ ra? Ọmwa nọ rre ukpo ọdakha ghi wa gha zẹ ruẹ kpokpo, vbene u ma na ru ẹre emwi rhọkpa. Vbe uwu ena hia, te Devid wa ye gha rhie ọghọ ne Sọl. Ne Devid gha te ya gha ghọghọ vbe Sọl wu, ọ na so ihuan akhiẹ na: “E Sọl kevbe Jonatan, ọsughe kevbe eghẹnghẹn ọre iran te khin . . . okhian kẹ iran sẹ oghohọn, iran wegbe sẹ oduma. Ikhuo ni rre Izrẹl, wa khiẹ e Sọl.” (2 Samuẹl 1:23, 24) Te Devid wa ye gha gbe uhunmwu kotọ ne Sọl, ne Jehova mu ye ukpo ọdakha, agharhemiẹn wẹẹ, te Sọl ghaa zẹ ọre kpokpo. Igiemwi esi ẹre Devid rhie yotọ.
w12 4/15 10 ¶8
Te Emwa Khian Gha Ya Emwa Ọvbehe Dẹ Vbe Ẹdẹ Okiekie!
8 E Baibol guan kaẹn emwa nibun ni mwẹ ẹkoata. Gia guan kaẹn eva vbọ, ne ima vbe ziro yan emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe okha ọghe iran. Nokaro, ọre Jonatan, nọ re ovbi e Sọl ne ọdiọn. Irẹn ẹre ọ te khẹke nọ kha yan Izrẹl vbe erhae gha wu nẹ, sokpan e Jehova keghi zẹ e Devid. Ọrheyerriọ, ekhọe hia ẹre ọ ya ku obọ gbe ba e Devid, erriọ ẹre ọ vbe ya ku obọ gbe ba emwamwa ọghe Osanobua. Ọ ma gha gbọvo e Devid ra nọ gha ghee ẹre zẹvbe ọmwa nọ gu irẹn suan. Sokpan, “ẹmwẹ e Devid keghi wa la e Jonatan ekhọe sẹrriọ wẹẹ,” ọ na gu ẹre ta ile wẹẹ, irẹn i khian fi iyeke gbe ẹre. Uhiẹn, ọ na viọ ẹwu okuo, umozo, uhanbọ, kevbe ugbẹkun ẹnrẹn, ne Devid, nọ ya mu uyi ye ọre egbe. (1 Sam 18:1-4) E Jonatan keghi ru iyobọ nọ khẹke ne Devid, uhiẹn ọ na mu arrọọ ọghẹe ye ikpadede rhunmwuda e Devid, vbe odaro e Sọl. E Jonatan keghi kha wẹẹ: “U gha rriọba vbe Izrẹl, mẹ ghi gha re nọ zẹ diake uwẹ.” (1 Sam 20:30-34; 23:16, 17) Ẹi khabe ne Devid na so ihuan akhiẹ, vbe ẹghẹ ne Jonatan ya wu, nọ gele rhie ma wẹẹ, ọ hoẹmwẹ e Jonatan.—2 Sam 1:17, 26.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 369 ¶2
Ọtẹn
A vbe loo ẹmwẹ na, “ọtẹn” vbe a ghaa guan kaẹn emwa ni mwẹ ekhọe ọkpa ra emwa ni si irri ọkpa. Vbe igiemwi, Hiram ne Ọba ọghe Taia keghi tie Ọba Solomọn ọtẹnmwẹ. Vbọzẹ? Ẹi re wa re ne iran eva na gba gha rre ukpo ọba, sokpan, ọ gha kẹ, emwi nọ si ẹre, ọre ne iran na gha re ọse kevbe ne Ọba e Hiram na gha viọ igẹdu gie Solomọn nọ ya bọ Ọgua Osa. (1 Ọba 9:13; 5:1-12) E Devid khare wẹẹ: “U miẹn vbene ọ maan hẹ, u miẹn vbe ọ vbe rhiẹnrhiẹn hẹ, ne emwa Osanobua gha gu egbe yin vbe ọfunmwegbe.” Emwi ne ọna rhie ma ọre wẹẹ, ẹi re emwa ni tẹẹnrẹn vbe uwu ẹgbẹe ọkpa, ẹre ọ mwẹ ọfunmwegbe kevbe akugbe. (Psm 133:1) Ọghe ne ẹmwata, ọ mwẹ emwa eso ni ma tẹẹn ni gele hoẹmwẹ egbe. Ahoẹmwọmwa vbenian ẹre ọ si ẹre ne Devid na gha tie Jonatan ọtẹn mwẹ. (2 Sam 1:26) A sẹtin tie emwa ni gu obọ egbe ra ni mwẹ ekhọe ọkpa etẹn, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwi dan ẹre iran koko ru.—Itan 18:9.
MAY 23-29
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 4-6
“Gha Mu Ohan E Jehova Ne U Ghẹ Mieke Na Ru Emwi Nọ Sọnnọ Ọnrẹn”
w05 5/15 17 ¶8
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Samuẹl Nogieva
6:1-7. Emwi esi ẹre Devid ghaa hoo nọ ru vbe ọ ya okotọ mu Ẹkpẹti Ile, sokpan emwamwa nii ma mwẹ uhunmwu rhunmwuda, te ọ rra uhi Osanobua. (Ẹksodọs 25:13, 14; Nọmbas 4:15, 19; 7:7-9) Ne Uzza na da Ẹkpẹti Ile yi nẹ ghẹ de, vbe ya ima rẹn wẹẹ, emwi esi ne ima mwẹ vbe orhiọn i sẹtin fi emwamwa ọghe Osanobua werriẹ.
w05 2/1 27 ¶20
Emwi Nọ Gbae Ẹre Jehova Ru
20 Uzza wa rẹn Uhi nọ dia Ẹkpẹti Ile. Te Ẹkpẹti Ile ghaa ye Ivbi Izrẹl re rre wẹẹ, Osanobua gu iran rrọọ. Uhi Osanobua khare wẹẹ, ọmwa nọ ma khẹke nọ ya obọ kaẹn Ẹkpẹti Ile gha ru vberriọ, uhunmwu ẹnrẹn ẹre ọ ya tae. (Nọmbas 4:18-20; 7:89) Ọni rhie ma wẹẹ, na ke ihe ọkpa mu Ẹkpẹti Ile gha rrie ihe ọvbehe i re emwi na ya rhẹghẹrẹ. Ovbi e Livai ẹre Uzza ghaa khin, sokpan, ọ ma gha re ohẹn. Ọna rhie ma wẹẹ, ọ wa rẹn Uhi Osanobua. Yevbesọni, ukpo nibun nọ gberra ẹre a mu Ẹkpẹti Ile gha die owa erha Uzza, nọ gha gbaroghe ẹre. (1 Samuẹl 6:20–7:1) Ọ sẹ ukpo 70 nọ gbe vbe owa iran, e Devid ke ru emwamwa na muẹn gha rrie Jerusalẹm. Ena rhie ma wẹẹ, Uzza rẹn Uhi nọ lele Ẹkpẹti Ile khian ke egbe ọvbokhan gha dee.
w05 2/1 27 ¶21
Emwi Nọ Gbae Ẹre Jehova Ru
21 Zẹvbe ne a ka ya unu kaan rẹn sin, e Jehova rẹn emwi nọ rre ọmwa ekhọe. Ne Ẹmwẹ Osanobua na tie emwi ne Uzza ru, “udinmwẹ amiọmwafo,” rhie ma wẹẹ, ẹi mwẹ e Jehova ma bẹghe emwi eso vbe ekhọe ọghe Uzza nọ ma deyọ, na ma wa ya unu kaẹn vbe okha na. Ọmwa nọ tọn egbe mu, nọ fian karo, ẹre Uzza ghaa khin ra? (Itan 11:2) Vbe odaro emwa nibun, Uzza ẹre ọ ghaa dia Ẹkpẹti Ile, ne ẹgbẹe ọre ghaa gbaroghe, zẹvbe na ya gha muẹn rrie Jerusalẹm. Te ọna ghi yae gha tọn egbe mu ra? (Itan 8:13) Te Ẹkpẹti Ile nii rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova gu Ivbi Izrẹl rrọọ. Ẹi re te ọ khẹke ne Uzza rẹn wẹẹ, e Jehova gha te sẹtin daeyi nẹ ghẹ de ra? Vbe nọ rhirhi gha ye hẹ, ma wa rẹn wẹẹ, e Jehova i ru emwi nọ ma gba. Ẹi mwẹ e Jehova ma bẹghe emwi eso vbe ekhọe ọghe Uzza, nọ yae gbe ẹre rua vbe ọwarọkpa nii.—Itan 21:2.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w96 4/1 29 ¶1
Gha Mu Ọlọghọmwa Ruẹ Ye Obọ E Jehova Vbe Ẹghẹ Hia
Emwi ne Devid ru, rre usun emwi nọ si ẹre ne Uzza na wu. Emwi nọ ru na, rhie ẹre ma wẹẹ, emwa ni ya ẹkoata ga e Jehova, gha vbe sẹtin ru emwi nọ ma khẹke vbe ẹghẹ edanmwẹ. Vbe okaro, ohu na gha mu e Devid. Vbe iyeke ọni, ohan na suẹn gha muẹn. (2 Samuẹl 6:8, 9) Emwi nọ sunu na, rhie ẹre ma wẹẹ, e Devid ma sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova, vbene ọ ka ru ẹre dee yi. Odẹ vbo? Ọ keghi ru emwi nọ rre ọre ekhọe; ọ ma lele Uhi e Jehova. Egbe emwi vbenian gha sẹtin sunu daa ima ra? Ọ ma khẹke ne ima gha kpee Jehova ye ọlọghọmwa nọ kẹrikian, vbe ima gha rhie obọ gberra iyi ọghe Jehova.—Itan 19:3.
MAY 30–JUNE 5
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 7-8
“E Jehova Gu E Devid Ta Ile”
w10 4/1 20 ¶3
“Akhaevbisẹ Arriọba Ruẹ Ẹi Ra Fo Ẹdẹ”
Ọ wa gha yẹẹ e Jehova, ne Devid na wa gha hoo nọ bọ Ọgua Osa. Rhunmwuda ekhọe ne Devid mwẹ na, kevbe emwi ne ẹmwẹ akhasẹ khare, Osanobua keghi gu e Devid ta ile wẹẹ, irẹn gha zẹ ọmwa vbe uniẹn ọnrẹn nọ khian khaevbisẹ vbe etẹbitẹ. E Natan ẹre ọ tama e Devid emwi ne Osanobua khare. Ọ keghi kha wẹẹ: “U gha mwẹ uniẹn ruẹn khian rhinrin. I ghi vbe gie arriọba ruẹ gha rrọọ rhinrin ẹdẹ. Akhaevbisẹ arriọba ruẹ ẹi ra fo ẹdẹ.” (Uviẹn 16) Gha re Ọmọ na guan kaẹn na, nọ khian khaevbisẹ vbe etẹbitẹ?—Psalm 89:20, 29, 34-36.
w10 4/1 20 ¶4
“Akhaevbisẹ Arriọba Ruẹ Ẹi Ra Fo Ẹdẹ”
Uniẹn e Devid ẹre Jesu ne ovbi e Nazarẹt ke rre. Odibosa ọkpa ghi do yae wewe wẹẹ, a gha biẹ Jesu, ọ keghi kha wẹẹ: “Nọyaẹnmwa Osanobua gha ma re ọba, zẹ vbe ne Devid ne erhae odede vbe gha ye. Irẹn gha rriọba yan ivbi e Jekọb ẹdẹdẹmwẹdẹ, arriọba ẹre ẹi ra mwẹ ufomwẹ.” (Luk 1:32, 33) Ọna rhie ma wẹẹ, egbe Jesu Kristi ẹre ile ne Osanobua gu e Devid ta na sẹ. Nọnaghiyerriọ, Osanobua ẹre ọ rhie asẹ ne Jesu nọ ya khaevbisẹ vbe etẹbitẹ, ẹi re emwa nagbọn. Gi ima kọe ye orhiọn wẹẹ, eyan ọghe Osanobua i defua.—Aizaia 55:10, 11.
w14 10/15 10 ¶14
Mu Ẹtin Yan Arriọba Osanobua
14 Gia guan kaẹn ile ne Jehova gu e Devid ta. (Tie 2 Samuẹl 7:12, 16.) E Jehova keghi gu e Devid ta ile na, vbe Devid khaevbisẹ vbe Jerusalẹm. Ọ na tama rẹn wẹẹ, uniẹn ọnrẹn ẹre Mẹzaia khian la rre. (Luk 1:30-33) E Jehova na ye vbe rhan otọ ẹre sayọ wẹẹ, ọmọ na, nọ khian ke uniẹn e Devid rre, ẹre ọ khian gha mwẹ asẹ nọ khian ya khaevbisẹ vbe Arriọba e Mẹzaia. (Ezik 21:25-27) Jesu ẹre ọ khian ya arriọba e Devid “mudia gbain,” vbe etẹbitẹ. Vbene ẹmwata, ovbi e Devid na kha na, gha khaevbisẹ vbe etẹbitẹ, arriọba ọghẹe i khian vbe sẹ ufomwẹ. (Psm 89:34-37) Emwi rhọkpa i khian sẹtin mu Arriọba e Mẹzaia rhia, te emwi hia nọ khian vbe ru, khian gha rrọọ vbe etẹbitẹ!
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 206 ¶2
Ẹdẹ Okiekie
Ẹmwẹ Akhasẹ Ọghe Balam. Vbene Ivbi Izrẹl te lae Otọ Na Ru Eyan Rẹn, akhasẹ ighẹ Balam na tama e Balak ne ọba ọghe Moab wẹẹ: “Sokpan vbe I te kpa, I gha tama ruẹn emwi ne Ivbi Izrẹl gha ru avbe emwa ruẹn re, ẹdẹ ne ọ dee. . . . ọba ne ọ yevbe orhọnmwẹ . . . gha kpaegbe vbe ẹvbo nii, ọ gha ke Izrẹl ladian zẹ vbe osun nigiogio, ọ gha fi avbe Ọkaolotu Moab emwi, ọ ghi gbele iran ni hio kevbe ni khọọ ku otọ.” (Nọm 24:14-17) Vbe ẹghẹ okaro ne ẹmwẹ akhasẹ na ya sunu zẹ vbene a wa ya tae, Ọba e Devid ẹre ọ ghaa re nene “orhọnmwẹ,” nọ khọnmiotọ yan Ivbi e Moab. (2 Sam 8:2) Ọna rhie ma wẹẹ, “ẹdẹ ne ọ dee,” na guan kaẹn vbe ẹmwẹ akhasẹ na, keghi sẹ vbe Devid suẹn gha kha zẹvbe ọba. E Devid ẹre ọ mudia ye ihe Jesu nọ re Mẹzaia kevbe Ọba. Nọnaghiyerriọ, ẹmwẹ akhasẹ na, gha sẹ vbe egbe Jesu, vbe ẹghẹ nọ khian ya khọnmiotọ yan eghian rẹn.—Aiz 9:7; Psm 2:8, 9.
JUNE 6-12
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 9-10
“E Devid Keghi Rhie Ẹre Ma Wẹẹ Irẹn Mwẹ Ahoẹmwọmwa Nẹi Beghe”
w06 6/15 14 ¶6
U Gha Gele Sẹtin Gha Mwẹ Oghọghọ
E Devid khare wẹẹ, “Afiangbe nọ ne ọmwa ne ọ mu ọghe ovbiogue roro; e Nọyaẹnmwa gha ye iran obọ vbe ẹghẹ ibaro. E Nọyaẹnmwa gha degue iran, ọ vbe rhie ẹdagbọn iran lẹre. Ọ gha ya ekhọe iran gha rhiẹnrhiẹn.” (Psalm 41:1, 2) Obọ esi ne Devid ya gha mu ovbi ọsiọre ighẹ e Jonatan na tie ẹre Mẹfibosiẹt nọ ghaa re uke, ya ima rẹn obọ nọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ne obọ ma sẹ ọre.—2 Samuẹl 9:1-13.
w05 5/15 17 ¶12
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Samuẹl Nogieva
9:1, 6, 7. E Devid mu eyan ọghẹe sẹ. Ọ vbe khẹke ne ima gha mu eyan ọghe ima sẹ.
w02 2/15 14 ¶10
Iran Zin Egbe Ọlọghọmwa Ne Iran Ghaa Ye
10 Ukpo eso ghi gberra nẹ, Ọba e Devid keghi ya obọ esi mu e Mẹfibosiẹt, rhunmwuda nọ na kakabọ hoẹmwẹ e Jonatan. E Devid keghi viọ emwi hia nọ te re ọghe Sọl ne Mẹfibosiẹt. Ọ na wẹẹ ne ọguọmwadia e Sọl na tie ẹre Ziba gha gu e Mẹfibosiẹt gbaroghe otọ ọghẹe. E Devid vbe tama e Mẹfibosiẹt wẹẹ: ‘Etebul mwẹ ẹre u khian na gha rri evbare vbe ẹghẹ hia.’ (2 Samuẹl 9:6-10) Obọ esi ne Devid ya mu e Mẹfibosiẹt na, gha wa fu ẹre ẹko rre, ọ gha ru iyobọ nẹẹn ya zin egbe ọlọghọmwa nọ ghaa ye rhunmwuda nọ na gha re uke. Igiemwi esi ẹre ọna wa khin! Ọ khẹke ne ima vbe gha ya obọ esi mu emwa ni rre uwu ọlọghọmwa.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 266
Ẹtu
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, te ikpia ni rre odẹ Ekẹn wa gha bẹtu, rhunmwuda te emwa ghaa ghee ikpia ni bẹtu zẹvbe adazẹ kevbe emwa ni rẹn enegbe. Erriọ Ivbi Izrẹl vbe gha ye. Te Jehova wa gbe uhi ne Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ gha zẹ eto “okhiẹ uhunmwu” ọghe iran, ọni ọre eto nọ rre ọkpẹn ehọ ọghe iran. Ọ vbe tama iran ne iran ghẹ zẹ ẹtu nọ rre iran agbanmwẹ. (Lẹv 19:27; 21:5) Emwi nọ si ẹre ne Jehova na gbe uhi na ne iran, ọre wẹẹ, te emwa igẹbọ eso ghaa zẹ ẹtu rhunmwuda, ọkpa vbe usun ilele ọghe iran ẹre ghaa nọ.
JUNE 13-19
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 11-12
“Ghẹ Gi Iziro Dan Gbọzinian Vbe Ekhọe Ruẹ”
U Gha Sẹtin Lẹẹ Fe Vbe Ifi Ne Esu Khuẹn!
10 Arovbẹmwẹ ẹre ọ ya Ọba e Devid mianmian emwi hia ne Jehova ru nẹẹn. E Jehova ya ẹfe we Devid, ọ na ru ẹre, na gha họn usi ẹre rre, ọ vbe rhie akhọnmiotọ nẹẹn. Vbe Devid ghi guan kaẹn emwi hia ne Osanobua ru nẹẹn, ọ na wẹẹ: “Mẹ i ra sẹtin talọ ehia, iran mobọ bun ẹsẹsẹmwẹse.” (Psm 40:5) Sokpan vbe ọ ghi rre asẹ ọkpa, e Devid na wa mianmian emwi hia ne Jehova he ru nẹẹn. Emwi ne ọ mwẹ ma ghi sẹ ọre ọkẹn. Agharhemiẹn wẹẹ e Devid wa gha mwẹ ikhuo nibun, aro ẹre na ye wu ye okhuo ẹrrẹẹ. Eni okhuo na ọre Batsiẹba, eni ọdafẹn ọnrẹn na gha re Uraia ne ovbi e Hiti. E Devid keghi lovbiẹ ke Batsiẹba, ọ na ghi suẹn gha hanmwa. Ozere ne Devid do na ma sẹ ọre, ọ na ye si uma na gbe Uraia rua! (2 Sam 11:2-15) Vbọ ya e Devid ru egbe orukuru vbenian? Te ọ ghaa roro ẹre wẹẹ e Jehova ma bẹghe irẹn ra? Agharhemiẹn wẹẹ ọ kpẹẹ re ne Devid ke ga e Jehova, ọ keghi de ye ifi ọghe arovbẹmwẹ, okiekie ẹre ma gha maan hiehie. Ma ghọghọ wẹẹ, e Devid miẹn orukhọ ọghẹe kue vbe okiekie, ọ na ghi fi werriẹ. E Devid wa ghọghọ wẹẹ, e Jehova yabọ irẹn!—2 Sam 12:7-13.
Evbọzẹe Nọ Na Khẹke Ne Ima Gha Gbe Uhunmwu Kotọ Ne Ọdakha Ọghe Jehova?
15 E Jehova keghi zẹ e Devid nọ gha re uhunmwuta ẹgbẹe kevbe ọba ọghe Ivbi Izrẹl. E Devid wa gha mwẹ ọdakha. Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne Devid ya loo ọdakha ọghẹe ghee ihan, ọ na ru orukhọ nọ wegbe. (2 Sam 11:14, 15) Sokpan, ọ keghi rhiẹre ma wẹẹ irẹn gbe uhunmwu kotọ ne ọdakha ọghe Jehova. De vbene ọ ya ru ọna hẹ? Ọ keghi miẹn adia ne Jehova rhie nẹẹn yi. Ọ na fannọ otọ ẹko ẹre ma e Jehova vbe erhunmwu. Ọ na vbe gha hia ne ọ lele adia ọghe Jehova. (Psm 51:1-4) Gberra ọni, zẹvbe ọmwa nọ mu egbe rriotọ, ẹi re obọ ikpia ọkpa ẹre Devid na gha rhie ude, ọ vbe gha rhie ude vbe obọ ikhuo. (1 Sam 19:11, 12; 25:32, 33) E Devid keghi ya abakuru ọghẹe wanegbe, ọ na vbe rhiegba ye ugamwẹ ọghe Jehova.
Gi Uhi Kevbe Ilele Ọghe Osanobua Gha Dia Ekhọe Ọguọmwaziro Ọghuẹ
7 Okha nibun ọghe eguọmwadia Osanobua ni rri oya rhunmwuda uhi Osanobua ne iran rra re wa bun vbe Baibol. Igiemwi ọghe iran sẹ nọ gha ya ima gha mwẹ ẹwaẹn ne ima ghẹ mieke na rri egbe oya ne iran re. Ebe Itan 1:5, NW khare wẹẹ: “Ọmwa nọ waan ẹre ọ rhie ibude.” Vbene ẹmwata, ibude nọ ghi maan sẹ ẹre ima miẹn vbe obọ Osanobua. Vbe igiemwi, muẹn roro oya ne Devid re rhunmwuda ne ọ na gu e Batsiẹba ru emwi ọdọ vbe amwẹ. (2 Sam 12:7-14) Ma ghaa ru erria yan ako na vbe Baibol, ma sẹtin nọ egbe ima ọta vbenian: De emwi ne Devid gha te ru vbe ọ bẹghe Batsiẹba? I gha miẹn edanmwẹ vberriọ, I gha sẹtin lae gberra ra? I gha lẹfua vbe na ghee Josẹfi ra, ra I gha de ye edanmwẹ nii vbe na ghee Devid? (Gẹn 39:11-15) Ma ghaa ru erria yan ẹbe nọ kẹrikian vbe ima gha ru orukhọ, emwi dan ghi do gha sọnnọ ima.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 590 ¶1
E Devid
Te aro e Jehova wa sotọ vbe emwi hia, ọ bẹghe orukhọ ne iran ru, ọ na vbe vẹ ọre rua. Akpawẹ te Jehova kue yọ ne emwa nagbọn ya Uhi e Mosis bu ohiẹn e Devid vbe Batsiẹba, te iran gha te gbele iran eva rua. Te ọmọ ne Batsiẹba ghaa hanmwa rhunmwuda oghẹ ne iran ru gha te vbe la evba wu. (Diut 5:18; 22:22) Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova keghi tobọre bu ohiẹn iran, ọ na vbe mwẹ itohan ghee Devid rhunmwuda ile ọghe Arriọba nọ gu ẹre ta. (2 Sam 7:11-16) Emwi ọvbehe nọ si ẹre ne Jehova na tohan e Devid ọre rhunmwuda ne Devid tobọre na vbe tohan e Sọl (1 Sam 24:4-7; yae taa Jems 2:13) kevbe ne Jehova na bẹghe ẹre wẹẹ, iran eva fi werriẹ vbe orukhọ ne iran ru. (Psm 51:1-4) Sokpan, te iran eva ye rri oya ye orukhọ ne iran ru. E Jehova keghi wẹẹ ne akhasẹ ighẹ Natan tama e Devid wẹẹ: “I gha ru ẹre ne ovbi uwowa ruẹ gha si ọlọghọmwa yọ ruẹ egbe.”—2 Sam 12:1-12.
JUNE 20-26
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 13-14
“Amnọn Keghi Mu Ọghe Enegbe Ẹre Ye Okaro, Ọna Keghi Zẹ Ẹbe”
it-1 32
Absalọm
Vbene A Ya Gbe Amnọn Rua Hẹ. Aro e Amnọn keghi viẹn ye egbe ọtiẹn Absalọm nokhuo na tie ẹre Tama, rhunmwuda nọ na gha mose. Ivbi erha ẹre Amnọn vbe Tama ghaa gha khin. Amnọn na ba ru vbe na miẹn wẹẹ te irẹn khuọnmwi. Ọ na wẹẹ na tama e Tama nọ do le evbare ne irẹn. E Tama ghi rre, Amnọn na muẹn yagha. Iyeke ọni, ahoẹmwọmwa ne Amnọn te mwẹ ne Tama na do khian ikhuiwu, Amnọn na do gha mu ohu ẹre. Ẹre ọ na ghi khu ẹre ladian vbe owa ẹre. E Tama na ghi yanghan ukpọn nọ yọe, nọ te rhie ẹre ma wẹẹ ovbi ọba nokhuo nọ ma he rẹn okpia ẹre irẹn khin, ọ na vbe zẹ emuẹn yan uhunmwu. Ọ ghi khian vbe odẹ, irẹn vbe Absalọm keghi miẹn egbe. Absalọm ghi miẹn e Tama, ọ na ya ekhọe zomwa emwi nọ sunu, ọ na vbe nọ rẹn deghẹ Amnọn ẹre ọ do ozere na. Ọta ne ọ nọ rẹn na rhie ẹre ma wẹẹ, ọ ka rẹn wẹẹ, aro Amnọn viẹn ye ọtẹn irẹn nokhuo egbe. Absalọm keghi tama e Tama nẹ ghẹ ta emwi nọ sunu na ladian, ọ na vbe rhie ẹre la owa ẹre.—2 Sam 13:1-20.
Gha Mu Egbe Ye Ọghọ
11 E Baibol vbe guan kaẹn emwa ni de ye edanmwẹ ọghe alama oghẹ rhunmwuda iran ma sẹtin dia egbe iran, ọ vbe yunu kaẹn ẹbe nọ kẹrikian. U gha werriẹ aro daa aro edanmwẹ ne Kim werriẹ aro daa, ọ khẹke ne u muẹn roro emwi nọ sunu daa igbama okpia ọkpa nẹi mwẹ ẹwaẹn ne ebe Itan uhunmwu ẹnrẹn 7 guan kaẹn. U vbe muẹn roro ozere ne Amnọn do kevbe ẹbe nọ kẹrikian. (2 Sam 13:1, 2, 10-15, 28-32) Evbibiemọ gha sẹtin loo ako ọghe Baibol na guan kaẹn na vbe iruẹmwi ẹgbẹe, ya ru iyobọ ne ivbi iran, ne iran mieke na sẹtin ya ẹwaẹn gha dia egbe iran vbe iran gha werriẹ aro daa edanmwẹ ọghe alama oghẹ.
it-1 33 ¶1
Absalọm
Ukpo eva keghi gberra. Ọ na ghi sẹ ẹghẹ na ya gbe eto ohuan, vbe ẹghẹ na te emwa wa sọyẹnmwẹ egbe. Absalọm keghi ru emwamwa nọ ya do ugie vbe Baal Hazọ nọ rre odẹ ibiriki 14 (22 km) vbe odẹ okuọ ọghe Jerusalẹm, ọ na vbe tie etiọnrẹn nikpia kevbe erhae. Vbe erhae ghi tama rẹn wẹẹ irẹn i khian sẹtin rre, ọ na wẹẹ nọ gi ovbi ẹre ighẹ Amnọn rhihe ẹre, deghẹ erriọ nọ. (Itan 10:18) Vbe iran ghi sẹ ugie nii, Absalọm keghi tama eguọmwadia ẹre ne iran gbe Amnọn rua vbe ọ gha ghi da ayọn nẹ. Ẹre ivbi ọba nikẹre na ghi lẹẹ gha rrie Jerusalẹm. Absalọm na ghi lẹẹ gha rrie Gẹsiọ nọ re ẹvbo erhae nọkhua ne ovbi e Siria. E Gẹsiọ keghi rre odẹ ekẹn ọghe Okun e Galili. (2 Sam 13:23-38) “Uwu ikpankpan” ne akhasẹ ighẹ Natan guan kaẹn, suẹn nẹ nian vbe owa e Devid, erriọ ẹre ọ khian gha ye, ya sẹ ẹdẹ uwu ọghe Devid.—2 Sam 12:10.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
g04 12/22 8-9
Emwi Nọ Gele Ya Ọmwa Mose
Nia gi ima guan kaẹn ọmwa ọvbehe, ọni ọre Absalọm ne ovbi e Devid. Ẹmwata nọ wẹẹ, Absalọm wa gha mose, sokpan ai miẹn ọmwa nọ gha hoo nọ ya egbe taa Absalọm rhunmwuda uyinmwẹ nọ yinrin. Vbe Baibol ghi guan kaẹn Absalọm, ọ na wẹẹ: “A ma vbe miẹn orhiọnkpa vbe Izrẹl ne a gha ya gie Absalọm vbe ose, wa ke uhunmwu ya sẹ ikpihianwẹ, okan rhọkpa i vbe rrọọ ọre egbe.” (2 Samuẹl 14:25) Vbọrhirhighayehẹ, rhunmwuda arovbẹmwẹ ne Absalọm ghaa mwẹ, ọ na sọtẹ daa erhae, ọ na vbe gha hoo nọ miẹn ẹre ukpo ọba. Uhiẹn, ọ na vbe gu avbe egbakhian ọghe erhae ru emwi ọdọ vbe amwẹ. Emwi ne Absalọm ru na keghi ya ohu mu e Jehova. Vbe okiekie, ọ na wu uwu ọbaligie.—2 Samuẹl 15:10-14; 16:13-22; 17:14; 18:9, 15.
Uwẹ gha hoo ne ọmwa vbe na ghee Absalọm gha re ọse ruẹ ra? Hiehie. Ọmwa ne uyinmwẹ ọnrẹn wia, kevbe nai hoo na sikẹ, ẹre Absalọm ghaa khin. Ẹmwata nọ wẹẹ, Absalọm wa gha mose ẹsẹse sokpan, ose ẹre ma sẹtin degue uyinmwẹ itengbemu kevbe isọtẹ nọ ghaa mwẹ. Ọ ma vbe sẹtin gbogba ga ẹre nẹ ghẹ wu. Vbọrhirhighayehẹ, e Baibol vbe guan kaẹn emwa nibun ni ghaa mwẹ ẹwaẹn kevbe uyinmwẹ esi, sokpan, ọ ma guan kaẹn vbene iran mose sẹ hẹ. Ọna rhie ma wẹẹ, uyinmwẹ iran ẹre ọ ru ekpataki sẹ vbe odaro Osanobua.
JUNE 27–JULY 3
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | 2 SAMUẸL 15-17
“Itengbemu Ẹre Ọ Ya Absalọm Sọtẹ”
it-1 860
Ọmwa Nọ Ke Odaro Ne Ọmwa
Ọ mwẹ emwi ne emwa ni rre odẹ Ahọ (Orient) wa gha ru vbe ẹghẹ nẹdẹ. Ikẹkẹ okuo ọghe ọba ghaa dee, emwa eso ghi ke odaro nẹẹn, iran ghi gha yae wewe wẹẹ, ọba dee, iran ghi ru emwamwa nọ khẹke yotọ khẹ ọre, iran ghi vbe gha ru iyobọ nẹẹn. (1 Sam 8:11) Absalọm kevbe Adonaija keghi vbe gha hoo ne iran gha ru emwi ne avbe ọba ghaa ru vbe ẹghẹ nii. Iran na gha hoo ne emwa gha ghee iran gidii kevbe ne emwa gha họn ẹmwẹ ne iran, iyeke vbe iran ghi sọtẹ nẹ. Rhunmwuda ọni, iran na wẹẹ ne ikpia 50 gha rhulẹ ke odaro ne ikẹkẹ okuo ọghe iran.—2 Sam 15:1; 1 Ọba 1:5; ya ghee RUNNERS.
w12 7/15 13 ¶5
Gha Ga Osanobua Nọ Ya Ọmwa Mwẹ Afanvbimu
5 E Baibol guan kaẹn emwa nibun ni ghaa hoo ne iran mu emwa ọvbehe rẹrẹ. Ọkpa vbe usun iran kegha re ovbi Ọba e Devid na tie ẹre Absalọm. Okpia nọ mose ẹsẹse ẹre Absalọm ghaa khin. Vbene ẹghẹ ya khian, Absalọm na suẹn gha ya aro ye emwi nẹi re ọghẹe, zẹvbe ne Esu wa vbe ru ẹre. Rhunmwuda arovbẹmwẹ ne Absalọm ghaa mwẹ, ọ na do gha hoo nọ miẹn erhae ukpo ọba, agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re irẹn ẹre ọ te khẹke nọ gha re ọba. Absalọm kegha hoo nọ ya ẹkẹ vbe ero miẹn erhae ukpo ọba, rhunmwuda ọni, ọ na ba gha ru vbe na miẹn wẹẹ irẹn gele hoẹmwẹ Ivbi Izrẹl, ọ na gha ru emwi nọ gha ya emwa gha roro ẹre wẹẹ, erha irẹn ma gele hoẹmwẹ iran. Egbe emwi ne Setan ru vbe ogba ọghe Idẹni ẹre Absalọm wa vbe gha ru. Ọ na ba gha ru vbe na miẹn wẹẹ te irẹn ru iyobọ ne emwa, sokpan ọ na gha mu ohoghe ba erhae, ọ na vbe gha mu ẹre eni rhia vbe iyeke.—2 Sam 15:1-5.
it-1 1083-1084
E Hibrọn
Ukpo eso ghi gberra, Absalọm ne ovbi e Devid keghi dọlegbe gha die Hibrọn, evba nii ẹre ọ na te gha hia nọ miẹn erhae ukpo ọba, sokpan ọ ma gba ẹre nẹẹn. (2 Sam 15:7-10) Ẹvbo ne kpataki ẹre Hibrọn ghaa khin rhunmwuda, ẹvbo na ẹre ọ ka gha re igiogbẹ ọghe Juda, ẹvbo na ẹre a na vbe biẹ Absalọm. Egbọre ọna ẹre ọ si ẹre ne Absalọm na gha hoo ne ẹvbo na gha re eke ne irẹn khian na suẹn emwamwa ne irẹn khian ya miẹn erhae ukpo ọba. Ẹghẹ eso ghi gberra, Ọba e Rehoboam nọ re eyẹ ọghe Devid keghi dọlegbe bu e Hibrọn. (2 Krọ 11:5-10) Ivbi e Babilọn ghi khọnmiotọ yan e Juda nẹ, kevbe wẹẹ Ivbi e Ju ni ghaa rre imu ghi vbe rre nẹ, Ivbi e Ju eso na wẹẹ nọ dọlegbe gha rrie ẹvbo iran, keghi ya dia e Hibrọn ya (na vbe tie ẹre Kiriat Aba).—Neh 11:25.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
U Rẹn Ẹmwata Nọ Rre Nene Ẹmwẹ Ra?
11 Iyẹn nọ ma gba vbenian sẹtin bibi ima odẹ, ọ sẹtin vbe si obalọ ye ima egbe. Emwi vbenian ẹre ọ sunu daa e Ọba e Devid kevbe Mẹfibosiẹt. E Sọl ne erha Mẹfibosiẹt nọkhua wa gha mwẹ otọ nibun. E Devid keghi mu otọ nii hia ne Mẹfibosiẹt. (2 Sam 9:6, 7) Vbe asẹ ọkpa, ọguọmwadia e Mẹfibosiẹt keghi do na iyẹn ohoghe vbekpae Mẹfibosiẹt ma e Devid. E Devid ma gualọ otọ ẹmwẹ na ọ ke zẹ emwi ru. Ọ na miẹn Mẹfibosiẹt emwi hia nọ te mwẹ. (2 Sam 16:1-4) Ẹghẹ ne Devid ghi ya họn ene unu e Mẹfibosiẹt, ọ keghi bẹghe ẹre wẹẹ, irẹn ne Devid, ẹre ọ bae ku. Ọ na ghi werriegbe viọ emwi eso nọ re ọghe Mẹfibosiẹt nẹẹn. (2 Sam 19:24-29) E Mẹfibosiẹt i ghẹ rri oya vberriọ akpawẹ te Devid rhie ẹghẹ ya gualọ otọ ẹmwẹ nii.