Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 6-12
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 13-14
“Ọmwa Gha Wu Nẹ, Ọ Gha Ye Rhiọrre Do Gha Rrọọ Ra?”
w99 10/15 3 ¶1-3
Emwi Ne Emwa Nagbọn He Ru Ne Iran Mieke Na Gha Tọ
AGHARHEMIẸN wẹẹ, odẹ ukpo 3,500 nọ gberra ẹre a gbẹn ẹmwẹ na yotọ, ọ lọghọ a ke miẹn ọmwa nọ gha muan ẹmwẹ na vbe ẹdẹnẹrẹ rhunmwuda, ma ne emwa nagbọn i tọ. Ẹko i rhiẹnrhiẹn emwa nibun wẹẹ, ovbi ẹghẹ kherhe ẹre ima gbe vbe agbọn na, iyeke ọni ma ghi khian ọmaẹn, ma ghi vbe wu. Rhunmwuda ọni ke otọ gha dee, ẹi re avbiẹ emwi ẹre emwa nagbọn he ru, ne iran mieke na gha tọ.
Vbe ẹghẹ ọghe Job, Ivbi Igipt kegha rri iviekuẹ ọghe avbe aranmwẹ, rhunmwuda wẹẹ iran hoo ne iran werriegbe khian igbama. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, ọ mwẹ emwa eso ni ghaa rrie owebe, ne iran ya ruẹ vbene a ya ya ematọn ya khian igoru hẹ. Ọkpa vbe usun emwi nọ si ẹre ne iran na gha ruẹ emwi, ọre ne iran mieke na sẹtin ru ukhunmwu ọkpa ladian, nọ khian gha ya emwa tọ. Iran nibun yayi wẹẹ, deghẹ iran na sẹtin tobọ iran ru igoru, ọ gha ru iyobọ ne emwa nagbọn ne iran ghẹ ghi wu. Iran vbe yayi wẹẹ, a ghaa ya ọkpan igoru rri evbare, ọ gha ya ọmwa tọ. Ivbi e China nẹdẹ ni ghaa rre ugamwẹ na tie ẹre Taoism yayi wẹẹ, iran rẹn emwi eso ne ọmwa gha ru nọ gha fi odẹ ne egbe ẹre ya winna werriẹ, nẹ ghẹ mieke na wu. Usun avbe emwi na ọre ne ọmwa wa tota ye ihe ọkpa gha mu emwi roro, nọ gha hiọnrọn vbe odẹ nọ khẹke, nọ vbe gha rri evbare nọ khẹke.
Ovbi e Spain ọkpa na tie ẹre Juan Ponce de León keghi mu okhian gha rrie ehe nibun ya gha gualọ ẹzẹ nọ ya ọmwa werriegbe khian igbama. Ọ mwẹ ọbo ebo ọkpa nọ ghaa rrọọ vbe odẹ ukpo 300 nọ gberra. Ọbo ebo na keghi gbẹn ebe ọkpa na tie ẹre Hermippus Redivivus, vbe ebe nọ gbẹn, ọ na wẹẹ na viọ ibiẹka ikhuo eso ni ma he rẹn okpia ye ughugha ọkpa vbe odẹ uki e March ya sẹ May (springtime), a ghi do si ẹhoho ne iran hiọnrọn ladian koko ye uwu ọgọ. Iyeke ọni, a ghi yae ru ukhunmwu nọ ya ọmwa tọ. Sokpan, ena rhọkpa ma gba re, vbene a gbe aghẹn, erriọ aghẹn ye ye.
w15 4/15 32 ¶1-2
Erhan Na Tọn Gbe Otọ Gha Ye Sẹtin Zọ Ra?
TE ERHAN oliv [Olea europaea] ye tuẹin vbe a gha yae gie erhan e sida nikhua ni rre Lebanọn. Sokpan, erhan oliv i rherhe wu. Erhan oliv eso rrọọ ni gbe sẹ odẹ ukpo 1000 nẹ. Ne inian ọghe erhan oliv na kakabọ vẹwae vbe uwu otọ, ẹre ọ si ẹre nọ na sẹtin werriegbe zọ, ọ gha khọnrẹn na tọẹn gbe otọ. Deghẹ inian rẹn ma na wu vbe uwu otọ, te ọ khian werriegbe zọ.
Te Job wa yayi wẹẹ irẹn gha wu, irẹn gha rhiọ kpaegbe. (Job 14:13-15) Ọ keghi loo erhan ọkpa—egbore erhan oliv ẹre ọ loo ro—ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ Osanobua mwẹ ẹtin nọ khian ya huẹn irẹn kpaegbe. Ọ na wẹẹ, “Idaehọ ye rrọọ ne erhan, a gha tọẹn gbe otọ, ọ gha werriegbe zọ.” Deghẹ amẹ na rhọọ vbe ẹghẹ uyunmwu nọ taẹn gha ghi la hin otọ rre nẹ, utukunmwu erhan oliv sẹtin werriegbe họọn rre, rhunmwuda inian rẹn nọ ye rre uwu otọ, ọ ghi werriegbe suẹn gha zẹlẹ abọ vbe na ghee emwi okọ ọghe ọgbọn.—Job 14:7-9.
w11 3/1 22 ¶5
“U Ghi Gele Gha Hoo Ne U Miẹn Iwinna Obọ Ruẹ”
Ẹmwẹ ne Job tae, ma ima emwi kpataki vbekpa aro ọmwa ne Jehova khin: Te Jehova wa gele hoẹmwẹ emwa hia ni ya ekhọe hia mu ẹtin yan rẹn vbe na ghee Job, iran ni kue yọ ne Osanobua gha dia iran, ne iran mieke na gha ru emwi nọ yẹẹ ọre. (Aizaia 64:8) Aro nọ ghaan, ẹre Jehova ya ghee eguọmwadia re ni ya ẹkoata gae. Te Jehova wa “hoo” nọ huẹn eguọmwadia re ni wulo kpaegbe. Orhunmwu ọkpa nọ rri egie ebe khare wẹẹ, “ẹmwẹ e Hibru na ke zedu ẹmwẹ na ladian nọ re hoo, keghi re ọkpa vbe usun ẹmwẹ nọ ghi maan sẹ, na loo ya gie emwi nọ gele khọn ọmwa nọ ru.” Vbene ẹmwata, ẹi re te Jehova wa ye avbe eguọmwadia ọghẹe ni wulo nẹ rre kẹkan, sokpan, ọ vbe hoo nọ huẹn iran kpaegbe.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 191
Emuẹn
A vbe gha loo emuẹn ya gie emwi nẹi mwẹ esa ra emwi nọ ma ru ekpataki. Vbe igiemwi, Ebraham keghi miẹnkue ma e Jehova wẹẹ, “ebubẹ kevbe emuẹn ẹre I khin.” (Gẹn 18:27; vbe ya ghee Aiz 44:20; Job 30:19.) E Job na vbe kha wẹẹ, te ẹmwẹ ne avbe ọsiọre tae vbe iran wẹẹ iran khian do rhie ifuẹko nẹẹn, yevbe “itan ọghe emuẹn.”—Job 13:12.
NOVEMBER 13-19
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 15-17
“Ghẹ Ya Egbe Taa Elifaz Vbe U Ghaa Rhie Ifuẹko Ne Ọmwa”
w05 9/15 26 ¶4-5
Ghẹ Gi Iziro Dan Gbọzinian Vbe Ekhọe Ruẹ!
Vbe igbaha ne Elifaz guan rẹn, emwi nọ ghaa hoo nọ ta ọre wẹẹ, emwi ne ima i khian sẹtin ru, ẹre Osanobua gualọ vbe obọ ima kevbe wẹẹ, ẹi mwẹ emwi ne ima khian ru nẹẹn nọ gha vuọn ọnrẹn aro. Elifaz keghi tama e Job wẹẹ: “Ọ ma gba ẹko eguọmwadia re, ọ vbe miẹn abakuru vbe obọ avbe odibo ẹre.” (Job 4:18) Vbe Elifaz ghi vbe guan kaẹn Osanobua vbe ẹghẹ eso ghi vbe gberra nẹ, ọ na wẹẹ: “Ọ ma gba ẹko emwa rẹn ni huanrẹn, uhiẹn ẹrinmwi ma vbe huan vbe aro ọre.” (Job 15:15) Ọ na vbe nọ wẹẹ: “Emwi esi ne u ru ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osa ne Udazi ra?” (Job 22:3) Te Bildad wa vbe kue ye ẹmwẹ ne Elifaz tae, ọ na wẹẹ: “Uhiẹn uki i mwẹ uwanmwẹ; avbe orhọnmwẹ ma vbe huan vbe aro ọre.”—Job 25:5.
Ọ khẹke ne ima gha begbe, ne egbe iziro vberriọ ghẹ do mu ima ekhọe rhia. Ọ sẹtin ya ima gha roro ẹre wẹẹ, emwi ne Osanobua gualọ vbe obọ ima bun gbe. Ẹghẹ nii, ma i khian ghi kakabọ sikẹ e Jehova. Deba ọni, deghẹ ima na gha mwẹ egbe iziro vbenian, de emwi ne ima khian ghi ru vbe a gha rhie ibude ne ima? Ne ima gha te ya mu egbe rriotọ ne ima miẹn ọnrẹn yi, ma sẹtin do “gha kpee Jehova,” ohu ẹre ghi gha mu ima, ẹghẹ nii, ma i ghi hoo ne ima ru emwi nọ gha ya ima sikẹ ọre. (Itan 19:3) Deghẹ ima na ru vberriọ, ma sẹtin do khian oghian e Jehova!
w15 2/15 9 ¶16
Gha Mu Egbe Rriotọ, Ne U Vbe Gha Mwẹ Ẹnina Daa Emwa Vbe Na Ghee Jesu
16 Gi ẹmwẹ ne u ta rhie ẹre ma wẹẹ u mwẹ amuroro daa emwa. Amuroro ne ima mwẹ ne emwa gha gua ima kpa, ne ima ya gha “ta ẹmwẹ nọ fu ọmwa ẹko rre ma iran ne iro han rẹn.” (1 Tẹs 5:14) De emwi ne ima gha ta, nọ gha rhie igiọdu ne emwa vbenian? Ma sẹtin gi iran rẹn wẹẹ, ma wa mwẹ ẹmwẹ iran vbe orhiọn kevbe wẹẹ, ma hoẹmwẹ iran. Ma sẹtin ya ekhọe hia tian iran, ne iran mieke na rhie aro tua emwi ne kpataki ne iran sẹtin ru kevbe ako ne iran na hia. Ma sẹtin ye iran re rre wẹẹ, e Jehova ẹre ọ si iran, ne iran mieke na sẹtin do rẹn Ovbi ẹre. Ọna rhie ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee iran. (Jọn 6:44) Ma sẹtin vbe ye iran re rre wẹẹ, e Jehova wa gbaroghe eguọmwadia re “ne agbọn zẹ ọre ẹtin,” ra ‘ne iro han rẹn.’ (Psm 34:18) Deghẹ odẹ ne ima ya gu emwa ni rre uwu ọlọghọmwa guan, na gha rhie ẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa iran, ọ gha wa fu iran ẹko rre.—Itan 16:24.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w06 3/15 14 ¶11
Avbe Olika Ẹmwẹ Ni Rre Ebe Job
7:9, 10; 10:21; 16:22—Te ẹmwẹ ne Job tae na ghi rhie ma wẹẹ, ọ ma yayi wẹẹ arhiọkpaegbe gele rrọọ ra? Emwi nọ gha sunu vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, ẹre Job ghaa guan kaẹn. Vbọ ya avbe ẹmwẹ na kha? Egbọre, ọkpa vbe usun emwi nọ yae kha ọre wẹẹ, ọmwa rhọkpa nọ ghaa rre agbọn vbe ẹghẹ nii i khian miẹn irẹn deghẹ irẹn na wu. Te iran ghaa ghee ẹre wẹẹ, ẹi khian sẹtin werriegbe gha die owa ẹre, ọmwa rhọkpa i khian ghi vbe ye ẹre rre, ọ te ya sẹ ẹghẹ ne Osanobua khare. Egbọre, emwi ne Job vbe ya avbe ẹmwẹ na kha ọre wẹẹ, ọmwa rhọkpa i khian sẹtin ya ẹtin obọ ọre werriegbe ke Sheol gha dee. Ẹmwẹ ne Job tae vbe ebe Job 14:13-15, rhie ẹre ma wẹẹ e Job yayi wẹẹ, ẹghẹ dee ne emwa khian ya rhiọ kpaegbe.
NOVEMBER 20-26
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 18-19
“Ghẹ Yangbe Emwa Ne Uwa Gba Ga E Jehova”
Emwi Ne Ima Miẹn Ruẹ Vbe Eve Ne Jesu Viẹ
9 U gha sẹtin ru iyobọ ne emwa ni khiẹ. Ẹi re eve ọkpa ẹre Jesu viẹ, vbe ọ miẹn e Mata vbe Meri, ọ vbe rhie ehọ ne iran ta yi, ọ na vbe ta ẹmwẹ nọ gha fu iran ẹko rre. Obọ vberriọ ẹre ọ khẹke ne ima ya gha mu emwa ni rre uwu akhiẹ. Ọdiọn ọkpa na tie ẹre Dan nọ rre Australia khare wẹẹ: “Vbe ọvbokhan mwẹ ghi wu, I kegha gualọ iyobọ ọghe avbe ọse. Ọdọ vbe amwẹ eso rrọọ ni wa gele rhie ehọ mẹ ta yi. Iran ma gha fo vbe owa mwẹ. I ghaa viẹ, iran i kha wẹẹ, ‘uwẹ ma rẹn wẹẹ okpia ẹre u khin, okpia i viẹ nia.’ Ẹi re avbiẹ iyobọ iran ru mẹ; iran gu mwẹ kpee imọto, iran gu mwẹ yo ẹki, iran vbe gu mwẹ le evbare. Iran wa vbe gha gu mwẹ na erhunmwu. Ọse na miẹn vbe ‘ẹdẹ oseghe’ ẹre iran gele khin.”—Itan 17:17.
Adeghẹ Ọmwa Ima Na Sẹ E Jehova Rae
16 Ye gha ru iyobọ nọ khẹke ne etẹn na kan ọmwa iran fua vbe iko. Egbe ẹghẹ vbenian ẹre iran ya gualọ igiọdu. (Hib 10:24, 25) Etẹn eso rrọọ na kan ọmwa iran fua vbe iko; ugbẹnso, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te etẹn ọvbehe vbe uwu iko ghi gban egbe ne iran, vbene a miẹn wẹẹ, a vbe kan iran fua. Ọ ma khẹke nọ gha yerriọ! Ọ khẹke ne ima gha tian avbe igbama ne evbibiẹ iran i ghi ga e Jehova. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Maria na kan ọdafẹn ọnrẹn fua; ọdafẹn ọnrẹn na vbe yangbe Maria kevbe ivbi ẹre. E Maria khare wẹẹ: “Etẹn eso keghi mu otuẹ gie ima vbe owa, iran na gu ima le evbare, iran na vbe gu ivbi mwẹ ruẹ e Baibol. Emwi nọ sunu daa mwẹ, wa kakabọ da iran, iran na vbe deba mwẹ gha viẹ. Vbe ẹghẹ ne emwa eso na gha ta ohoghe khian vbekpa mwẹ, iran ẹre ọ ghaa gbinna mẹ vbe iyeke. Emwi ne iran ru wa gele rhie igiọdu mẹ!”—Rom 12:13, 15.
w90 9/1 22 ¶20
Wẹ Hia Ne U Ru Sayọ Vbe Ugamwẹ E Jehova Ra?
20 Ọ khẹke ne ẹbu ediọn rẹn wẹẹ, deghẹ ọtẹn nọ te ka ga zẹvbe ọdiọn ra ọguọmwadia iwinna i ghi ru vberriọ, ọ sẹtin wa gbe ẹre orhiọn mu otọ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ irẹn tobọre ẹre ọ wa kha wẹẹ, irẹn ma ghi hoo ne irẹn gha ga zẹvbe ọdiọn ra ọguọmwadia iwinna. Deghẹ ẹi re te a kan ọtẹn nii fua, ọ khẹke ne ediọn rhie igiọdu nẹẹn, ne iran vbe ru iyobọ nẹẹn vbe iran gha bẹghe ẹre wẹẹ iro han rẹn. (1 Tẹsalonaika 5:14) Iran ghi ru iyobọ nẹẹn ya rẹn wẹẹ, ọ wa mwẹ iyobọ nọ ye vbe uwu iko. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ a ka rhie adia ne ọtẹn nii, ughaghe ẹ i khian rhie ẹghẹ nọ tan gbe, a ke wẹẹ nọ werriegbe suẹn gha ga zẹvbe ọdiọn ra ọguọmwadia iwinna, deghẹ ọ na gha re ọmwa nọ mu egbe rriotọ kevbe nọ gbọyẹmwẹ ye emwi.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w94 10/1 32
Ẹmwẹ Nọ Fu Ọmwa Ẹko Rre Wa Ru Iyobọ Ne Ọmwa
Vbọrhirhighayehẹ, ọ ghi sẹ ẹghẹ nọ te khẹke na ya rhie igiọdu ne Job, Elifaz kevbe avbe ọsiọre ma ta ẹmwẹ nọ gha rhie ifuẹko nẹẹn. Iran na wẹẹ egbọre te Job ru orukhọ lẹre, rhunmwuda ọni, emwi dan nọ ru, ẹre ọ rri oya yi. (Job 4:8) The Interpreter’s Bible khare wẹẹ: “Emwi ne Job wa gha gualọ, ọre ọmwa nọ gha mwẹ agiẹngiẹn daa re. Sokpan, a keghi ta ẹmwẹ nibun ni ma gba kevbe ni gha sẹtin gbe ọmwa orhiọn mu otọ ma rẹn, a na vbe bu ohiẹn gbe ẹre.” Orhiọn e Job ma ghi sotọ vbe ọ ghi họn ẹmwẹ ne Elifaz kevbe avbe ọsiọre nikẹre tae, rhunmwuda ọni, ọ na ghi datu wẹẹ: “Erriọ uwa khian wa gha si obalọ yọ mwẹ egbe ra, kevbe ne uwa gha ta ẹmwẹ nọ gbe mwẹ orhiọn mu otọ ra?”—Job 19:2.
Ọ ma khẹke ne ọguọmwadia Osanobua rhọkpa gha khiẹ ra nọ gha viẹ, rhunmwuda ẹmwẹ dan ne ima tama rẹn. (Yae taa Diuteronomi 24:15.) Itan ọkpa nọ rre Baibol khare wẹẹ: “Ẹmwẹ ne u ta sẹtin sinmwi ọmwa, ọ vbe sẹtin gbe ọmwa; rhunmwuda ọni, u ghi mu egbe ne u ya ya egbe miẹn emwi ne ẹmwẹ ne unu ruẹ si rre.”—Itan 18:21.
NOVEMBER 27–DECEMBER 3
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 20-21
“Ẹi Re Ẹfe Ẹre A Ya Rẹn Ọmwa Esi”
w07 8/1 29 ¶12
Wẹ “Fe Vbe Odaro Osanobua” Ra?
12 Ẹmwẹ ne Jesu tae rhie ma wẹẹ, ọmwa nọ fe vbe odaro Osanobua lughaẹn ne ọmwa nọ si ẹfe ra emwi ewe koko ne egbe ẹre. Rhunmwuda ọni, emwi ne Jesu ghaa hoo nọ ta ọre wẹẹ, ẹi re vbene ima khian ya gha rri orhiẹnrhiẹn agbọn hẹ ra vbene ima khian ya gha si ẹfe koko ne egbe ima, ẹre ọ khẹke ne ima mu ye okaro vbe ẹdagbọn ima. Nọghayayerriọ, ọ khẹke ne ima gha loo emwi ke emwi ne ima mwẹ, ya ru emwi nọ gha ya ima sikẹ Jehova. Ọna ẹre ọ khian ya ima gha re emwa ni fe vbe odaro Osanobua. Vbọzẹ? Rhunmwuda, ọ gha kie ẹkpotọ ne ima ya miẹn afiangbe nibun vbe obọ ọre. E Baibol khare wẹẹ: “Afiangbe ọghe Jehova ẹre ọ ya ọmwa fe, ẹ i vbe rhie obalọ rhọkpa ba re.”—Itan 10:22.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w95 1/1 9 ¶19
Vbene Obọ Ima Gha Ya Ke Ukhunmwu Ne Setan Kevbe Emwi Dan Nọ Ru
19 Ọguọmwadia Osanobua ẹre Job ghaa khin. Ọ mwẹ ẹghẹ ne emwi eso ya gha kpokpo ẹre vbe orhiọn, rhunmwuda ẹmwẹ ne Setan loo Elifaz kevbe Zofa ya tama rẹn. (Job 4:13-18; 20:2, 3) Rhunmwuda ọni, e Job keghi suẹn gha ‘khiẹ’ ọ na suẹn gha talọ “etalọ” ni ma khianrẹn vbekpa avbe emwi ni ya afianma fiaẹn. (Job 6:2-4; 30:15, 16) Elihu keghi gbehọkotọ gha danmwehọ e Job, ọ na vbe ru iyobọ nẹẹn ya rẹn odẹ ne Jehova ya ghee emwi, rhunmwuda, odẹ ne Jehova ya ghee emwi ẹre ọ maan sẹ. Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, avbe ediọn ni mwẹ amuroro, keghi hia ne iran gi etẹn ni rre uwu ọlọghọmwa rẹn wẹẹ, iran mwẹ ẹmwẹ iran vbe orhiọn. Odẹ ọkpa ne iran ya ru ọna, ọre ne iran na hia ne iran ghẹ si ọlọghọmwa ba ọlọghọmwa ne etẹn nii ka ye. Vbe na ghee Elihu, iran keghi gbehọkotọ danmwehọ avbe etẹn na, iran ghi vbe ya Ẹmwẹ Osanobua rhie ifuẹko ne iran. (Job 33:1-3, 7; Jems 5:13-15) Rhunmwuda ọni, ọmwaikọmwa nọ fian afianma, rhunmwuda emwi nọ wegbe nọ sunu daa re, ra rhunmwuda emwi nọ mu roro, ra nọ mu ohan rhunmwuda “umian kevbe imina dan” nọ miẹn, vbe na ghee Job, gha sẹtin miẹn ifuẹko ne Baibol rhie ne ọmwa, vbe obọ etẹn ni rre uwu iko.—Job 7:14; Jems 4:7.
DECEMBER 4-10
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 22-24
“Ọmwa Rhọkpa Gha Sẹtin Gha Mwẹ Iyobọ Nọ Ye Ne Osanobua Ra?”
w05 9/15 27 ¶1-3
Ghẹ Gi Iziro Dan Gbọzinian Vbe Ekhọe Ruẹ!
Emwi ne Elifaz tae rhie ma wẹẹ, te ọ ghaa roro ẹre wẹẹ emwi ne Osanobua gualọ vbe obọ ima bun gbe kevbe wẹẹ, ma ne emwa nagbọn i mwẹ esa ne ima ye vbe odaro Osanobua. Te iziro eva na wa khọ egbe. Vbe ẹghẹ nogieha ne Elifaz ya guan, ọ keghi nọ wẹẹ: “Ọmwa rhọkpa gha sẹtin gha mwẹ iyobọ nọ ye ne Osanobua ra? Ọmwa rhọkpa nọ mwẹ ẹwaẹn gha sẹtin gha mwẹ esa nọ ye nẹẹn ra?” (Job 22:2) Te Elifaz ghaa hoo nọ tae wẹẹ, ma ne emwa nagbọn i mwẹ esa ne ima ye ne Osanobua. Emwi vbenian ẹre Bildad vbe gha hoo nọ ta vbe ọ khare wẹẹ: “A gha miẹn ọmwa nọ re ọmwata kevbe nẹi mwẹ iruẹn vbe odaro Osanobua ra?” (Job 25:4) Adeghẹ erriọ nọ, de vbene ọmwa kẹkan vbe na ghee Job khian ya sẹtin kha wẹẹ, ọmwa esi ẹre irẹn khin vbe odaro Osanobua?
Vbe ẹdẹnẹrẹ, emwa eso wa roro ẹre wẹẹ iran i zẹdẹ mwẹ esa ne iran ye. Iran sẹtin gha mwẹ iziro vbenian rhunmwuda vbene emwi ghaa ye hẹ vbe iran waan dee, ọlọghọmwa ughughan ne iran he miẹn vbe agbọn, kevbe ne emwa na ya obọ dan mu iran rhunmwuda ẹvbo ne iran ke rre. Sokpan, Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi ọghẹe wa vbe hoo ne iran gha gbe ọmwa orhiọn mu otọ. Deghẹ iran na sẹtin ru ẹre ne ọmwa gha roro ẹre wẹẹ, ẹ i mwẹ vbene ọ khian hia sẹ hẹ, ẹ i khian sẹtin ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua, iziro vberriọ sẹtin gbe ọmwa orhiọn mu otọ. Vbene ẹghẹ ya khian, ọmwa nii sẹtin gha khian rree ne Osanobua, uhiẹn ọ ghi kue sẹ Osanobua rae.—Hibru 2:1; 3:12.
Ma gha ghi suẹn gha khian ọmaẹn nẹ ra ma na gha khuọnmwi, ma i ghi sẹtin ru emwi nibun. Emwi ne ima ghi ru vbe ugamwẹ e Jehova vbe ẹghẹ na, sẹtin ye kherhe vbe ima gha yae taa emwi ne ima ghaa ru vbe ẹghẹ ne ima na gha re igbama, ẹghẹ ne egbe na rran ima kevbe ẹghẹ ne ima na gha mwẹ ẹtin. Ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, Esu kevbe avbe ugbogiorinmwi ọghẹe hoo ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma i khian sẹtin ru emwi nọ gha vuọn Osanobua aro! Ọ khẹke ne ima hia, ne ima ghẹ gha mwẹ egbe iziro vberriọ.
w95 2/15 27 ¶6
Okha Nọ Ma Ima Emwi Ne Ima Gha Ru Vbe Ọlọghọmwa Gha De Rre
Emwi ọvbehe ne avbe ọsie Job eha ru nọ gbe ẹre orhiọn mu otọ, ọre ne iran na gha ya ẹmwẹ obọ iran guan, ne iran gha te ya ta ẹmwẹ nọ gua iziro ọghe Osanobua ro. Elifaz na kue kha wẹẹ, ‘Osanobua ma gba ẹko eguọmwadia re,’ ọ na vbe kha wẹẹ, ọre te ima ru emwi nọ maan ra nẹi maan, ọ ma kaan Osanobua. (Job 4:18; 22:2, 3) Ọghe ne ẹmwata, ẹmwẹ ohoghe ne Elifaz tae na, wa sẹ nọ gha ya iro han e Job! Ẹ i khabe ne Jehova na gu Elifaz kevbe avbe ọsiọre gui ye ẹmwẹ ohoghe ne iran tae. Ọ na tama iran wẹẹ: “Wa ma ta ẹmwata vbekpa mwẹ.” (Job 42:7) Sokpan, iran ye ta emwi ọvbehe nọ khọọ sẹ ọna.
w03 4/15 14-15 ¶10-12
Avbe Igbama Ni Ru Emwi Nọ Ya Ẹko Rhiẹnrhiẹn E Jehova
10 Zẹvbe ne ima miẹn ọnrẹn vbe okha ọghe Job nọ rre Baibol, e Setan tae wẹẹ emwi ne Job miẹn vbe obọ e Jehova, ẹre ọ si ẹre nọ na gae. Sokpan, ẹmwẹ ne Setan tama e Job na, wa vbe kaẹn eguọmwadia e Jehova hia, uhiẹn ya sẹ egbe uwẹ. Emwa nagbọn hia ẹre Setan ghaa guan kaẹn vbe ọ tama e Jehova wẹẹ: “Ọmwa [ẹ i wa re Job ọkpa, sokpan ọmwaikọmwa] gha sẹtin ya emwi hia nọ mwẹ, ya dẹ uhunmwu ẹnrẹn ye agbọn.” (Job 2:4) U rẹn vbene ẹmwẹ nọ rre otọ na ya kaan ruẹ hẹ ra? Zẹvbe nọ rre ebe Itan 27:11, te Jehova tama ima ne ima gha yin vbe odẹ nọ gha ru iyobọ nẹẹn ya zẹ ẹmwẹ wanniẹn e Setan, nọ gbe ẹre odan. Muẹn roro—Ayi nọ yi agbọn yi ẹrinmwi hoo ne u deba irẹn zuze ye ẹmwẹ nọ ghi ru ekpataki sẹ nọ rre otọ ke ẹghẹ gha dee. U miẹn ẹkpotọ ne kpataki nọ kie nuẹn! Sokpan, u gha gele sẹtin ru emwi ne Jehova gualọ vbe obọ ruẹ ra? E Job ru ẹre. (Job 2:9, 10) Jesu kevbe emwa nibun ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nọ gberra, wa vbe ru emwi ne Jehova gualọ, uhiẹn ya sẹ egbe igbama nibun. (Filipai 2:8; Arhie Maan 6:9) Wẹ gha vbe sẹtin ru vberriọ. Sokpan, u ghi yerre wẹẹ, obọ ọkpa ẹre u khian sẹtin deba vbọ. Uyinmwẹ ruẹ ẹre ọ khian rhie ẹre ma, deghẹ obọ ọghe Setan ẹre u ye, ra obọ ọghe Jehova. De obọ ne u khian deba vbọ?
E Jehova Mwẹ Ẹmwẹ Ruẹ Vbe Orhiọn!
11 Ọ zẹdẹ kaẹn Jehova, deghẹ obọ ọghẹe ẹre ima ye, ra deghẹ obọ ọghe Esu ẹre ima ye ra? Emwa ni he ya ẹkoata ga e Jehova i re avbiẹ, ọni ma sẹ ne Jehova gha ya zẹ ẹmwẹ wanniẹn e Setan ra? Esu tae wẹẹ ẹi re te ima ga e Jehova rhunmwuda wẹẹ ima hoẹmwẹ ọnrẹn, sokpan ma rẹn nẹ wẹẹ ohoghe ẹre Esu tae. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova hoo ne u gha rre obọ ọghe irẹn rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ ruẹ. Jesu wẹẹ: “Erha mwẹ nọ rre ẹrinmwi i zẹdẹ hoo, ne ọkpa vbe iran ne giẹrẹ na fuan.”—Matiu 18:14.
12 Ọ dewuarorua wẹẹ, obọ ne u ye vbe ẹmwẹ nọ rre otọ na wa kaẹn Jehova. E Baibol ya ima rẹn wẹẹ, ma ghaa ru emwi esi, ọ ghi gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Sokpan, ẹ i ghọghọ vbe ima ghaa ru emwi dan. Vbe igiemwi, vbe uwu ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha ru emwi nẹi yẹẹ e Jehova yangbe yangbe, emwi ne iran ru keghi si “obalọ” ye ọre egbe. (Psalm 78:40, 41) Ọ te sẹ ẹghẹ ne amẹ ya rhọọ vbe ẹghẹ e Noa, emwi dan na wa “gba emwa hia obọ vbe ehe hia,” ọna keghi da e Jehova. (Gẹnẹsis 6:5, 6) Muẹn roro, emwi ne ọna rhie ma ọre wẹẹ, deghẹ u na gha ru emwi dan, ẹko i khian rhiẹnrhiẹn Ayi nọ yi ruẹ. Ọna ma rhie ma wẹẹ avbiẹrẹ ẹre Osanobua khin, ẹ i vbe yin zẹvbe ne emwi ye ẹre hẹ vbe egbe. Sokpan, Osanobua hoẹmwẹ ruẹ, ọ vbe mwẹ ẹmwẹ ruẹ vbe orhiọn. Deba ọni, deghẹ u na gha ru emwi esi, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ẹi re te Osanobua wa ghọghọ rhunmwuda wẹẹ emwi ne u ru gha ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin zẹ ẹmwẹ wanniẹn Esu, sokpan, ọ vbe ghọghọ rhunmwuda, ẹkpotọ kie nẹẹn nian, nọ ya san ruẹ ẹse. Te irẹn wa hoo ne irẹn gha san ima ẹse vbe ẹghẹ hia. (Hibru 11:6) Erha nọ gele hoẹmwẹ ruẹ, ẹre Jehova khin!
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w04 7/15 21-22
Mwamwa Emwi Ne U Khian Ru Vbe Ugamwẹ E Jehova, Ne U Ya Rhie Uyi Gie Ayi Nọ Yi Ruẹ
Gi ima guan kaẹn vbene Jehova ya yi agbọn na kevbe emwi hia ni rre orere iso hẹ, ọni ọre vbene ọ ya mu emwamwa nọ mwẹ ne agbọn na sẹ. Osanobua gha ghi yi edọmwadẹ emwi nọ hoo nọ yi fo nẹ, e Baibol ghi wẹẹ, “ẹdẹ keghi mu, ẹdẹ keghi gbe,” nọ ya rhie ma wẹẹ, e Jehova mu emwamwa nọ mwẹ sẹ nẹ. (Gẹnẹsis 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Vbene Jehova te suẹn gha yi emwi vbe dọmwadẹ ẹdẹ, ọ rẹn emwi nọ khian yi nẹ vbe ẹdẹrriọ. Iyeke ọni, ọ ghi do yi emwi hia nọ hoo nọ yi, zẹvbe nọ mwamwaẹn. (Arhie Maan 4:11) E Job khare wẹẹ, “[e Jehova] ghaa hoo nọ ru emwi, te ọ ru ẹre.” (Job 23:13) Vbe Jehova ghi ghee “emwi hia” nọ yi, ọ na kha wẹẹ, ehia wa maan. Ẹ i mwẹ ẹko ma rhiẹnrhiẹn ọnrẹn!—Gẹnẹsis 1:31.
Deghẹ ima hoo ne ima ru emwi ne ima mwamwa yotọ wẹẹ ima khian ru, ọ khẹke ne ima gele gha hoo ne ima ru ẹre. Vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima gele gha hoo ne ima ru emwi ne ima mwamwaẹn? Agharhemiẹn wẹẹ, agbọn na ma zẹdẹ gha mwẹ ona kevbe wẹẹ emwi rhọkpa ma gha rrọọ, e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, te uhunmwu otagbọn na khian wa gha mose, te ọ vbe gha rhie uyi gie irẹn. Deghẹ ima na gha muẹn roro, ere ne ima khian lae miẹn vbe ima gha sẹtin ru emwi ne ima hoo ne ima ru, ọ sẹtin ya ima gha hoo ne ima gele ru ẹre. Ọni ọre emwi ne ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Tony ru, ukpo 19 ẹre ọ ye. Ọ ma mianmian emwi ughughan nọ miẹn, vbe ẹghẹ okaro nọ ya mu otuẹ gha rrie abotu ọghe Avbe Osẹe Jehova nọ rre Western Europe. Ke ẹghẹ nii kpa, ọta ne Tony ghi gha nọ egbe ẹre ọre wẹẹ, ‘Vbọ khian gha ye hẹ deghẹ I na sẹtin gha rre egbe ehe vbenian, I na vbe gha winna vba?’ Ẹghẹ hia ẹre Tony ya gha roro ẹre wẹẹ ẹdẹ ọkpa, irẹn sẹtin vbe ya ga vbe Bẹtẹl, ọ na vbe gha ru emwi ughughan nọ gha kie ẹkpotọ nẹẹn ya sẹtin ya ga vbe Bẹtẹl. Ukpo eso ghi gberra, a keghi tie ẹre nọ do gha ga vbe Bẹtẹl. Ọ ma sẹtin ghọghọ!
DECEMBER 11-17
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 25-27
“Ọmwa Nọ Ma Gba Gha Sẹtin Gha Re Ọmwa Esi Vbe Odaro Osanobua”
it-1 1210 ¶4
Imudiase
E Job. E Job nọ ghaa rrọọ, iyeke vbe Josẹf ghi wu nẹ, ya fi ẹghẹ eso a te miẹn wẹẹ e Mozis suẹn gha su Ivbi Izrẹl, kegha re ọmwa ne Baibol giere zẹvbe “ọmwa esiesi [Heb., tam], te ọ wa gha mu ohan Osanobua, erriọ ẹre ọ vbe ya gha lẹẹ ne emwi dan.” (Job 1:1; ya ghee JOB.) Vbe ẹghẹ ne avbe odibosa ya gha do iko vbe ẹrinmwi, e Setan nọ re ọmwa nọ gbodan ghee Osanobua kegha dee. Ọta ne Jehova nọ e Setan re vbekpa e Job ya ima rẹn wẹẹ, ẹmwẹ nọ rre uwu ẹkpo e Jehova kevbe Setan vbe dekaẹn imudiase ọghe ima ne emwa nagbọn. E Setan keghi kha wẹẹ, ẹi re ẹkoata ne Job mwẹ dae Jehova ẹre ọ yae gae, sokpan ere nọ miẹn vbe obọ Osanobua ẹre ọ si ẹre nọ na gae. Te ọ ya ẹmwẹ nọ tae na kha wẹẹ, ẹi re ekhọe hia ẹre Job ya ga Osanobua. E Jehova keghi kue yọ ne Setan miẹn e Job emwi hia nọ mwẹ, e Setan na vbe gbele ivbi ẹre rua. Ọrheyerriọ, e Job na ye rhikhan mu Osanobua. (Job 1:6–2:3) Esu na ghi kha wẹẹ, ẹmwata nọ wẹẹ e Job ye ga Osanobua, agharhemiẹn wẹẹ emwi ewe nọ mwẹ kevbe ivbi ẹre hia wii ẹre sokpan, arrọọ ọghẹe ghaa rre ikpadede, ọ gha siẹn e Jehova, nẹ ghẹ mieke na wu. (Job 2:4, 5) Iyeke ọni, Esu keghi mu emianmwẹ dan kuọ e Job. Ọvbokhan rẹn na wẹẹ nọ tie ihẹn ne Osanobua nọ wu, avbe ọsiọre na gha zaan rẹn, iran na vbe gha ta ẹmwẹ nọ ma gua iziro ọghe Osanobua ro (Job 2:6-13; 22:1, 5-11), ọrheyerriọ, ẹmwẹ ne Job ghi ta rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa imudiase ẹre irẹn gele khin. Ọ na wẹẹ, “Vbene I te ya wu, I i khian sẹ Osanobua rae! Te I khian gha tae khian wẹẹ I ma ru khọọ, ekhọe mwẹ i khian bu abe gbe mwẹ.” (Job 27:5, 6) Ne Job na ye rhikhan mu e Jehova rhie ma wẹẹ, ọhọnhoghe ẹre Esu nọ re ọmwa nọ gbodan ghee Osanobua khin.
Da Imudiase Ọghuẹ Yi!
3 A gha kha wẹẹ ọguọmwadia e Jehova mwẹ imudiase, ọni ọre wẹẹ, ọ ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova sẹrriọ wẹẹ, ahoo ọghe Jehova ẹre ọ mu ye okaro vbe arrọọ ọghẹe. Gia guan kaẹn odẹ eso ne Baibol ya loo imudiase. Emwi ọkpa ne imudiase demu vbe Baibol ọre emwi nọ gbae, emwi ne ẹi mwẹ okan ra emwi ne egbe gba na. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl ya gha ru izọese ọghe aranmwẹ gie Jehova, aranmwẹ ne ẹi mwẹ okan ẹre iran ghaa loo rhunmwuda, erriọ Uhi khare. (Lẹv 22:21, 22) Osanobua ma kue ne eguọmwadia re gha loo aranmwẹ ne egbe ma gba na, nọ rhu aro, nọ yin ehọ ra nọ khuọnmwi. Aranmwẹ ne ẹi zẹdẹ mwẹ okan ẹre Jehova wa gha gualọ vbe obọ iran. (Mal 1:6-9) De ọmwa nọ gha hoo nọ ya igho ẹre dẹ alimo nọ kẹkẹe ra ebe nọ yanghaẹn? Emwi nọ maan ẹre ima hia hoo ne ima gha ya igho ima dẹ. Inu ghi nọ ne Jehova nọ yi ima! Te ọ ghi vẹẹ ne ima rẹn nia, evbọzẹe ne Jehova na hoo ne ima ya ekhọe hia gha hoẹmwẹ irẹn.
4 Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ima gha khian emwa ni gbae nẹ, ma ke sẹtin da imudiase ọghe ima yi. Iziro vbenian ma gba rhunmwuda emwi eva. Okaro, e Jehova i rhie aro tua abakuru ọghe ima. E Baibol keghi kha wẹẹ: “Wẹ gha wẹẹ ne u ka orukhọ mwa ye ima owẹ, de ọmwa ọkpa ne ai ra bu abe gbe?” (Psm 130:3) Ọ keghi ya orukhọ bọ ima rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre ima khin. (Psm 86:5) Nogieva, Osanobua i yaro ye emwi ne ima i sẹtin ru, rhunmwuda, ọ rẹn vbene ẹtin ima sẹ. (Tie Psalm 103:12-14.) Nọnaghiyerriọ, de vbene ima khian ya gha re emwa ne ẹi mwẹ okan vbe odaro e Jehova?
5 Eguọmwadia e Jehova ni gele hoẹmwẹ ọnrẹn gha sẹtin da imudiase ọghe iran yi. Ma gha ya ekhọe hia hoẹmwẹ e Jehova, ima na vbe gha ya ẹkoata gae, ma ghi do gha re emwa ne ẹi mwẹ okan vbe odaro ọre. Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ dae Jehova gha re nọ wegbe, ma gha sẹtin da imudiase ọghe ima yi uhiẹn vbe ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ wegbe. (1 Krọ 28:9; Mat 22:37) Vbọzẹe ne etẹn eha ne ima guan kaẹn vbe omuhẹn na mudia gbain? Rhunmwuda, iran hoo ne iran lele ilele nọ gbae ọghe Jehova ne ẹko mieke na gha rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Ẹi re te ọtẹn nokhuo nọ rrọọ te wua emwi nọ ya ọmwa sọyẹnmwẹ egbe. Ẹi re te ọtẹn nokpia nọ re igbama vbe hoo na gha ya irẹn gbogiẹ. Ẹi re te ọtẹn nokpia nọ mwẹ ọmọ mwẹ amwẹ vbe hoo na khu irẹn vbe iwinna. Ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova ẹre ọ ya iran mu ahoo ọghe Jehova ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Iran rhiẹre ma wẹẹ iran mudia ẹse.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w16.11 9 ¶3
Te Ima Ru Emwi Hẹnnẹ Hẹnnẹ Zẹvbe Nọ Gua Ẹmwẹ Osanobua Ro
3 Evbayi hia rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nọ gua mwamwa emwi ẹre Jehova khin. E Baibol wẹẹ, “ẹwaẹn obọ ọre, ẹre Jehova ya yi agbọn, irẹnmwi obọ ọre ẹre ọ ya rhie iso ye ihe ẹre.” (Itan 3:19) Emwi kherhe ẹre ima rẹnrẹn vbekpa iwinna ughughan ne Osanobua he ru, te emwi ne ima rẹnrẹn yevbe ẹmwẹ na ya “ha ọmwa ehọ” kevbe “ewẹwẹwẹ” nọ fi la ọmwa ehọ. (Job 26:14) Vbọrhirhighayehẹ, emwi kherhe ne ima rẹnrẹn vbekpa avbe planẹt, avbe orhọnmwẹ kevbe avbe ititi orhọnmwẹ, keghi ya ima rẹn wẹẹ, te a mwamwa emwi hia ni rre orere iso vbe odẹ nọ khẹke. (Psm 8:3, 4) Orhọnmwẹ ni rre uwu avbe ititi orhọnmwẹ keghi re ẹbo nibun, okhian ẹre ehia ye sokpan, iran i dekun egbe. Uhiẹn, te avbe planẹt ni sikẹ ovẹn ọghe ima wa lẹga ẹre vbene iran i na dekun egbe! Vbene emwi hia ya khian hẹnnẹ hẹnnẹ vbe orere iso ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova ‘nọ ya ẹwaẹn rẹn yi ẹrinmwi’ kevbe agbọn, sẹ ne ima gha rhie urhomwẹ na, ne ima gha họn ẹmwẹ na kevbe ne ima gha ga.—Psm 136:1, 5-9.
DECEMBER 18-24
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 28-29
“Emwa Rẹn Ruẹ Ye Ọmwa Esi Vbe Na Ghee Job Ra?”
w02 5/15 22 ¶19
Gha Mwẹ Ahoẹmwọmwa Nẹi Beghe Daa Emwa Ni Gualọ Iyobọ
19 Avbe okha ne ima he guan kaẹn vbe uwu e Baibol, ya ima rẹn wẹẹ ọ gele khẹke ne ima gha mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe ne emwa ni gualọ iyobọ. Ebraham kegha gualọ iyobọ ọghe Bẹtuẹl, ne ovbi ẹre mieke na sẹtin rhie okhuo kevbe nọ gha mwẹ emọ. E Jekọb kegha gualọ iyobọ ọghe Josẹf, na mieke na sẹtin mu ikun ẹnrẹn gha rrie Kenan. E Naomi vbe gha gualọ iyobọ ọghe Rut, nọ mieke na sẹtin miẹn ọmwa nọ gha rri ukhu ọghe ọdafẹn ọnrẹn. Ebraham, e Jekọb, ra e Naomi i ghẹ te sẹtin ru avbe emwi na sunu yi na, vbe ẹi re te emwa ọvbehe ru iyobọ ne iran. Vbe ẹdẹnẹrẹ, erriọ ẹre ọ vbe khẹke ne ima gha ru iyobọ ne emwa, katekate avbe iran ni gualọ iyobọ. Ma gha ru ọna, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ ahoẹmwọmwa nẹi beghe daa iran. (Itan 19:17) Ọ wa khẹke ne ima ya egbe taa e Job, te ọ wa gha ru iyobọ ne “avbe ivbiogue” ni tu ladian kevbe “avbe emọ nẹi mwẹ erha, ni ma miẹn emwa tu ma,” erriọ ẹre ọ vbe ya gha ru iyobọ ne emwa ni khian wu. E Job kegha ru iyobọ ne ‘ikhuo ni dẹgbẹe, ne ẹkun mieke na sẹ iran otọ,’ ọ na vbe gha re ‘aro ne avbe arhuaro kevbe owẹ ne avbe uke.’—Job 29:12-15.
it-1 655 ¶10
Ukpọn
Ako nibun rre uwu e Baibol na na ya ukpọn gie emwi ọvbehe. Ọ mwẹ ukpọn eso ne ọmwa gha yọ, emwa gha wa bẹghe ẹre, iran ghi wa rẹn otu nọ ye ra otu nọ ye ẹre ike. Erriọ vbe nọ, ugbẹnso, e Baibol gha guan kaẹn ukpọn, ọ sẹtin mudia ye ihe emwi na ya rẹn aro ọmwa ne ọmwa khin, vbe na ghee obọ ne ọmwa nii ye ra emwi ne ọmwa nii ru, zẹvbe nọ ghaa ye vbe erre ne Jesu zẹ, nọ dekaẹn ukpọn orọnmwẹ. (Mat 22:11, 12; ya ghee HEADDRESS; SANDAL.) Vbe ebe Arhie Maan 16:14, 15, Enọyaẹnmwa ighẹ Jesu Kristi keghi ya obọ sekhae ne ima, ne ima ghẹ vbiẹ vbe odẹ ọghe orhiọn, na ghẹ do miẹn ima emwi na ya ye ima ẹro zẹvbe eguọmwadia Osanobua ni mwẹ amuẹtinyan. Ọ gha sunu vberriọ, ẹ i khian zẹdẹ gha maan, rhunmwuda “okuo ọghe ẹdẹ nọkhua ọghe Osanobua ne Oghodua” sotọ fo nẹ.
w09 2/1 15 ¶3-4
De Emwi Ne Eni Ọmwa Gele Rhie Ma?
Ma i sẹtin ta eni ne ima hoo na he ima re, vbe a gha biẹ ima. Vbọrhirhighayehẹ, odẹ ne ima ya ru emwi, ẹre ọ khian ghi ya emwa rẹn aro emwa ne ima khin. (Itan 20:11) U sẹtin nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Deghẹ ẹkpotọ na kie ne Jesu kevbe avbe ukọ ọghẹe ya he mwẹ eni, de eni ne iran gha he mwẹ re? De eni na gha he mwẹ re, nọ gha guaero ighẹ aro ọmwa ne I khin kevbe odẹ ne I ya ru emwi?’
Te ọ wa gele khẹke ne ima mu ọta nii roro. Vbọzẹ? Rhunmwuda, Ọba e Solomọn khare wẹẹ, ‘eni esi ẹre ọ maan sẹ ẹfe.’ (Itan 22:1) Ọghe ne ẹmwata, deghẹ ima na gha mwẹ eni esi ra a na ye ima ẹro zẹvbe emwa esi vbe ẹdogbo ne ima ye, emwi nọ maan ẹre wa nọ. Nọ ghi wa ru ekpataki sẹ ọre ne ima gha re emwa esi vbe odaro Osanobua. Rhunmwuda, ọna gha ya ima miẹn afiangbe ọghe etẹbitẹ. Vbe ima gu kha vberriọ? Osanobua yan rẹn wẹẹ, irẹn gha gbẹn eni emwa ni mu ohan rẹn ye “ebe ayere” ọghe irẹn, irẹn ghi vbe kie ẹkpotọ ne iran ya gha rrọọ vbe etẹbitẹ.—Malakai 3:16; Arhie Maan 3:5; 20:12-15.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
g00 7/8 11 ¶3
Gha Muẹnmuẹn Ogiẹ Rhunmwuda Ọ Mwẹ Iyobọ Nọ Ye Nuẹn!
Ọmwa ghaa muẹnmuẹn ogiẹ, ọ mwẹ esa nọ ye ra? Ọ he ka sunu daa ruẹ ẹdẹ wẹẹ, ọmwa ghi muẹnmuẹn ogiẹ daa ruẹ, orhiọn ruẹ na wa sotọ? Ọ sẹtin vbe sunu wẹẹ, deghẹ ọmwa ma na muẹnmuẹn ogiẹ daa ruẹ, u ghi gha fian afianma, u vbe gha roro ẹre wẹẹ, ẹmwẹ ruẹ ma zẹdẹ kaan ọmwa nii. Ọghe ne ẹmwata, ọmwa ghaa muẹnmuẹn ogiẹ, ọ gele mwẹ esa nọ ye. Ọ mwẹ iyobọ nọ ye ne ọmwa nọ muẹnmuẹn ogiẹ, kevbe ọmwa na muẹnmuẹn ogiẹ daa. Vbe Job ghi guan kaẹn avbe eghian rẹn, ọ na wẹẹ: “I ghi muẹmuẹn ogiẹ yan iran vbe ẹtin a te fo iran nẹ, aro ne rọkhọ mwẹ ghi rhie igiọdu ne iran.” (Job 29:24) Ọ khọ wẹẹ, ne ako na na wẹẹ, e Job ghaa mwẹ “aro ne rọkhọ” rhie ma wẹẹ, te Job ghaa ghọghọ kevbe wẹẹ, ọ vbe gha soyaya mu emwa.
DECEMBER 25-31
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA | JOB 30-31
“Emwi Nọ Ru Iyobọ Ne Job Ya Gban Egbe Ne Uyinmwẹ Alama Oghẹ”
w10 4/15 21 ¶8
Rhie Aro Hin Avbe Emwi Ni Ma Khianrẹn Rre!
8 Emwi ne aro kevbe egbe gualọ, gha sẹtin si Ivbi Otu e Kristi ọghe ẹmwata fi orukhọ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Ẹmwẹ Osanobua na rhie igiọdu ne ima, ne ima gha dia egbe ima vbe ọ gha de ọghe emwi ne ima ghee kevbe emwi ne ima gualọ. (1 Kọr 9:25, 27; tie 1 Jọn 2:15-17.) E Job ne ọmwa esi rẹnrẹn wẹẹ, deghẹ aro irẹn na viẹn ye emwi, ọ sẹtin do ya emwi nii gha khọn irẹn. Ọ keghi kha wẹẹ: “I gu aro mwẹ ta ile nẹ. Rhunmwuda ọni, vbọzẹ ne I khian na ghi gi aro mwẹ viẹn ye egbe ovbialeke nọ ma he rẹn okpia?” (Job 31:1) E Job ma ya obọ kaan okhuo ọvbehe vbe odẹ nọ ma khẹke, ọ ma kue gha mu egbe emwi vberriọ roro. Te Jesu wa kakabọ nianiaẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gi iziro nọ dekaẹn uyinmwẹ esakan la ima ekhọe. Ọ wẹẹ: “Ọmwaikọmwa gha ghee okhuo sẹrriọ wẹẹ, te aro ọre ghi viẹn yọ, ọ gu okhuo nii ru oghẹ nẹ sin vbe ekhọe ọre.”—Mat 5:28.
w08 9/1 11 ¶4
Roro Vbene Ọ Khian Gha Ye Hẹ Vbe Okiekie
Vbene ima te zẹ owẹ nokaro nọ gha si ima fi orukhọ, ọ khẹke ne ima nọ egbe ima wẹẹ, ‘I gha ru emwi na, vbọ khian kiekie ẹre?’ Ma gha muẹn roro, emwi nọ khian sunu vbe okiekie deghẹ ima na ru orukhọ, ọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ ya ru emwi nọ gha si ọlọghọmwa nọkhua vbe okiekie. Emwa ni ma lele emwi ne Baibol tae wa miẹn ọlọghọmwa nibun. Vbe igiemwi, eso mu emianmwẹ na tie ẹre AIDS kevbe avbe emianmwẹ ọvbehe ni lele oghẹ khian, eso rrọọ ni mu ẹko, eso rrọọ ni kpannọ ẹko, eso si obalọ gie emwa ni lẹga iran, ekhọe iran eso ghi vbe gha fi iran uwẹnrhiẹn rhunmwuda orukhọ ne iran ru. Ukọ e Pọl ta emwi nọ khian sunu daa emwa ni yin uyinmwẹ esakan vbe okiekie. Ọ wẹẹ iran i khian “la arriọba Osanobua.”—1 Kọrinti 6:9, 10.
w10 11/15 5-6 ¶15-16
Avbe Igbama, Wa Gi Ẹmwẹ Osanobua Gha Dia Uwa
15 De ẹghẹ ne uwẹ yayi wẹẹ u gha ya miẹn edanmwẹ nọ gha sẹtin ya ruẹ ru orukhọ? Ẹghẹ ne u ya rre uwu ẹbu emwa nọ ra, ra vbe uwẹ ọkpa ghaa rrọọ nọ? U ghaa rre esuku ra vbe u ghaa rre isiwinna, u sẹtin kakabọ gha begbe ne u ghẹ ya ru orukhọ. Sokpan, u sẹtin wa de fi edanmwẹ nọ gha ya ruẹ ru orukhọ, vbe ẹghẹ ne u ya hẹwẹ ra ne u ya rọkhọ egbe rhunmwuda, u sẹtin wa fiegbua.
16 Vbọzẹ nọ na khẹke ne u gha họn ẹmwẹ ne Jehova, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọmwa rhọkpa i bẹghe ruẹ? Ọ khẹke ne u yerre wẹẹ, u ghaa ru emwi esi, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn e Jehova, sokpan, u gha ru emwi dan, ẹ i khian ghọghọ yọ hiehie. (Gẹn 6:5, 6; Itan 27:11) Emwi ne u ru wa kaẹn Jehova rhunmwuda, “irẹn keghi gbaroghe ruẹ.” (1 Pit 5:7) Ọ hoo ne u gha họn ẹmwẹ nẹẹn rhunmwuda, u gha ru vberriọ, agbọn gha maan ruẹ. (Aiz 48:17, 18) Vbe ẹghẹ ne eguọmwadia e Jehova eso ni ghaa rre otọ Izrẹl ma ya họn ẹmwẹ nẹẹn, ọ ma ghọghọ yọ hiehie. (Psm 78:40, 41) Ahoẹmwọmwa nọ wegbe ẹre Jehova wa gha mwẹ ne akhasẹ ighẹ e Daniẹl, ọni ẹre ọ si ẹre ne odibo ọkpa na wẹẹ, “okpia nọ ghaan ẹsẹse” ẹre ọ khin. (Dan 10:11) Vbọzẹ ne Osanobua na hoẹmwẹ e Daniẹl sẹrriọ? Rhunmwuda, te Daniẹl wa gha họn ẹmwẹ ne Osanobua vbe uwu ẹbu kevbe ẹkhokho.—Tie Daniẹl 6:10.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
w05 11/15 11 ¶3
Vbene Ima Khian Ya Gha Rhie Ẹre Ma Wẹẹ Ima Hoẹmwẹ Emwa, Vbe Iran Ghaa Gu Ima Guan
Ọ sẹ igba igbe ne Job ya guan, sirra avbe ọsiọre. Sokpan, e Job na ye kha wẹẹ: “A i miẹn nọ gha danmwehọ ẹmwẹ ne I ta ra?” (Job 31:35) Vbọzẹ ne Job na kha vberriọ? Rhunmwuda, agharhemiẹn wẹẹ avbe ọsiọre ghaa họn ẹmwẹ nọ ta, iran ma rhie ifuẹko nẹẹn. Iran ma zẹdẹ gha mwẹ ẹmwẹ e Job vbe orhiọn, iran ma vbe gha hoo ne iran rẹn otọ emwi nọ ghaa la gberra. Iran ma hia ne iran rẹn vbene emwi ghaa ye ẹre hẹ vbe ọ gu iran guan. Ọni ẹre ọ si ẹre ne ukọ e Pita na kha wẹẹ: “Wa … gha mwẹ ekhọe ọkpa, wa gha daa ne egbe, wa gha mwẹ agiẹngiẹn etẹn, ẹnina kevbe imuegberriotọ.” (1 Pita 3:8) De vbene ima khian ya gha daa ne egbe hẹ? Odẹ ọkpa ne ima khian ya ru ọna, ọre ne ima hia ne ima rẹn vbene emwi ye emwa ọvbehe hẹ, ma ghi vbe hia ne ima rẹn otọ emwi ne iran la gberra. Ọmwa ghaa tama ima vbene emwi ye ẹre hẹ, ọ khẹke ne ima gha ta ẹmwẹ nọ gha ya ọmwa nii rẹn wẹẹ, ma mwẹ ẹmwẹ ọnrẹn vbe orhiọn. Vbe igiemwi ma sẹtin kha wẹẹ, “emwi vberriọ wa gele sẹ nọ gha gbe ọmwa orhiọn mu otọ” ra “ẹ i mwẹ u ma gha roro ẹre wẹẹ, emwa ma rẹn otọ emwi ne u la gberra.” Emwi ọvbehe ne ima gha sẹtin ru ọre wẹẹ, ma ghi werriegbe ya ẹmwẹ obọ ima ta emwi ne ọmwa nii tama ima, ne ima ya rhie ma wẹẹ, ma gele rẹn otọ emwi nọ tama ima. Deghẹ ima na gele hoẹmwẹ ọmwa nọ gu ima guan, ma i khian wa gha danmwehọ ẹmwẹ nọ ta kẹkan, sokpan ma ghi hia ne ima rẹn vbene emwi gele ye ẹre hẹ.