Avbe Ako Na Sunu Yi Vbe Ebe Iwinna Na Loo Vbe Ne Iko Uyinmwẹ Kevbe Iwinna Ọghe Ima
© 2024 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JANUARY 6-12
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 127-134
Evbibiẹ Emọ—Wa Ye Gha Gbaroghe Ivbi Uwa
Gha Ya Aro Nọ Ghaan Ghee Ukpo Ne U Na Zẹ Vbe Ẹgbẹe Ọghe Jehova
9 E Jehova keghi yi emwa nagbọn ne iran sẹtin gha biẹ, ọ na vbe rhie asẹ ne iran, ne iran maa ivbi iran re, ne iran hoẹmwẹ irẹn kevbe ne iran ga irẹn. Adeghẹ evbibiẹ emọ ẹre u khin, uwẹ gbọyẹmwẹ ye ẹse ọhẹ ne kpataki na ra? Agharhemiẹn wẹẹ e Jehova wa fiangbe avbe odibosa ẹsẹsẹmwẹse, ọ ma yi iran ne iran gha biẹ. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne evbibiẹ emọ gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ na. Te Osanobua ya emọ ru evbibiẹ emọ ẹse, ọ hoo ne iran dia iran ye odẹ, ne iran vbe gha maa iran emwi vbekpa irẹn. (Ẹfis 6:4; Diut 6:5-7; Psm 127:3) Ne evbibiẹ emọ mieke na sẹtin ru ọna, ọtu ọghe Jehova kpemehe emwi nibun nẹ, ni gha ru iyobọ ne iran, vbe na ghee avbe ebe, e vidio, avbe ihuan kevbe emwi nibun ọvbehe ni rre wẹbsait ọghomwa. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, e Jehova kevbe Ovbi ẹre, wa kakabọ hoẹmwẹ ibiẹka. (Luk 18:15-17) Evbibiẹ emọ gha mu ẹtin yan e Jehova ne ọ ru iyobọ ne iran, iran na vbe gha hia vbe odẹ ke odẹ ne iran gbaroghe ivbi iran, ọ keghi ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Te evbibiẹ emọ vbenian kie ẹkpotọ ne ivbi iran, ne iran ya gha re ọkpa vbe ẹgbẹe ọghe Jehova vbe etẹbitẹ!
Evbibiẹ Emọ—Wa Gha Maa Ivbi Uwa Emwi Ne Iran Mieke Na Hoẹmwẹ E Jehova
20 Ọ khẹke ne uwa rẹn aro emwa ne ivbi uwa khin. Ebe Psalm 127 keghi ya emọ gie ifẹnmwẹ ni rre obọ ivbiyokuo. (Tie Psalm 127:4.) Ifẹnmwẹ ughughan ẹre a miẹn, a miẹn ne tẹkpu, a vbe miẹn nọ taẹn. Erriọ vbe ye, emọ hia i sẹtin gha re ọkpa. Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne evbibiẹ emọ rẹn obẹlẹ ughughan ne iran khian ya gha maa dọmwadẹ ivbi iran emwi. Ọ mwẹ ọdọ vbe amwẹ ọkpa ni rre Israel, ni mwẹ emọ eva ni rẹn enegbe. Vbe iran ghi guan kaan emwi nọ ru iyobọ ne iran ya sẹtin koko ivbi iran vbe ugamwẹ e Jehova, iran na kha wẹẹ, “Ẹghẹ ughughan ẹre ima ya gha maa ivbi ima emwi. Ẹi re ẹghẹ ne ima ya gu ovbi ima nokpia ruẹ e Baibol, ẹre ima ya gu ovbi ima nokhuo ruẹ e Baibol.” Ẹi re esalẹbẹ ne avbe uhunmwuta ẹgbẹe loo obẹlẹ ne evbibiẹ emọ na loo ro, sokpan iran gha bẹghe ẹre wẹẹ ọni gha biẹ ọmọ esi, iran sẹtin ru vberriọ.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 543
Avbe Emwiokọ Ne Baibol Guan Kaẹn
Ọsian ọkpa keghi ta emwi eso vbekpa vbene erhan oliv ye hẹ, vbe ọ guan kaẹn avbe afiangbe ne emwa ni mu ohan e Jehova khian miẹn. Ọ keghi kha wẹẹ: “Avbe ivbuẹ nikpia ghi yevbe abọ ọghe erhan oliv ni da zọ ladian, iran ghi lẹga eteburu ruẹ.” (Psm 128:1-3) Vbe ẹghẹ nibun, avbe abọ na gia re vbe erhan oliv ẹre a mobọ loo ya gbọọ ọvbehe. Deba ọni, erhan oliv ọvbehe sẹtin zọ ladian vbe inian ọghe erhan oliv nọ kpẹẹ agbọn nẹ, ọna keghi ru iyobọ ne erhan oliv ya tọ. Vbe na ghee erhan oliv ni da zọ ladian, avbe emọ ikpia gha vbe lẹga erha iran, iran ghi gha ru emwi ne iran gha sẹtin ru, ne ẹgbẹe mieke na gha sọyẹnmwẹ.
JANUARY 13-19
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 135-137
“Enọyaẹnmwa Kpọlọ Sẹ Avbe Ẹbọ Hia”
it-2 661 ¶4-5
Ẹtin, Iwinna Ọyunnuan
Osanobua keghi dia emwi ughughan nọ yi vbe odẹ nọ lughaẹn. Ugbẹnso, e Jehova sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn mwẹ asẹ yan emwi hia ne irẹn yi, nọ ya rhie ẹre ma wẹẹ irẹn ẹre ọ gele re Osa ọghe ẹmwata, ọ ghi ru ọna vbe odẹ nọ gha ya emwa hia rẹn wẹẹ, irẹn ẹre ọ ru ẹre. (Psm 135:5, 6) Ovẹn, uki, avbe planẹt kevbe avbe orhọnmwẹ keghi lele uhi ne Osanobua yi ne iran, erriọ ẹhoho, amẹ kevbe emwi ọvbehe ni rre orere iso vbe ya lele uhi nọ dia iran, oghẹn irhiso kevbe avbe ahianmwẹ vbe ke efọnkpa tin yo ehe nọ rree. Sokpan, ena kevbe emwi ọvbehe ni sunu rhunmwuda vbene Osanobua ya mwamwaẹn, ma sẹ nọ gha kpe eni Osanobua huan vbe emwa ghaa gbodan ghee ẹre, ra vbe avbe ugamwẹ ohoghe ghaa rhie ozan gie ẹre.
Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova sẹtin loo avbe emwi ughughan nọ yi, ya rhie ẹre ma wẹẹ irẹn ẹre ọ gele re Osanobua. Odẹ nọ ya ru ọna, ọre nọ na loo iran vbe odẹ ọghe ọyunnuan, nọ mieke na ru emwi nọ hoo nọ ru, ẹghẹ nibun, ọna keghi sunu vbe ẹghẹ nọ mwamwa yọ zẹẹ. Usun avbe emwi na guan kaẹn na, vbe na ghee okpamẹ, ukhunmwu nọ fi ra emwi ọvbehe vberriọ i re emwi nẹi ka sunu, sokpan, ne iran na sunu zẹvbe ne Jehova wa ya tae yotọ keghi ya iran lughaẹn. (Yae taa 1 Ọba 17:1; 18:1, 2, 41-45.) Sokpan, ẹghẹ nibun, avbe emwi na gha sunu, ọ keghi wa kakabọ kpa emwa odin rhunmwuda vbene ọ da otọ sẹ hẹ (Ẹks 9:24) ra nọ na sunu vbe odẹ na ma he miẹn egbọre ẹdẹ, ra vbe ẹghẹ na ma te zẹdẹ ya aro yi.—Ẹks 34:10; 1 Sam 12:16-18.
De Afiangbe Ne U Gha Miẹn, Rhunmwuda Ahoẹmwọmwa Nẹi Beghe Ọghe Jehova?
16 Ma gha ya e Jehova ru Ugue ọghe ima, orhiọn ima ghi sẹ otọ; ọrheyerriọ, iro sẹtin han ima ugbẹnso. Ọ ghaa yerriọ, de emwi ne Jehova khian ghi ru? (Tie Psalm 136:23.) Ọ ghi mu ima ya ekuabọ ọre, ọ ghi fu ima ẹko rre. (Psm 28:9; 94:18) Vbene ọna khian ya ru iyobọ ne ima: Ne ima na rẹn wẹẹ, ẹi mwẹ ẹghẹ ọkpa ne Osanobua ya sẹ ne ọre ọghẹe rae, ọ ya ima rẹn wẹẹ, e Jehova ọre ugue ọghe ima kevbe wẹẹ, ẹi ya ẹmwẹ ima ku.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 1248
Jah
A keghi loo ifiẹmwẹ na ighẹ Jah vbe a ghaa ya ekhọe hia rhie urhomwẹ gie Jehova, vbe a ghaa so ihuan ra vbe a ghaa na erhunmwu. A vbe mobọ loo ẹre vbe a ghaa guan kaẹn ọyẹnmwẹ nọ sẹ ọmwa, rhunmwuda nọ na miẹn fan kevbe nọ na khọnmiotọ ra vbe a ghaa guan kaẹn ekuabọ ne olọ ra ẹtin ọghe Osanobua. A loo ẹre vbe odẹ ne kpataki vbenian vbe ehe nibun vbe Baibol. Ifiẹmwẹ na ighẹ “Wa rhie urhomwẹ ne Jah!” (Hallelujah), keghi re na loo ro ya rhie urhomwẹ ne Osanobua vbe ebe Psalm. Ehe nokaro na na loo ẹre, ọre ebe Psalm 104:35. Vbe ako eso, omuhẹn ọghe ẹmwẹ na ta, ẹre a na loo ẹre (Psm 111, 112), a vbe zẹdia gha loo ẹre vbe a gha suẹn gha guan nẹ (135:3), ugbẹnso ufomwẹ ọnrẹn ọkpa ẹre a na loo ẹre (Psm 104, 105, 115-117), sokpan vbe ẹghẹ nọ bun sẹ, omuhẹn kevbe ufomwẹ ẹre a na loo ẹre (Psm 106, 113, 135, 146-150). Ebe Arhie Maan gie ẹre wẹẹ, avbe emọ orhiọn ni rre ẹrinmwi vbe ya ifiẹmwẹ na rhie urhomwẹ ne Jehova.—Arhie 19:1-6.
Ehe ni ghi dekẹe na na loo ẹmwẹ na ighẹ “Jah” rhie ẹre ma wẹẹ, te a loo eni na vbe a ghaa rhie uyi gie Osanobua vbe ihuan ra vbe erhunmwu. A loo ẹre vbe ihuan imiẹnfan ọghe Mozis. (Ẹks 15:2) Vbe ako na na loo ẹre vbe ebe Aizaia, a keghi loo eni eva na nọ re “Jah Jehova” kugbe, na ya nianian emwi na hoo na ta. (Aiz 12:2; 26:4) Vbe Hẹzẹkaia ghi ta ẹmwẹ ekharha nọ ya rhie uyi gie Jehova, iyeke vbe Jehova ghi ya odẹ ọghe ọyunnuan mu ẹre egbe rran nẹ vbe ọ khian te wu, ọ gberra uhukpa nọ tie eni na ighẹ Jah, nọ ya gie vbene emwi gele gha ye irẹn hẹ vbe ekhọe. (Aiz 38:9, 11) A vbe loo eni na vbe a guan kaẹn alughaẹn nọ rre uwu ẹkpo emwa ni wulo nẹ, nẹi sẹtin rhie urhomwẹ gie Jah, kevbe emwa ni rre agbọn ni hoo ne iran gha ya ẹdagbọn iran rhie urhomwẹ nẹẹn. (Psm 115:17, 18; 118:17-19) Vbe ako ọvbehe vbe ebe Psalm, a keghi loo ẹre vbe erhunmwu na naẹn, na ya gbọyẹmwẹ ye odẹ ne Jehova ya miẹn eguọmwadia re fan, odẹ nọ ya gbogba ga iran kevbe odẹ nọ ya dia iran ye odẹ.—Psm 94:12; 118:5, 14.
JANUARY 20-26
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 138-139
Ghẹ Gi Ohan Si Ruẹ Ghee Iyeke
Gha Rho E Jehova Vbuwe Ẹbu Eguọmwadia Re
10 Udu ruẹ kpan fi ẹko vbọ gha sẹ ẹghẹ na ya zẹ ewanniẹn vbe iko ra? Deghẹ emwi vbenian sunu daa ruẹ, ẹi re uwẹ ọkpa. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, orhiọn ima nibun i sotọ vbe ima gha khian zẹ ewanniẹn. Vbene ima te sẹtin khọnmiotọ yan isievẹn na, ọ khẹke ne ima rẹn emwi nọ si ẹre. A sẹtin miẹn wẹẹ, emwi nọ ya ohan mu ruẹ ọre wẹẹ, u gha mianmian ewanniẹn ne u hoo ne u zẹ ra u gha zẹ ewanniẹn nọ ma gba. U sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ewanniẹn ruẹ i khian gbe ye uviẹn vbe na ghee ọghe etẹn nikẹre. Ohan vbenian ghaa mu ruẹ, ọ rhiema wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe rriotọ ẹre u khin kevbe wẹẹ, u ghee emwa ọvbehe wẹẹ, iran rẹn emwi sẹ ruẹ. E Jehova hoẹmwẹ emwa ni mu egbe rriotọ. (Psm 138:6; Fil 2:3) Sokpan, e Jehova hoo ne u gha rho irẹn kevbe ne u gha rhie igiọdu ne etẹn vbe iko. (1 Tẹs 5:11) E Jehova hoẹmwẹ ruẹ, ọ gha ya ruẹ gha mwẹ udinmwẹ.
Uwa Gi Ima Gha Rhie Igiọdu ne Egbe Vbe Iko
7 Adia eso rre ebe Owa Ọkhẹ na he ka gbẹnnẹ ladian ni gha ru iyobọ nuẹn. Ọkpa vbọ, ọre ne u gha mu egbe yotọ ẹse. (Itan 21:5) U gha gele mu egbe yotọ ẹse, ọ ghi gha khuẹrhẹ nuẹn ne u sẹtin zẹ ewanniẹn. Deba ọni, gi ewanniẹn ruẹ ye kuẹi. (Itan 15:23; 17:27) Ọna i khian ya ohan mu ruẹ gbe. Ewanniẹn nọ ma tan gbe, ẹre etẹn khian rherhe rẹn otọ re sẹ ewanniẹn nọ wa tan vbe otọ. U gha gele mu egbe yotọ ẹse, u i khian wa tie ẹre ladian vbene ọ wa ya rre ebe, u ghi sẹtin ya ẹmwẹ obọ ruẹ zẹ ewanniẹn, ọna ghi gele rhie ẹre ma wẹẹ, u rẹn otọ emwi na guan kaẹn.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 862 ¶4
Ayabọ
Emwi nẹi mwẹ a ma ru nọ, ne Ovbi Otu e Kristi gha yabọ emwa ọvbehe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ gberra uhukpa na ru emwi nọ sọnnọẹn. (Luk 17:3, 4; Ẹfis 4:32; Kọl 3:13) Osanobua i khian yabọ ọmwa nẹi yabọ emwa ọvbehe. (Mat 6:14, 15) Vbọrhirhighayehẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ a rhie “ọmwa dan” hin iko ọghe Ivbi Otu e Kristi rre rhunmwuda orukhọ nọ wegbe nọ ru, a gha ye sẹtin yabọ ọmwa nii deghẹ ọ na gele roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. Ẹghẹ nii, emwa hia vbe iko ghi gele sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ ọmwa nii. (1 Kọr 5:13; 2 Kọr 2:6-11) Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne Ivbi Otu e Kristi yabọ emwa ni mema ru orukhọ nọ wegbe, ni ma vbe mu egbe ne iran ya fi werriẹ. Emwa vberriọ ya egbe iran khian eghian Osanobua nẹ.—Hib 10:26-31; Psm 139:21, 22.
JANUARY 27–FEBRUARY 2
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 140-143
Gi Uyinmwẹ Ruẹ Kevbe Erhunmwu Ne U Na Gua Egbe Ro
Gha Danmwehọ Umẹwaẹn
13 Rhunmwuda ne Osanobua na hoẹmwẹ ima, ẹre ọ si ẹre ne ọ na bu ima ude. E Jehova hoo ne agbọn maan ima. (Itan 4:20-22) E Jehova keghi loo Ẹmwẹ ọghẹe, ebe ne otu gbẹnnẹ rre kevbe etẹn ne ima gba ga, ya bu ima ude rhunmwuda ọ hoẹmwẹ ima. Ebe Hibru 12:9, 10 gi ima rẹn wẹẹ “te Osanobua ru ẹre ne umamwẹ mwa.”
14 A gha bu ruẹ ude, ghẹ ghee vbene ọmwa nii ya gu ruẹ guan, sokpan rhie ẹmwẹ ne ọ tae. Ugbẹnso ohu sẹtin mu ima, rhunmwuda vbene ọmwa nii ya gu ima guan. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, te ọ khẹke ne ọmwa ne ọ bu ọmwa ude, gua gha mu ẹmwẹ ye owa. (Gal 6:1) Sokpan, adeghẹ ọmwa na bu ima ude, ọ ma khẹke ne ima gha ghee vbene ọmwa nii ya gu ima guan hẹ, sokpan, ọ khẹke ne ima rhie ẹmwẹ ne ọ tae. Ma ghi nọ egbe ima wẹẹ: ‘Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọmwa nii ma mu ẹmwẹ ye owa ẹse, ẹmwata rre ẹmwẹ ne ọ tae ra? Ẹi re te ọ khẹke ne I rhie ude ne ọ bu mwẹ re, ne I gha te ya gha ghee emwi ne ọ ma ru ẹse?’ Adeghẹ ima na gha re ọmwa ne ọ rhie ude, ọ gha wa ru iyobọ ne ima.—Itan 15:31.
w10 3/15 32 ¶4
Hia Ne U Ye Gha Mwẹ “Ekhọe Nọ Hianrẹn” Vbe Ẹghẹ Nọ Wegbe Ne Ima Ye Na
Eguọmwadia Osanobua eso rrọọ na zẹ kpokpo, eso i miẹn igho ya ru emwi ne iran gualọ, eso vbe khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe. Ugbẹnso, ọna sẹtin wa ya iro han iran. Emwi vbenian sunu daa Ọba ighẹ Devid, ọ keghi kha wẹẹ: “Te I ghi ra zẹ ukpọn obọ, egbe emwi hia wa wọọ mwẹ fẹẹrẹ.” (Psm 143:4) Vbọ ru iyobọ nẹẹn vbe uwu ẹghẹ na? E Devid keghi ya yerre, obọ ne Jehova ya mu eguọmwadia re kevbe vbene Jehova he ya miẹn irẹn tobọ irẹn fan hẹ. Ọ keghi muẹn roro emwi ne Jehova he ru rhunmwuda eni ẹnrẹn nọkhua. Ọ na vbe rhie aro tua iwinna ughughan ne Osanobua he ru. (Psm 143:5) Erriọ vbe ye, ma ghaa muẹn roro, aro ọmwa ne Ayi ọghe ima khin, emwi ughughan nọ he ru kevbe emwi ughughan nọ ye ru ne ima, ọ gha ru iyobọ ne ima, uhiẹn vbe ima ghaa rre uwu edanmwẹ.
w15 3/15 32 ¶2
Rọnmwẹ “Ọrhuanegbe Enọyaẹnmwa”—Evbọ Gha Gia Ru Ye Nọ Ra?
Ugbẹnso, zẹvbe nọ ghaa ye ne Devid, u sẹtin kha wẹẹ: “Eo Jehova, zẹ ẹmwẹ wanniẹn mwẹ nian, ẹtin fo mwẹ nẹ, ghẹ ghi rhie aro lẹre mẹ.” (Psm 143:5-7, 10) Egbe ẹghẹ vbenian ẹre ọ na khẹke ne u kie ẹkpotọ ne Jehova, nọ ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi nọ khẹke ne u ru. U gha sẹtin ru ọna deghẹ u na gha tie Baibol, u na vbe gha mu emwi ne u tie roro. Ọna gha ru iyobọ nuẹn ya rẹn emwi ne Jehova hoo ne u ru, u ghi vbe do miẹn vbene Jehova ya ru iyobọ ne eguọmwadia re hẹ vbe ẹghẹ nọ gberra. U ghaa danmwehọ e Jehova, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, na gha họn ẹmwẹ nẹẹn ẹre ọ maan sẹ.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-2 1151
Obi
A Gha Yae Ru Igiemwi. Ọtakhọ kevbe ẹmwẹ ohoghe ne emwa dan ta, ne iran ya mu ọmwa eni rhia, ẹre a giere zẹvbe obi ẹyẹn nọ gha sẹtin gbe ọmwa rua. (Psm 58:3, 4) Vbe Baibol ghi guan kaẹn emwa ni ta ọtakhọ, ọ na wẹẹ, “Obi ivbiẹkpo rre iran unu.” Erriọ obi ọghe ivbiẹkpo vbe ya rre iyeke akhuarhamwunu ẹnrẹn nọ ke odukhunmwu kevbe emwi nọ yevbe na ghee akọn nọ rre ọre unu. (Psm 140:3; Rom 3:13) Deghẹ ọmwa na gha ya aranmwẹ ọnrẹn mu ọmwa eni rhia, ọ na gha ta ọmwa ọtakhọ vbe iyeke, ọ na gha ma ọmwa emwi nọ ma gba ra ọ na gha ta ẹmwẹ ekpọ, “obi ughughan” nọ gha sẹtin gbe ọmwa rua ẹre ọ rre aranmwẹ ọghe ọmwa nii.—Jems 3:8.
FEBRUARY 3-9
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 144-146
“Oghọghọ Nọ Ne Emwa Ne Jehova Re Osa Ọghe Iran!”
Inọta Ne Emwa Nọ
2. Ẹmwẹ na loo ro vbe Baibol na dọlọ gbẹn na, gua ẹmwẹ nikẹre ni rre ebe Psalm ro. Ẹmwẹ na ighẹ “ẹghẹ nii,” na loo ro vbe uviẹn 12 rhie ma wẹẹ, emwa esi ni hoo na ‘miẹn iran fan’ vbe obọ emwa dan (uviẹn 11), ẹre ọ khian miẹn avbe afiangbe na guan kaẹn vbe uviẹn 12 ya sẹ 14. Afiwerriẹ na vbe rhiegbe ma vbe uviẹn 15, igbava ẹre a loo ẹmwẹ na ighẹ “oghọghọ” vbe uviẹn na, odẹ nọ maan ra odẹ nọ gua egbe ro ẹre a vbe ya loo ẹmwẹ na. Rhunmwuda ọni, emwa esi ẹre ọ mwẹ oghọghọ na guan kaẹn igbava vbe ako nii—ọni ọre “emwa ne Jehova re Osa ọghe iran!” U ghi yerre wẹẹ, urhuẹvbo e Hibru nẹdẹ ma gha mwẹ avbe ama na ya rẹn ẹghẹ nọ khẹke na ya gbamẹ sawọn ra na ya dobọ yi vbe a ghaa tie ebe, ọ ma vbe gha mwẹ avbe ama na ya rẹn emwi ne emwa ọvbehe tae, na tie ẹre quotation mark. Rhunmwuda ọni, te emwa ni zedu gha hia ne iran rẹn otọ emwi na ta, iran ghi vbe kọe ye orhiọn, odẹ na ya gha gbẹn emwi vbe urhuẹvbo e Hibru, emwi na guan kaẹn vbe ako ne iran zedu ẹre kevbe avbe ako ọghe Baibol ọvbehe ni dekaẹn ako ne iran zedu ẹre.
3. Irẹnmwi na keghi guaero emwi ne ako ughughan vbe Baibol khare nọ dekaan vbene Osanobua khian ya fiangbe emwa ni ya ẹkoata gae. Ebe ọsian na keghi guan kaẹn ayayẹro ne gbain ne Devid ghaa mwẹ. Ọ keghi yaro yọ wẹẹ, Osanobua gha miẹn agbẹnvbo Izrẹl fan nẹ vbe obọ eghian, ọ ghi fiangbe iran. Ẹghẹ nii, iran do gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. (Lẹv 26:9, 10; Diut 7:13; Psm 128:1-6) Vbe igiemwi, ebe Diuteronomi 28:4 keghi kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa gha fiangbe uwa ẹsẹse vbe egbe emọ ni bun, vbe egbe emwiokọ, vbe egbe ẹmila kevbe egbe ohuan.” Vbene ẹmwata, ọfunmwegbe kevbe afiangbe ne Ivbi Izrẹl ghaa mwẹ vbe ẹghẹ ne Solomọn ya kha yan iran keghi re ne iran ma he miẹn egbe ọre ẹdẹ. Yevbesọni, arriọba e Solomọn keghi ya ima rẹn vbene Arriọba e Mẹziaia khian gha ye hẹ.—1 Ọba 4:20, 21; Psm 72:1-20.
Gha Mwẹ Ilẹkẹtin Nọ Wegbe Wẹẹ E Jehova Gha Ru Emwi Hia Nọ Yan Rẹn
16 Ẹse ọhẹ nai sẹtin ya igho dẹ, ẹre arrọọ ọghe etẹbitẹ ne Osanobua wẹẹ irẹn khian rhie ne ima wa khin. Te ima wa ya ekhọe hia mudia khẹ ẹghẹ nii, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua gha gele ru vbene ọ khare. Te emwi ne ima ya aro yi gele yevbe adẹn ematọn nọ mu okọ mudia, rhunmwuda ọ ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe edanmwẹ kevbe ukpokpo nọ rhirhi gha khin, uhiẹn ọ gha de ọghe uwu, ma mu egbe ne ima khian ya wu. Ọ vbe yevbe na ghee ẹrhu ematọn, ọ keghi gbogba ga ekhọe ima, ne iziro dan ghẹ mieke na mu ima ekhọe rhia, ọ vbe ru iyobọ ne ima ya rẹn emwi nọ khẹke ya ru. Emwi ne ima ya aro yi keghi si ima kẹ Osanobua sayọ, ọ vbe ya ima rẹn wẹẹ, Osanobua hoẹmwẹ ima kakabọ. Ma gha wa miẹn afiangbe nibun, deghẹ ima na hia ne ima ye gha mwẹ ilẹkẹtin nọ wegbe wẹẹ, Osanobua gha mu eyan rẹn hia sẹ.
17 Vbe elẹta ne ukọ e Pọl gbẹn gi etẹn ni re Ivbi e Rom, ọ keghi tama iran wẹẹ: “Uwa gi emwi ne uwa ya aro yi ya uwa gha sọyẹnmwẹ.” (Rom 12:12) Te ukọ e Pọl wa gha sọyẹnmwẹ, rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, deghẹ irẹn na rhikhan mu e Jehova sẹ ufomwẹ, arrọọ ọghe etẹbitẹ gha sẹ irẹn obọ vbe ẹrinmwi. Ọ vbe khẹke ne emwi ne ima ya aro yi gha ya ima sọyẹnmwẹ rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn hia sẹ. Ọsian khare wẹẹ: “Ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ọmwa . . . nọ mu ẹtin yan e Jehova ne Osanobua ẹre, . . . ọ mu eyan rẹn sẹ vbe ẹghẹ hia.”—Psm 146:5, 6.
De Egbe Ahoẹmwọmwa Nọ Ya Ọmwa Mwẹ Oghọghọ Ọghe Ẹmwata?
19 Ọ gberra ukpo 6,000 ne emwa nagbọn ke rrioya ohanabe vbe agbọn Esu. Te agbọn Esu ghi sikẹ ufomwẹ nia, sokpan emwa ni hoẹmwẹ egbe iran, igho kevbe egberọkhọmwẹ ẹre ọ vuọn ọnrẹn. Iran keghi ya edagbọn iran khu emwi ewe khian kevbe wẹẹ, ọghe enegbe iran ọkpa ẹre iran mu ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Emwa vberriọ i sẹtin gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko. Sokpan vbe nọ dekaẹn emwa ni hoẹmwẹ Osanobua, e Baibol keghi kha wẹẹ: “Afiangbe nọ ne ọmwa ne ọ mwẹ Osanobua Jekọb zẹvbe ọmwa ne ọ yọre obọ, kevbe ne ọ mu ẹtin yan e Nọyaẹnmwa ne Osanobua ẹre.”—Psm 146:5.
20 Te ahoẹmwọmwa ne eguọmwadia Osanobua mwẹ daa re wegbe sayọ ẹdẹgbegbe, ọna ẹre ọ zẹe ne iran na muan yọ muan yọ. Ọna sugiẹ yọ wẹẹ, Arriọba Osanobua suẹn gha kha nẹ. Vbe ne ẹi khian ghi kpẹẹ gbe, eguọmwadia Osanobua gha miẹn afiangbe ne ai sẹtin ya ekhọe zẹ omwa rẹn vbe ototọ Arriọba ọghẹe. Emwi nọ gele ya eguọmwadia e Jehova sọyẹnmwẹ, ọre ne iran na rẹn wẹẹ, iran ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn Ọnrẹn. Vbene ẹmwata, te emwa ni hoẹmwẹ Jehova khian gha sọyẹnmwẹ vbe etẹbitẹ! Vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna, ma gha ziro yan akpa eso ni zọ ladian vbe ahoẹmwọmwa ọghe ọkẹnrẹn kevbe vbene avbe akpa dan na ya lughaẹn ne akpa ne eguọmwadia e Jehova rhiema.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 111 ¶9
Avbe Aranmwẹ
E Baibol ma ima re wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha ya obọ esi mu avbe aranmwẹ. Vbene ẹmwata, e Jehova nọ re Osa ọghe ahoẹmwọmwa ẹre ọ yi avbe aranmwẹ, irẹn ẹre ọ vbe gbaroghe iran. (Itan 12:10; Psm 145:15, 16) Vbe Uhi e Mozis, a keghi gi Ivbi Izrẹl rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran gha gbaroghe emwirri ọghe iran ẹse. Deghẹ emwirri na wii, a ghi fẹko muẹn werriegbe gie nọ yan rẹn; deghẹ ihẹ ne iran te mu na piẹn iran ginna otọ, a ghi ru iyobọ nọ khẹke ne iran. (Ẹks 23:4, 5) Ọ ma khẹke na gha ya iran ru iwinna nọ wegbe sẹ iran ra na gha ya obọ atosi mu iran vbe iran ghaa winna. (Diut 22:10; 25:4) Zẹvbe nọ vbe gha ye ne emwa nagbọn, te ọ khẹke ne iran vbe hẹwẹ vbe Ẹdẹ Ikẹtin. (Ẹks 20:10; 23:12; Diut 5:14) Aranmwẹ nọ gha sẹtin rhie ikuanegbe ne ọmwa ghaa rrọọ, a ghi muẹn ye ogba ra a ghi gbe ẹre rua. (Gẹn 9:5; Ẹks 21:28, 29) A ma vbe kue yọ ne emwa viọ aranmwẹ eva ni lughaẹn ye efọnkpa ne iran gha mu egbe, ne iran mieke na biẹlẹ.—Lẹv 19:19.
FEBRUARY 10-16
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA PSALM 147-150
Ma Mwẹ Emwi Nibun Nọ Si Ẹre Ne Ima Gha Na Rho E Jehova
Vbọzẹe Ne Ima Gha Na “Rho E Nọyaẹnmwa?”
5 E Jehova wa gha rhie ifuẹko ne agbẹnvbo Izrẹl sokpan, ọ ma rhie aro gberra dọmwadẹ iran. Erriọ vbe ruẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọsian na, keghi gbẹn vbekpae Osanobua wẹẹ: “Ọ mu iran ne ekhọe ẹre rhiae egbe rran, ọ keghi vbe gbalọ iran ẹwẹn.” (Psm 147:3) E Jehova gele wa gbaroghe emwa rẹn vbuwe ọlọghọmwa ne iran rhirhi gha ye. Vbe ẹdẹnẹrẹ, ekhọe hia ẹre Jehova ya rhie ifuẹko ne emwa ne iro haan rẹn. (Psm 34:18; Aiz 57:15) Ọ keghi ya ima waan, erriọ vbe ya rhie ẹrhiọn ye ima iwu ne ima mieke na sẹtin mudia gbain vbuwe ọlọghọmwa ne ima rhirhi gha ye.—Jems 1:5.
6 Ọsian na ghi rhie ekhọe daa orere ẹrinmwi. Ọ keghi kha wẹẹ, e Jehova rẹnrẹn “inu ne avbe orhọnmwẹ khin, ọ na he dọmwadọghọe eni.” (Psm 147:4) Vbọzẹe ne ọsian na, na suẹn gha guan kaẹn evbayi ni rre orere iso? Gia ziro yan rẹn: Ọsian na keghi ye aro kẹkan bẹghe orhọnmwẹ eso vbe orere iso, sokpan ọ ma rẹn inu ne ehia khin. Vbe ẹdẹnẹrẹ, avbe umẹwaẹn keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi re avbiẹ orhọnmwẹ ọ rre orere iso. Eso khare wẹẹ, orhọnmwẹ ne a mwamwa ye ititi orhọnmwẹ ọkpa na tiẹre Milky Way galaxy keghi re uye nibun kevbe wẹẹ ititi orhọnmwẹ ni rre orere iso keghi re ikpẹ ekhae nai sẹtin ka! Emwa nagbọn i sẹtin ka orhọnmwẹ hia ni rre orere iso sokpan Ayi ọghomwa rẹn eni edọmwadẹ iran. (1 Kọr 15:41) Osanobua nọ rẹn eni orhọnmwẹ hia, wa vbe rẹn dọmwadẹ ima. Ọ rẹn ehe ne ima ye, vbene emwi ye ima hẹ zẹẹ, emwi ne ima gualọ kevbe ẹghẹ ne ima vbe ya gualọe!
Vbọzẹe Ne Ima Gha Na “Rho E Nọyaẹnmwa?”
7 E Jehova rẹn emwi ne u la gberra, ọ gha vbe sẹtin ru iyobọ vbe u ghaa rre ọlọghọmwa. (Tie Psalm 147:5.) U sẹtin gha roro ẹre wẹẹ ọlọghọmwa ne u ye kpọlọ sẹ ruẹ gbe, sokpan Osanobua rẹn emwi ne u gha sẹtin zin, ‘ọ yerre wẹẹ, ekẹn ẹre u khin.’ (Psm 103:14) Rhunmwuda ima ma gba, ma keghi ru abakuru ọkpa yangbe yangbe. Ọ sẹtin gha re ẹmwẹ nọ ma khẹke nọ ke ima unu ladian, ọ sẹtin gha re iziro nọ ma gba, ọ sẹtin vbe gha re igbọvo. Emwi vbenia i ya ima ghọghọ hiehie. Agharhemiẹn wẹẹ e Jehova i mwẹ abakuru, ọ wa rẹn zẹẹ, vbene ekhọe ima ye hẹ vbe ima gha ru abakuru!—Aiz 40:28.
Vbọzẹe Ne Ima Gha Na “Rho E Nọyaẹnmwa?”
18 Ọsian na rẹnrẹn wẹẹ, agbẹnvbo ọghe Izrẹl nẹdẹ ọre emwa ne Osanobua hannọ zẹ. Iran ọkpa ẹre Osanobua ghaa “gie uhunmwu gie,” iran ọkpa ẹre ọ vbe gha miẹn “igiode ọre kevbe uhi” ọghẹe. (Tie Psalm 147:19, 20.) Vbe ẹdẹnẹrẹ, ma mwẹ ukpamuyọmọ nọ hiunsi, ọni ọre ne ima na ya eni Osanobua waengbe. Ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na rẹn e Jehova, ne Ẹmwẹ Ọnrẹn na dia ima kevbe ne ima na gu ẹre ru ọse. Zẹvbe ọsian nọ gbẹn Psalm 147, uwẹ i vbe mwẹ emwi nọ gha ya ruẹ gha “Rho e Nọyaẹnmwa” kevbe nọ gha ya ruẹ rhie igiọdu ne emwa ọvbehe ya ru vberriọ?
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 316
Avbe Ahianmwẹ
Ọsian keghi we ne “avbe ahianmwẹ” gha rhie urhomwẹ ne Jehova. (Psm 148:1, 10) Odẹ ọghe ọyunnuan na ya yi avbe ahianmwẹ keghi re odẹ ọkpa ne iran ya rhie urhomwẹ gie Jehova. Igan ne ahianmwẹ ọkpa kẹkan mwẹ, gha sẹ odẹ 1,000 ya sẹ 20,000, ọ sẹtin vbe gberra vberriọ. Sokpan, ọ mwẹ emwi nọ rre adesẹneva ọghe dọmwadẹ igan ọghe ahianmwẹ ne ebo tie ẹre shaft. Avbe shaft na mwẹ abọ iyisẹn nibun na tie ẹre barbs. Ọ mwẹ abọ negiẹrẹ nibun ọvbehe nọ rre uwu avbe barb na, na tie ẹre barbules. Dọmwadẹ barbule mwẹ emwi eso ni ye tuẹin tuẹin na tie ẹre barbicels kevbe hooklets ni gha sẹ odẹ iyisẹn nibun. Deghẹ utanmwẹ ọghe ifuẹn ọghe elikhukhu na gha re ukhiọnmwẹ ibata ọkpa (six inches), e barbules ni rre uwu ẹre gha gberra arriaisẹn nibun, e barbicel ni rrọọ gha vbe gberra ẹbo nibun. Odẹ ne Osanobua ya yi egbe ọghe ahianmwẹ kevbe ifuẹn ọghe iran, ne iran mieke na sẹtin gha tin ẹse vbene ẹhoho i na bi iran yo bi iran rre, maan sẹ ọghe okọ ẹhoho nibun na ru ladian vbe ẹghẹ na. Uvun ni rre ugboloko ahianmwẹ ẹre ọ si ẹre ne iran i na khua. Ọni ẹre ọ si ẹre na na miẹn wẹẹ, deghẹ ifuẹn ọghe ahianmwẹ na tie ẹre frigate na gha re ibata 7 (2-m) vbe ọ gha rhan ifuẹn yotọ, ukhuamwẹ ọghe ugboloko ẹre ghi gha re odẹ 110 g (4 oz). Ọ mwẹ emwi ni rre uvun ni rre uwu ugboloko ọghe avbe ahianmwẹ nikhua eso, nọ ru iyobọ ne iran vbe iran ghaa tin khian vbe orere iso. Te ọ vbe yevbe ematọn nọ da ifuẹn ọghe okọ ẹhoho yi, nọ mieke na kakabọ wegbe.
FEBRUARY 17-23
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 1
Avbe Igbama—De Ọmwa Ne Uwa Gha Danmwehọ Re?
Ghẹ Kie Ẹkpotọ Ye Emwi Rhọkpa Nọ Gha Ya Ive Nii La Ruẹ Ban
16 Adeghẹ ehọnrre ẹre u khin, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ evbibiọ ma rẹn emwi ne u la gberra ra iran i gu ruẹ zobọ zowẹ. Ohu sẹtin mu ruẹ sẹrriọ wẹẹ, ugamwẹ e Jehova do khan ruẹ. Sokpan, u gha sẹ e Jehova rae, u ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, ọmwa rhọkpa i rrọọ nọ hoẹmwẹ ruẹ sẹ etẹn vbuwe iko kevbe evbibiọ ni ga e Jehova.
17 Ọ khẹke ne u rẹn wẹẹ, deghẹ evbibiọ i rhie adia nuẹn, ọni rhiema wẹẹ iran ma hoẹmwẹ ruẹ. (Hib 12:8) A sẹtin miẹn wẹẹ odẹ ne iran ya gbuẹ hin ọkhọ rre ẹre ọ ya ohu muẹn. Vbọrhirhighayehẹ, ghẹ gi ọna gha mu ruẹ ohu. Hia ne u rẹn evbọzẹe ne iran na rhie adia nuẹn vberriọ. Ghẹ gha zẹ ẹmwẹ wanniẹn iran, ra ne u gha taa ẹmwẹ ekpọ ma iran. E Baibol khare wẹẹ: “Ọmọ nọ rẹn enegbe i talọ ẹghẹ hia; ọmwa ne ọ hẹko zinegbe, ọmwa nọ ghee umọdia emwi ẹre nọ.” (Itan 17:27) Hia ne u do gha re ọmwa nọ ya imuegberriotọ miẹn adia yi, ne u mieke na miẹn emwi ruẹ vbọ, vbene u i na rhie aro tua odẹ ne a ya rhie adia ra ibude nii nuẹn. (Itan 1:8) Afiangbe nọkhua nọ deghẹ evbibiọ ga e Jehova vbe odẹ ọghe ẹmwata. Iran gha ru iyobọ nuẹn, ne ive ọghe arrọọ ghẹ la ruẹ ban.
w05 2/15 19-20 ¶11-12
Gi Emwa Rẹn Ruẹ Zẹvbe Ovbi Otu E Kristi Vbe Ẹghẹ Hia
11 Hia ne u gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua, ẹ i re emwa nagbọn. Ma keghi hoo ne ima gua usun ro rhunmwuda, ọna rre usun emwi na ya rẹn aro ọmwa ne ima khin. A i miẹn ọmwa nẹi gualọ ọse, deghẹ a na vbe tie ima ba egbe vbe a gha khian ru emwi eso, ọ wa ya ima ghọghọ. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ ehọnrre ẹre ima khin ra ma khian enọwanrẹn nẹ, ọ sẹtin gha lọghọ ima ne ima ghẹ ru emwi ne ihua ima kpikpi ima ne ima ru. Ma sẹtin do gha hoo ne ima gha ya egbe taa iran, ra ne ima gha ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn emwa ọvbehe. Sokpan, ẹ i re ẹghẹ hia ẹre avbe ọse ima kevbe ihua ima ya gualọ umamwẹ ima. Ugbẹnso, iran wa gualọ emwa ni gha deba iran ru emwi nọ ma khẹke. (Itan 1:11-19) Deghẹ Ovbi Otu e Kristi na deba ihua re ru emwi nọ ma khẹke, ẹghẹ nibun, ọ ghi do gha rhiegbe ẹre lẹre, ne emwa ghẹ mieke na rẹn wẹẹ Ovbi Otu e Kristi nọ. (Psalm 26:4) Ukọ ighẹ Pọl keghi ya obọ sekhae ne ima wẹẹ, “Wa ghẹ ghi ru emwi vbene agbọn na ru ẹre.” (Rom 12:2) E Jehova keghi rhie ẹtin ne ima, ne ima ghẹ mieke na de ye edanmwẹ nọ gha ya ima gha ru emwi vbe na ghee emwa ni rre uwu agbọn.—Hibru 13:6.
12 Deghẹ a na gha kpikpi ima ne ima ru emwi nọ ma khẹke Ovbi Otu e Kristi, te ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, na họn ẹmwẹ ne Jehova ẹre ọ ru ekpataki sẹ emwi ne emwa nibun ta ra emwi ne iran ru. Ẹmwẹ nọ rre ebe Ẹksodọs 23:2 gha wa ru iyobọ ne ima. Ako nii wẹẹ: “Ghẹ ya egbe ba emwa ra emwi dan rhunmwuda wẹẹ iran bun.” Vbe asẹ ọkpa, Ivbi Izrẹl nibun na gha gbawawẹ deghẹ e Jehova gele mwẹ ẹtin nọ khian ya mu eyan rẹn sẹ, sokpan, e Kelẹb ma deba iran. Ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ẹ i mwẹ Osanobua ma mu eyan rẹn sẹ. E Jehova keghi fiangbẹe ẹsẹse, rhunmwuda emwi nọ ru na. (Nọmbas 13:30; Jọsua 14:6-11) U mu egbe ne u khian ya ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua, ọ gha khọnrẹn nọ gha lọghọ ruẹ ne u ru vberriọ, rhunmwuda emwi ne emwa nibun ru ra?
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 846
Akpa
Vbe Baibol, a gha tie ọmwa “akpa,” ọ ma wa rhie ma wẹẹ ọmwa nii i mwẹ ẹwaẹn, sokpan, emwi na hoo na ta ọre wẹẹ, ọmwa vberriọ i ka emwi yọ, ọ ghi gha ya aro tila emwi ne kpataki rua, ọ ghi gha yin vbe na ghee ọmwa nọ kọẹn, ẹ i vbe ya ilele ọghe Osanobua ru emwi. Ẹmwẹ e Hibru eso na ya gie ọmwa vberriọ ọre kesilʹ (“akpa”; Itan 1:22), ʼewilʹ (‘akpa vbe abobo’; Itan 12:15), na·valʹ (“ọzuọ”; Itan 17:7), kevbe lets (“ọmwa nọ ya ọmwa gbogiẹ”; Itan 13:1). Emwi na ya ẹmwẹ e Grik nọ re aʹphron kha ọre “akpa vbe abobo” (Luk 12:20), a·noʹe·tos na gha re ọmwa “ne ẹwaẹn wiri” (Gal 3:1), vbene mo·rosʹ na gha re ọmwa nọ ‘kọẹn’ (Mat 23:17; 25:2).
FEBRUARY 24–MARCH 2
EMWI EWE NI RRE UWU ẸMWẸ ỌGHE OSANOBUA ITAN 2
Vbọzẹ Nọ Na Khẹke Ne U Gha Ya Ekhọe Hia Ruẹ E Baibol?
‘Ye Gha Lele Odẹ Ẹmwata Khian’
16 Ebe na tie i re emwi nọ kakabọ yẹẹ emwa nibun. Sokpan e Jehova hoo ne ima ya “ẹtin hia gualọ” irẹnmwi ni dinmwi ni rre uwu e Baibol. (Tie Itan 2:4-6.) Rhunmwuda ma gha ru vberriọ, ma gha wa miẹn ere vbọ. Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Corey khare wẹẹ, irẹn ghaa tie Baibol, te irẹn gbarokotọ tie dọmwadẹ uviẹn. Ọ khare wẹẹ: “I ghi tie avbe e futnot hia ni rrọọ, kevbe avbe cross-reference ni vbe rrọọ, I ghi vbe ru ezanzan yọ. . . . Rhunmwuda avbe emwi na hia ne I ru, I wa miẹn emwi nibun ruẹ, vbe I ghaa tie Baibol!” Deghẹ odẹ vbenian ẹre ima ya tie Baibol ra odẹ ọvbehe ẹre ima ya tie ẹre, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ma ya ghee ẹmwata nọ rre uwu e Baibol vbe ima ghaa loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ọghe ima ya ru ezanzan.—Psm 1:1-3.
Ẹwaẹn Ọghe Ẹmwata Gha Go Tie Emwa
3 Ọmwa nọ sẹtin ya emwi nọ ka rẹn ru azẹ nọ khẹke, ọre ọmwa nọ gele mwẹ ẹwaẹn. Vbọrhirhighayehẹ, ẹwaẹn nọ ke obọ e Jehova rre gberra ọnọna. E Baibol khare wẹẹ: “Adeghẹ u hoo ne u gha wan, u ghi ka gha ya ọghọ ne Jehova nẹ. Adeghẹ uwẹ rẹn Ọmwa Nọhuanrẹn nii, uwẹ mwẹ irẹnmwi.” (Itan 9:10) Nọnaghiyerriọ, ma ghaa mwẹ emwi kpataki ne ima khian ru, emwi ne ima rẹnrẹn vbekpa e Jehova, nọ re “Ọmwa Nọhuanrẹn nii,” ẹre ọ khẹke nọ dia ima ya ru emwi nii. Ma ghi gha tie Baibol kevbe avbe ebe ima ni rhan otọ e Baibol. Ma ghaa ru vberriọ, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ ẹwaẹn nọ ke obọ e Jehova rre.—Itan 2:5-7.
4 E Jehova ọkpa ẹre ọ khian sẹtin ya ima gha mwẹ ẹwaẹn ọghe ẹmwata. (Rom 16:27) Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, obọ e Jehova ẹre ẹwaẹn ke rre? Okaro, e Jehova ẹre ọ yi emwi hia. Ai miẹn emwi nọ ma rẹn vbekpa emwi hia nọ yi. (Psm 104:24) Nogieva, emwi hia ne Jehova ru rhie ẹre ma wẹẹ, ọ mwẹ ẹwaẹn. (Rom 11:33) Nogieha, emwa ni ya ẹmwẹ ọghe Jehova ru emwi, keghi miẹn afiangbe nibun. (Itan 2:10-12) Ma gha rẹn emwi eha na, ẹre ima khian na sẹtin gha mwẹ ẹwaẹn nọ ke obọ e Jehova rre. Ma ghi vbe gi iran gha dia ima vbe emwi ke emwi ne ima khian ru vbe ẹdagbọn ima.
w16.09 23 ¶2-3
Avbe Igbama, Wa Gha Ru Emwi Nọ Gha Ya Amuẹtinyan Ọghe Uwa Gha Wegbe Yọ
2 Adeghẹ igbama nọ ga e Jehova ra nọ ruẹ vbekpa e Jehova ẹre u khin, ọ sẹtin gha lọghọ ruẹ ne u yayi wẹẹ, Ayi rrọọ nọ yi emwi hia, rhunmwuda emwi ne emwa nibun yayi, vbe na ghee imamwaemwi ọghe wẹẹ te emwi hia didaghohi rre. Ọ ghaa yerriọ, ọ mwẹ emwi eso ne u gha sẹtin ru nọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Emwi ọkpa kpataki ne u gha sẹtin ru, ọre ne u loo ẹwaẹn ne Osanobua rhie nuẹn vbe odẹ nọ khẹke, ọna gha wa “gbogba ga ruẹ.” Ọ gha ru iyobọ nuẹn, ne avbe imamwaemwi ọghe agbọn na ghẹ do ya ruẹ khian ọmwa nẹi ghi mwẹ amuẹtinyan.—Tie Itan 2:10-12.
3 Ọmwa ghaa mwẹ irẹnmwi nọ gbae vbekpa Osanobua, ọ ghi ru iyobọ nẹẹn ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. (1 Tim 2:4) Rhunmwuda ọni, u ghaa tie Ẹmwẹ Osanobua kevbe ebe ughughan ne otu e Jehova gbẹnnẹ ladian, ghẹ wa gha khirhi tie ẹre. Gha mu emwi ne u tie roro, ne u mieke na gele sẹtin “rẹn otọ re.” (Mat 13:23) Gi ima ghee vbene ọna gha ya sẹtin ru iyobọ nuẹn hẹ, ne u mieke na gele yayi wẹẹ, Osanobua ẹre ọ yi emwi hia kevbe wẹẹ ẹmwata ẹre ọ rre uwu e Baibol—“osẹ” nibun rrọọ ni wa so igiẹ ye emwi eva na.—Hib 11:1.
Emwi Ewe Ọghe Orhiọn
it-1 1211 ¶4
Imudiase
Ẹ i re ẹtin obọ ọmwa, ẹre ọmwa khian ya sẹtin mudia ẹse, sokpan, emwi nọ ru iyobọ ne ọmwa ọre deghẹ ọmwa na gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ọ na vbe yayi wẹẹ, e Jehova gha sẹtin miẹn irẹn fan. (Psm 25:21) Osanobua yan rẹn wẹẹ, irẹn a gha re “ugue” ne emwa ni mudia ẹse, kevbe wẹẹ irẹn gha “degue” iran, irẹn ghi vbe gbogba ga iran. (Itan 2:6-8; 10:29; Psm 41:12) Ne iran na hia vbe ẹghẹ hia ne iran gha ru emwi nọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, keghi ru iyobọ ne iran ya mudia gbain, ne iran mieke na sẹtin ye gha ga e Jehova khian. (Psm 26:1-3; Itan 11:5; 28:18) Aro e Job keghi sẹ ọre wẹẹ, ọmwa esi sẹtin gha rri oya rhunmwuda ne ọmwa dan na khaevbisẹ, ọmwa esi sẹtin vbe wu lele emwa dan. Vbọrhirhighayehẹ, e Jehova tama ima wẹẹ, aro ọre sotọ vbe egbe ọmwa nọ ma rri abe kevbe wẹẹ irẹn gha san rẹn ẹse, ọ ghi gha rre agbọn ọghe ọfunmwegbe, ọ ghi vbe rri ere emwi esi nọ ru. (Job 9:20-22; Psm 37:18, 19, 37; 84:11; Itan 28:10) Zẹvbe nọ vbe gha ye ne Job, ọmwa gha mudia ẹse, ẹre emwa khian na gha rhie ọghọ nẹẹn, iran ghi vbe gha ya aro nọ ghaan ghee ẹre, ẹ i re rhunmwuda ẹfe nọ mwẹ. (Itan 19:1; 28:6) Deghẹ emọ na gha mwẹ evbibiẹ emọ vbenian, egie nọkhua ẹre iran wa ye (Itan 20:7), rhunmwuda, igiemwi esi nọ khẹke ne iran gha lele, ẹre erha iran rhie yotọ, emwa ghi vbe gha ya aro nọ ghaan ghee iran rhunmwuda eni nọ maan ne erha iran mwẹ.