Etẹn Ima Nikhuo Ni Re Igbama, Wa Hia Ne Uwa Gha Re Ikhuo Ni Deziẹn Vbe Odẹ Ọghe Orhiọn

1. Deghẹ ima hoo ne ima gha re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, vbọ khẹke ne ima ru?

Ọ KEGHI kpa ima odin vbe ima gha bẹghe ovbi ọmọ obọ na biẹ nodẹ, vbe ọ gha da agikpa nẹ. Ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, udemwurri ẹre ọ wa ya waan. Sokpan, te ọmwa gha loo ẹrhiọn yọ nọ mieke na sẹtin waan vbe odẹ ọghe orhiọn.b (1 Kọr 13:11; Hib 6:1) Ne ima mieke na sẹtin gha waan vbe odẹ ọghe orhiọn, te ọ khẹke ne ima kakabọ sikẹ e Jehova. Ma wa gualọ iyobọ orhiọn nọhuanrẹn zẹvbe ne ima ya hia ne ima gha mwẹ avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbi Otu e Kristi, zẹvbe ne ima ya ruẹ emwi eso nọ gha ru iyobọ ne ima vbe ẹdagbọn ima, kevbe zẹvbe ne ima ya mu egbe yotọ khẹ emwi ne ima khian ya ẹdagbọn ima ru vbe odaro.—Itan 1:5.

2. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ebe Gẹnẹsis 1:27? De emwi ne ima khian zẹ iro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ikpia vbe ikhuo ẹre Jehova yi. (Tie Gẹnẹsis 1:27.) Te odẹ ne Osanobua ya yi egbe ikpia kevbe egbe ikhuo wa lughaẹn ne egbe, sokpan odẹ ọvbehe ye rrọọ ne iran ya lughaẹn ne egbe. Vbe igiemwi, ọ mwẹ iwinna ughughan ne Jehova wa ikpia vbe ikhuo re, rhunmwuda ọni, uyinmwẹ eso rrọọ nọ khẹke ne iran gha mwẹ, emwi eso vbe rrọọ nọ khẹke ne iran ruẹ, nọ gha ru iyobọ ne iran ya ru iwinna na. (Gẹn 2:18) Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn emwi ne ọtẹn nokhuo gha sẹtin ru, nọ mieke na gha re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Vbe ako iruẹmwi nọ lele ọna, ma gha guan kaẹn emwi nọ gha ru iyobọ ne etẹn nikpia ni re igbama.

GHA MWẸ UYINMWẸ NI KHẸKE IVBI OTU E KRISTI

3-4. De eke ne etẹn nikhuo ni re igbama gha na miẹn igiemwi esi ne iran gha sẹtin ya egbe taa? (Vbe ya ghee efoto.)

³ E Baibol wa ya unu kaẹn ikhuo ni mwẹ uyinmwẹ esi, ni hoẹmwẹ e Jehova kevbe ni wa vbe rhie egbe ye ugamwẹ ọnrẹn. (Ya ghee uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “Women in the Bible—What Can We Learn From Them?” nọ rre jw.org) Ikhuo ni wa gha “ru emwi ye oreghe” kevbe ni wa “gha họn ẹmwẹ ne Osanobua vbe emwi hia” ẹre ikhuo na wa gha khin, zẹvbe nọ rre ako evbagbẹn nọhuanrẹn ne ako iruẹmwi na hẹnhẹn egbe yan. Vbe deba ọni, etẹn ima nikhuo gha vbe miẹn etẹn nikhuo ni vbe deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ne iran gha sẹtin ya egbe taa.

⁴ Etẹn nikhuo ni re igbama, uwa rẹn etẹn nikhuo rhọkpa ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ne uwa gha sẹtin ya egbe taa ra? Hia ne u rhie aro tua uyinmwẹ esiesi ne iran mwẹ. U ghi vbe muẹn roro vbene u gha ya sẹtin ya egbe taa iran hẹ. Vbe avbe okhuẹn ni ghi lelẹe, ma gha guan kaẹn uyinmwẹ eha ne kpataki nọ khẹke ne ikhuo ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn gha mwẹ.

5. Vbọzẹ nọ na khẹke ne okhuo nọ re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn gha mu egbe rriotọ?

⁵ Ne ima mieke na gha re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ khẹke ne ima gha mu egbe rriotọ. Adeghẹ okhuo na gha mu egbe rriotọ, ẹre ọ khian na sẹtin gele gha re ọsie Jehova kevbe ọsie emwa ọvbehe. (Jems 4:6) Vbe igiemwi, okhuo nọ hoẹmwẹ e Jehova keghi lele ilele ọghe Jehova, nọ dekaẹn na ya ekhọe hia ku obọ gbe ba emwa ne Jehova rhie asẹ na. (1 Kọr 11:3) Te ilele na wa dekaẹn emwamwa nọ rre uwu iko kevbe ọghe ẹgbẹe.c

6. De emwi ne etẹn nikhuo ni re igbama gha miẹn ruẹ vbe obọ e Rebeka, vbọ gha de ọghe na gha mu egbe rriotọ?

⁶ Gia guan kaẹn igiemwi ọghe Rebeka. Okhuo ne ẹwaẹn gba na kevbe nọ vbe ru azẹ nọ maan ẹre wa gha nọ, erriọ vbe ya zẹ owẹ nọ khẹke vbe ẹdagbọn ọnrẹn. (Gẹn 24:58; 27:​5-17) Ọrheyerriọ, ọmwa nọ mwẹ ọghọ kevbe nọ mu egbe nọ ya lele adia ẹre ghaa nọ. (Gẹn 24:​17, 18, 65) Adeghẹ u na gha mu egbe rriotọ vbe na ghee Rebeka, u na vbe gha ku obọ gbe ba emwa ne Jehova rhie asẹ na, u ghi gha re igiemwi esi ne emwa ruẹ vbe uwu ẹgbẹe kevbe emwa ne uwa gba rre iko.

7. De vbene etẹn nikhuo ni re igbama gha ya sẹtin ya egbe tae Ẹsta, vbọ gha de ọghe na gha ru emwi ye oreghe?

⁷ Ne ima mieke na gha re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ vbe khẹke ne ima gha ru emwi ye oreghe. E Baibol khare wẹẹ, “ọmwa ghaa ru emwi ye oreghe, ẹre ẹwaẹn ye sẹ.” (Itan 11:2) Ọguọmwadia e Jehova nọ ru emwi ye oreghe ẹre Ẹsta ghaa khin. Rhunmwuda nọ na gha ru emwi ye oreghe, ẹre ọ si ẹre nọ ma na mu egbe ẹre ye ukpo nọ ma sẹ. Ọ keghi zẹ owẹ lele ibude ọghe ọtiọnrẹn nọdiọn, ne iran gba re eyeyẹ na tie ẹre Modẹkai. (Ẹsta 2:​10, 20, 22) U gha sẹtin vbe ya egbe taa Ẹsta, u ghi gha ru emwi ye oreghe, u gha nọ ibude vbe obọ emwa ọvbehe, u vbe zẹ owẹ lele ibude na rhie nuẹn.—Taitọs 2:​3-5.

8. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Timoti 2:​9, 10, ọtẹn nokhuo ghaa ru emwi ye oreghe vbọ khian ya ru iyobọ nẹẹn, vbọ gha de ọghe egbe nọ mu kevbe eto nọ mu ye uhunmwu?

⁸ Ọ mwẹ odẹ ọvbehe ne Ẹsta ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn ru emwi ye oreghe. Ẹsta “kegha re ọmọ okhuo nọ mose, nọ wa zọ ẹsẹse,” ọrheyerriọ, ọ ma gha ru emwi nọ gha ya emwa ya aro ye ọre egbe, vbe na miẹn wẹẹ, a i ta enọye. (Ẹsta 2:​7, 15) De vbene ọtẹn nokhuo gha ya sẹtin ya egbe taa Ẹsta hẹ? Odẹ ọkpa nọ gha ya sẹtin ru ọna rre ebe 1 Timoti 2:​9, 10. (Tie ẹre.) Ukọ e Pọl keghi tama etẹn nikhuo wẹẹ, ọ khẹke ne odẹ ne iran ya mu egbe gha rre oreghe, ọ ghi vbe rhie ẹre ma wẹẹ, iran roro emwi ẹse. Emwi ne ẹmwẹ e Grik na looro mwa demu, ọre ne ọtẹn nokhuo gha mu egbe vbe odẹ nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ, ọ rhie ọghọ ne emwa ọvbehe kevbe wẹẹ, ọ mu ọghe emwa ọvbehe roro. Te ima wa ya etẹn ima nikhuo ni mu egbe ẹse hio!

9. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Abigẹl?

⁹ Ne ima mieke na gha re Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ vbe khẹke ne ima gha mwẹ ẹwaẹn. Vbọ re ẹwaẹn? Ẹwaẹn ẹre ọ ru iyobọ ne ọmwa ya rẹn emwi nọ maan kevbe nẹi maan, ọ ghi vbe rẹn emwi nọ khẹke ya ru. Gia guan kaẹn igiemwi ọghe Abigẹl. Ọdafẹn ọnrẹn keghi ru emwi nọ mu ẹgbẹe ọre hia fi ẹmwẹ. Abigẹl na ghi zẹ emwi ru vbobọvbobọ. Rhunmwuda ne Abigẹl na loo ẹwaẹn, ọ keghi miẹn emwa nibun fan. (1 Sam 25:​14-23, 32-35) Ẹwaẹn ẹre ọ khian vbe ru iyobọ ne ima ya rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne ima ya guan kevbe ẹghẹ nọ khẹke ne ima ya hunwan. Ọ gha ru iyobọ ne ima ya gha rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ ẹmwẹ emwa ọvbehe vbe orhiọn, vbene ima i na ru emwi ra ta ẹmwẹ nọ gha ya ekhue mu iran.

RUẸ EMWI ESO NỌ GHA RU IYOBỌ NUẸN VBE ẸDAGBỌN RUẸ

10-11. U na gua gha tie ebe, u na vbe gua gha gbẹn, vbọ khian ya ru iyobọ ne uwẹ vbe emwa ọvbehe hẹ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁰ Te ọ khẹke ne ọtẹn nokhuo ruẹ emwi eso nọ gha ru iyobọ nẹẹn vbe ẹdagbọn ọnrẹn. Emwi eso ne emọ ikhuo ruẹ re vbe iran ye kherhe, gha sẹtin ru iyobọ ne iran vbe ẹdagbọn iran hia. Gi ima guan kaẹn eso vbọ.

¹¹ Ruẹ vbe na ya tie ebe kevbe vbe na ya gbẹn hẹ. Vbe otọ ẹvbo eso, iran i ghee ẹre zẹvbe emwi nọ ru ekpataki ne emọ ikhuo ruẹ vbe na ya tie ebe hẹ kevbe vbe na ya gbẹn hẹ. Sokpan, emwi nọ wa khẹke ne Ivbi Otu e Kristi hia ruẹ ẹre nọ.d (1Tim 4:13) Nọnaghiyerriọ, ghẹ gi emwi rhọkpa da ruẹ obọ yi ne u ghẹ ruẹ vbe na ya tie ebe hẹ kevbe vbe na ya gbẹn hẹ. De ere ne u khian lae miẹn? Ọ sẹtin ru iyobọ nuẹn ya miẹn iwinna ne u khian na gha miẹn igho ya gha gaga egbe. U ghi vbe sẹtin gha ruẹ Ẹmwẹ Ọghe Osanobua ne egbuẹ, u sẹtin vbe gha ma emwa ọvbehe re. Nọ ghi wa sẹ ehia ọre wẹẹ, u ghi do sikẹ e Jehova sayọ, zẹvbe ne u ya tie Ẹmwẹ ọghẹe kevbe zẹvbe ne u ya mu emwi ne u tie roro.—Jọs 1:8; 1Tim 4:15.

12. De vbene emwi nọ rre ebe Itan 31:26 gha ya ru iyobọ nuẹn ya sẹtin gha gu emwa zẹ iro ẹse?

¹² Ruẹ vbe na ya gu emwa zẹ iro hẹ. Ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ruẹ vbe na ya gu emwa zẹ iro hẹ. Ukọ e Jems keghi bu ima ude vbe nọ dekaẹn ọna, ọ na wẹẹ: “Dọmwadẹ ọghẹe vbe uwu uwa, ghi gha re nọ rherhe danmwehọ ẹmwẹ, sokpan nẹi rherhe guan.” (Jems 1:19) U ghaa gbehọkotọ danmwehọ vbe emwa ghaa guan, te u rhie ẹre ma wẹẹ u mwẹ agiẹngiẹn, ra u “daa” ne iran. (1 Pit 3:8) Adeghẹ u ma wa rẹn otọ emwi ne ọmwa ta ra vbene emwi ye ẹre hẹ, ọ khẹke ne u nọ ọta. Iyeke ọni, u ghi ka roro ẹmwẹ ne u khian ta nẹ, u ke tae. (Itan 15:28) Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Ẹmwẹ ne I khian ta na ẹmwata nọ ra, ọ gha vbe rhie igiọdu ne emwa ọvbehe ra? Ẹmwẹ nọ maan vbe ehọ, nọ gha rhie ẹre ma wẹẹ I rhie ọghọ nẹẹn ẹre nọ ra?’ Hia ne u ya egbe taa etẹn nikhuo ni wẹro, ni gua gu emwa zẹ iro. (Tie Itan 31:26.) Gha gbehọkotọ danmwehọ ẹmwẹ ne iran ta, kevbe vbene iran ya gu emwa zẹ iro hẹ. Zẹvbe ne u ya ruẹ vbe na ya gu emwa zẹ iro hẹ, erriọ u khian vbe ya gha sikẹ emwa ọvbehe sayọ.

13. Vbua khian ya ruẹ vbe na ya gbaroghe owa hẹ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹³ Ruẹ vbe na ya gbaroghe igiowa hẹ. Vbe ehe nibun, ikhuo ẹre ọ mobọ wa ru iwinna owa. Iyuẹ ra ọtẹn nokhuo ọvbehe gha sẹtin ma ruẹ vbe na ya ru iwinna owa hẹ. Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Cindy khare wẹẹ: “Ọkpa vbe ẹse ne iye mwẹ ru mẹ, nọ ghi yẹẹ mwẹ sẹ ọre, nọ na gu mwẹ rẹn wẹẹ, ere wa rrọọ deghẹ ọmwa na wegbe obọ. I ruẹ vbe na ya le evbare hẹ, vbe na ya kpe owa hẹ, vbe na ya se ukpọn kevbe vbe na ya yo ẹki hẹ. Ena hia wa ru iyobọ mẹ vbe ẹdagbọn mwẹ, ọ vbe kie ẹkpotọ mẹ ya ru emwi nibun vbe ugamwẹ e Jehova. Iye mwẹ vbe ma mwẹ vbe na ya mu ọghọ ye emwa egbe hẹ, ọna wa kie ẹkpotọ mẹ ya sẹtin gu etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo nibun ru ọse, etẹn na wa mwẹ uyinmwẹ esi ne I gha sẹtin ya egbe taa.” (Itan 31:​15, 21, 22) Afiangbe nọkhua ẹre okhuo nọ wegbe obọ, nọ vbe gua mu ọghọ ye emwa egbe wa khin ne ẹgbẹe ọre kevbe etẹn hia ni rre uwu iko.—Itan 31:​13, 17, 27; Iwinna 16:15.

14. Vbua miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Crystal? De emwi nọ khẹke ne u rhie aro tua?

¹⁴ Ruẹ vbene u gha ya sẹtin tobọ ruẹ gha ru emwi hẹ. Emwi nọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi hia ruẹ ẹre na khin. (Fil 4:11) Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Crystal khare wẹẹ: “Evbibiẹ mwẹ wa gele ru iyobọ mẹ, vbe I khian zẹ emwi ne I khian ruẹ vbe owebe ne ukpogieva, ne I mieke na ruẹ iwinna obọ. Erha mwẹ keghi rhie igiọdu mẹ ne I ruẹ vbe na ya gbaroghe aza igho vbe kọmpini, ọna wa ru iyobọ mẹ vbe ẹdagbọn mwẹ.” Ẹ i re emwi nọ khian ya ruẹ miẹn iwinna ọkpa ẹre u khian ruẹ, ọ vbe khẹke ne u ruẹ vbene u khian ya sẹtin gha ya ẹwaẹn loo igho ne u miẹn vbe nene iwinna. (Itan 31:​16, 18) Adeghẹ u i ru osa vbene u rhirhi miẹn, u na vbe gi emwi ne u mwẹ gha sẹ ruẹ okẹn, u ghi sẹtin rhie aro tua emwi ne u hoo ne u ru vbe ugamwẹ e Jehova.—1Tim 6:8.

MU EGBE YOTỌ KHẸ EMWI NE U KHIAN YA ẸDAGBỌN RUẸ RU VBE ODARO

15-16. Vbọzẹ ne ima i na ya ẹmwẹ etẹn ima nikhuo ni ma he ru orọnmwẹ ku? (Mak 10:​29, 30)

¹⁵ U ghaa mwẹ avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbi Otu e Kristi, u na vbe ruẹ emwi eso nọ gha ru iyobọ nuẹn vbe ẹdagbọn ruẹ, u ghi sẹtin mu egbe yotọ khẹ emwi ne u khian ya ẹdagbọn ruẹ ru vbe odaro. Gia guan kaẹn emwi eso ne ima gha sẹtin ru.

¹⁶ U sẹtin kha wẹẹ, u gha ka zin egbe nẹ, u ke ru orọnmwẹ. Zẹvbe nọ gua ẹmwẹ ne Jesu tae ro, ikhuo nibun sẹtin kha wẹẹ iran i khian ru orọnmwẹ, agharhemiẹn wẹẹ, a i mobọ hoo ne emwa gha re okhiọnkpa vbe ẹdogbo ne iran ye. (Mat 19:​10-12) Emwa eso ma ru orọnmwẹ rhunmwuda vbene emwi ye iran hẹ. Sokpan kọe ye orhiọn wẹẹ, e Jehova vbe Jesu i khian ya aro tila ruẹ rua rhunmwuda wẹẹ, u ma he ru orọnmwẹ. Etẹn nikhuo nibun ni ma he ru orọnmwẹ, wa rhie igiemwi esi yotọ vbe iko ughughan vbe uhunmwu otagbọn hia. Rhunmwuda ne iran na hoẹmwẹ emwa, ne iran na vbe ya obọ esi mu iran, te iran ghi yevbe na ghee etẹn nikhuo kevbe iye ne emwa nibun.—Tie Mak 10:​29, 30; 1Tim 5:2.

17. De vbene ọtẹn nokhuo nọ re igbama gha ya sẹtin mu egbe yotọ nọ mieke na la ugamwẹ ẹghẹ hia?

¹⁷ U sẹtin rhie egbe ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. Ẹ i re iyobọ nekherhe ẹre etẹn nikhuo ye vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan nọ khian vbe uhunmwu otagbọn hia. (Psm 68:11) U gha sẹtin ru emwamwa, ne u mieke na sẹtin rhie obọ ye iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia vbe odaro ra? U sẹtin rhie egbe ye iwinna arọndẹ, owa ugamwẹ na bọlọ ra u ghi ya ga vbe Bẹtẹl. Mu emwi ne u hoo ne u ru na ye erhunmwu. Gu etẹn ni rre ugamwẹ ẹghẹ hia guan, u ghi nọ iran emwi nọ khẹke ne u ru, ne u mieke na sẹtin la iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia. U ghi ru emwamwa ne u rẹnrẹn wẹẹ, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya ru emwi ne u hoo ne u ru. Adeghẹ u na lae ugamwẹ ẹghẹ hia, ẹkpotọ nibun gha kie nuẹn ne u ya ru iwinna nibun vbe ugamwẹ e Jehova.

18. Vbọzẹ nọ na khẹke ne ọtẹn nokhuo gele gbarokotọ ẹse, vbe ọ gha khian zẹ ọmwa nọ khian rọnmwẹ? (Vbe ya ghee efoto.)

¹⁸ U sẹtin kha wẹẹ, u gha ru orọnmwẹ. Avbe uyinmwi esi kevbe emwi eso nọ vbe khẹke ne u ruẹ na he guan kaẹn sin, gha ru iyobọ nuẹn ya gha re okhuo esi. Ọrheyerriọ, te ọ khẹke ne u gbarokotọ ẹse vbe u gha khian zẹ ọmwa ne u khian rọnmwẹ. Ọna rre usun azẹ nọ ghi ru ekpataki sẹ ne u gha ru. Yerre wẹẹ, okpia nọ rhirhi rhie ruẹ ẹre ọ khian gha ta ẹmwẹ nọ sẹ vbe egbuẹ. (Rom 7:2; Ẹfis 5:​23, 33) Nọ egbuẹ wẹẹ: ‘Ovbi Otu e Kristi nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn nọ ra? Ọ mu ọghe Jehova karo vbe ẹdagbọn rẹn ra? Ọ ru azẹ nọ maan ra? Ọ gha ba emwi ku, ọ miẹn kue ra? Ọ rhie ọghọ nọ khẹke ne ikhuo ra? Ọ gha sẹtin ru iyobọ mẹ ya sikẹ e Jehova ra, ọ gha sẹtin gbaroghe mwẹ ra, ọ gha vbe gha mwẹ ẹghẹ mẹ ra? Ọ ru iwinna nọ bi yọ re izabọ ẹse ra? Vbe igiemwi, de iwinna na mu nẹẹn vbe iko, ọ ru ẹre ẹse ra?’ (Luk 16:10; 1Tim 5:8) Ọghe ne ẹmwata, u ghaa gualọ ọdọ esi, ọ vbe khẹke ne u gha re okhuo esi.

19. Vbọzẹ na na kha wẹẹ, te a yae mu uyi ye ikhuo egbe vba wẹẹ, ne iran gha ru iyobọ ne ọdafẹn iran?

¹⁹ E Baibol khare wẹẹ, te okhuo esi ru iyobọ ne ọdafẹn ọnrẹn. (Gẹn 2:18) Te a ghi ya ọna kha wẹẹ, ikhuo ni rre owa ọdọ i mobọ mwẹ esa ne iran ye ra? Hiehie! Sokpan te a yae mu uyi ye iran egbe. E Baibol mobọ gie Jehova zẹvbe Osa nọ ‘yi ima obọ.’ (Psm 54:4; Hib 13:6) Adeghẹ okhuo na gha yi ọdafẹn ọnrẹn obọ, ọ na vbe gha ku obọ gbe ba azẹ ne ọdafẹn ọnrẹn ru, ẹre ọ na gele ru iyobọ ne ọdafẹn ọnrẹn. Okhuo nọ gele hoẹmwẹ e Jehova, ẹre ọ hia vbe odẹ ke odẹ nọ ru emwi nọ gha ya emwa gha ya aro nọ maan ghee ọdafẹn ọnrẹn. (Itan 31:​11, 12; 1Tim 3:11) Emwi nọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha re okhuo esi ọre, ne u ru emwi nọ gha ya ahoẹmwọmwa ne u mwẹ ne Jehova gha wegbe yọ, kevbe ne u gha ru iyobọ ne emwa ruẹ vbe owa kevbe etẹn ni rre iko.

20. De iyobọ ne iye owa gha sẹtin ru ne ẹgbẹe ọre?

²⁰ U sẹtin kha wẹẹ, u hoo ne u gha mwẹ emọ. U gha ghi ru orọnmwẹ nẹ, uwẹ vbe ọdafẹn ruẹ sẹtin do gha mwẹ emọ. (Psm 127:3) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne u mu egbe yotọ. Avbe uyinmwi esi kevbe emwi eso nọ vbe khẹke ne u ruẹ na he guan kaẹn vbe ako iruẹmwi na, gha ru iyobọ nuẹn ne u gha re okhuo esi kevbe iye owa. Deghẹ u na gha rhie ẹre ma we u hoẹmwẹ emwa ọvbehe, kevbe wẹẹ, u mwẹ itohan kevbe izinegbe, ẹgbẹe ruẹ ghi gha ghọghọ, orhiọn ivbuẹ ghi vbe sotọ.—Itan 24:3.

21. De aro ne ima ya ghee etẹn ima nikhuo? Vbọzẹ? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

²¹ Ekhọe hia ma ya hoẹmwẹ uwa etẹn nikhuo, ma vbe kpọnmwẹ uwa ye emwi hia ne uwa ru ne Jehova kevbe emwa rẹn. (Hib 6:10) Uwa keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne uwa gha mwẹ avbe uyinmwẹ ni khẹke Ivbi Otu e Kristi, ne uwa gha ruẹ emwi eso nọ gha ru iyobọ ne uwa vbe emwa ni lẹga uwa, kevbe ne uwa mu egbe yotọ khẹ emwi ne uwa khian ya ẹdagbọn uwa ru vbe odaro. Ọghe ne ẹmwata, otu e Jehova i ya ẹmwẹ uwa ku hiehie!