ˈKÏBHÏ KƲGBÄ ˈSƆ
Sɛɛ -n ˈkä ɔ Lagɔ a bheyi zʋ ˈnɩ?
1, 2. -Muë -lɛ a-a bhä Zoova a bhɛya ˈnɩ?
NƖKPƐ a -mɔ bhɛnɩ bhä ɔ ˈkä -na bheyi zʋ ˈnɩ? Nɩkpɛ a -mɔ nɛnɩmöä dlɩ yɔwʋ, -n -ɲɛɛ -ŋöŋönɩɛ ˈmö. Nɩkpɛ a -mɔ nɛnɩɛ dlɩ zɛmö ˈn -ɔɲɩ -wʋwʋsaa -bhömöä ˈmäna ˈwʋ.
2 Zoova -sɛ -lɛ nɩkpa -wa zʋä ɔ bhɛya. A yɩɛ -ka, Ablaamö ˈzʋ a-a Zoova a bheyi. (Isaïe 41:8; Zaakö 2:23) Zoova -wamö a-a Daviidɩ. Nza ɔ nʋ a-a nɩɩ, Daviidɩ, ‘nɩkpɛ a -mɔ nɛnɔɔ dlɩ yɔwʋ ˈmö ɔ glɩnɩɛ.’ (Tietiewaa 13:22) ˈN lagɔnɩkpɛ Daniɛlɩ Lagɔ bhïlanɩ a-a ˈmö kä a-a Zoova “teɲii dlɩsɛ.”—Daniel 9:23.
3. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Ablaamö, Daviidɩ, -ɲɛ Daniɛlɩ ˈsɔ yi a-a bhä Zoova a bhɛya zʋ ˈnɩ?
3 Sɛɛ Ablaamö, Daviidɩ, -ɲɛ Daniɛlɩ ˈsɔ, ˈzʋ a-a bhä Zoova a bhɛya ˈnɩ? Sɛɛ Zoova ˈɲɛ a-a Ablaamö ˈdɩ: “-Nmö -pʋnɩɛ ˈna bhïlawɛlɩɩ ˈyukwli.” (Genèse 22:18) Zaa, nɩkpa a -muë zʋä ˈɔ wɛlɩɩ ˈklʋkpamö, mʋa zʋä Zoova a bhɛya. Nɩkpa ˈkɔkɔmlɛ aˈbhë bhɛnɩ wa ˈkä Zoova a bhɛya zʋ. Zoova ˈɲɛ a-a Yizlaɛlɩ a -nʋa ˈwuë ˈdɩ nɩɩ: “A nɩ ˈzʋ ˈna bhïlawɛlɩɩ ˈklʋkpamö, nzɩ n ˈkä a Lagɔ zʋ, ˈn a ˈkäˈɛ na -nʋa zʋ.” (Jérémie 7:23) Zaa, -n -kä -n ˈkä Zoova a bheyi zʋʋ, -n kä -n ˈkɔ ˈklʋkpamö zʋ.
ZOOVA GWƖ Ɔ BHƐYA ˈWƲ
4, 5. Sɛɛ Zoova gwɩ bhä ɔ bhɛya ˈwʋ ˈnɩ?
4 Biblë lɛ nɩɩ, sɛ Zoova ˈkää zʋ nzɩ “nɩkpa -muëɲɩ dila ˈnɩɛ ˈmö -dlinɩ ɔ ˈyila ˈklʋ a dɔˈwʋ” ɔ ˈkʋa kwänɩ -sɩbhä ɔ tɛlɩ sɛ. (2 Chroniques 16:9) -Mä Psaume 32:8 ˈmö, Zoova ˈɲɛ ɔ bhɛya ˈdɩ nɩɩ: “N yeaɲɩ ˈnɛɛnɔɔ ˈɲɛ a ˈkä -lii ˈmö ˈnʋ a za ˈn n yeaɲɩˈɛ sɛɛ a ˈkää zʋ sʋlʋnɩ. N ˈkaɲɩ ˈdɩ ˈmö ˈzʋ a za, n yeaɲɩ ˈyli -gänɩ.”
5 -Gblɩɲɔ ˈkɔdɔ -bhlʋ -bhölɩ -ɔɔ yɩbhä nɩɩ -a nɩ ˈzʋ Zoova a bhɛya. Maa Zoova yɩbhä ɔbhlɩ ɔ -kaɲɩ ˈwʋ -kʋ. (Zɛlɩ Psaume 55:22 ˈmö.) Zoova a bhɛya -a glɩnɩɛ zaa, -aˈa dila ˈwuë ˈmö -a nʋnɩɛ ˈɔ libhoo. -Lii yi ˈmö ˈtɛɛ aˈbhë -kë, -a ˈnɔɔ ˈbɩwʋ ˈbhö. Sɛɛ Zezwii ˈa tietieɲɔɔ Pɔɔlʋ ˈtɛɛnɔ a-a dlɩ, -sɩbhä -a ˈtɛɛnɩmɔɔ dlɩ. Ɔ ˈcɛlɩ a-a Zoova a dɛ nɩɩ: “-Alowli Lagɔ, -mä -lii ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ, mɔɔ -suuä. Zaa, ˈna dlɩ su -mä ˈn n nɛmöä.” (Ebleewaa 13:6) -A tɩa Zoova a bhɛya zʋ a za, sɛɛ Sataa zʋ ɔ ˈnɩ?
SƐƐ SATAA ˈSUNƖƐ NƖKPAA GBƲ
6. Sɛɛ Sataa gbä a-a bhä nɩkpa a dɛ ˈnɩ?
6 -A ˈcɩɛ a-a-mä ˈkïbhï 11 ˈmö nɩɩ, Sataa, Zoova ˈmö ɔ fälanɩ a-a ˈylimö, ɔ yi a-a nɩɩ, yioɲɔ ɔ glɩnɩɛ ˈn ɔ käˈɛ -bi. Ɔ dɔˈwʋ, Zoova käa ɔ ˈkä Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈyi ˈtatinɩ nzɩ wa ˈkä waɲɩgäsɛ ˈsaa wa yɩbhää -lɛ -sɛ. Zɔɔbö ˈa ˈbɔgʋʋ ɲɩaɲɩ ˈdɩ nɩɩ, nɩkpa ˈwuë -wa yɩbhää wa ˈkä Zoova a bhɛya zʋ, ˈmö Sataa ˈsunɩˈɛ gbʋ. Sataa lɛ nɩɩ, nɩkpa -li a -lii Lagɔ ˈɲʋa a za nza wa bʋbɔ, maa ɛˈɛ -bhö sɛ wa -wɔɔ a za. Sataa yiˈɛ nɩɩ, ɔ yi -bhɛ nɩkpa ˈwuë -ɲɛ Lagɔ ˈsɔ ˈkä ˈylimö -känɩ. ˈSaa Zɔɔbö ˈa wɛlɩɩ ˈcɩaɲɩɛ ˈn sɛɛ Zoova -kɔɔ ˈwʋʋ, -a nɩ ˈyɩɛ -ka ˈylɩmö.
7, 8. (a) Sɛɛ Zoova pä a-a bhä Zɔɔbö a dɛ dlɩ ˈnɩ? (b) Sɛɛ Sataa gbä a-a bhä Zɔɔbö a dɛ ˈnɩ?
7 -Mɔ -lɛ a-a bhä Zɔɔbö ˈnɩ? Nɩkpɛ a -mɔ -gää kɛ, -ɔ yɛɛ ˈku ˈwe -lɛ a ˈylʋbö a 3.600 zɩˈɛ dɛˈɛ ˈmö ɔ glɩnɩ a-a. -Lɛ a ˈtɛɲɩ ˈla ˈmö, Zoova nʋ a-a nɩɩ, ɔ sɛ a nɩkpɛ ˈnɩa mäˈä dʋdʋ ˈwʋ -wʋ. Zɔɔbö ˈzʋa teɲii Lagɔ ˈklʋkpamö ˈn ɔˈɔ a -lizoku -wa ˈlɩlɩlɩ. (Job 1:8) ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, Zoova a -tiamö a bheyi ˈmö Zɔɔbö glɩnɩ a-a.
8 Sataa yi a-a nɩɩ, ˈfʋ Zɔɔbö ˈnɩ a-a Zoova -wa, ɔɲɩ a gbʋ plɛnɔ a-a nza ɔ bʋbɔ Lagɔ. Sataa yi a-a Zoova ˈdɩ ˈɲɛ nɩɩ: “-Naˈbhë -nmö ˈnɔ a-a bhä ˈwʋ -kʋ -a? ˈƆ -budu -ɲɛ ˈɔ -lii ˈwuë ˈsɔ, -nmö ˈni a-a bhä ˈwʋ -kʋ -a? -Nmö ˈpä a-a ˈɔ libhoo ˈɲu ˈn ˈɔ ˈsiasianɩma yi a-a teɲii zumanɩ. Maa -n -kä -n ˈkä gbëaa ˈylɩmöö, ˈɔ ˈsaa ˈwuë ɔ kää -sɔɲɩɛ -ka käˈmö, -n ˈkɔ ˈylɩmö ˈn ɔ -nɩmö bhätlɩnɩ.”—Job 1:10, 11.
9. Zoova ˈtatinɩ a-a Sataa ˈyii, ˈsaa Sataa nʋ a-a bhä Zɔɔbö ˈwlu ˈnɩ?
9 Sataa lɛ nɩɩ, -lii Zoova ˈɲɛɛ Zɔɔbö a za, nza ɔ bʋbɔ a-a. Sataa yiˈɛ nɩɩ, ɔ yi -bhɛ Zɔɔbö yi Zoova ˈa libhoo kɛˈmö -sɛ. Zoova ˈnɩɛ Sataa ŋlunɩ, maa ˈyi ɔ ˈtatinɔɔ ɔ ˈkä Zɔɔbö ˈklɩ ˈyɩa. Nzɩ ɔ ˈkä ˈylɩmö nɩɩ, Zɔɔbö, Zoova ɔ -wa a-a nza ɔ glɩnɩ a-a ɔ bheyi.
SATAA ˈYIA ZƆƆBÖ ˈKLƖ
10. Sɛɛ Sataa ˈyɩ a-a bhä Zɔɔbö ˈklɩ ˈnɩ? Sɛɛ Zɔɔbö ˈzʋ a-a bhä ˈnɩ?
10 Tɛkädɔˈwʋ, Zɔɔbö ˈa ˈsiasianɩma ˈwuë ˈmö Sataa ˈlɩbhä a-a. ˈN ɔ yi a-a ˈɔ ˈyliwʋwaa a -bɛ ˈlɩbhä. Zɔɔbö ˈa ˈsaa ˈwuë ɔ kä a-a yiɛ ɲimoo. ˈGbëbhlenɩdɔˈwʋ, Sataa, ˈvuu ˈkɔdʋ ˈmö ɔ ghlɛnɩ a-a ˈmö ˈn wʋ yiɛ ˈɔ yuëa kʋgbä -kpɔ ˈwuë ˈlɩbhä. Maa Zɔɔbö ˈnɩ a-a Zoova ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ ˈlɩlɩlɩ. “-Lii ˈwuë ˈmö, Zɔɔbö ˈnɩ a-a tɛkäsɛ aˈbhë ˈɲiɲloli nʋ, ɔˈɔˈɛ Lagɔ gbʋ ˈsunɩ.”—Job 1:12-19, 22.
Zoova, sɛ Zɔɔbö glɩnɩ a-a ɔ bheyi -ɔ ˈnɔɔ ˈbɩwʋ ˈbhö a za nza ɔ ˈpɔ a-a ˈɲu
11. (a) ˈSaa Sataa nʋ a-a bha Zɔɔbö ˈwluˈɛ ˈnɩ? (b) Sɛɛ Zɔɔbö zʋ a-a bhä ˈnɩ?
11 Maa, swɩ ˈnɩ a-a Sataa yɔwʋ ˈkunɩ. Lagɔ ˈmö ɔ fälanɩˈɛ ˈylimö ˈn ɔ yiɛ nɩɩ: “Zoo -ka ɔˈbhë kɛ -n ˈkɔ ˈylɩmö ˈn ɔ -nɩmö bhätlɩnɩ.” ˈN Sataa yi a-a Zɔɔbö ˈlɩbhälɩbhägu ˈkɔdʋ ˈwʋ -lɛnɩ. (Job 2:5, 7) Maa, Zɔɔbö ˈnɩɛˈɛ Lagɔ ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ ˈlɩlɩlɩ. Sɛˈɛ ɔ nʋ a-a nɩɩ: “N ˈnaa ˈkä -zɩ Lagɔ ˈbɩwʋ ˈbhö -këë ˈn n ˈkää ˈku!”—Job 27:5.
12. Sɛɛ Zɔɔbö tula a-a bhä nɩɩ, Sataa yioɲɔ ɔ glɩnɩɛ ˈnɩ?
12 Sɛɛ Sataa ˈsunɔ a-a gbʋ ˈn ˈsaa kää ˈŋlɩ ˈn ɔ -wʋ a-a teɲii ˈklɩ ˈyɩ dɔˈwʋ, Zɔɔbö ˈni a-a -yi la. Ɔ dɔˈwʋ, Zoova mɔ -wɔ a-a ˈklɩ ˈyɩa dɔˈwʋ. (Job 6:4; 16:11-14) Maa yɩ ˈwuë ˈmö, Zɔɔbö ˈnɩ a-a Zoova ˈbɩwʋ ˈbhö ˈlɩlɩlɩ. -Lii ˈla ˈwuë mii tula nɩɩ, Zɔɔbö ˈnɩ a-a ɔɲɩ a dɛ dlɩ ˈpä. Maa, Lagɔ ˈmö ɔ -wa a-a nza ɔ glɩnɩ a-a ɔ bheyi. Sataa ˈa wɛlɩɩ ɔ -sɛnɩ a-a ˈmö, yɩ ˈwuë widɩɛ!
13. Sɛɛ Zɔɔbö ˈnɩ a-a Zoova ˈbɩwʋ ˈbhö a za, ˈsaa ɔ ghlɩ ɔ ˈnɩ?
13 -Mä zlɩ ˈmö a ˈsaa plɩ a-a -mä ˈwʋ, Zɔɔbö ˈni a-a -yi abhlɩ, maa ɔˈɔ a-a Lagɔ ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ ˈlɩlɩlɩ ˈn ɔ yi a-a tula nɩɩ, Sataa ˈkpʋkpʋɲɔ ɔ glɩnɩɛ -tiamö. -Sɩbhä a za, Zoova yi a-a Zɔɔbö ˈɲu ˈpä, sɛ ɔ glɩnɩ a-a ɔ bheyi a za.—Job 42:12-17.
SƐƐ SATAA ˈSUNƖMÖÄ GBƲ
14, 15. Sɛɛ Sataa ˈsunɩ ɔ nɩkpa ˈwuë gbʋ ˈnɩ?
14 ˈSaa ghlɩ a-a Zɔɔbö -yimö -lii a -mii kää dɛsɛ ˈcɩa. Zɩˈɛ, Sataa lɛ nɩɩ, ˈsaa Zoova ɲɩaɲɩɛ a za, nza -a bʋbɔɔ. -Mä Job 2:4 ˈmö, sɛˈɛ Sataa nʋ a-a: “-Lii ˈwuë nɩkpɛ kää, ɔ yi ˈwäla ɔ ˈkäa -bhölɩ a za.” Saˈa -sɩbhä Sataa ˈsunɩɛ nɩkpa ˈwuë gbʋ nɩɩ, waɲɩ a ˈyize a gbʋ plɛnuë. Maa, Zɔɔbö a ˈyize ˈmö ɔˈɔ ga. Zɔɔbö yɛ ˈku a ˈylʋbö a gwlɩ ngbï a ˈki a -bɛ dɛˈɛ, maa Sataa fälanɩ -bhlɛ Zoova ˈylimö ˈyize ˈn ɔ ˈsunɩɛ ˈɔ -gänɩwaa gbʋ. A yɩɛ -ka, Proverbes 27:11 lɛ nɩɩ: “Na ˈyu, -pʋnɩ ˈna wɛlɩɩ ˈyukwli, nzɩ -n ˈkäa -ɔ tɛlɩɛ gbɩ ˈmö sɛ plʋnɩ.”
15 ˈZʋ Zoova ˈa wɛlɩɩ ˈklʋkpamö ˈyize nzɩ -n ˈkä ɔ bheyi glɩnɩ. Mii ˈkää tula nɩɩ, Sataa yioɲɔ ɔ glɩnɩɛ. ˈN -n -kä ˈwʋ ŋlu -n ˈkä ˈmö zigbonɩ nzɩ -n ˈkä Lagɔ ˈa bheyi zʋʋ, -mä -naˈa zɩkpaa ˈmö, -li a -lii ˈkädɩ -n yɛɛ daˈa nʋ! ˈSaa -n ˈkää daˈa -lɛ -sɛ glɩnɩ -lu a -mu kää dɛsɛ. Sataa lɛ nɩɩ, -n -kä ˈklɩyɩyɛ ˈmö -wʋʋ, -n yi Lagɔ ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ. Ɔ yɩbhä ɔ -kamö -mä ˈsunɩ -n ˈkä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ. Maa sɛ ɔ zʋ bhä ˈnɩ?
16. (a) Ɔ ˈkä nɩkpa -mä ˈsunɩ wa ˈkä Zoova ˈa bʋbɔbʋbʋ kɛˈmö -sɛ a za, ˈsaa Sataa ghlɛnɩ ɔ ˈmö ˈnɩ? (b) -N ˈkä Zoova a bʋbɔbʋbʋ kɛˈmö -sɛ a za, ˈsaa Sataa bhɛnɩ bhä ɔ ˈkä nʋ ˈnɩ?
16 -A tɩa Zoova a bhɛya glɩnɩ a za, Sataa -lii a -bɛ ɔ ghlɛnɩɛ ˈmö nzɩ ɔ -kaɲɩ -mä ˈsunɩ -a ˈkä Zoova ˈa wɛlɩɩ kɛˈmö -sɛ. “Sɛɛ gbi kluˈɛ ˈn ɛ binɩˈɛ glɔɔ,” -sɩbhä Sataa zʋä. “-Mɔ ɔ ˈkää -mä ˈpä ɔ ˈkɔ Lagɔ ˈa ˈyioo ˈwʋ -sɛ, ˈmö ɔ tɛlɩɛ sɛ.” (1 Piɛlɩ 5:8) ˈN -na bhɛya, -naˈa -kosu yɔwʋ a -nʋa ˈn -naˈa -yiyiwaa -mumuë ˈnɩ ˈyɩbhä -n ˈkä Biblë ˈcɩɛ nzɩ -n ˈkä ˈsaa nɛnɩɛ Zoova dlɩ yɔwʋ nʋʋ, yɩ nɩ -tɩmö ŋli yɩa. -Lizokuu wa -wʋmöä daˈa ˈwlu nʋ dɔˈwʋ abhlɩ.a (Zaah 15:19, 20) Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa Sataa aˈbhë “bhɛnɩ ɔ ˈkä lagɔzuzukwë aˈbhë zɩzlɔnɩ.” Zaa, ɔ yɩbhä ɔ -kaɲɩ dula nzɩ -a ˈkä Zoova ˈklʋkpamö -sɛ. (2 Kɔlɛɛtɩ 11:14) Sataa ghlɛnɩˈɛ -lu -mumuu ˈmö nzɩ ɔ -kaɲɩ -mä ˈsunɩ -a ˈkä Zoova ˈbɩwʋ ˈbhö. Mʋä nɩɩ, -a nɩ ˈpä dlɩ nɩɩ, ˈɲiɲlolii -a -gwälɩnɩɛ ˈmö a za, -aa bhɛnɩ -a ˈkä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ ˈklʋkpamö zʋ.—Proverbes 24:10.
ˈZƲ ZOOVA ˈA GBÖÖ ˈKLƲKPAMÖ
17. ˈSaa ˈkä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a zʋ bhä Zoova ˈa wɛlɩɩ ˈklʋkpamö ˈnɩ?
17 -A -kä Zoova ˈklʋkpamö zʋʋ, sɛɛ Sataa glɩnɩɛ yioɲɔ, mö -a tulaa. Maa ˈsaa -kaɲɩ ɔ kwänɩ nzɩ -a ˈkä Zoova ˈa wɛlɩɩ ˈklʋkpamö zʋ ˈnɩ? Biblë lɛ nɩɩ: “-Na -lowli Lagɔ, -n kä -n ˈkɔ -wa, -n ˈkɔ -naˈa dlɩɩ ˈwuë yowʋ ˈɲɛ, ˈsaa -n -kä nʋ -kë, nu ɔ za.” (Deutéronome 6:5) Zoova ˈmö -a -waa, nza -a zoo ˈklʋkpamö. Sɛ -a -wa Zoova a za, -lii ˈwuë ɔ gbää -a nɩ nʋ, ˈmö -a nʋä. Zezwii ˈa tietieɲɔɔ Zaah ˈcɛlɩ a-a nɩɩ: “Ɔ -kä Lagɔ ˈmö ɔ -waa nʋʋ, ɔ kä ɔ ˈkäˈɛ ˈɔ wɛlɩɩ ˈklʋkpamö zʋ. ˈƆ wɛlɩɩ a ˈklʋkpamözʋzwɛ, -aa dɔˈwʋ ɛˈɛɛ teɲii ˈmö ˈtɛɛ.”—1 Zaah 5:3.
18, 19. (a) -Lii a -mi ˈnɩɔ Zoova a ˈyila ˈklʋ a dɔˈwʋ nɛnɩ ˈnɩ? (b) Sɛɛ -a -yi ɔ sɛ nɩɩ Zoova -nɩɲɩɛ -lii a -mi -aa bhɛnɩ ˈyɩbhänɩ ˈnɩ?
18 Maa -lii a -mi ˈnɩɔ Zoova a ˈyila ˈklʋ a dɔˈwʋ nɛnɩ ˈnɩ? Yɩ glaˈmö a -mimii -wʋ -mä -ziplea -a nʋä “-Lii Zoova ˈnɩɛ -wa ˈdioni gwë” ˈmö. -N yi -kamä dlɩ ˈpä nɩɩ, -lii nɩ a glaˈmö a -mimii ˈnɩ -bhö -lizoku. Maa -n -kä Biblë ˈa gbɛlɩɩ ˈmö zɛlɩɩ, -n -kɩɩ dlɩ kɛ ˈpänɩ, -n yi ˈylɩmö nɩɩ, -n ˈkä Zoova ˈa gböö ˈklʋkpamö zʋ kä -na -li a -lii ˈmö. -N yiˈɛ sɛ yɩbhlɩmanɩ nɩɩ, -n kä -n ˈkä ˈmö zigbonɩ -mä -naˈa zɩkpaa ˈmö. -N ˈkä ˈmö zigbonɩ -yimö -kamä kɛˈmö ˈtɛɛnɩ. Maa -n -kä -sɩbhä zʋʋ, sɛɛ Lagɔ a bhɛya ˈwuë -bhölɩnɩɛ ˈmäna -ɲɛ ˈtɩɩglɩnɔɔ ˈsɔ ˈmö, -n -yi -sɩbhä -wʋmö. (Isaïe 48:17, 18) Sɛ -a -yi ɔ sɛ nɩɩ, -a bhɛnɩ -a ˈkä -aˈa -bhölɩbhölɩsaa ˈmö zigbanɩ ˈnɩ?
19 -Lu a -mu -aa bhɛnɩ, Zoova ˈnaa -kaɲu -zɩ ˈyɩbhänɩ. (Deutéronome 30:11-14) -Tiasɛ a bheyi a sɛ, ɔ -yiɲɩ sasɛ ɔ -kaɲɩ aˈbhï ˈwʋ zi. Ɔ -yi ˈsaa -a ˈtɛɛnɩɛ ˈmö -ɲɛ ˈsaa -aa ˈmö ˈtɛɛnɩ ˈsɔ. (Psaume 103:14) Zezwii ˈa tietieɲɔɔ Pɔɔlʋ paaɲɩ swɩ ɲɛmʋ ˈmö nɩɩ: “-Mäpäpʋ ˈwuë -wʋ kaɲɩɛ -bhlɛ ghlɩɩ, ɛˈɛ -bhö -mäpäpʋ a -mu nɩkpɛ ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ ˈkä ˈwlu ˈplɩ mu. Maa -mä wʋ ˈmö ɔ yeaɲɩ ɔˈbhë ˈmötɛɛnɔ ˈɲɛ.” (1 Kɔlɛɛtɩ 10:13) Zaa -a nɩ kɩ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, -lii ˈwuë ˈmö a dɔˈwʋ Zoova -yiɲɩ ˈmötɛɛnɔɔ ˈɲɛ nzɩ -a ˈkä ˈsaa nɛnɔɔ dlɩ yɔwʋ nʋ. Ɔ -yiɲɩ ‘ˈmötɛɛnɔɔ -wʋ ˈbhöönɔɔ ˈmö’ ˈɲɛ nzɩ sɛɛ -lii -kä ˈmö -wʋ -kë, -a ˈkä ˈmlɩ ˈkunɩ. (2 Kɔlɛɛtɩ 4:7) -Mä Pɔɔlʋ ˈa ˈklɩ ˈwuë ɔ ˈyɩɛ ˈmö, Zoova kwänɔ a-a, nza ɔ nʋ a-a nɩɩ: “-Ɔ ɲɩaaa ˈmotɛɛnɔɔ a za, -n bhɛnɩ -n ˈkä -lii ˈwuë nʋ.”—Filiipö 4:13, NW.
ˈSAA LAGƆ -WAA, ˈMÖ -N NƖ -WAMÖ
20. -Wʋwʋsaa a ki -mi -n kä ɔ -n ˈkä -gänɩ ˈnɩ? -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈnɩ?
20 -N kä -n ˈkä Zoova a bheyi zʋʋ, -n kä -n ˈkä ˈsaa ˈnɔɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ kɛˈmö -sɛ, ˈn -n käˈɛ -n ˈkä -lii -mimii a -bɛ nʋ. (Ghlɔɔmö 12:9) ˈSaa Lagɔ -wa ˈmö ɔ bhɛya -wamöä. Sɛ wa -wʋwʋnɩɛ ˈmö, ˈmö Psaume 15:1-5 sʋlʋnɩɲɩɛ. (Zɛlɩ ˈmö.) -Wa glɩnɩɛ Zoova a bhɛya, ˈɔ -wʋwʋsaa ˈmö wa ˈtatinɩɛ. Wa kää dlɩ zɛmö mɩɛ dɛɛ: “-wawʋ, ˈmäna, ˈtɩɩglɩglɛ, dlɩˈmökpaanɔ, dlɩwätɛ, dlɩzɛmönanɔ, Lagɔ ˈa dlɩtɛɛnɩtɛnɛ, dlɩˈwʋyɔnɩyɔnɛ ˈn dlɩˈwʋpɩɛnɩpɩɛnɛ.—Galatii 5:22, 23.
21. -Wʋwʋsaa a ki -yɩ nɛnɩɛ Lagɔ dlɩ yɔwʋ, sɛɛ -n ˈkɩɔ ˈcɩɛ ˈnɩ?
21 Sɛɛ -n ˈkä ɔ -wʋwʋsaa a ki ˈla -yɩ nɛnɩɛ -gänɩ ˈnɩ? -N -kä -n ˈkä zila ˈwuë ˈmö Biblë ˈmö zɛlɩ. -N -kɛɛ ˈcɩɛ, -n yi ˈsaa nɛnɩɛ Zoova dlɩ yɔwʋ yɩbhlɩnɩ. (Isaïe 30:20, 21) -N -kä -sɩbhä zʋʋ, -n yi teɲii Zoova -wa. Mii ˈkää ˈŋlɩ -kä -n ˈkɔ teɲii ˈklʋkpamö zʋ.
22. -N -kä Zoova ˈklʋkpamö zʋʋ, ˈsaa -n ˈkä ɔ ghlɩ ˈnɩ?
22 -N ˈkä ˈmö zigbonɩ -mä -naˈa zɩkpaa ˈmö, sɛ wa sɛɛˈɛ -bäna -gɔgɔ ˈmö ˈn wa pälaˈɛ ˈlilele ˈmö, -sɩbhä yɩ -ɲɛ ˈwlʋnɩɛ. Biblë lɛ nɩɩ, -n kä -n ˈkä -naˈa ‘-wʋwʋsɛzokwëa ˈyi ˈtatinɩ’ nzɩ -n ˈkä ‘-wʋsɛlele’ ˈwʋ ˈlibhï. (Kɔlɔɔsɩ 3:9, 10) Yɩ -yiɲɩ kɛˈmö ˈtɛɛnɩ abhlɩ, maa -a -kä ˈmö zigbonɩ ˈn -a -kä Zoova ˈklʋkpamö zʋʋ, yɩ -yiɲɩ “-Ii a -lii a -bɛ” ˈwlu nʋ. (Psaume 19:11) ˈZʋ Zoova ˈklʋkpamö nzɩ -n ˈkä tula nɩɩ, Sataa yioɲɔ ɔ glɩnɩɛ. -N -kä Zoova bʋbɔ dɔˈwʋ -wʋ, ɛ nɩ tɩ ˈsaa ɔ -kamöä zɩkö ˈɲɛ a za glɩnɩ, maa ɛ nɩ glɩnɩ sɛ -n -wɔɔ a za. -Lɛ a dɔˈwʋ, -n yi Lagɔ a -tiamö a bheyi zʋ!
a Mii ˈnɩɛ zɛmö -sɛ nɩɩ, Sataa mɔɔ ˈsunɩɛ -mä nɩkpa ˈwuë -wa nʋä nɩɩ, -n nɩ ˈbhlenɩ -naˈa Biblë a ˈcɩɛcɩʋ. Maa, Sataa mɔɔ -lɛ ‘ˈpɩwʋzokwëa nɩ a lagɔ’ ˈn ‘mɔɔ ˈkämanɩɛ mäˈä ˈpɩwʋ a nɩkpa -gömö ˈn wa nʋä -lizoku.’ Zaa, nɩkpa -mumuë -kä nɩɩ, -a nɩ -sɛ Zoova ˈa libhoo kɛˈmöö, yɩ -nɩɲɩɛ ŋli yɩa.—2 Kɔlɛɛtɩ 4:4; 1 Zaah 5:19.