Wosa’ane fulu éviele a tôñesane mvo’é

1. Aval avé fulu éviele é nga soo minju’u nda bôte Joseph?

JACOB a mbe a nye’e bone bé bese, ve a mbe a dañe nye’e mone wé a mbe a bili mimbu 17, Joseph. Bobenyañ bé be nga yene jam ete aya? Be nga taté na ba bo nye éviele a vini nye évini awu. Joseph a nji bo bobenyañ abé éziñ. Ve to’o nalé be nga kuane nye, a du’u ésaa na mbia tit a te wôé nye afan. Éviele ñhe le ja soo minju’u nda bôt, a bo na Jacob a bili éngôngol.​—Met. 37:3, 4, 27-34.

2. Kalate Begalate 5:19-21 a liti na fulu éviele é ne nsul amu jé?

² Évieleb é ne mbia fulu wua ya ma Kalate Zambe a loone na “mimboane mi mame ya minsôn;” mbia fulu ate a ne bo na môt a jañele fane ya nyiñ Éjôé Zambe si. (Lañe’e Begalate 5:19-21.) Fulu éviele te jia jia nje fe é ne ndi ya ziñ, zô’é a abé nlem.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

³ Jame bobenyañe be Joseph be nga bo ja liti na, to’o nda bôt é ne nlatan a mvo’é aya, fulu éviele é ne soo metyama’ane a zu vaa mvo’é éte. To’o bi bi vo’o fo’o bo avale jam bobenyañe be Joseph be nga bo, nya ajôô a ne na bia bese bi be’e metyi ya abé a nleme wongan ô ne medu’an. (Jr. 17:9) Jôm ete nje é ne kui bia biyoñe biziñe na bi bo bôte bevo’ éviele. Bi tame zu yene minkañete miziñe ya Bible mia ye volô bia na bi tabe fulu éte ntyel, minkañete mite mia ye ngôné mam me ne tindi môte na a bo éviele. Éyoñ éte bia ye fe yen avale bi ne wosane fulu éviele a tôñesane mvo’é.

MAM ME NE BO NA BI BO MÔT ÉVIELE

4. Amu jé Bephilistin be nga bo Isaac éviele?

⁴ A ne nkukum. Isaac a mbe nkukume môt, ane Bephilistin be nga taté na ba bo nye éviele. (Met. 26:12-14) Be nga mane vise mejeñe mé a mbotok asu na te a beta nyuu biyeme bié mendim. (Met. 26:15, 16, 27) Den abui bôt é ne ane Bephilistin, éyoñ ba yene môt a bili akum adañe be, ba bo nye éviele. Be nji su’u ve na ba kômbô éza biôm, ba vi-vini fe be yene’e môt a bu’uban akume dé.

5. Amu jé betebe ôsu ya Bejuif be mbe be bo’o Yésus éviele?

⁵ Ba nye’e nye abui. Betebe ôsu ya ñyebe Bejuif be nga bo Yésus éviele amu abui bôt e mbe e nye’e nye. (Mt. 7:28, 29) Yéhôva nnye a nga lôme Yésus si va, ajô te a mbe a ye’ele benya mejôô. Ve to’o nalé, betebe ôsu bete be nga bolé nye éyôlé a bôte nye bitua mejô. (Marc 15:10; Jean 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Jé nkañete ôte wo ye’ele bia? Nge bia yene na nsisim éviele wo kômbô tindi bia na bi feme mba mojañ nge sita, amu ba nye’e nye abui akônda, bia yiane wosane wô avôl avôl. A lôte na bi feme nye, bia yiane jibi jeñe mezene ya vu nye.​—1 Bec. 11:1; 3 Jean 11.

6. Aval avé fulu éviele Diotrèphe é nga yené?

⁶ A be’e abui mimbe’e akônda. Ntete mimbu ôsu, Diotrèphe a mbe a bo’o bobejañe ba tebele akônda éviele. Mbôl a mbe a kômbô’ô tebe bobejañ ôsu, Diotrèphe a mbe a bo’o ékobôkobô na a ndamane nlômane Jean a bobejañe befe biyôlé. (3 Jean 9, 10) To’o bia simesane na Diotrèphe a nga beté fo’o ôdo’é, bia fe bi ne tem bi nga bo bobejañ éviele amu be be’e mimbe’e bia nyamete, e dañe dañe nge bia simesane na bia bi ne kôme yeme be’e mimbe’e mite.

7. Amu jé fulu éviele é ne abé?

⁷ Éviele é ne ane élo’o é ne nsul. Nge é taté na ja yaé môte nlem, ayaé na a beta vaa je. Mbia mefulu ane ziñ, mebun, a fulu ôkôlôt, me ne bo na éviele é kôme faa môte nlem. Fulu éviele é ne fite mbamba mefulu ane nye’an, mvam a mbamba nlem. Jôm ete nje, nge wo yen éviele é kômbô’ô nyiine wo nlem, éngôngol, jika’a té je avôl avôl. Aval avé bi ne wosane mbia fulu ate?

YEME’E VAK A ABIM Ô BILI A BO’O ÉJOTE NYUL

8. Mefulu mevé me ne volô bia na bi wosan éviele?

⁸ Bi ne wosane fulu éviele éyoñ bia yeme vak a abim bi bili a éyoñ bia jeñe na bi bo éjote nyul. Éyoñ bi bili mefulu mete, fulu éviele é vo’o faa bia minlem. Fulu éjote nyul ja ye volô bia na bi bo teke dañe simesane ve biabebien. Môt a ne éjote nyul a nji simesane na a dañe bôte bevok. (Beg. 6:3, 4) Môt a yeme vak a abim a bili a bo ki mesengan a bôte befe. (1 Tim. 6:7, 8) Avale môt ete da vak éyoñe môte mfe a bi mbamba jam.

9. Begalate 5:16 a Bephilippien 2:3, 4 ba liti na mbamba nsisim a ne volô bia na bi bo jé?

⁹ Mbamba nsisime Yéhôva nnye a ne volô bia na bi wosane fulu éviele, na bi bi fulu éjote nyul, a na bi vak a abim bi bili. (Lañe’e Begalate 5:16; Bephilippien 2:3, 4.) Nsisime Yéhôva ô ne volô bia na bi tu’a fase biabebien a yene mam me solô bia nlem été. Yéhôva a ne volô bia na bi fole mbia b’asimesan a asimesan e ne lôñe bôte bevok. (Bs. 26:2; 51:10) Bi tame zu yen avale Moïse ba Paul be nga kui na be wosane fulu éviele.

10. Jam avé e mbe ve ndeñele Moïse? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹⁰ Moïse a mbe a be’e abui mimbe’e ayoñ Israël, ve é nji ndeñele nye na bôte befe be be’e mimbe’e mite. Môs éziñ Yéhôva a nga tobe bemvendé be mbe be saé’ ôsu nda éndelé, a kandé be mbamba nsisim a nga ve Moïse. Mvuse ya valé, Moïse a nga beta wô’ô na bemvendé bebaé befe be nga veebane mbamba nsisim a taté na ba kuli mejô, bemvendé bete be nji be nda éndelé. Jé a nga bo éyoñe Josué a nga jô nye na a ke fete bemvendé bete menyu? Moïse a nji wô’ô ôlun na be’e fe be nga bi mvean ôte. A nga viane va’a va’ a be amu a mbe éjote nyul. (Nb. 11:24-29) Jé éve’ela jé ja ye’ele bia?

11. Aval avé bemvendé be ne vu Moïse?

¹¹ Nge ô ne mvendé, ye be jôya wo môs éziñe na ô yañele môte mfe na a be’e mbe’e wo nyane wô? Bi tame jô na wo wo wulu ayé’é ya Nkume mmombô a bete akônda dôé, a na wo nye’e mbe’e ôte angôndô. Nge ô ne éjote nyul ane Moïse, wo ye ke wô’ abé nge ba jô wo na ô yañele mojañ a ye fole wo. Wo ye bo meva’a ya volô monyoñ.

12. Aval avé abui Bekristen da liti na da vak a abim be bili a na be ne éjote nyul?

¹² Abui bemvendé e tele bité bife. Be nga jaé tebele bemvendé ya mekônda map. Ve éyoñ be nga kui mimbu 80, be nga kañese na bôte befe be be’e mbe’e ôte. Bejome mekônda fe be mbili mimbu 70 be nga telé ésaé éte a kañese na ékôane Yéhôva é ve be ésaé éfe. Mimbu mi ndeme lôte mi, abui Bebéthélite fe é nga kañese na da kôlô Béthel a ke su’u ésaé nkañete. Bitôtôlô Bekristene bite bia feme ki bobejañ be be’e mimbe’e be mbe be be’e.

13. Jé é mbe ve bo na Paul a kômbô minlôman 12?

¹³ Nlômane Paul fe wo li’i bia mbamba éve’ela mfa’a ya vak a abim bi bili a mfa’a ya liti fulu éjote nyul. Paul a nji kañese môs éziñe na fulu éviele é nyiine nye nlem. Akusa bo a mbe éwôlô mbo ésaé Krist, a nga meme na: “Ma dañe minlôman mise tyôtyoé, ma me ne te yiane lobane na nlôman.” (1 Bec. 15:9, 10) Minlôman 12 mivok mi nga tôñe Yésus éyoñ a mbe a bo’o ésaé nkañete jé si va, ve Paul nye a nga zu bo Kristen valé Yésus a tatéya wu a wômô miñwuan. Ane éyoñ é nga lôt, nye’e fe a nga bo nlôman, ve nye a mbe “nlômane ya Begentil,” a nji bi mvome ya bo ébu’a jia ya minlôman 12. (Bero. 11:13; Mam. 1:21-26) Ye Paul a nga bo minlôman 12 mi éviele amu élate jap a Yésus é mbe ngum avale nga? Momo, Paul a nga vak a abim mimbe’e a mbe a bili.

14. Nge bi ne éjote nyul a nge bia yeme vak a abim bi bili bia ye bo aval bôt avé?

¹⁴ Nge bi ne éjote nyul a nge bia yeme vak a abim bi bili, wônaa ane Paul, bia ye semé bôte Yéhôva a nga ve mbe’e ya tebele bia. (Mam. 21:20-26) Yéhôva a nga telé mingum mi bôte na mmie mi wulu akônda Bekristen. A yeme na ba bo bikop, ve a yene be ane “mimvean.” (Beép. 4:8, 11) Éyoñ bia sulu biabebiene si éjôé jap a tôñe melebe ba ve bia, bia ba’ale élate jangan a Yéhôva, bia bu’ubane fe mvo’é a nda bôte jangane ya nsisim.

‘TÔÑE’E MAM MA SOO MVO’É’

15. Jé bia yiane bo?

¹⁵ Ane mesengan me nyiine fe nda bôt, mvo’é é dañe nseñ. Bia yiane kôme té atin éviele ése e ne jeñe na da faa bia minlem, bia yiane fe sa’ale mam mese me ne tindi bôte bevo’o na be bo bia éviele. Bia ye bo de tyi’ibi nge bia ‘tôñ mam ma soo mvo’é, a mam bia volane me biabebien,’ avale Yéhôva a jô bia. (Bero. 14:19) Nde ñhe aval avé bi ne tôñesane mvo’é a volô bôte bevo’o na be wosan éviele?

16. Aval avé bi ne volô bôte bevo’o na be wosane fulu éviele?

¹⁶ Bi nji yiane biasé mam bia bo a simesane na me vo’o ndeñele bôte bevok. Émo ja yi na bi bo miñyené a éngelezek éyoñ bi bili biôm bôte be ne kômbô. (1 Jean 2:16) Mboan ôte ki wo soo ve mesengan. Nge bia yi na bôte bevo’o be wosane éviele tyi’ibi, bi nji yiane tabe éyoñ ése ve na bia laan ajô ya biôm bi bili a biôm bia ye kuse melu ma zu. Bia yiane fe tabe ntyel a avale bia yene mimbe’e bi be’e akônda. Nge bia lôt éyoñ ve na bia kobô ajô ya mimbe’e miangan, a ne ve ane bia bé nsisim éviele minlem mi bobejañ. Ve nge bia kôme nyoñe bôte bevo’o ngap a se’e be amu mbamba be mam ba bo, bia volô be na be bo teke yene bebiene zezé, nalé ate ki a soo mvo’é akônda.

17. Bobenyañ be Joseph be nga kui na be bo jé, a amu jé?

¹⁷ Bi ne wosane fulu éviele a dañe je. Tame beta yen éve’ela bobenyañe be Joseph. Joseph a zu teme be Égypte éyoñ abui mimbu e lôteya. Ôsusua na a kate be za a né, a taté ve’ele be na a yen nge be tyendéya. Tawôlô bidi a nga kôm asu Benjamin, monyañe mesu’ulane wé, a mbe a dañe nyi a nga kôm asu bobenyañe bé bevok. (Met. 43:33, 34) Ve teke jam éziñ da liti na bobenyañe bé be nga kômbô Benjamin. Be nga viane liti na ba wô’ô mone monyañe woba a ésaa woba Jacob benya mintaé. (Met. 44:30-34) Bobenyañe be Joseph be nga bo na mvo’é é beta so nda bôte jaba amu be nga kui na ba wosane nsisim éviele. (Met. 45:4, 15) Nge bia fe bia té nsisim éviele minlem miangan, nda bôte jangan a akônda dangan bia ye bu’uban a mvo’é.

18. Jacques 3:17, 18 a liti na jé ja ye boban nge bia tôñesane mvo’é?

¹⁸ Yéhôva a yi na bi wosane fulu éviele a tôñesane mvo’é. Asu na bi bo de, bia yiane kôme ve ngul. Avale bia te yen ayé’é di, e ne kui bia na bi bo bôte bevo’ éviele. (Jc. 4:5) Émo ébien ja bômane bia é ne njalan a nsisim éviele. Ve nge bia jeñe na bi bo éjote nyul a vak a abim bi bili, a nge bia yeme se’e bôte bevok, bia ye ke ve fulu éviele vôme ya tabe. Ve, bia ye tôt afube da ye wume ve bibuma ya mvo’é.​—Lañe’e Jacques 3:17, 18.