Meyemé ya Bidima bi mame ya Kalate Zambe asu Kalate bisulan

NGON ÉBULU 7-13

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 23-24

“Te tôñ ékôane bôt”

(Nkôlan 23:1) “Te nyoñe foé mfuk: te same fe wo wôé nsamba bebo mam abé ô bo ékotekot ngaa.

w18.08 af. 4 ab. 7-8

Ye wo tu’a fo’o yeme mame mese?

⁷ Ye wo nye’e ô tili’i bemvôé bôé a bivuvumane biôé bekalate téléfôn nge ke internet? Nge nalé, wônaa éyoñ wo lañe mfefé jam nge wô’ô mfefé foé, ô ne kômbô vu avale journaliste da jeñe ve na, e bo môt ôsu a yôtane foé. Ve, ôsusua na wo kate môte foé éziñe téléfôn nge ke internet, taté’ sili womiene na: ‘Ye foé ma kômbô lôme nyi é ne été nga? Ye mam méziñ ma bo’olô na é ne totyii?’ Nge ô nji tu’a yem nge foé éte é ne été, nga ô lôô na ô ne viane taté na wo miase minsos? Nge ô bili bisô a lat a foé éziñ, tyame’ je, te lôme je môt mfe.

⁸ Jam afe da yiane tindi bia na bi tu’a fas ôsusua na bia kalane foé éziñ. Mesi méziñ Bengaa be Yéhôva ba tôban étibela’a, mesi mevo’o ki ba tyityili ésaé jangan. Besiñ bangan ya mesi mete be wô’ô mias mbia mefoé asu na bi koo woñ, nge ke na bi tabe bobejañ bevo’o ntyel. Tame yenané jam e nga kui nlam be mbe be lo’one na Union Soviétique. Bezimbi ya KGB be nga du’u bôte na bobejañ béziñ ba wulu ésaé be lumeya ékôane Yéhôva mvus. Abui Bengaa é nga buni minsos mite a kôlô ékôane Yéhôva. Éngôngol ajô fo’o! Nte’ na abui ya be be é nga beta bulan, ve bevo’o be ngenane nseñ azukui den. Be nga jañele mbunane wop. (1 Tim. 1:19) Jé bi ne bo asu na avale jam ete e bo te kui bia? Te kalane môte foé nge ô bili biyebe, a nge foé éte é ne te’e nye nyul. Te bo avale môt da buni mam mese tyi’ibi. Tuka’a yemelan nge mame ba kate wo me ne été.

(Nkôlan 23:2) Te tôñ ékôane bôt a bo abé; nalé fe te kobô éfia ajô été, a yale feñ a tôñ ékôane bôt mfa’a ya ndamane nya ntyi’ane mejôô.

it-1 af. 11 ab. 3

Aaron

E ne été na Aaron a nga kobe biyoñe bilal, ve sa ke nnye a nga tindi bone b’Israël na be bo abé; a nga tôñ ékôane bôt, éko éziñ jôm éte nje a nga bo abé mise me Yéhôva. Ékop ôsu é nga yiane tindi nye na a tôñ abendé di: “Te tôñ ékôane bôt a bo abé.” (Nk 23:2) Akusa bo bikobe bié, éyôlé jé é ne Kalate Zambe, a Mone Zambe émien, éyoñ a mbe si va a nga yem été prêtre Aaron.​—Bs 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mt 5:17-19; 8:4.

(Nkôlan 23:3) Te ke ngame ya nzôzoé ajô dé.

it-1 af. 410 ab. 2

Ndim

Bôte be mbe be jô’ô na ntyi’i mejô a dimine tyi’i ajô, a to fe ébotezel a ne ndim. Atiñ Moïse e mbe e bili abui mebendé a lat a ébotezel a minkanda’ane mengam amu mam mete me mbe ve dime ntyi’i mejô mis, a bo na a bo teke bo ésaé jé avale da yian. “Avale tañ ete d’ave bôt b’ayen ndime mis.” (Nk 23:8) “Tañe ya nkus ja ve mise beyeme mam ndim.” (Dt 16:19) Ntyi’i mejô a mbe fo’o ve bo zôsô, ve nge a nga ye kañese dase môt a ve nye, jam ete e nga ye bo na a bo teke tyi’i ajô éziñe zôsô été. Atiñe Môïse e mbe e va’a abendé a lat a jam e ne kui nge ntyi’i mejô a kañese das éziñ: “Te boan ékotekot éyoñ mia tyi’i mejô: te semé nyôl nzôzoé, nge wumu nyôl [nkukume] môt.” (Lv 19:15) Ajô te, ntyi’i mejô a nji be a yiane ve nkukume mekua amu a wô’ô nzôzoé môt éngôngo.​—Nk 23:2, 3.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 23:9) “Te kpwe’ele ntabe: amu mi ayem nlem ntabe, vôm mi mbe mintabe si ya Égypte.

w16.10 af. 9 ab. 4

“Mi bo te vuane liti nye’an mfa’a ya beyeñ”

⁴ Ane ô vaa na Yéhôva a nga jô bone b’Israël na be semé beyeñ, a nga jô fe be na be ko be éngôngo. (Lañe Nkôlan 23:9.) Be mbe be yeme “nlem ntabe.” B’Égyptien be mbe be bili fulu ya liti na, ayoñe dap a ñyebe wop bia lôte meyoñe mese a miñyebe mivok. Ajô te, ôsusua na bone b’Israël ba bo alo Égypte, b’Égyptien be mbe be nga vini be. (Met. 43:32; 46:34; Nk. 1:11-14) Bone b’Israël be nga nyiñ abé éyoñ be mbe beyeñ, ve Yéhôva a nga jô be na be nyoñe beyeñ ‘aval ane be bialébialé.’​—Lv. 19:33, 34.

(Nkôlan 23:20, 21) “Ô lô m’alôme wo ange ôsu, a ye ba’ale wo zen, a ke liti wo vôm me maneya kôm. ²¹ Taba’ane nye ntye, a vô’ôlô tyiñe jé; te soñane nye; amu aye bo te jamé abé denan: amu jôé dam é ne be nye.

it-2 af. 280

Micaël

1. Nge ô vaa ange Gabriel, Kalate Zambe a ve éyôlé ange mfe, nnye étam ba loone na “beta ange.” (Jude 9) Éyoñ ôsu éyôlé éngele ate ja yené Bible é ne kalate Daniel kabetôlô awôm. Vôm ate, Micaël a ne “môte wua ya bivete ya ôsu”; a nga zu volô éngele éziñ a mbe a te’eya éyoñ “évete ya ayoñ Perse” é nga tebe nye ngame yat. Kabetôlô ate a loone nye na, ‘beta évet a tele ngame bone ya bôte be Daniel.’ (Dn 10:13, 20, 21; 12:1) Nalé a liti na, Micaël a mbe éngele a nga volô bone b’Israël na be dañe nkôte si. (Nk 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2) Ajô te bi ne simesane na, Micaël “a nga wosan Diable, nnye a nga sôan ajô mbim Moïse.”​—Jude 9.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 23:1-19) “Te nyoñe foé mfuk: te same fe wo wôé nsamba bebo mam abé ô bo ékotekot ngaa. ² Te tôñ ékôane bôt a bo abé; nalé fe te kobô éfia ajô été, a yale feñ a tôñ ékôane bôt mfa’a ya ndamane nya ntyi’ane mejôô: ³ nalé fe na, te ke ngame ya nzôzoé ajô dé. ⁴ “Nge w’atôban nnôm ényaka ya môt mia nye mi ne ziñ, nge éjakase jé é yale’e fé, w’aye fo’o beta bulane nye je. ⁵ Nge w’ayen éjakase môt a siñe wo, mbe’e ô maneya late je si, w’aye bo te kôlô a li’i nye, ve suu fo’o je ba nye. ⁶ “Te vite nya ntyi’ane mejôô nzôzoé wôé w’ayiane yen ajô dé. ⁷ “Tabe’ ajô e ne medu’an ôyap; te wôé môt a ne te bijô nge zôsôa môt: amu m’aye kale mbia môt. ⁸ “Te nyoñe tañe be môt a kuse wo na, ô vit ajô: amu avale tañ ete d’ave bôt b’ayen ndime mis, a vite mejô me bôt be ne zôsô. ⁹ “Te kpwe’ele ntabe: amu mi ayem nlem ntabe, vôm mi mbe mintabe si ya Égypte. ¹⁰ “Ô béé’ bidi si jôé mimbu misaman, a kôan abim d’avu été: ¹¹ Ve mbu zañbwale, w’aye tame jô’é je é wo’an, nalé ate minzôzoé ya bôte bôé mi aye di: a jôm b’alik, betit ya fé b’aye di. Avale te fe w’aye bo afup mindi’i dôé, a afup beolivier dôé. ¹² “Bo’o ésaé jôé melu mesaman, alu zañbwale woko’o: nde te nnôm ényaka wôé a éjakas bi aye yen awo’an, a mone ya mbo ésaé wôé ane minga, a ntabe, b’aye bo ngule nyô. ¹³ “Mam mese me nga jô mia, taba’ane me ntye: nalé fe te tote jôé ya bezambe befe, nge yebe na be wô’ô de anyu dôé. ¹⁴ “Mi aye ba’ale me fête ngume mbu biyoñ bila. ¹⁵ Ba’ale’e fête ya fembé é ne te mvusan: ja’a fembé é ne te mvusan melu zañbwa, ane me nga tiñeti wo, éyoñe ya me nga telé wo, ngon Abib (amu ngon éte nje ô nga kôlô je Égypte); te ke môt a ye zu zesé mo be ma: ¹⁶ a fête ya avaa bidi, mbômô bibuma ya bisaé biôé, bi ô nga bé mefup: a fête ya nkôane bidi, éyoñ mbu w’aman, éyoñ éte w’akôane biôm bise ya bisaé biôé mefup. ¹⁷ Mbu ôse biyoñe bila befam benan bese b’aye yené asu Tate Yéhôva. ¹⁸ “Te fulane metyi me jôm w’atyi’i ma ba fembé é ne mvusan; nalé fe avoñe jôme ya fête jam d’aye bômbô ngum alu akui tyé. ¹⁹ “Jôm ôsu ya mbômô bibuma ya si jôé, w’aye zu je nda Yéhôva Zambe wôé. Te yame mone kabat menyañe me nyia été.

NGON ÉBULU 14-20

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 25-26

“Jôm é mbe é dañe’e mfi e tabernacle”

(Nkôlan 25:9) Aval nlitan ese m’aye liti wo, éve’ela’a ya tabernacle, a éve’ela’a ya biôm bise ya été, aval ete nde mi aye lôñe nye.

it-1 af. 159

Éwolo ya élat

Aval éwolo ya élat é mbe nkôman. Éyoñe Yéhôva a nga jô Moïse na a nlôñe tabernacle, a nga taté kate nye aval a yiane lôñ éwolo ya élat amu é mbe beta ngabe wua ya tabernacle, é to fe mfi asu ayoñ Israël ese. Éwolo éte é mbe menyi’i me mo 2,5 mfa’a ya nté, anyi’i wo 1,5 mfa’a ya ndam a anyi’i wo 1,5 mfa’a ya nté ya yôp (bebé 111 × 67 × 67 cm). Be nga lôñ éwolo éte a élé acacia a yañe je a nya or été a atan. “Nkôngô or” ô mbe ô bôma’ane “meku’u mese.” Ébuta’a ya ngabe baa ya éwolo ya élat é mbe nkôman a or étam mfa’a ya nté a mfa’a ya ndam. Bechérubin bebaé be mbe nkôman a or, be tele wua akuk ébuta’a da nyi mbok aku’ avok be fomba’an, mesu map me luu si a be same’e mefabe mabe yôp a buti éwolo ya élat. (Nk 25:10, 11, 17-22; 37:6-9) Be mbe fe be lo’on ébuta’a éte na, “éto éngôngo” nge ke “éto ya mvam.”​—Nk 25:17; Beh 9:5, ayemé; lañe’e PROPITIATOIRE.

(Nkôlan 25:21) W’aye futi éto éngôngo mfa’a ya éwolo yôp; a jôme ya nkañete m’aye ve wo, nje w’aye futi éwolo été.

it-1 af. 159 ab. 4

Éwolo ya élat

Éwolo ya élat é mbe vôme be mbe be naane mebendé me Yéhôva; jam be mbe be dañe koone de été e mbe bifase meko’o bibaé ya Metiñ awôm. (Nk 25:16) “Vie’e ya or ô nga bili manne, a ntum Aaron ñwô ô nga faa” bi mbe éwolo ya élat été, ve be nga vaa bie ôsusua na Salomon a lôñe temple. (Beh 9:4; Nk 16:32-34; Nb 17:10; 1Mka 8:9; 2Mka 5:10) Ôsusua na Moïse a wu, a nga mane tili “kalate metiñ” a ve nye Belévite a jô be na be “futi nye fefel éwolo élate ya Yéhôva Zambe [wop], . . . a ye bo ngaa ya bo’olô wo vôm ate.”​—Dt 31:24-26.

(Nkôlan 25:22) Vôm ate m’aye tôbane wo, a m’aye laane wo mfa’a ya éto éngôngole yôp, zañe bechérubin bebaé be to éwolo ya nkañete yôp, mfa’a ya mam mese m’aye ve wo me ne metiñ ya bone be Israël.

it-1 af. 159 ab. 5

Éwolo ya élat

Ndeme ja liti na Yéhôva a ne. Éwolo ya élat é mbe ndeme ya na Yéhôva a ne zañe bone b’Israël. Yéhôva a nga bo ngaka’a nyi: “Vôm ate m’aye tôbane wo, a m’aye laane wo mfa’a ya éto éngôngole yôp, zañe bechérubin bebaé be to éwolo ya nkañete yôp.” “Ma ye yené nkut été éto éngôngole yôp.” (Nk 25:22; Lv 16:2) Samuel a nga tili na Yéhôva “a to si bechérubin yôp” (1Sa 4:4); ajô te bechérubin be mbe ndeme ya “éve’ela’a wagon” Yéhôva. (1Mka 28:18) “Éyoñ Moïse a nga nyin nda éndelé ya bisulan a ke kobô nye, a nga wô’ô tyiñ é kobô’ô nye é so’ éto éngôngole yôp é ne éwolo ya nkañete yôp, zañe bechérubin bebaé: ane a nga kobô nye.” (Nb 7:89) Mvuse ya valé, Josué ba Phinéas beta prêtre be nga bo be ye’elane Yéhôva be tele ôsu éwolo élat. (Jos 7:6-10; Bm 20:27, 28) Beta prêtre étam nnye a mbe ngule ya nyiin vôm a dañ étyi a yen éwolo ya élat môse wua mbu. A nji be a bo’o de asu na a ke laane Yéhôva, ve asu na a bo mam me mbe me yiane bobane môse mvean metuna’a.​—Lv 16:2, 3, 13, 15, 17; Beh 9:7.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 25:20) Nde bechérubin bete b’aye same mefap ne lama! be buti éto éngôngo a mefap, mesu mesu me lôan; mesu bechérubin m’aye fombô mfa’a ya éto éngôngo.

it-1 af. 437 ab. 1

Chérubin

Éyoñe be nga telé tabernacle nkôte si, be nga futi bive’ela’a bechérubin été. Chérubin wua a tele’ aku’u ya ébuta’a ya éwolo élate da, nyi mbok aku’ avok. Be mbe be fomba’an, be tele’ été ya kañe Yéhôva. Chérubin ase a mbe a bili mefabe mebaé me to nsaman a me buti’ ébuta’a ya éwolo ya élat fo’o ve ane ba ba’ale je. (Nk 25:10-21; 37:7-9) Nde fe na, bindelé bi mbe bi kandé’é vôm a ne étyi a vôm a dañ étyi, bi mbe fe bi bili bive’ela’a bechérubin.​—Nk 26:1, 31; 36:8, 35.

(Nkôlan 25:30) W’aye telé fembé ya nlitan tawôlô yôp mise mam nnôm éto.

it-2 af. 472

Fembé ya nlitan

Belet awôm a ébaé é mbe é tele’ tebele ya tabernacle nge ke temple e vôm a ne étyi. Be mbe be tyendé’é je sabbat ase. (Nk 35:13; 39:36; 1Bb 7:48; 2Mka 13:11; Néh 10:32, 33) Nkobô Hébreu, bifia be mbe be belane bie asu fembé ya nlitan bi mbe bi tinane na, “belete ya asu.” Éfia “asu” é wô’ô tinane biyoñe biziñe na “mise” me môt (2Bb 13:23), ajô te fembé ya nlitan é mbe fo’o é tele “asu” Yéhôva mfa’a ya bo mimvean éyoñ ése. (Nk 25:30, nwt-F, ayemé) Be mbe fe be lo’one fembé ya nlitan na ‘minnoñ mi belet’ (2Mka 2:4), “fembé mimvean” (Mc 2:26, Mfefé Nkôñelan), nge ke na “fembé ya étyi” (Beh 9:2).

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 25:23-40) “W’aye bo fe tawôlô a élé acacia: mfa’a ya nté menyi’i me mo mebaé, a mfa’a ya ndam anyi’i wo da, a nté ya yôp, anyi’i wo da a étun. ²⁴ W’aye yañe nye mimfa’a mise a nya or, a bo fe nye nkôngô or mbôma’ane. ²⁵ W’aye bo nkôngô ôte mbôma’ane, ndam abim akule wo; a w’aye beté mon nkôngô or nya nkôngô yôp mbôma’ane mimfa’a mise. ²⁶ W’aye bo nye mekôta me or menyin, a futi mekôta mete mfa’a ya mebu’u menyine ya mebo menyin. ²⁷ Mekôta mete m’aye bo bebé nkôngô, me bo mesomé mimbôñ b’abe’e mie tawôlô. ²⁸ W’aye bo mimbôñe mite a élé acacia, a yañe mie a or, mie b’aye be’e mie tawôlô. ²⁹ “W’aye bo bisua ya été, a metô’ô ya été, a bekop bibese ya été, a bido’o bisua ya été, biôme ya sôé: w’aye bo bie a nya or. ³⁰ W’aye telé fembé ya nlitan tawôlô yôp mise mam nnôm éto. ³¹ “W’aye bo ébi bifufup mboan a nya or: ébi bifufup éte j’aye boban a or a ne mbiban, mfa’a ya tin a nkuk; bikpwase ya été, a bibuma, a sam, ba be ébi éte bi aye bo jôme jia: ³² Mintya misaman mi beme je nkuk; mintya mila mi beme ébi éfufup mfa’a wua, a mintya mila mi beme fe ébi éfufup mfa’a mbok: ³³ ntya wua w’aye bi bikpwase bila mboan ô funa’an ane sam amande, a ébuma, a sam; a ntya mfe w’aye bi bikpwase bila mboan ô funa’an ane sam amande, a bibuma, a sam: aval ete mintya misaman mi beme ébi bifufup mi aye bo: ³⁴ mfa’a ya nku’ ébi ébien w’aye bo bikpwase binyin, mboan ô funa’an ane sam amande, a bibuma ya été, a sam ya été; ³⁵ ébuma j’aye bo mintya mibaé si ba ébi bi to jôme jia, a ébuma j’aye bo mintya mibaé si ba ébi éte bi to jôme jia, a ébuma j’aye bo mintya mibaé si ba ébi éte bi to jôme jia, mfa’a ya mintya misaman mi beme ébi éfufup. ³⁶ Bibuma ya été, a mintya ya été, ba be ébi éte bi aye bo ve jôme jijia; ngume jôm ôse ô to mboane ya nya or a ne mbimban. ³⁷ W’aye bo belampe ya été, zañbwa: a b’aye bo’é belampe ya été, be faé éfufup mfa’a ya yat. ³⁸ Mebase ya dim bifufup, a bisua ya mebase mete, bi aye bo nya or. ³⁹ Ébi éte j’aye boban a nya or, tañe talent wua, a biôm bite bise. ⁴⁰ Fombô’ô ane w’aye bo bie a tôñ éve’ela’a é nga litiban be wo nkôle yôp.

NGON ÉBULU 21-27

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 27-28

“Jé bi ne yé’é a lat a mengômesane beprêtre?”

(Nkôlan 28:30) W’aye futi Urim a Thummim ébuta’a tôé ya ntyi’ane mejô été, a b’aye bebe Aaron nleme yôp, éyoñ a ke nyine vôme Yéhôva a to: a Aaron a ye be’e ntyi’ane mejô ya bone be Israël nleme wé yôp asu Yéhôva nnôm éto.

it-2 af. 465

Urim a Thummim

Befase Kalate Zambe béziñe ba simesane na, Urim a Thummim bi mbe biôme be mbe be bela’ane bie asu na, be yeme mam me ne ndimba nge ke nsolan. Nkôñelane Kalate Zambe Votre Bible wo loone Urim a Thummim e mone nlô ajô éziñ ôsusua na wo suane Nkôlan 28:30 na, “biôm bi ne étyi.” Bôte béziñe ba simesane na biôm bite bi mbe bifase bila: éfas ôsu é mbe ntilane na “Ôwé,” ji baa é to ntilane na “momo,” ji lale ki é to teke ntilan éziñ. Éyoñe be mbe be jeñe’ éyalane ya nsili éziñ, be mbe be limiti’ éfase jia. Éyoñ éfase ba limiti é ne teke ntilan éziñ, nalé a mbe a tina’ane na nsili wop ô ne teke éyalan. Bôte béziñe ki ba simesane na, a mbe mimmamane bifase meko’o mibaé, ako’ ese e bili mfa’a wua ô to évindi wu ôvo’o ki éfumulu. Éyoñe be mbe be wu’a meko’o mete yôp, ako’ ese e mbe e kpwa’a si, nge mefase me ne éfumulu mme ma yené yôp, nalé a mbe a tina’ane na “ôwé” nge a bo ke na, mefase me ne bimvindi mme ma viane yené yôp wôna éyalan é ne “momo.” Nge ako’o da e liti afas é to évindi di vo’o ke afas é ne éfumulu wôna nsili ôte ô nji bi éyalan. Môs éziñ Saül a nga sili prêtre nge ba yiane beta ke wosane Bephilistin nge momo, a nji bi éyalan. Mbôl a mbe a simesa’ane na mone bezimbi wé wua a te bo mbia jam, a nga sili Yéhôva na: “A Zambe ya Israël, va’a Thummim!” Saül ba Jonathan mbe be nga bili; ane be nga beta belane Thummim zañe Jonathan ba Saül. Nkañete ôte wo liti na, éyoñe be nga jô na, “Va’a Thummim!” éko éziñ be nji be be kômbô’ô bo mvi’i, ve jam ete e ne liti na njaé ô mbe zañe mam mete mebaé.​—1Sa 14:36-42 MN.

(Nkôlan 28:36) W’aye bo ébambam éfase ya nya or, a kpwele je bikanga, aval ane bikanga bi ne minkpwelan élondo, na, ÉTYI BE YÉHÔVA.

it-1 af. 931 ab. 5

Mvom asu

Beta prêtre ya Israël. Ayoñ Israël, turban beta prêtre a mbe a be’e mvom asu a mbe a bili ébambam éfase ya nya or mfa’a ya ôsu, é to ‘nkpwelan a bikanga,’ aval ane bikanga bi ne “minkpwelan élondo” bi to ntilane na, “Étyi be Yéhôva.” (Nk 28:36-38; 39:30) Beta prêtre a mbe a yiane ba’ale éto prêtre jé mfuban amu nnye a mbe ndeme ya mfuban ékaña’a bone b’Israël be mbe be yiane ve Yéhôva. Bikanga bite bi mbe fe bi volô’ô bone b’Israël na be bo teke vuane na, ba yiane ba’ale bebiene mfuban mise me Yéhôva. A mbe fe ndeme ya Yésus Krist, Beta Prêtre, nnye ate Yéhôva a mbe na a ye ve éto prêtre éte mfa’a ya liti na Yéhôva a ne Zambe ya étyi.​—Beh 7:26.

(Nkôlan 28:42, 43) W’aye bo be mekuba me ndombo ya buti menyôle ya soé jap; me tii angeteñ a kui mebé: ⁴³ Aaron a ye jaé me, a bone bé, éyoñ b’ ake nyin nda éndelé ya bisulan, nge éyoñ b’ akui autel bebé, a bo ésaé vôm ya étyi; be bo te bi étom, a wu: jam ete d’aye bo mvinda ya nnôm éto be émien a be mvoñe jé j’aye tôñe nye.

w08 15/8 af. 15 ab. 17

Va’a Yéhôva duma, bo’o éjijin

¹⁷ Bia yiane jeñ a ngul ése na bi bo éjijin éyoñ bia kañe Yéhôva. Écclésiaste 5:1 a jô na: “Ba’ale’ abo dôé éyoñ w’ ake nda Zambe.” Moïse ba Josué be nga bi abendé na be vaa bikôndé mebo map éyoñe be mbe be tele’ vôm a ne étyi. (Nk. 3:5; Jos. 5:15) Mboan ôte ô mbe ô liti’i na ba semé Yéhôva a ve nye duma. Beprêtre be mbe be yiane jaé mekuba me ndombo mfa’a ya “buti menyôle ya soé jap.” (Nk. 28:42, 43) Nalé a mbe a kama’ane be na, be bo teke bo jam e ne soo ôsame bôt été nté ba ve metuna’a. Bibu’a bise ya menda me bôte mabe fe bi mbe bi yiane tôñe metiñe Yéhôva a nga ve a lat a éjijin.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 28:15-21) “W’aye fe bo ébuta’a tôé ya ntyi’ane mejô, mboane ya ntyetyeñ mbo ésaé; w’aye bo je mboan aval ane éphod; w’aye bo je a or, a bindelé bi ne nyôle bleu, a pourpre, a évele, a nya ndomboo a to ntiñan a mvosane minsinga. ¹⁶ J’aye bo mimfa’a minyin nté wua, nlatane bindelé bibaé; nté a ndam, nté akule wo. ¹⁷ W’aye bé mimbeka’a meko’ été, minnôñe meko’o menyin; nnoñe ya ôsu w’aye bo meko’o me sardoine, a topaze, a escarboucle; ¹⁸ a nnoñe baa meko’o me to na, émeraude, a saphir, a diamant; ¹⁹ a nnoñe lale meko’o me to na, hyacinthe, a agate, a améthyste; ²⁰ a nnoñe nyini meko’o me to na, béryl, a onyx, a jaspe: mimbeka’a ya été mia ye bo mbôma’ane a or. ²¹ Meko’o mete ma ye bo aval ane môé me bone be Israël me né; awôm a mebaé, aval ane môé map me né; ma ye bo aval ane minkpwelane ya élondo mi né, ako’ ese ane jôé é ne, nalé ma ye bo mfa’a ya meyoñ awôm a mebaé.

w12 1/8 af. 26 ab. 1-3

Ye wo too ô yemek?

Bidima meko’o bi mbe ngômesane beta prêtre a mbe a jaé yôp bi mbe bi so’o vé?

Éyoñe bone b’Israël be kôlôya Égypte a nyiñe nkôte si, Yéhôva a nga kate be avale ba yiane kôme ngômesane beta prêtre a mbe a yiane beté nkuk. (Nkôlan 28:15-21) Be mbe be yiane futi meko’o ma asu na ngômesan éte é bo abeñe ya yen a mis: sardoine, a topaze, a escarboucle, émeraude, a saphir, a diamant, hyacinthe, agate, a améthyste, béryl, onyx, jaspe. Nne bone b’ Israël be nga ye koone bidima meko’o bite bise vé?

Melu mvus bôte be mbe be nye’e bidima mekok abui, be mbe fe be belane me na be kôme mejô. B’Égyptien be mbe be kele’e jeñ me ôyap. Den bevôme bete be ne bo Iran, Afghanistan a Inde. Be mbe be fa’a meko’o mefe nlame wop ôbien. Bejô bôte ya Égypte mbe be mbe be bili meko’o mese ya si ya Égypte. Job a nga jô na bôte ya éyoñe jé be mbe be fa’a mejeñ a minjoñe si été na ba jeñe bidima mekok. A kobô ajô abui mekok aval ane saphir a topaze.​—Job 28:1-11, 19.

Nkañete ya nkôlan wo liti na, éyoñe bone b’ Israël be nga kôlô Égypte be nga “sa bôte ya Égypte,” be nga mane nyoñe bidima bi biôm biap bise. (Nkôlan 12:35, 36) Éko éziñe na meko’o be nga soo me Égypte mme be nga belane me na be kôme ngômesane beta prêtre a mbe a beté’é nkuk.

(Nkôlan 28:38) J’aye tabe Aaron mvom asu, nalé ate Aaron a ye be’e étome ya biôme ya étyi, mbie bone be Israël b’aye telé étyi mbamba mimveane miap mise; j’aye tabe mvom asu jé nnôm éto, ndemben mi aye nyoñebane be Yéhôva.

it-1 af. 861 ab. 8

Étyi

Betit a bidi ya mefub. Mintôle beyôm binyaka, mintômba a bikela bi mbe biôm bi ne étyi asu Yéhôva. Be nji be be yiane beta kuane bie. Be mbe be yiane ve ngabe jia ya betite bete metuna’a, ngap évo’o ki é mbe asu beprêtre. (Nb 18:17-19) Bembômô bibuma a ngab awômô bi mbe biôm bi ne étyi, to’o biôm bise be mbe be va’a metuna’a a biôm be mbe be bela’ane bie nda Yéhôva. (Nk 28:38) Biôm bise be mbe be bela’ane bie asu ékaña’a ba ve Yéhôva bi mbe étyi, a be nji be be yiane nyoñe bie éngbwemese nge belane bie asu mam mefe. Atiñe ya ngab awômô da kôme yemete jam ete. Éyoñe môt a mbe a naaneya jôm asu Yéhôva, mvuse ya valé émien nge ébu’a éziñe ya nda jé é nyoñe je teke vañ na a yam nge bo jôm éfe, nalé a mbe nsem a ébiasé asu jôm é ne étyi. A mbe a yiane ke bulane jôm a te nyoñe nda Zambe a beta beté 20 ntet, a mbe fe a yiane ve nnôm ényaka metuna’a. Jam ete da liti fo’o na biôm bi ne étyi asu Yéhôva bia yiane beta ésemé.​—Lv 5:14-16.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 27:1-21) “W ‘aye bo autel a élé acacia, nté menyi’i me mo metan, a ndam menyi’i me mo metan: autel ate a ye bo mimfa’a mise nté wua: nté ya yôp w’aye bo menyi’i me mo mela. ² W’aye bo minlak mi tele mebu’u menyine ya été; minla’a mite ba nye be to jôme jia: a w’aye yañe nye a mvot. ³ W’aye bo memvé ya be’e asupe ya été, a biwôlô asup, a bisua, a alume ya minsôn, a bikanda bi nduan: w’aye bo biôm bise ya été a mvot. ⁴ W’aye bo nye étañ j’abe’e nduan é to mboan avot mvot; w’aye bo fe avot ete mekôta me mvote menyine mebu’u menyine ya été. ⁵ W’aye futi de nkoñ w’abôman autel été si, nalé avot d’aye kui ézezañ ya autel été. ⁶ W’aye bo mimbôñe ya autel, mimbôñe mite mi to élé acacia, ô yañe’e mie a mvot. ⁷ Mimbôñe mite mi aye sombô mekôta été, mimbôñe mite mi to mefefele mebaé ya autel, éyoñ b’abe’e nye. ⁸ W’aye lôñ autel ate a mebam, mfa’a ya été a to mfule mfu: aval ane é nga litibane be wo nkôle yôp, aval ete ba ye bo nye. ⁹ “W’aye fe bo nseñe tabernacle bindelé bi tyele mfa’a nseñ ya sud, bi aye bo nya ndomboo a to ntiñan a mvosane minsinga, bi aye bo mfa’a wua nté menyi’i me mo ntet: ¹⁰ Mekône ya été m’aye bo mewôm mebaé, a metine ya été fe mewôm mebaé, me to nkôman a mvot; akope ya mekôn a mendo’o ya été bi aye bo argent. ¹¹ Aval ete fe bindelé bi aye tyebe mfa’a ya nord, bi to nté menyi’i me mo ntet, a mekône ya été mewôm mebaé, me to nkôman a mvot; akope ya mekôn, a mendo’o ya été bi aye bo argent. ¹² Mfa’a ya ndame ya nseñ, mfa’a jôp d’adim, bindelé bi aye tyebe bi to nté menyi’i me mo mewôm metan; mekône ya été m’aye bo awôm, a metine ya été fe awôm. ¹³ A ndam nseñ ô to mfa’a jôp d’atôô, j’aye bo menyi’i me mo mewôm metan. ¹⁴ Bindelé bi tyele mfa’a mbé wua bi aye bo nté meyi’i me mo awôm a metan, mekône ya été m’aye bo mela. ¹⁵ Bindelé bi tyele mfa’a mbok bi aye fe bo nté menyi’i me mo awôm a metan; mekône ya été m’aye bo mela, a metine ya été fe mela. ¹⁶ “Éndelé j’adip mbé ya nseñ j’aye bo nté menyi’i me mo mewôm mebaé, é to nyôle bleu, a pourpre, a évele, é to fe nya ndomboo a to ntiñan a mvosane minsinga, é bili bikanga ya bôt b’ayeme tiñ, été; mekône ya été m’aye bo menyin, a metine ya été fe menyin. ¹⁷ Mekône mese me ne mbôma’ane nseñ m’aye bi mendo’o me argent; akope ya été d’aye bo argent, a metine ya été m’aye bo mvot. ¹⁸ Nseñ w’aye bo nté menyi’i me mo ntet, a ndam menyi’i me mo mewôm metan vôm ase, a nté ya yôp menyi’i me mo metan, bindelé ya été bi to nya ndomboo, ntiñan a mvosane minsinga, a metine ya été nkôman a mvot. ¹⁹ Biôm bise bi avolô bisaé bise ya tabernacle, a fana’ ése ya été, a fana’ ése ya nseñ, bi aye bo nkôman a mvot. ²⁰ “W’aye tiñeti bone be Israël na, be zu ve wo nkon mbon olive ô to mbiban, jôme ya bo éfufup, a ba’ale lampe a ye yôñ nnôm éto te dim. ²¹ Aaron ba be bone bé b’aye ba’ale nye a yôñ ataté ngô’é ése akui tyé ése asu Yéhôva, a tele nda éndelé ya bisulan été, mfa’a éndelé ya atan é tyele asu nkañete; jam ete d’aye bo mvinda nnôm éto miaé miap mise ajô bone be Israël.

NGON ÉBULU 28–NGONE MWOMÔ 4

BIDIMA BI MAME YA KALATE ZAMBE | NKÔLAN 29-30

“Mvean asu Yéhôva”

(Nkôlan 30:11, 12) Ane Yéhôva a nga kobô Moïse, ajô na: ¹² “Éyoñ w’aye lañe tañe bon be Israël, ba b’aye lañebane été, wôna bôte bete môt ase a ye ve Yéhôva ngôtô ya kôté nleme wé, éyoñ w’aye lañe be; nalé ébubua j’aye bo te kui be be éyoñ w’aye lañe be.

it-2 af. 767

Nlañane bôt

E Sinaï. Éyoñ ôsu Yéhôva a nga jô bone b’ Israël na be bo élañe bôt a mbe éyoñe be mbe Sinaï. Jam ete e nga bobane ngone baa ya mbu baa mvuse nkôlane wobe ya Égypte. Asu ya na ésaé éte é bo Moïse tyi’ibi, be nga top évet e nda bôt ése a ve je ésaé ya lañe bôte ya nda bôte jé. A mbe befame bese be mbe be bili mimbu 20 a mvuk (ba be mbe ngule ya bo bita). Atiñ e mbe e jô’ô na môt ase a nga lañeban a yiane ya’ane toya étun sicle ($1.10) asu ésaé ya tabernacle. (Nk 30:11-16; Nb 1:1-16, 18, 19) Tañe bôt é nga lañeban é nga kui 603 550, ve belévite be nji lañeban amu be nji be be bili élik Israël. Be nji be be ya’ane toya ya tabernacle nge nyoñe ngabe bita.​—Nb 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24.

(Nkôlan 30:13-15) Avale ndi nde b’aye ve, môt ase a dañ mfa’a ya ba be ne nlañan: étune sicle aval ane sicle ya nda Zambe é né (sicle a ne beguéra mewôm mebaé), étune sicle ya bo mveane be Yéhôva. ¹⁴ Môt ase a dañ mfa’a ya ba be ne nlañan, a taté be nyô a nto mimbu mewôm mebaé a ke ôsu, a ye ve mveane ya Yéhôva ôte. ¹⁵ Minkukum mi aye bo te beté tañe yôp, a minzôzoé mi aye bo te suu tañe si, bese ve étune sicle éte, éyoñ b’ave mveane ya Yéhôva ôte, a bo metuna’a mfa’a ya [binyiñe biap].

it-1 af. 517

Mimvean

Atiñe Moïse e mbe e jô’ô na bone b’ Israël ba yiane bo mimveane miziñ. Éyoñe Moïse a nga lañe bone b’ Israël, monafam ase a mbe a bili mimbu 20 a mvuk a mbe a yiane ve ntañ mfa’a ya ényiñe jé, ‘étune sicle [éko éziñ $1.10] aval ane sicle ya nda é ne étyi.’ A mbe “mvean be Yéhôva” mfa’a ya bo metuna’a ya binyiñe biap a “mfa’a ya ésaé nda éndelé ya bisulan.” (Nk 30:11-16) Avale ñyeme mam Josèphe, mone Bejuif a nga jô (Guerre des Juifs, VII, 218 [VI, 6]), be nga su’ulane bo be ya’ane “toya é ne étyi” mbu ôse.​—2Mka 24:6-10; Mt 17:24; lañe’e IMPÔT.

(Nkôlan 30:16) W’aye nyoñe moné ya metuna’a ate, a so be bone be Israël, a ve nye mfa’a ya ésaé nda éndelé ya bisulan; ajô te a ye bo jôme ya ôsimesan mfa’a ya bone be Israël asu Yéhôva, a bo metuna’a mfa’a ya minlem mienan.”

w11 1/11 af. 12 ab. 1-2

Ye wo too ô yemek?

Aval avé mimvean ya temple Yéhôva mi mbe mi boba’an?

Abui bisaé ya temple e mbe e boba’an a moné ya toya e dañedañ nyi a mbe a so’o ngap awômô (dîme). Ve avale mimvean afe e mbe e sili’i. Éyoñ ésaé ya lôñe tabernacle é nga boban, Yéhôva a nga jô Moïse na a tôkane “mvean be Yéhôva” tañ étune sicle be mon Israëlite ase.​—Nkôlan 30:12-16.

Mboan ôte ô mbe ô nto be fulu, be mbe be ya’ane toya asu temple mbu ôse. Yésus a nga jô Pierre na a ke ya’ane toya ate a nsañe moné a nga koone wô anyu kos été.​—Matthieu 17:24-27.

Enjeñané bidima bi mame ya Kalate Zambe

(Nkôlan 29:10) “W’aye zu nnôm ényaka ate mbé si nda éndelé ya bisulan: a Aaron ba be bone bé b’aye beté mo map nlô nnôm ényaka ate.

it-1 af. 185 ab. 5

Wo

Mbetane mo. Be nji be be bela’ane mo ve asu ya na be nyoñe biôm, be mbe fe be beté’é bôte nge biôm mo mfa’a ya bo abui mam. A zen été be mbe be liti’i na be teléya a kañese na, môt éziñ nge jôm éziñ é bo ngum ésaé. Éyoñ Aaron a bone bé be nga tebe éto beprêtre, be nga beté mo map nlô nnôm ényaka ya mvean a minlô beyôme mintômba bebaé, be liti’i a mboan ôte na ba yeme na betite bete ba ye vebane metuna’a mfa’a ya bo be beprêtre be Yéhôva. (Nk 29:10, 15, 19; Lv 8:14, 18, 22) Éyoñe Yéhôva a nga jô Moïse na a telé Josué señe jé, Moïse a nga beté nye mo, a mvuse ya valé Josué a nga bo “njalan a nsisime ya fek”, a mbe a nto ngule ya wulu bone b’ Israël. (Dt 34:9, Mfefé Nkôñelan) Be mbe be beté’é bôte mo na be liti na be tobeya be ane ba be nyoñeya ébotan éziñ. (Met 48:14; Mc 10:16) Yésus a nga nambe (nge beté bôte mo) bôte béziñ a nga saé. (Mt 8:3; Mc 6:5; Lc 13:13) Biyoñe biziñe minlômane mi nga beté bôte mo asu na be bi mbamba nsisim.​—Mam 8:14-20; 19:6.

(Nkôlan 30:31-33) “Nde w’aye kobô bone be Israël, a jô na, ‘Mbone wu w’aye bo me mbon b’awo’o ô ne étyi miaé mienan mise. ³² B’aye bo te sôé wô nyôle môt, nalé fe mi aye bo te beta bo mbon mfe aval ete, aval mbundan ete: ô ne étyi, w’aye fe bo mia étyi. ³³ Môt ase a ye bundan aval mbon ete, nge môt ase a ye wo’o wô môte ya ayoñ afe, a ye tyi’iban zañe ya be bôte bé.’”

it-1 af. 437 ab. 1

Ñwo’on, E wo’o

Atiñe Yéhôva a nga ve Moïse, a nga kat avale ba yiane kôme mbon ba wo’o wô bôt. Be mbe be kôme’e wô ngum avale nkôman, be mbe be bela’ane bityita’a bia dañ abeñ aval ane myrrhe, ôzeze’e cinnamome, ôzeze’e roseau, casse, mbon olive. (Nk 30:22-25) E kôme mboon ôte, a belane wô aval e nji be e yian a mbe angôndô ya mbia jam. (Nk 30:31-33) Éyoñe be mbe be wo’o môte mbon ô ne étyi ôte, nalé a mbe ndeme ja bo’olô na, be tobeya nye na a be’e ngum avale mbe’e.

Nlañane Kalate Zambe

(Nkôlan 29:31-46) “W’aye nyoñ nnôm ntômba b’ave Zambe, a yam minsône ya été vôm a ne étyi. ³² Wôna Aaron ba be bone bé b’aye di minsône ya nnôm ntômba ate, a fembé é ne ékôkô été, mbé si nda éndelé ya bisulan. ³³ B’aye di biôm bite, bi nga veban amu metuna’a, be telé bie étyi be Zambe a tune bie: njin a ye bo te di bie, amu bi ne étyi. ³⁴ Nge jôm éziñe ya minsôn mi ne ntelan étyi be Zambe, nge fembé, j’aye buk akui mam me tyé, w’aye di’i mebuka’a mete nduan: j’aye ke diban, amu é ne étyi. ³⁵ “Avale di nde w’aye bo Aaron ba be bone bé, ô bo be mam mese ane me maneya tiñeti wo: w’aye bo ésaé ya telé be étyi be Zambe tañe melu zañbwa. ³⁶ Môs ôse w’aye tyi’i nnôm ényaka ya mvean amu abé mfa’a ya metuna’a: a w’aye bo autel mfuban, éyoñ w’ave metuna’a ajô ya été; w’aye fe wo’o nye mbone ya telé nye étyi. ³⁷ W’aye ve metuna’a ya kôm autel tañe melu zañbwa, a telé nye étyi: autel a ye dañe bo étyi; biôm bise jôm é nambeya autel j’aye bo étyi. ³⁸ “Biôm w’aye bo ô tyi’i autel yôp bi ne na: bone mintômba be nto mbu wua bebaé môs ôse melu mese. ³⁹ W’aye tyi’i mon ntômba wua mam me tyé; a mone ntômba mbok, w’aye tyi’i mam me ngô’é: ⁴⁰ éyoñ w’aye tyi’i mon ntômba wua, mengap awôme ya nkoé nte’an avut, w’aye ve ngape jia, mbuda’ane a ngape jia ya mengap menyine ya vie’e mbon ô ne mbimban; mengap menyine ya vie’e vin, ô ve fe ngape jia é bo mveane binyunyui. ⁴¹ Mon ntômba mbok, w’aye tyi’i mam me ngô’é, a bo nye aval ane mvean avute ya tyé, a bo fe aval ane mveane binyunyui ya été, nnye ate a bo jôme ya mbamba ényum, mvean b’abo a nduan be Yéhôva. ⁴² Mvean b’adi’i nduan ôte, w’aye bo jôm ya nnôm éto miaé mienan mise, mbé si nda éndelé ya bisulan asu Yéhôva, vôm m’aye tôbane mia, a kobô wo vôm ate. ⁴³ “Vôm ate m’aye bo me tôba’ane bone be Israël; a nda Éndelé éte j’aye bo étyi amu étôto’o jam. ⁴⁴ M’aye telé nda éndelé ya bisulan étyi, a autel: m’aye fe telé Aaron ba be bone bé étyi, be bo me ésaé éto prêtre. ⁴⁵ M’aye tabe zañe bone be Israël, a bo Zambe wop. ⁴⁶ A b’aye yeme na, me ne Yéhôva Zambe wop, nyô a nga soo be si ya Égypte, ane me ne tabe be zañ: ma me ne Yéhôva Zambe wop.