Weh Wi Ku Laan Fahn di Yoonivers?
Saiyentis weh stodi di yoonivers kantinyu fi fain it amayzin. Ahn dehn kantinyu divelop beta ikwipment fi stodi di yoonivers. Weh aal dehn don fain owt?
Di yoonivers aaganaiz. Wahn aatikl eena di Astronomy magazeen mi seh: “Di galaksi dehn noh skyata aal bowt di plays, insted dehn aaganaiz laik wahn web.” How dis pasabl? Saiyentis bileev dat dis pasabl bikaaz a wahn mateeryal weh wi kyaahn si weh dehn kaal “daak mata.” Dis “daak mata” da laik wahn fraym weh yu kyaahn si weh hoal di galaksi dehn tugeda eena dehn plays.
How di yoonivers mi en op di bee soh aaganaiz? Yu tink ih hapm bai ihself widowt wahn Kriyayta? Noatis weh Allan Sandage, hoo da “wan a di bes saiyentis weh stodi di yoonivers eena di paas 100 yaaz,” ahn hoo mi aalso bileev eena Gaad, seh bowt dis.
Hihn mi seh: “Ai noh tink ih pasabl dat di yoonivers mi en op di bee aaganaiz jos laik dat. Dehn haftu ga sohnting weh mi aaganaiz it.”
Di yoonivers mi mek eena jos di rait way fi mek laif egzis. Kansida weh saiyentis kaal di “week foas.” Da foas mek di son bon pahn wahn kanstant rayt. If di foas mi weeka, di son wudn egzis. If di foas mi schranga, di son mi wahn don bon op ahn disapyaa.
Di “week foas” da jos wan a di lata laa weh egzis eena di yoonivers. Dehndeh laa mek eena di rait way soh dat laif ku egzis. Wahn raita weh naym Anil Ananthaswamy seh dat eevn if wan a di laa dehn weh kanchroal di yoonivers mi lee bit difrent, “di staar dehn, di planet dehn, ahn di galaksi dehn neva mi wahn egzis. Laif wudn bee pasabl.”
Di yoonivers ga wahn perfek plays fi mek hyoomanz liv. Di ert ga evriting weh wi need fi liv, ih ga di ayaa weh wi need, ih ga di rait amonk a waata, an ih ga wahn moon weh ga di perfek saiz weh kip di ert eena ih prapa plays. Di National Geographic seh dat saiyentis fain owt dat di ert ahn di livin tingz eena it werk tugeda fi mek dis planet bee di onli plays wehpaat hyoomanz ku liv eena.a
Akaadn tu wahn raita, fi wee soalar sistem “deh faar fahn di ada staar dehn” eena wi galaksi. Soh bikaaz fi wee soalar sistem deh faar fahn di ada staar dehn, ert da di perfek plays fi liv eena. If wi mi liv kloasa tu di ada staar dehn—eeda eena di midl er pahn di ej a di galaksi—wi mi wahn ga lata daynjaros rayz weh ku afek laif pahn ert. Insted, akaadn tu sohn saiyentis, wi ert deh pahn wahn spat eena di galaksi weh perfek fi laif.
Dis da weh wahn saiyentis weh naym Paul Davies seh bays pahn fi hihn nalij a di yoonivers ahn di laa dehn. Ih seh: “Ai kyaahn bileev dat laif mi jos hapm bai aksident ahn dat ih mi hapm jos bai chaans. . . . Wee ga wahn reezn wai wi deh ya; wi laif ga perpos.” Dis saiyentis noh teech dat Gaad mi kriyayt di yoonivers ahn hyoomanz, bot weh yoo tink? Ih luk laik di yoonivers ahn di ert mi geh dizain eena wahn way fi mek laif pasabl. Bot yoo tink wee seeʼt da way bikaaz ih mi akchwali geh dizain?
a Di National Geographic aatikl neva mi-di chrai seh dat Gaad mi kriyayt di ert ahn hyoomanz. Ih jos mi-di seh dat di ert da di perfek plays fi mek hyoomanz liv eena.