“Kip Aan Di Preech; Noh Kip Kwaiyet”

1-3. Wai di apasl Paal mi gaahn da Korint, ahn wat da sohn tingz weh hihn praabli mi-di wori bowt?

DA MI nayli di en a 50 C.E. wen di apasl Paal mi gaahn da Korint. Korint da-mi wahn rich siti wehpaat peepl laik di Roamanz, di Greeks, ahn di Jooz yoostu goh fi bai ahn sel dehn gudz er fi luk fi werk.a Bot di apasl Paal neva gaahn da Korint fi da reezn, hihn mi gaan fi preech bowt Gaad Kingdom. Stilyet, Paal mi need sohnweh fi stay, bot hihn neva waahn gi nobadi di aidyaa dat bikaaz hihn kohn fi preech bowt Gaad Kingdom dehn haftu tek kayr a ahn an gi ahn moni. Soh weh hihn wahn du now?

² Paal mi noa how fi mek tent, soh hihn mi noa how fi tek kayr a ihself. Ahn fi mek tent noh eezi, bot ih mi wilin fi werk haad. Bot, eena disya big ahn bizi siti, Paal ku fain wahn jab? Ih wahn ku fain wahn plays fi liv? Eevn doa Paal ga dehnya chalenj fi tink bowt, hihn mi noa dat fi hihn moas impoatant jab da-mi fi preech bowt Gaad Kingdom.

³ Ih luk laik Paal mi stay da Korint fi wahn gud wail, ahn di peepl mi rispan tu di gud nyooz. Soh, weh wi ku laan fahn Paal fi help wi fi gi wahn gud witnis bowt Gaad Kingdom eena fi wee teritori?

Dehn Yoostu Mek Tent fi Wahn Livin (Aks 18:1-4)

4, 5. (a) Wehpaat Paal mi stay eena Korint, ahn weh kaina jab ih mi du? (b) How Paal mi laan fi mek tent?

⁴ Wahn lee wail afta Paal mi reech da Korint, ih mi meet wahn Jooish man weh mi naym Akwila, an ih waif Prisila, hoo dehn mi aalso kaal Priska. Dis kopl mi moov da Korint bikaaz Empera Klaadiyos mi “aada aala di Jooz fi lef Roam.” (Aks 18:1, 2) Bikaaz Akwila ahn Prisila mi soh kain ahn jenaros, dehn mi invait Paal fi kom ahn stay wid dehn da dehn hows ahn fi werk wid dehn. Di akonk tel wi: “Bikaaz Paal mi ga di saym jab laik dehn fi mek tent, hihn stay da dehn hows ahn werk wid dehn.” (Aks 18:3) Di hoal wail Paal mi deh da Korint di preech, hihn mi stay wid dis kopl eena dehn hows. An ih ku bee dat wail hihn mi-di stay wid Akwila ahn Prisila, Paal mi rait som a di letaz weh geh fi bee paat a di Baibl.b

⁵ How kom Paal, hoo da-mi wahn ejukaytid man weh yoostu bee “wan a Gamalyel styoodent,” mi laan fi mek tent? (Aks 22:3) Di Jooz eena di fers senchri neva shaym fi mek dehn pikni laan wahn chrayd, eevn doa dehn mi ga haiya ejukayshan. Paal mi kohn fahn Tarsos weh deh eena Silaisya, ahn maybi da rait deh hihn mi laan how fi mek tent. Silaisya da-mi wahn faymos ayrya fi di klaat weh mi naym cilicium. Dat da-mi di klaat weh dehn yoostu mek tent wid. Dis da neva eezi werk, bikaaz da kaina klaat mi stif, ahn dehn mi haftu weev, kot, ahn soa dis klaat.

6, 7. (a) How Paal mi feel bowt ih jab fi mek tent, ahn how wi noa dat Akwila ahn Prisila mi feel di saym way? (b) How Kristyanz tudeh ku fala di egzampl a Paal, Akwila, ahn Prisila?

⁶ Fi mek tent da neva di moas impoatant ting fi Paal. Hihn mi mek tent jos soh dat hihn kuda mi sopoat ihself ahn soh dat hihn kuda mi preech di gud nyooz “widowt chaaj.” Paal neva aks enibadi fi moni, bikaaz hihn neva waahn bee wahn berdn pahn di bradaz. (2 Kor. 11:7) Fi shoar, Akwila ahn Prisila mi luk pahn dehn jab di saym way laik Paal. Ahn wi noa dis bikaaz wen Paal mi lef Korint eena 52 C.E., Akwila ahn Prisila mi lef dehn bizniz ahn hows ahn fala Paal da Efisos. Ahn dehn mi yooz dehn hows deh az wahn plays fi mek di kangrigayshan ga meetinz. (1 Kor. 16:19) Laytaraan, dehn mi gaahn bak da Roam fi wahn wail an afta dat dehn gaahn bak da Efisos agen. Dis da-mi wahn zelos kopl, ahn dehn mi put di Kingdom fers eena dehn laif. Dehn mi wilin fi put di needz a adaz heda dehn oan, ahn bikaaz a dis “aala di kangrigayshan monks di nayshanz” mi lov an apreeshiayt dehn.—Roam. 16:3-5; 2 Tim. 4:19.

⁷ Jehoava Witnisiz tudeh fala di egzampl a Paal, Akwila, ahn Prisila. Wi werk haad eena di minischri “soh dat wi wudn put wahn ekspensiv berdn” pahn eni wan a wi bradaz. (1 Tes. 2:9) Wahn lata wi painyaaz tudeh set wahn gud egzampl wen dehn werk fi wahn kopl dayz joorin di week er werk fi wahn kopl monts joorin di yaa, soh dat dehn ku pay dehn ekspens ahn sopoat dehnself. Fi painyaa da di moas impoatant ting eena dehn laif. Jos laik Akwila ahn Prisila, wi ga lata bradaz weh hapi fi invait di serkit oavaseeya dehn da dehn hows. Dehn wan ya di “mek it wahn habit fi welkom peepl ahn bee kain tu dehn.” Dis da bikaaz dehn noa dat ih inkorijin fi du dat.—Roam. 12:13.

“Wahn Lata Peepl Fahn Korint . . . Mi Bileev” (Aks 18:5-8)

8, 9. Weh Paal mi du wen di Jooz mi persikyoot ahn da Korint, ahn wehpaat hihn mi gaan afta dat?

⁸ Paal mi si werk az wahn way fi sopoat ihself fi mek ih ku preech. Wi geh fi si dis wen Sailas ahn Timoti mi kohn fahn Masidoanya wid wahn lata gifs. (2 Kor. 11:9) Rait away, Paal disaid fi “yooz aala ih taim fi preech.” (Aks 18:5) Paal mi preech wahn lat tu di Jooz, bot dehn neva kay fi hyaa weh hihn mi ga fi seh. Ahn dehn persikyoot ahn an seh kruwil ting bowt ahn. Soh Paal shayk aaf di dos fan ih kloaz ahn tel dehn: “If unu noh geh sayv, da fi unu oan faalt. Ai noh wahn bee rispansabl afta dis. Fahn now aan Ai gwehn tu di peepl fahn di ada nayshanz.”—Aks 18:6; Ezek. 3:18, 19.

⁹ Soh, wehpaat, Paal mi gwehn fi goh preech now? Sins hihn kudn preech da di sinagag nohmoh, ih mi gaan da di hows a wahn man weh naym Tishos Jostos. Hihn mi liv rait neks tu di sinagag, ahn hihn da-mi paat a di Jooish rilijan. Hihn welkom Paal da ih hows. (Aks 18:7) Soh Paal mi liv wid Prisila ahn Akwila, bot hihn mi preech fahn Jostos hows.

10. Weh shoa dat Paal neva mi wahn preech onli tu peepl a di nayshanz?

¹⁰ Eevn doa Paal mi seh dat ih gwehn goh preech tu di peepl fahn di nayshanz, dat neva meen dat ih mi wahn stap preech tu Jooz, peepl weh fala di Jooish rilijan, er enibadi weh mi waahn lisn tu ahn agen. How wi noa dat? Bikaaz Krispos, “di hed aafisa a di sinagag, lang wid evribadi eena ih hows, mi staat tu bileev eena di Laad.” An ih luk laik wahn gud amonk a Jooz weh mi yoostu goh da di sinagag mi staat bileev, kaaz di akonk tel wi: “Wahn lata peepl fahn Korint weh mi hyaa di gud nyooz mi bileev an geh baptaiz.” (Aks 18:8) Soh da mi rait da Tishos Jostos hows di nyoo kangrigayshan da Korint mi meet. Look mi naamali rait tingz eena di karek aada a how ih mi akchwali hapm. Soh if hihn mi rait di buk a Aks eena di saym way, den dehn Jooz ahn peepl weh mi jain di Jooish rilijan mi ton Kristyanz afta Paal mi shayk owt di dos fan ih kloaz ahn stap preech da di sinagag. Dis sichuwayshan shoa dat Paal mi wilin fi chaynj op di way ih preech soh dat ih ku teech enibadi weh mi waahn hyaa di gud nyooz.

11. How Jehoava Witnisiz tudeh kapi Paal egzampl ahn preech tu peepl weh klaym fi bee Kristyanz?

¹¹ Tudeh, aal oava di werl, wahn lata peepl da paat a dehn rilijan weh klaym seh dehn da Kristyanz, ahn dehn groa op di bileev weh dehn teech. Da sohn konchri, dehnya rilijan dehn werk haad fi geh moa ahn moa falowaz. Peepl weh kansida dehnself Kristyanz naamali schrang eena dehn bileef, ahn dehn fala dehn chradishanz moa dan weh Gaad seh. Dat da-mi di saym ting weh mi hapm wid di Jooz weh mi liv da Korint eena di fers senchri. Jos laik Paal, non a dat stap Jehoava Witnisiz fahn preech tu peepl. Wi chrai fi reech peepl haat ahn help dehn fi andastan weh di Baibl seh ahn bil op dehn fayt. Eevn wen peepl goh gens wi er rilijos leedaz persikyoot wi, wi need fi kantinyu saach fi di wan dehn weh “reeli waahn pleez Gaad eevn doa dehn noh reeli noa di chroot bowt ahn.”—Roam. 10:2.

“Ai Ga Lata Peepl Eena Dis Siti” (Aks 18:9-17)

12. Weh Jeezas mi tel Paal eena wahn vizhan, ahn how ih mi mek ih feel?

¹² Paal praabli mi-di wanda if hihn shuda kantinyu di preech da Korint. Bot hihn mi noa egzakli weh fi du afta Jeezas mi apyaa tu ahn eena wahn vizhan ahn tel ahn: “Noh bee frayd. Kip aan di preech; noh kip kwaiyet, kaaz Ai ga lata peepl eena dis siti weh bileev eena mi; Ai deh wid yu, ahn nobadi wahn atak yu ahn hert yu.” (Aks 18:9, 10) Da mesij mosi mi gi Paal lata schrent, noh chroo? Di Laad Jeezas ihself mi tel Paal dat ih neva ga notn fi wori bowt ahn dat nobadi mi wahn hert ahn. Pahn tap a dat, dehn mi stil ga lat moa peepl hoo Jeezas mi waahn Paal preech tu. Weh Paal mi du afta ih mi si da vizhan? Dis da weh di akonk tel wi: “Hihn stay deh fi wahn yaa ahn siks monts fi teech di werd a Gaad monks di peepl.”—Aks 18:11.

13. (a) Weh Paal praabli mi-di tink bowt az dehn mi-di kehr ahn da di jojment seet? (b) Wai hihn kuda mi bee shoar dat di saym ting neva mi wahn hapm tu hihn?

¹³ Paal mi don deh da Korint bowt wahn yaa wen sohnting els mi hapm weh kanvins ahn dat ih mi ga Jeezas sopoat. “Di Jooz mi kohn tugeda an atak Paal ahn kehr ahn da Galyo fi mek hihn joj ahn.” (Aks 18:12) Da plays wehpaat dehn kehr Paal da-mi weh dehn rifaa tu eena Greek az beʹma er jojment seet. Da mi wahn big stayj weh mi mek owta wait ahn bloo maabl an ih mi ga sohn byootiful kaavin pan it. An ih mi ga wahn oapm spays fronta it wehpaat peepl kuda mi stan op fi wach. Ih luk laik dis ayrya mi deh kloas tu di senta a di maakit plays da Korint. Peepl weh stodi hischri fain owt dat dis ayrya mi deh kloas tu di sinagag ahn tu Jostos hows. Az Paal mi-di geh kloas tu wehpaat ih mi wahn geh joj, hihn praabli mi-di tink bowt Steeven, hoo da-mi di fers persn dehn kil fi bee wahn witnis a Jeezas. Paal, hoo yoostu naym Saal, mi aproov fi mek dehn kil Steeven. (Aks 8:1) Bot Paal neva haftu wori dat di saym ting mi wahn hapm tu hihn, bikaaz Jeezas mi don pramis ahn: “Nobadi wahn atak yu ahn hert yu.”—Aks 18:10.

14, 15. (a) Weh di Jooz mi akyooz Paal fa, ahn wai Galyo mi jrap di kays? (b) Weh mi hapm tu Sostineez, ahn wai som tink dat hihn mi ton wahn Kristyan?

¹⁴ Weh hapm wen Paal get fronta di jojment seet? Di naym a di joj da-mi Galyo ahn hihn da-mi di govna a Akaya. Hihn da-mi di oalda breda a di Roaman teecha weh naym Sinika. Di Jooz mi-di akyooz Paal fi brok di laa, ahn dis da weh dehn mi seh: “Dis man di teech peepl fi wership Gaad eena wahn way weh goh gens fi wee laa.” (Aks 18:13) Dehn mi seh dat bikaaz hihn mi-di preech tu di Jooz fi mek dehn ton Kristyan. Bot Galyo mi si dat Paal neva du notn “rang” ahn hihn neva komit no “wikid kraim.” (Aks 18:14) Galyo mi rifyooz fi geh involv wid di Jooz dehn prablem, soh ih jrap di kays ahn wail dehn weh fahn fronta di jojment seet. Bot dis mi mek di peepl weh mi-di akyooz Paal geh bloo beks. Now sins dehn kudn du Paal eniting, dehn “grab Sostineez, di hed aafisa a di sinagag, ahn staat tu beet ahn fronta di jojment seet.”—Aks 18:17.

¹⁵ Galyo neva stap di peepl fahn giv Sostineez wahn gud beetn. Dis ku bee bikaaz Galyo mi tink dat Sostineez da-mi di leeda a di groop a beks peepl weh mi deh gens Paal. Soh hihn mi praabli tink dat Sostineez dizerv da flagin weh ih mi get. Eevn if hihn da neva di leeda a dehn peepl, sohnting gud mi stil kom owta weh hapm tu ahn. Sohn yaaz layta, wen Paal mi rait di leta tu Korint, hihn mi rifaa tu wahn brada weh naym Sostineez. (1 Kor. 1:1, 2) Ih pasabl dat dis da di saym Sostineez weh mi geh beet op fronta di jojment seet. If dat da di kays, den ih ku bee dat weh hapm tu hihn help ahn ton wahn Kristyan.

16. How Jeezas werdz fi “kip aan di preech; noh kip kwaiyet, . . . Ai deh wid yu,” mek wi waahn stay bizi eena di preechin werk?

¹⁶ Laik weh wi mi si erliya, da neva til afta di Jooz rifyooz fi aksep Paal mesij dat Jeezas mi pramis ahn: “Noh bee frayd. Kip aan di preech; noh kip kwaiyet, . . . Ai deh wid yu.” (Aks 18:9, 10) Tudeh, ih gud dat wi memba weh Jeezas tel Paal, espeshali wen peepl rijek wi mesij. Memba dat dehn ga peepl weh stil waahn hyaa bowt di Kingdom mesij, ahn wi noh waahn ferget dat da Jehoava di jraa dehn kloas tu ahn. (1 Sam. 16:7; Jan 6:44) Jos tink, evri yaa towznz a peepl geh baptaiz. Dat noh inkorij yu fi waahn stay bizi eena di minischri? Fi evri servant a Jehoava weh di obay di koman fi “goh ahn teech peepl fahn aala di nayshan dehn fi bee [Jeezas] disaipl,” Jeezas gi dehn dis pramis: “Ah wahn deh wid unu evri day til di en a dis sistem a tingz.”—Mach. 28:19, 20.

“If Jehoava Wilin” (Aks 18:18-22)

17, 18. Weh Paal praabli mi-di tink bowt az ih sayl da Efisos?

¹⁷ Wi noh noa if weh Galyo du bowt Paal kays mi alow di nyoo kangrigayshan da Korint fi ga pees. Wateva di kays, Paal mi en op di “stay wahn fyoo dayz langa wid di bradaz” da Korint. Afta dat ih tel di bradaz bai. Erli eena di yaa 52 C.E., Paal sayl fahn di poat a Senkriya ahn gaahn da Siriya, weh mi deh sevn mailz (er 11 km) fahn Korint. Bot bifoa ih mi lef Senkriya, Paal mi “kot ih hyaa shaat kaaz ih mi mek wahn vow.”c (Aks 18:18) Afta dat hihn, Akwila, ahn Prisila sayl kraas di Aegean Sea ahn gaahn da Efisos weh mi deh da Aysha Maina.

¹⁸ Az Paal mi-di chravl, hihn praabli mi-di tink bowt di 18 monts weh hihn mi spen da Korint ahn how ih mi help adaz kohn fi noa di chroot. Fi shoar hihn mi ga lata gud memriz weh mek ih feel gud bowt ih taim deh. Hihn mi geh fi si how di fers kangrigayshan deh staat op ahn how dehn mi-di meet da Jostos hows. Jostos an ih faamli mi deh monks di fers peepl weh mi ton Kristyanz da Korint. Paal mi onli lov dehn bradaz, bikaaz hihn mi help dehn laan di chroot. Laytaraan, hihn wuda rait ahn tel dehn dat dehn da laik wahn rekomendayshan leta weh rait dong pahn fi hihn haat. Jos laik Paal, wee lov dehn wan weh wee help fi serv Jehoava. Ih mek wi soh hapi fi dehn bradaz ahn sistaz weh da laik “rekomendayshan letaz” pahn fi wee haat!—2 Kor. 3:1-3.

19, 20. (a) Weh Paal du wen ih get da Efisos? (b) How fi hihn egzampl help wi wen wi set goalz?

¹⁹ Wen Paal mi get da Efisos, rait away hihn staat preech. Hihn gaahn schrayt da di sinagag an “ih mi-di help di Jooz fi andastan di Skripchaz.” (Aks 18:19) Bot Paal mi onli stay da Efisos fi wahn lee wail pahn dis chrip. An eevn doa dehn mi aks ahn fi stay lee bit langa, “ih tel dehn dat ih mi haftu goh.” Bot bifoa ih lef, ih tel dehn: “If Jehoava wilin, Ah wahn kohn bak ahn si unu agen.” (Aks 18:20, 21) Wee ku bee shoar dat Paal mi noa dat dehn mi stil ga wahn lata werk fi du eena di minischri da Efisos. An eevn doa hihn mi plan fi goh bak, hihn disaid fi wayt pahn Jehoava. Dat da wahn gud egzampl fi wee, noh chroo? Ih gud fi set goalz eena Jehoava servis. Bot wi waahn mek shoar wi pen pahn Jehoava ahn du tingz akaadn tu fi hihn wil.—Jay. 4:15.

²⁰ Paal lef Akwila ahn Prisila da Efisos ahn gaahn da Seezareeya. Ih luk laik Paal gaahn vizit di kangrigayshan da Jeroosalem. (Reed di stodi noat fi Aks 18:22, nwtsty-E.) Afta dat, hihn gaahn da Antiyak eena Siriya wehpaat hihn mi liv wen ih neva di chravl. Soh ih sekant mishineri chrip mi kohn tu wahn en an evriting mi gaahn gud. Now mek wi si weh mi hapm pan ih laas mishineri chrip.