ATURIAHANI 35
Sigí humá íchiga “gurasu luma erei húniwagua”
“Ligía rúmeme humá lubéi gurasu luma erei húniwagua” (1 TESA. 5:11).
UREMU 90 Ru wamá gurasu wóuniwagua
LE LUNBEI WATURIAHANIa
1. Según 1 Tesalónikana 5:11, ka idan wídehan súngubei?
ÍDEHALI san damuriguaü le ñein bubéi lidan tábunawagun o taransehóun luban adamuridaguni? Anhein ítara liña lubéi, chóuruti aritaguabagili lan furumiñeti adamuridaguni. Chóuruti giñe seremei humani Heowá saragu. Másiñati hanarime lan ugundani le hasandirubei weyu ligía darí lun hénrengu lan hun heremuhani furumiñeti uremu. Chóuruti, ru tan tubuidun luban wadamuridagun uéiriguni lun Heowá. Anihein amu katei létima íchugubei saragu uéiriguni lun Heowá luéi furumiñeguarügü bunaguaü: lun líchuguniwa gurasu luma erei houn gürigia ha adamuridagubaña tidan burí muna to. Ayanuhati apostolu Pábulu luagu gurasu luma erei lúmagiñeti Bungiu dan le labürühabalin le wadarirubei lidan bérusu le ídangiñebei lasagarúa aturiahani le, 1 Tesalónikana 5:11 (aliiha huméi).
2. Kaba wariha lidan aturiahani le?
2 Lun wafurendeirun íchiga gurasu luma erei houn wíbirigu, gayaraati warihini lubuidun lani apostolu Pábulu hénpulu. Subudi lumuti ida luba lan líchaagun lungua lidan halugaarun amu. Lidan aturiahani le warihibei ida liña lan líderaguniña lánigu paaná kristiánugu lun hawanduni óuchawaguni, luma lun darangilu hamá hámagua, luma hama amu, luma lun derebugu lan hafiñen luagu Heowá. Ariha waméi ida luba lan wafalaruni lani hénpulu (1 Ko. 11:1).
ÍDERAGUA LUMUTIÑA PÁBULU LÍBIRIGU LUN HAWANDUNI ÓUCHAWAGUNI
3. Ida liña meha larihini Pábulu wadagimanu luma leseriwidun lun Heowá?
3 Hínsiñetiña meha líbirigu Pábulu lun saragu. Kei sügühali lubéi lídangiñe saragu sügǘ hénrenguti, gayaraati meha larufudun gudemehabu, ínsiñehabuni houn ha agagibudagubaña luma óuchawaguni. Luagu aban dan, aba lerederun maseinsunga ani mosu meha lawadigimaridun lun gayaraabei lan libihini le lemegeirubei luma le hemegeirubei lánigu paaná (Adü. 20:34). Le meha lifisiutebei adaagua kianpu. Dan le lachülürünbei Korintu aba luadigimaridun úara luma Akila tuma Pürisíla, ani ligiaméme meha hafisiutebei. Gama lumoun sagü “luéyuri emeraaguni” apurichihati houn huríu luma houn güriegu. Dan le lachülürünbei Sílasi luma Timotéu, “aba líchaagun Pábulu lungua sunsuinagubei apurichihei Lererun Bungiu” (Adü. 18:2-5). Ligíati súnwandan meha furangu lan lun Apostolu Pábulu le lan súdinibei lidan libagari leseriwidun lun Heowá. Aban meha wügüri benefati Pábulu ani garichati meha lun línchahaniña íbirigu luma lun ladundehaniña lun mígiraguagüdün hamá houngua lun ladügün lénrengunga lidan habagari ni lun ladügün hanuriahaniña haduheñu lun metenirun hamá lun katei le súdinitimabei, sun le gánibei luma láhudurawagun lun Bungiu (Fili. 1:10).
4. Ida liña líderaguniña Pábulu luma Timotéu íbirigu lun hawanduni éibaahouni?
4 Murusun dan lúmagiñe lagumeserun damuriguaü uburugu Tesalónika. Aba hagagibudagun iseri kristiánugu ha ñéinbaña luma aban lanarime éibaahouni. Dan le madari habalin gürigia wuribatiña hagía Pábulu luma Sílasi, aba hanügün átiri hádangiñe afiñetiña “hagibugiñoun gumadimatiña lidan uburugu ligía”. Aba hagúarahan: “Sun hagía dürügua hamuti lilurudun Urúei Rómana” (Adü. 17:6, 7). Samina wamá san. Ma wéiriti anufudei le hasandirubei iseri kristiánugu hagía lau harihiniña gürigia ha lílana uburugu agarabaagua hawagu? Gayaraati ladügün lira lun labulubudun ubebeni le hasandirubei lidan heseriwidun lun Heowá. Gama lumoun, mabusenrunti meha Pábulu lasuseredun lira. Íbini mosu lan meha lidin ligía luma Sílasi lídangiñe uburugu ligía, adügatiña meha aransehani lun lóunigirun iseri damuriguaü ligía buidu. Dan lárigiñe, aba laritaguagüdüniña apostolu Pábulu íbirigu ha Tesalónikabaña: Nóunahaali “Timotéu, le ábanbei eseriwiduti lun Bungiu [...] lun líderagunün ararama buidu lidan hafiñen, ru ligía gurasu hun, lun ua lan ni aban eferidiruti luguraasun ladüga burí lénrengunga” (1 Tesa. 3:2, 3). Másiñati éibaahoua lan meha Timotéu dan meha le lawinwandubei Lístüra. Ariha lumuti meha Timotéu dǘgüdaguaü le líchugubei Pábulu houn kristiánugu ha lídanbaña uburugu ligía ani ariha lumuti giñe ida liña lan líderaguniña Heowá. Ligía gayara lubéi lariñagun houn iseri íbirigu hagía lau ichouruni buídubei lan léibugun sun katei (Adü. 14:8, 19-22; Ebü. 12:2).
5. Ka buiti lasagarubei Bryant lídangiñe ídemuei le leresibirubei lúmagiñe aban wéiyaali lidan afiñeni?
5 Ka ámuya katei ladügübei Pábulu lun líchugun gurasu houn íbirigu? Dan le lagiribudunbei luma Berünawé uburugu Lístüra, Ikoniu luma Antiokía, íridatiña ‘giñe ábutigu o wéiyaaña lidan afiñeni lidan kada hadamurin afiñetiña’ (Adü. 14:21-23). Chóuruti, ru hamá wéiyaaña lidan afiñeni saragu gurasu houn lílana damuriguaü ligía, ítara kei hadügüni ha lídanbaña dan le. Ariha waméi le lariñagubei aban íbiri gíriti Bryant: “Dan le nagunfulirubei 15 irumu, aba lidin núguchi wábiñegiñe ani aba tabugún núguchu. Aba nasandirun chagáwadina lan ani aba nírudun”. Ka íderagubalin Bryant lidan dan ligía? Ariñagati: “Ayanuhati aban wéiyaali lidan afiñeni gíriti Tony numa lidan nidin adamuridagua luma burí giñe lidan amu ókaasion. Abahüdahati nun hawagu íbirigu ha agagibudagubaña luma óuchawaguni meferidirunga haméi hagundan. Aba burí laliihani Sálumu 27:10 nun, ani saragu wéiyaasu ayanuhati numa luagu Esekíasi, le meha eseriwidubei lau úaraguni lun Heowá íbini mama lan meha aban hénpulu buiti lúguchi”. Ida liña meha lasandiragun Bryant lungua lau ídemuei le leresibirubei? Ariñagayati: “Seremei gurasu le líchugubei Tony nun, dan lárigiñe aba nagumeserun eseriwida lidan dan dayarüti, ani barüti lira óunwenbu ugundani nun”. Wéiyaaña lidan afiñeni, aranseñu humá lun híderaguniña íbirigu, ítara kei Bryant, mégeitiña “dimurei buiti” le ruti dǘgüdaguaü (Ari. 12:25).
6. Ida liña layusuruni Pábulu sügǘ lánina habagari lubúeingu Bungiu ha lánina binadu dan lun líchugun dǘgüdaguaü houn amu?
6 Haritaguagüda lumutiña Pábulu íbirigu, awandaaña lan “saragu gürigia ha arufuda hamaalibei hafiñen”, sun luwuyeri lénrengunga seremei erei le líchugubei Heowá houn (Ebü. 12:1). Subudi lumuti meha Pábulu ladügüba lan abahüdaguni hawagu lubúeingu Bungiu ha úaraguabaña ha lánina binadu dan lun ganigi hamá íbirigu ha, luma lun lílana hamá luburugute “Bungiu le wínwanbei” (Ebü. 12:22). Gayaraati giñe líderaguniwa. Ka wádangiñe mibihinbei dǘgüdaguaü dan le laliihan ida liña lan líderaguni Heowá Hedeón, Barakü, Dawidi, Samueli, hama saragu amu lubúeingu Bungiu? (Ebü. 11:32-35). Ligiaméme giñe asuseredubei woun uguñe weyu luagu burí warihini hénpulu lánina afiñeni le harufudubei wíbirigu. Resibitu Beteli to Warwickboun saragu gárada hámagiñe íbirigu dandu wügüriña kei würiña ha asandiragubaña houngua adügalá sügǘ lánina ibagari le haliihabei hawagun lubúeingu Heowá ha úaraguabaña uguñe weyu lun derebugu lan hafiñen.
ARUFUDA LUMUTI PÁBULU HOUN LÍBIRIGU IDA LUBA LAN DARANGILU HAMÁ HAMA AMU
7. Ka larufudahabei adundehani le líchugubei Pábulu tidan gárada houn Rómana 14:19-21?
7 Ábaya igaburi lun wíchugun gurasu luma erei houn wábirigu lau wadügün lun ñein lan darangilaü lidan damuriguaü. Mígiruntiwa lun ñein lan fánreinguaü waganagua ladüga le ariñawagúbei wawagu, madügüdaruntiwa giñe lun ladügǘniwa le wabeibei anhein mama lubéi ladüraaguñein le tarufudahabei Bíbülia. Ariha waméi le asuseredubei lidan damuriguaü le meha Rómabei, le ñein habéi meha kristiánugu huríu hama kristiánugu ha mámabaña huríu. Kei gidawaali lubéi meha lilurudun Moisesi, gayaraahali meha leigín ítaga éigini (Mar. 7:19). Añahein meha hádangiñe kristiánugu huríu buiti meha hasandiragun houngua lau heigin sun luwuyeri éigini. Gama lumoun maweiyasuntiña meha amu kristiánugu huríu adügei lira. Adügati meha katei ligía lun lafanreinragun damuriguaü. Ariñaga lumuti Pábulu houn súdini lan lun ñein lan darangilaü, lau lariñagun: “Buítimati hamuga lun meigin ban úi,matun diwéin, madügün ni kata le achugeraguagüdüti biduhe” (aliiha huméi Rómana 14:19-21). Lau burí dimurei le íderagua lumutiña íbirigu lun harihini gayara lan lanügün turobuli le wuribani dandu houn kei lun damuriguaü. Ligía guánarügü aranseñu liña meha lun lasansiruni ligaburi ladügüni katei lun madügün lan lun hachugeragun amu (1 Ko. 9:19-22). Ítara kei Pábulu, gayaraati wíchugun gurasu luma erei houn amu luma lun ladügün lun ñein lan darangilaü ánhawa mageindagun lun ladügǘniwa le wabusenrubei.
8. Ka ladügübei Pábulu dan le larihibei anihein lan aban turobuli le adügübei lun ua lan darangilaü lidan damuriguaü?
8 Ánheinti ámuñegueinarügü lubéi dimurei luagu katei le súdinibei? Lun ñein lan darangilaü, gayaraati warihini lubuidun lani Pábulu hénpulu. Lidan meha damuriguaü le lídanbei furumiñeti sígulu añahein meha ariñagutiña mosu lan lichugún seini tuagu hóustarun wügüriña ha mámabaña huríu ani busentiña lun kristiánugu hamá, másiñati lun lan mayanuhan hamá gürigia wuriba hawagu (Gal. 6:12). Íbini múaran lan Pábulu lau ligaburi hasaminan, mabusenrunti meha lariñaguni lisaminan, lau ǘnabuguni aba lanügüni kesi le hagibugiñoun apostolugu hama wéiyaaña lidan afiñeni ha Herusalénbaña (Adü. 15:1, 2). Lau ligaburi lahandilihani sügǘ le, ídehati lun ñein lan darangilaü luma ugundani lidan damuriguaü (Adü. 15:30, 31).
9. Ka gayaraabei wadügüni lun wasigiruni lani Pábulu hénpulu?
9 Anhein anihein lubéi magundani, gayaraati wadügün lun ñein lan darangilaü lau wáluahani hadundehan íbirigu ha líchugubaña Heowá lun hóunigiruni damuriguaü. Liibe-agei dan, wadariruba adundehani tídangiñeti Bíbülia tidan wani agumeiraguagüdüni luma giñe adundehani le tíchugubei wóundarun woun. Ánhawa etenira lun wasigiruni adundehani burí le lubaragiñe wadügün lun hadügüni amu le wasaminarubei, wídehaña lun ñein lan darangilaü lidan damuriguaü.
10. Ka amu igaburi layusurubei Pábulu lun ñein lan darangilaü lidan damuriguaü?
10 Lidan amu igaburi, adügati Pábulu lun ñein lan darangilaü. Lubaragiñe letenirun lun hachara íbirigu, aba letenirun lun lubuidun hagaburi. Kei hénpulu, lubaragiñe lagumuchuni labürüdünu ligaradan houn Rómana, írida lumuti hiri saragu kristiánugu, dandu hiri wügüriña kei hiri würiña, liibe-agei dan ayanuhati buidu hawagu o luagu somu katei buiti le hadügübei. Ida luba wáyeihani ligaburi? Lau wariñaguni furangu lubuidun igaburi le warihibei hawagu amu. Ítarati, wídehaba lun hínsiñegua hamá íbirigu hámagua luma lun aban hamá umadagu buítiña.
11. Ka lunbei wadügüni lun ñein lan darangilaü dan le ua lan ugundani?
11 Anihein burí dan íbini kristiánugu derebuguhaña belutiña lidan múarani o sigenei hama amu. Ligía asuseredubei lun Pábulu luma Berünawé, íbini buidu lan meha hamadagua. Le lébunabei hasigenehan anhein hanügübei lubéi Márükosu hámagua o manügün habéi lan lidan haweiyasuhan keisi misionérugu. Ida liña lagumuchun sigenei ligía? Ariñagatu Bíbülia: “Múaraduntiña luagu katei le darí lun hafanreinragun” (Adü. 15:37-39). Lau sun lira, aranseha lumuti Pábulu, Berünawé luma Márükosu katei le. Ítara liña harufuduni súdini lan darangilaü luma úarani lidan damuriguaü. Dan lárigiñe, aba layanuhan Pábulu buidu luagu Berünawé luma luagu Márükosu (1 Ko. 9:6; Kol. 4:10). Lunti giñe waransehani furumiñeguarügü magundani hama wíbirigu ha lídanbaña damuriguaü luma lun wetenirun lun lubuidun hagaburi. Ítara luba wadügün lun ñein lan darangilaü luma úarani (Efe. 4:3).
DEREBUGÜDA LUMUTI PÁBULU HAFIÑEN LÍBIRUGU
12. Ka burí san lídangiñe lénrengunga le úmabei hagagibudagua wábirigu uguñe weyu?
12 Rútiwa giñe gurasu luma erei houn wíbirigu dan le wederebudagüdüni hafiñen luagu Heowá. Añahein giñe hádangiñe wíbirigu awanda hamuti hadügün haduheñu ha mama Gefentiña bula hau o hapanaagu lidan wadagimanu o leskuelarugu. Híbiri hagagibudaguña luma sandi o luma íruni. Añahein amu másiñati barǘ haña lan saragu irumu lúmagiñe habadiseirun ani añahagua agurabahei lagünrinchawagun ubóu le. Sun turobuli burí le gayaraati lóuchaguni lafiñen aban kristiánu. Sügütiña lílana damuriguaü le lánina furumiñeti sígulu lénrengunga le genegeguabei luma le wásügürübei uguñe weyu. Ka ladügübei Pábulu lun líchugun iderebugu houn?
Ida luba wáyeihani apostolu Pábulu lun wíchugun gurasu luma erei houn amu? (Ariha huméi párafu 13)b
13. Ida liña líderaguniña Pábulu íbirigu ha asufurirubaña bula ladügarügü kristiánugu hamá?
13 Yusu lumutu Pábulu Lererun Bungiu lun líchugun iderebugu lun hafiñen líbirigu. Másiñati ibidiñe lan houn kristiánugu huríu kaba lan hariñaga houn haduheñu ha mámabaña kristiánugu dan le hariñagun iduheñu ha súdini lan hudaísmu luéi harufudahan kristiánugu. Chóuruti ru tan gárada to labürüdüboun Pábulu houn kristiánugu ebüréuna iderebugu houn (Ebü. 1:5, 6; 2:2, 3; 9:24, 25). Gayaraati meha hayusuruni kristiánugu hagía le larufudahabei Pábulu tídangiñeti Bíbülia houn lun hasubudiruni kaba lan hariñaga houn haduheñu ha mámabaña kristiánu. Ati wagía? Ida luba wíderaguniña íbirigu ha asufurirubaña bula? Lau warufudahan houn ida luba lan hayusurunu agumeiraguagüdüni buidu lun hayanuhan luagu hafiñen. Kei hénpulu, tau garüdia ¿Es la vida obra de un Creador? tuma El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis gayaraati wíderaguniña nibureintiña lun hadarirun somu ariñahani furanguti le achouragüdübalin houn ka lan uagu afiñe habéi adügǘwarügü lan sun le gabagaribei.
Ida luba wáyeihani apostolu Pábulu lun wíchugun gurasu luma erei houn amu? (Ariha huméi párafu 14)c
14. Ka ladügübei Pábulu lau sun weiri lan luberesegun lidan apurichihani luma lidan arufudahani?
14 Ínchaha lumutiña Pábulu líbirigu lun harufudun ínsiñeni lau “hadügüni le buídubei” (Ebü. 10:24). Mámarügü lau le lariñagubei líderaguaña, íderagua lumutiña giñe lau le ladügübei. Kei hénpulu, dan le hásügürüña lubéi kristiánugu ha Hudeabaña lídangiñe ilamaü, ídehati Pábulu lun lanügǘn le hemegeirubei (Adü. 11:27-30). Lau sun bereseguñein lan meha Pábulu lidan apurichihani luma lidan arufudahani, súnwandan láluahan dan lun líderaguniña kristiánugu ha gudemebaña (Gal. 2:10). Ítara liña ladügün lun lederebudagüdüni hafiñen íbirigu luagu lóunigirubaña lan Heowá. Uguñe weyu, gayaraati giñe wíchugun gurasu luma erei lun wederebudagüdüni hafiñen wábirigu dan le wayusuruni wadaani, were luma sun wayaraati lun wídehan dan le ñein lan liñawan dan, hárabaganali o katei líbeina lira luma lun wíchugun budagia lun lameinirun apurichihani lidan sun ubóu. Lau wídehan lidan igaburi le, íderagua wamutiña íbirigu lun hafiñerun mígirun lúnbaña lan Heowá.
Ida luba wáyeihani apostolu Pábulu lun wíchugun gurasu luma erei houn amu? (Ariha huméi párafu 15 luma 16)d
15, 16. Ida luba wóuseruniña ha débilihalibei hamadagua luma Bungiu?
15 Michu lumutiña Pábulu ha débilibaña lidan hamadagua luma Bungiu kei féridihaña. Arufudati gudemehabu houn ani ayanuhati hama lau lubuidun igaburi luma lau ínsiñeni (Ebü. 6:9; 10:39). Kei hénpulu, tidan gárada to labürüdüboun houn ebüréana, dáguati lungua ñeinhin saragu wéiyaasu lun larufuduni mosu lan giñe lasigiruni adundehani le líchugubei (Ebü. 2:1, 3). Ítara kei Pábulu, míchugun wamutiña giñe ha débilibei hamadagua luma Bungiu kei féridihaña. Lubaragiñe lira, arufudarügü wamuti berese wamá hau lau wíchugun gurasu luma erei houn, ítarati adügati lira lun warufuduni wínsiñehabu houn. Haritagua waméi súdini lan dimurei le wariñagubei, súdiniti giñe ínsiñeni luma ligaburi wariñaguni katei houn.
16 Aba lachoururagüdüni Pábulu houn íbirigu mabulieidun lumuti lan Heowá buiti le hadügübei (Ebü. 10:32-34). Gayaraati giñe wadügün aban katei ítarati dan le wíderagun aban íbiri le edebilidubei lidan lumadagua luma Heowá. Gayaraati wamuriahan luma íbiri ligía lun labahüdahani woun ida liña lan lasubudiruni inarüni o laritaguni dan le ídanbei líderaguei Heowá. Meferidira waméi chansi lun wachoururagüdüni lun íbiri mabulieidun lani Heowá ínsiñeni le larufudubei lidan meha dan le sügühalibei ani mágurun lubéi lan Heowá ámuñegü (Ebü. 6:10; 13:5, 6). Gayaraati ladügün yanu libe burí le lun busén hamá wíbirigu lun hasigirun eseriwida lun Heowá.
“RUMEME HUMÁ GURASU LUMA EREI HÚNIWAGUA”
17. Ida luba wabuiduragüdüni wíchugun gurasu luma erei houn amu?
17 Lau lásügürün dan, aba abuidureina lan luadigimaridun aban ábunaguti muna. Wagía sun gayaraati giñe buidu wamá lidan wíchugun erei luma gurasu houn amu. Ru wamá gurasu luma erei houn wábirigu lun gayaraabei lan hawanduni óuchawaguni lau wayanuhan luagu hénpulu lánina awanduni le hani amu lubúeingu Heowá. Adüga wamá lun ñein lan darangilaü, lau wayanuhani buiti le warihibei hadügün amu, góunigi waméi darangilaü dan le lídanñein lan denchaü, ani meferidira waméi darangilaü dan le ñein lan sigenei. Sigí wamá íchiga gurasu luma erei lun hafiñen wábirigu lau wayanuhani inarüni tídangiñeti Bíbülia le súdinibei, lau giñe wíchugun ídemuei le buiti houn ha débilibaña lidan hamadagua luma Bungiu.
18. Ka aranseñu hubéi lun hadügüni?
18 Ha ídehabaña lidan tábunawagun muna burí to eseriwiduboun lun láhudurawagun lun Heowá sandiguatiña houngua buidu ani gúndaañu. Ítara liña giñe wasandiragun woungua dan le wídehan lidan wíchugun gurasu luma erei houn wíbirigu lun hederebudagüdüni hamadagua luma Bungiu. Lau lásügürün dan, aba burí tagadeirun muna burí to abunawaguboun, ánheinti ídemuei le wíchugubei houn wíbirigu gayaraati ladurarun lun súnwandan. Ligíati adüga waméi sun wayaraati lun wadügüni le lariñagubei 1 Tesalónikana 5:11: “Ligía rúmeme humá lubéi gurasu luma erei húniwagua”.
UREMU 101 Seriwi wamá lun Bungiu lidan aban
a Hénrenguti ibagari lidan ubóu le. Hawanduña íbirigu saragu lénrengunga. Gayaraati wíderaguniña saragu ánhawa áluaha ida luba lan wíchugun gurasu houn. Larufudubei lani apostolu Pábulu hénpulu woun ida luba lan wadügüni.
b LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban úguchili lafuranguagüdüñein tun liráü ida luba lan tadüga lun tadügüni le ariñawagúbei tidan wani agumeiraguagüdüni lun gayara lan tawanduni ladügüdarúniwa tuagu lun tefeduhani fedu lánina duusu-hati.
c LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban feru maríeitiña aweiyasuha lidoun amu ageiraü lun hídehan lidan híderawagun gürigia ha asufurirubaña lárigiñe aban lanarime burí liñawan dan.
d LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban wéiyaali lidan afiñeni abisidaha aban íbiri le débilihali lumadagua luma Bungiu. Larufuduña fiu iyawaü lun, to ñein lubéi houdin úara tidan Leskuela houn Prekursorugu luagu meha aban dan. Lau larihinu, aba laritaguni ugundani le meha lasandirubei. Aba lagumeserun íbiri ayumahei ugundani ligía le meha luágubei lidan leseriwidun lun Heowá. Lau lásügürün dan, aba lagiribudun lidoun damuriguaü.