ATURIAHANI 37
Ragǘ huma luagu Heowá ítara kei ladügüni Sansón
“Nabureme, ayumuraguatina bun lun baritagun nuagun ábanraüya wéiyaasu, lun bíchugun erei nun” (ALI. 16:28).
UREMU 30 Nubungiute, Numada ani Núguchi
LE LUNBEI WATURIAHANIa
1, 2. Ka uagu buidu lubéi waturiahani libagari Sansón?
KA ÑǗBUINBEI hichügüwagun dan le haganbun luagu Sansón? Chóuruti aba lan hasaminarun luagu lanarime erei le luágubei. Inarüni, aban lan meha wügüri héreti. Gama lumoun, adügati aban óunwenbu charati le adügübei lun lafayeirun luagu. Lau sun lira, aba letenirun Heowá lun afiñeni le larufudubei lidan sun libagari ani adügati lun labürüdǘn lani hénpulu tidan Bíbülia lun wafurendeirun lídangiñe.
2 Yusu lumuti Heowá Sansón lun ladügün katei hanarime buriti luagu hafulesein ísüraelina ha lumutuniña. Sígulu lárigiñe lounwen Sansón, adügati Heowá lun labürüdüni apostolu Pábulu liri Sansón tidan aban lísüta hani gürigia ha wéiribei hafiñen (Ebü. 11:32-34). Ragüti meha Sansón luagu Heowá, íbini dan le hénrengu lan meha le gádanbalin. Lidan aturiahani le warihuba ru lan lani hénpulu saragu dǘgüdaguaü woun ani arufudaha ligía katei huuti woun.
AFIÑETI MEHA SANSÓN LUAGU HEOWÁ
3. Ka dasi leresibirubei Sansón?
3 Dan meha le lágurahounbei Sansón, filistéana meha gabafubaña hawagu ísüraelina ani amudiragua hamutiña (Ali. 13:1). Kei meha le furunde habéi filistéana, súfuritiña meha ísüraelina háhaburugu saragu. Ligía meha lanúadirunbalin Heowá Sansón “lun ligíaba lan agumesera esefurei Ísüraeli lábugiñegiñe habafu Filistéana” (Ali. 13:5). Ma lénrengun dasi le! Furanguti mosu lan meha lárügüdün Sansón luagu Heowá.
Afiñeti meha Sansón luagu Heowá ani aranseñu liña meha lun ladügün asansiruni. Yusu lumuti meha le lúmabei lun ladügüni lugundan Bungiu . (Ariha huméi párafu 4 luma 5).
4. Ida liña líderaguni Heowá Sansón? (Alidihatiña 15:14-16).
4 Ariha wamá dan meha le larufudunbalin Sansón sun lafiñen luagu Heowá luagu aban dan. Ábati houdin saragu súdaragu filistéana uburugu Lei, másiñati yarafa lan uburugu ligía lun Hudá, lun buga gayaraabei lan hárügüdüni Sansón. Ruti katei le saragu anufudei houn wügüriña ha hudaabaña, ligía, aba lubéi hederegeruni Sansón houn láganigu. Ligíati, aba hárügüdüni ísüraelina ha líbirigu guánarügü ani güragua haméi buidu lau bián gúrudu iserigili, aba hanügüni houn filistéana (Ali. 15:9-13). Gama lumoun, ‘aba liabin lani Wabureme sífiri luagun Sansón’, ani aba lesefurun Sansón hawéi. Lárigiñe, “aba lanügün aban láribugu burigü mamabeidúngili buidu […] aba láfarun milu Filistéana hilagubei lau” (aliiha huméi Alidihatiña 15:14-16).
5. Ida liña larufuduni Sansón afiñe lan luagu Heowá?
5 Aban láribugu burigü?! Ka funa san uagu layusura Sansón aban áruma ítaratu? Ladüga subudi lani lafiñerun lan luagu Heowá ligíatima lan súdinibei, mama aban áruma. Yusu lumuti wügüri úaraguati le, le lúmabei lun ladügüni lugundan Heowá. Keiti le afiñe lubéi luagu Heowá buiti lidin lun.
6. Ka gayaraabei wafurendeiruni lídangiñe abahüdaguni luáguti Sansón?
6 Líchugubei giñe Heowá erei le wemegeirubei woun lun gayaraabei lan wagunfulirun lau furumiñeguarügü dasi le ichugúbei woun tidan lóundarun, íbini genege lan hénrengubei lan dasi ligía woun. Gayaraati lachülürün ídemuei le woun lidan aban igaburi le adügüti lun taweiridun wanigi. Anhaün afiñera luagu Heowá, chouru huméi líderagubadün lan lun hagunfulirun lau lugundan ani líchuguba erei hun ítara kei ladügüni lun Sansón (Ari. 16:3).
7. Ka hénpulu arufudubalin súdini lan wáluahani ladundehan Heowá?
7 Saragu íbirigu dandu wügüriña kei würiña ha ídehatiña lidan bunaguaü le tadügübei lóundarun Heowá arufudaaña afiñe hamá luagu Heowá. Lidan dan le sügühalibei, lóundarun Heowá ariñaguboun ida tuba lan Luban Wadamuridagun, tuguya giñe ábunagubarun tiibe-agei tídangiñe tuma amu burí muna to ayusurúboun lun wáhuduragun lun. Keiti aganwoundeina hamá lumutuniña Heowá, mosu meha ladügün fiu asansiruni. Íbirigu ha arihubaña lau dasi le áluaha hamuti lídehan Heowá ani hóuchatiña iseri ligaburi ábunaguni. Kei hénpulu, aba hagumeserun agañeiha muna to bunawaguaaru ani aba haransehanu. Ariñagati Robert, íbiri le nadagimeinhaalibei lidan lagumuhóun irumu burí le lidan bunaguaü lidan sun ubóu: “Furumiñe, hénrenguti meha woun wánharun lun ligaburi ábunawaguni le. Aba meha katei le madügünñahan wamagili lidan meha sun irumu le waubei ábunagua. Gama lumoun, aransetiña íbirigu ha lun héchudun luagu iseri bunagua le, ani furanguti labiniruñein lan meha Heowá asansiruni le”. Arufuda lumuti kesi le ábanya wéiyaasu luagu ladundehañanu lan Heowá lumutuniña lun hagunfulirun lau lugundan. Anihein dan buidu lan lun wálügüdagun woungua: “Áluaha numuti san ladundehan Heowá, ani áfaaguatina san súnwandan lun néchudun luagu asansiruni?”.
MEFERIDIRUN LUMITI SANSÓN ÍDEMUEI LE LÍCHUGUBEI HEOWÁ LUN
8. Ka ladügübei Sansón dan le lamagürabudunbei saragu?
8 Másiñati haritagua humani ámuya katei le ladügübei Sansón. Kei hénpulu, ageindaguati lábugua luma aban liñún ani áfara lumuti hilagubei, ani lárigiñe gumuti hau 30 wügüriña filistéana lílana uburugu Asükalón (Ali. 14:5, 6, 19). Subudi lumuti meha Sansón siñabei lan meha ladügüni sun katei le sin lídehan Heowá. Furanguti larihín afiñe lan meha Sansón saragu luagu Lubungiute lárigibei meha láfaruniña 1,000 filistéana aba lamagürabudun saragu. Lubaragiñe lidin áluaha duna, aba lamuriahan ídemuei lúmagiñe Heowá (Ali. 15:18).
9. Ida liña lóunabuni Heowá layumuragun Sansón? (Alidihatiña 15:19).
9 Ida liña lóunabuni Heowá layumuragun Sansón? Lau aban milaguru adügati Heowá lun láfuridun duna múarugugiñe. Dan le látubei Sansón lídangiñe duna ligía “aba lárügüdagun lungua” (aliiha huméi Alidihatiña 15:19). Kei le aubei warihei, anihagua meha iseri lísensen duna ligía, dan meha le lábürügüdübarun Heowá líburu to gíriboun Alidihatiña lun profeta Samueli. Másiñati dan lan meha le harihinbalin ísüraelina lísensen duna le, haritaguagüda lumutiña ánhaña lan afiñera luagu Heowá, líderagubaña lan lidan dan hénrenguti.
Aba lárügüdün Sansón erei dan le látubalin duna le líchugubei Heowá lun. Lunti wayusuruni sun ídemuei le líchugubei Heowá woun lun derebugu lan wamadagua luma. (Ariha huméi párafu 10).
10. Ka lunbei wadügüni lun líderaguniwa Heowá? (Ariha humoun giñe iyawaü).
10 Ítara kei Sansón, sun wagía mosu wáluahani Heowá. Megei wamuti lídehan, meberesenga ka lan iarani wawagubei o ka lan ibiha wamaalibei lidan weseriwidun lun. Mosu ǘnabugu wamá luma lun wasubudiruni láurügüñein lan lídehan Heowá gayara lan buidu lan lidin woun. Aba lárügüdagun Sansón lungua dan le látunbalin duna le líchugubei Heowá lun. Ítarameme, derebugubadiwa lidan wamadagua luma Heowá anhein wayusura sun ídemuei le líchugubei woun (Mat. 11:28).
11. Ka lubéi wadügüni lúntima wasagarun saragu buiti lídangiñe ídemuei le líchugubei Heowá, ani ka lubuidun hénpulu híchugubei aban feru maríeitiña woun?
11 Ariha waméi lani Alexéi hénpulu, aban íbiri rusiana, lasúfuriruñein lanarime éibaahouni le lídanbei ageiraü le. Ka íchugubei erei lun lun lawandun? Ligía tuma lani weiriou héchutiña aturiahoun Bíbülia saragu. Abahüdahati Alexéi: “Áfaaguatina lun naturiahanu Bíbülia áfaaguatina giñe lun beresegu nan lidan neseriwidun lun Bungiu, aturiaha numutu Bíbülia ani aliiha numutu sagü weyu. Lanwoun lira, sagü binaafin au tuma nani weiriou akutiha wamuti bérusu lánina sagü weyu ani furíeitiwa lun Heowá úara”. Ka wafurendeirubei lídangiñe hénpulu le? Lun mafiñerun wamá wawougua, lun wafiñerun luagu Heowá. Lun wibihini katei le, lunti wederebudagüdüni wafiñen lau waturiahanu Bíbülia, wafurieidun, wadamuridagun luma lau woudin apurichiha. Anhein wadüga sun katei le, labinirubadiwa Heowá saragu ani líderagubadiwa lun wasigirun eseriwida lun. Ruti meha erei lun Sansón ani líchugubei giñe woun.
MEREDETI LADÜGÜNI SANSÓN LUGUNDAN HEOWÁ
12. Ka katei wuribati lanúadirubei Sansón, ani ka uagu amu lubéi luéi le líbiri?
12 Charati meha giñe Sansón kei furumiñeguarügü wádangiñe, le adügübei lun anihein lan dan wuriba lan le lanúadirubei. Aban lídangiñe katei le lanúadirubei adügati lun wuriba lan lidin lun ladüga masaminarun lan luagu dasi le líchugubei Heowá lun. Dan le barühali lubéi meha átiri dan kei alidihati, “aba tínsiñedun aban würi aganóutu Sorekü lun Sansón, gíritu Dalila” (Ali. 16:4). Lubaragiñe meha lasubudirunu Dalila, álugati yebe lamarieidun tuma aban würi Filistéana. Ariñagatu Bíbülia maríei lan yebe ligía “Wabureme lan aransehabei lun ítara luba lan, láluguña lébuna lageindagun hama Filistéana”. Lárigiñe, aba lidin Sansón lidan haburugute filistéana le gíribei Gasa ani ñein aba lidin túbiñe aban horu. Lidan dan ligía, aba líchugun Heowá erei lun Sansón lun láhuluni lubenari uburugu lun ledebilidagüdüni (Ali. 14:1-4; 16:1-3). Gama lumoun amu meha tikesin Dalila. Másiñati ísüraelina lan meha Dalila, ligíati míderagun lumuti daradu le Sansón lun lageindagun hama filistéana.
13. Ka tadügübei Dalila lun tábürügüdüni Sansón tidoun sádara?
13 Busentiña meha filistéana lun tagarabaagun Dalila luagu Sansón. Ligía meha hariñagunbei tun híchuguba lan meha bandi seinsu tun, ani ánhatu lun seinsu ligía. Ida liña san michu lubéi Sansón fe ka lan tabusenrubei Dalila tadügün? Ladüga funa san weiri lan tínsiñe lun darí lun marihin lani le tabusenrubei tadügün lun? Meberesenga anhein subudi lubalin o ibidiñe lan lun, sigitu Dalila adügüdara saragu wéiyaasu luagu lun gayaraabei lan lariñaguni halíagiñe lan liabin lere, ábati labahüdahani tun halíagiñe lan liabin lere. Ma lirun, aba lan ládaragun Sansón lungua lidoun aban sügǘ le adügübei lun leferidiruni lere luma lugundan Heowá (Ali. 16:16-20).
14. Ida liña lagumuchun Sansón ladüga lafiñerun tuagu Dalila?
14 Afiñetimati meha Sansón tuagu Dalila sügǘ luéi lafiñen luagu Heowá, ani fáyeiti luagu. Aba hárügüdüni filistéana ani aba hasagaruni lagu. Lárigiñe, aba hádaruni furisunrugun uburugu Gasa —uburugu le meha lúnabudagüdübei lau láhuluni lubenari— ñein aba hanügüni kei idamuni lun lamuliihan ilaü. Lárigiñe aba haransehan filistéana lun hadügün aban fedu lánina adagaragüdüni lun Dagón le habungiute aban bungiu le mama inarüniti ladüga afiñe hamá Dagón lan ederegerubalin Sansón háhaburugun. “Ábati hasagaruni furisunrugúgiñe, […], aba héherahan lau” (Ali. 16:21-25).
Ruti Heowá erei lun Sansón lun lageindagun hama filistéana. (Ariha huméi párafu 15).
15. Ida liña larufuduni Sansón ábanya lan lárügüdün luagu Heowá? (Alidihatiña 16:28-30; ariha huméi dibuhu le luágubei tidáü garüdia).
15 Charati meha Sansón, gama lumoun mábürühanti larüna. Busenti meha lasigirun agunfulira lau dasi le líchugubei Heowá lun, lun lageindagun hama filistéana (aliiha huméi Alidihatiña 16:28-30). Ligíati layumuragunbei Sansón lun Heowá: Ruba “erei nun lun nafayeiragüdüniña Filistéana luagu hasagaruni nagu”. Aganba lumuti Bungiu lafurieidun aba lagiribudagüdüni lanarime erei le meha luágubei lun. Gíbetimatiña meha filistéana ha láfaragubaña Sansón dan le lóunwenbei sügǘ hau ha láfaragubaña lidan sun libagari.
16. Ka wafurendeirubei lúmagiñe Sansón?
16 Íbini meha lasufuriruni Sansón wuribani le lanügübei lichara, mígirun lumuti láfaagun lun ladügüni lugundan Heowá. Ligíati moun lumuti giñe lábürühan warüna ánhawa acharara, o ladügün charati ligía lun lererehóun woun o ladügün lun weferidiruni somu dasi tidan lóundarun Heowá. Haritagua waméi manügün lániwa lan Heowá keisi aban kesi féridihali (Sal. 103:8-10). Íbini chará wamá, gayaraati wahuudun lun Bungiu, ítara kei meha Sansón.
Másiñati wuriba lan lasandiragun Sansón lungua luagu charati le burí ladügübei gama lumoun mábürühanti larüna. Moun lumuti giñe lábürühan warüna. (Ariha huméi párafu 17 luma 18).
17, 18. Ka uagu ru lubéi lani Michael hénpulu dǘgüdaguaü hun? (Ariha humoun giñe iyawaü).
17 Ariha waméi le asuseredubei lun aban íbiri nibureinti gíriti Michael. Ídehati meha lidan damuriguaü ani prekursoru meha ligía, beresenguti meha saragu eseriwida lun Heowá. Ma lirun aba lan meha leferidiruni lidasin lidan damuriguaü ladüga aban charati. Abahüdahati: “Lidan meha dan ligía beresengutina meha saragu lidan neseriwidun lun Heowá. Sódiniti aba siñá lan nadügün ni kata lidan neseriwidun lun Heowá. Subudi numuti meha magun lubadina lan Heowá, íbini ítara, álügüdaguatina meha nungua anhein gamadaguamémebadina lubéi luma kei meha o anhein neseriwidamémeba lubéi lidan damuriguaü kei meha nadügüni”.
18 Ma lubuidun mábürühan lan larüna Michael! Ariñagati: “Ábati netenirun lúntima nayarafadun lun Heowá. Le íderagubalina nafurieidun tídangiñe sun nanigi, naturiahan luma nararamagun asaminara luagu le nafurendeirubei”. Lau lásügürün dan, ábaya libihini Michael lidasin lidan damuriguaü, guentó ábanyaali wéiyaali lidan afiñeni ani prekursoru ligía. Ariñagati: “Ídemuei luma dǘgüdaguaü le neresibirubei, hámagiñetima wéiyaaña lidan afiñeni íderagua lumutina lun narihini hínsiñememegidina lan lun Heowá. Gayaraayaali neseriwidun lun Heowá lau laruman saminaü. Arufudahati sügǘ le nun gayara lan feruduna lániña Heowá furumiñeguarügü gürigia ha asakürihabaña tídangiñe sun hanigi”. Ítara kei Michael, gayaraati wachoururuni íbini lan charaadiwa lan humemébadiwa lan lun Heowá ani labinirubadiwa lan anhein wasansira wagaburi ani sigí wagía arabacha luagu (Sal. 86:5; Ari. 28:13).
19. Ida liña líchugun lani Sansón hénpulu dǘgüdaguaü hun?
19 Lidan aturiahani le arihaadiwa fiu lídangiñe lubuidun burí sügǘ lídangiñe libagari Sansón. Íbini chará lan ani bulíeigua ligía lau lanuadirún lerederun tuma Dalila, mábürühanti larüna, lubaragiñe lira sigiti eseriwida lun Heowá. Ani míchugun lumuti Heowá keisi féridihali; yusuya lumuti lun gayaraabei lan ladügün ámuya katei hanarimeti lueirin. Arihaméme lumuti kei aban wügüri wéiriti lafiñen, ligía labürügüdübalin liri tidan lísüta to hani wügüriña úaraguatiña ha lídanbaña kapítulu 11 tidan gárada houn Ebüréu. Ínchaha lumutiwa saragu wasubudiruni hínsiñe wamá lun Wáguchi le siélubei ani busenti líchugun erei woun, dántima le wásügürün lídangiñe turobuli, megei wamuti lídehan. Ligíati, ítara kei Sansón, amuriaha wamá luma Heowá: “Nabureme, ayumuraguatina bun lun baritagun nuagun ábanraüya wéiyaasu, lun bíchugun erei nun” (Ali. 16:28).
UREMU 3 Rútibu erei, ichouruni luma ganigi nun
a Aganbaña saragu gürigia luagu Sansón, íbini ha ibidiñebei saragu tuáguti Bíbülia houn. Adügǘwaali komedia luagu libagari, uremu tuma pikchá. Gama lumoun, mama aban abahüdaguni ítaraguarügüti le tariñagubei Bíbülia luagu Sansón. Le linarün katei, gayaraati wafurendeirun saragu lúmagiñe wügüri weiri tafiñen le.