Ariñahani le lunbei lakutihóun lidan adamuridaguni Habagari Kristiánugu luma Heseriwidun
4-10 LIDAN BIÁN-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | RÓMANA 1-3
“Sigí wamá aranserei wasaminan”
Ida luba hakipurun aban lubuidun saminaü?
6 Hóunrügüñein funa san lubúeingu Heowá líchiga saminaü? Ariñagati apostolu Pábulu lau lídehan Bungiu: “Hati mámabaña huríu, ha ibidiñehabúbaña lun lilurudun Moisesi, gayaraati hadügüni le lubeibei Bungiu láurügü lariñaguni haritagun guánarügü houn. Lau hagaburi, arufuda hamuti luagu anihein lan lilurudun Bungiu bürüñu tidan hanigi; ani lariñagubei haritagun houn anhein gadurun habéi lumoun madurun hamá” (Rómana 2:14, 15). Añahein gürigia, íbini ibidiñe lan lilurudun Heowá houn anihein dan ádaha lániña hasaminan awinwanda según inarüni méiniti lúmagiñeti Bungiu.
Ida luba hakipurun aban lubuidun saminaü?
8 Ida luba wayusuruni wasaminan dan le desidírü wamá? Gíbetiña asaminarutiña buídurügü lan wadügün gasu tau wanigi. Lárigiñe, háfuga ariñagatiña: “Ígira lumutina nisaminan lun nadügüni”. Gama lumoun, mabulieida waméi here lan tayumahan anigi ani gayaraati gani lan efekütu lidan wasaminan. Ariñagatu Bíbülia: “Úati ni kata geyeedaguaditi ani salufuri kei hanigi gürigia. Kaba gayara gunfurandalanu?” (Heremíasi 17:9). Le lunbei súdinitima lan woun, wagundaaragüdüni Heowá, mama wanigi.a
9 Gürigia ha aranserubalin hasaminan según lilurudun Bungiu, masaminaruntiña hawouguounrügü dan le desidírü hamá. Adundeha lumutiña inebesei le hasandirubei luagu Bungiu. Ítara liña larufuduni le ladügübei Neemíasi. Kei gumadimati Herusalén, gayaraati meha lafosuruniña lílana lageira lun hafayeiruni liseinsuna gumadi. Ani madügün lumuti. Ka uagu? Ariñagati: “Ladüga inebe lan Bungiu nun” (Neemíasi 5:15). Mabusenrunti lóuseruniña gürigia wuriba luéi lagañidun Heowá luma. Súdiniti lun giñe inebe lan Heowá woun, lugundun ítara, wáluahaba adundehani tidan Bíbülia lubá desidírü wamá wadügün somu katei.
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
w08-S 15/6 páh. 30 pár. 5
Puntu méiniti tídangiñeti gárada houn Rómana
3:4. Dan le múaran lan le lariñagubei wügüri luma le tariñagubei Lererun Bungiu, arufudatiwa ariñaga lani Bungiu inarüni ánhawa afiñera luagu uganu le tídanbei Bíbülia, óusera wagía kei aubei lagundaara Bungiu. Íderagua wamutiña giñe amu íchiga fe ariñaga lani Bungiu inarüni dan le warufudun ubebeni lidan wapurichihañein lan uganu buiti luáguti Larúeihan Bungiu luma dan le wadügün disipulugu.
w08-S 15/6 páh. 29 pár. 6
Puntu méiniti tídangiñeti gárada houn Rómana
3:24, 25. Ida liña lídehan lebegi esefuruni le lafayeirubei Hesukrístu lun ferudunawa lan figóu burí le adügǘbei lubaragiñe lounwen? Gúnfuliti furumiñeti profesía luáguti Mesíasi, le bürüwañubei lidan Agumesehani 3:15 lidan irumu 33, dan le lafarúnbei Hesukrístu lau ládarawagun luagu wagabu (Gal. 3:13, 16). Dan le líridunbalin Heowá profesía ligía, ítara liña lun kamá hamuga fayei laali lebegi esefuruni lugundun úati ni kata gayaraati ladügün lun magunfulirun lan le labusenrunbei ladügün. Ligía gayara lubéi meha layusuruni Heowá sákürifisiu le meha lunbei ladügüni Hesusu lun feruduna lani hafigoun ladügawagun Adán ha afiñebaña luagu füramasei ligía. Adügati giñe lebegi esefuruni lun gayara lan háguyugun gürigia ha meha awinwandubaña lubaragiñe lidaani Kristu (Adü. 24:15).
11-17 LIDAN BIÁN-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | RÓMANA 4-6
“Arufuda lumuti [Bungiu] lueirin línsiñehabu woun”
w11-S 15/6 páh. 12 pár. 5
Arufuda lumuti Bungiu lueirin línsiñehabu woun
5 Afuranguagüda lumuti Pábulu lau lagumeserun abahüdagua aban sügǘ inarüniti: “Ítara kei lídangiñe lan meha aban wügüri lebelura figóu ubouagun, belú ligía óunweni lídangiñe figóu, ítara liña giñe hóunweguba lubéi sun gürigia lugundun afigouhaaña súngubei” (Rom. 5:12). Ruti Bungiu ariñahani súdiniti woun lidan burí amu abahüdaguni le tídanbei Bíbülia, le íderagubaliwa gunfurandei dimurei burí le. Kei aubei wasubudirei, Heowá adügübaliña gürigia dan le ladügünbalin Adán tuma Ewa, ha meha mafigounbaña kei ligía. Lárigiñe, aba líchugun aban eweridihani houn le meha gayaraabei hagunfuliruni, ariñageina houn habeichúba lan lau óunweni ánhaña maganbadi (Agu. 2:17). Híruti aba lan hanúadirun furumiñetiña wagübürigu aban katei le hanarimeti luriban: maganbadi hamá lun Heowá, arufudei ítara maha hamá lun kei Gumadimati le Íñutimati (2 Lur. 32:4, 5).
w11-S 15/6 páh. 12 pár. 6
Arufuda lumuti Bungiu lueirin línsiñehabu woun
6 Agurahóuatiña lisaanigu Adán lárigiñe ebedaaguni lidan fuluri-agei Edén. Ligía aba lubéi galagante hamani súngubei figóu, lau sun le lanügübei, lúmagiñe háguchi. Ani míchugun lumuti Heowá duru hawagun luagu lifigoun Adán, lugundun mama meha hagía adüraagubalin lugumadin; ani míchugungili meha somu lúrudu lidoun dan ligía (Agu. 2:17). Lau sun lira, galagante hamuti figóu. Lúmagiñe dan ligía, aba gabafu lan figóu luma óunweni luagu ubóu darí dan le ídanbei lederegerei Bungiu Lúrudu houn ísüraelina ani adügati lira lun larihíniwa furangu luagu gafigoun hamá (aliihoualá Rómana 5:13, 14). Ítara liña figóu le lígirubei Adán houn ladügawagun kei sandi luma somu danimaü le hádanbei iduheñu, kéiburi lilouguan hitaü luma emofília, sandi le adügübei lun mederaagun lan hitaü buidu luma lun hanarime lan haseñeinhan. Anihein meha sandi le luagu aban urúei rúsiana subudiwati gíriti Aleho, lisaani sar Nikolási II tuma sarina Alehándüra. Hadan iduheñu kei hagía, másiñati márigirugu lan sandi le hawagu sun isaanigu lau sun anihein lan lidan hata. Ánheinti figóu le galagante wabéi lúmagiñe Adán, mítaranti. Mesefurunti ni aban. Súngubei wagía, galagante wamuti hámagiñe wagübürigu, sügügüda wamuti houn wasaanigu ani súfuri wamuti sun wuribani le lanügübei. Gáraninati funa san turobuli le?
w11-S 15/6 páh. 13 pár. 9, 10
Arufuda lumuti Bungiu lueirin línsiñehabu woun
9 Ka mini lubéi dimurei güriegu le ásügürawagüdübei kei “waricharagun” luma “haricharagun sun gürigia”? Abürühati ásügüragüdüti Bíbülia le buga uágubei wayanuha: “Adügati lun lasaminarúniwa luagu aban katei le lábugiñeti lúrudu le yarafamemeeli lun aban lan lúrudu. Mama layanuhaña luagu aban asansiruni le múnadagiñeti libiti gürigia, layanuhaña luagu ida liña lan larihini Bungiu gürigia ligía [...]. Yúsuati aban hénpulu lun layanuhóun luagu Bungiu kamá hamuga aban aguseragüdüti le anúadirubei aban katei luagu lufulesein le uágubei lichugúa duru, le ñǘdünbei arufudagua lungua ligibugiñe liñun-agei lilurudun Bungiu lun laguserawagüdün ladüga lóuserun lau marichaü ani Búngiumeme ferudunabalin lidurun”.
10 Ida luba meha san lóuserun “aguseragüdüti íñugutimati lidan sun ubóu” lau irichaü lau feruduna lan aban gürigia le óuserubei lau marichaü? (Agu. 18:25). Gayaraabei meha ladügüni lugundun lau sun lugundan lóunahei Liráü le ábanrügüti ubouagun ani ítara liña líchuguni ébunaü le meha mégeiwabei lun feruduna lani figóu. Gúnfuliti Hesusu buidu buidu lau le aubei lagundaara Lúguchi íbini gagibugua lan luma óuchawaguni, bula le hanarimeti luma louserúniwa wuriba. Úaraguati le gumuti, darí lun lounwen luagu aban wagabu (Ebü. 2:10). Ítara, ru lumuti libagari le mafigounti lun lesefuruniña ladügawagun Adán luéi figóu luma óunweni (Mat. 20:28; Rom. 5:6-8).
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
w08-S 15/6 páh. 29 pár. 7
Puntu méiniti tídangiñeti gárada houn Rómana
6:3-5. Ka mini lubéi badisei lidan aban luma Kristu Hesusu luma badisei lidan lounwen? Dan le lanúadiruniña Heowá kristiánugu lau sífiri sandu, aba lidan hamá aban luma Hesusu ani aba hádangiñe hamá lílana damuriguaü le ítarabei kei lúgubu Kristu lememe Lichügüdinabei damuriguaü (1 Ko. 12:12, 13, 27; Kol. 1:18). Ligía mini lubéi habadiseirun lidan Kristu Hesusu. Badiseitiña giñe kristiánugu anuadirúaaña “lidan lounwen” Kristu ladüga adügatiña saragu sákürifisiu lidan habagari ani aba hánharun luagu mawinwandunbaña lan ubouagu lun súnwandan. Ligía aban lubéi sákürifisiu hounwen kei lounwen Hesusu lau sun mabafu lan hounwen lun lesefuhan. Gumuti lagunfulirun habadiseirun lidan lounwen Kristu dan le hounwen ani aba háguyuguagüdüniwa lun hawinwandun sielu.
Ka emeniginibei houn binadu wagübürigu?
Danme le háguyugun ha marichabaña, haguserawagüdüba san luagu figóu le meha hadügübei lubaragiñe hounwen? Uá, lugundun ariñagati Rómana 6:7: “Lugundun le hilaalibei, furihali lídangiñe figóu”. Ani kei aubei warihei, fayei hamaali gürigia ha marichabaña hafigoun lau habagari, ligía haguseruba lubéi luagu katei le hadügübei lárigiñe háguyugun, mama luagu le hadügübei lubaragiñe hounwen. Ka uagu buidu lubéi katei le?
18-24 LIDAN BIÁN-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | RÓMANA 7, 8
“Wóurabahouña san lubá?”
Ruti Heowá alibüreruni inarüniti woun
17 Dan le lafuranguagüdünbalin Pábulu esefuruni le aranse láalibei Heowá habá lubúeingu ha ubouagubaña, ariñagati: “Lauñein saragu óurabahouni luma emenigini sun ubóu, agurabei dan le lunbei heresibiruni lirahüñü Bungiu halagante [o dan le lunbei harufudúniwa, TNM]”. Lárigiñe aba lariñagun: “Lesefuruba [...] ubóu lídangiñe asufuriruni luma agadeiruni le gádanbalin lun gafanranbei lan lidan haweirigun lirahüñü Bungiu” (Rom. 8:19-21). Lidan bérusu le, dimurei “ubóu” mini lan gürigia ha hemenigibaña hawinwandun lun súnwandan ubouagu ha lúnbaña hasagarun buiti lídangiñe “harufudúniwa” lirahüñü Bungiu. Lagumeseruba arufudúni le danme híderaguni ha anuadirúaañabaña Kristu sielu arumadahei Ubóu luéi wuribani luma ebelaagüdaña “saragu gürigia” lidoun iseri ubóu (Aruf. 7:9, 14).
w12-S 15/3 páh. 23 pár. 11
Abagarida wamá gúndaañu lau wemenigin
11 Ruti Heowá “emenigini” houn gürigia dan le füramase lubéi lesefurubaña lan luéi Satanási, “le binadu hewe” (Agu. 3:15; Aruf. 12:9). Hesukrístu adügawaguni le súdinitimabei (Gal. 3:16). Adügati lounwen luma láguyugun lun hemenigi hamá gürigia hesefurún lídangiñe lamudihan figóu luma óunweni. Úarati lagunfulirun profesía le luma “heresibiruni lirahüñü Bungiu halagante”. Ídaba lasusereda katei le? Danme hóundarun kristiánugu anuadirúaaña ha águyugubaña —ha híbiri adügawaguni— luma Kristu lun hagumuchun lau ubóu wuribati le lábugiñebei lubafu Mafia (Aruf. 2:26, 27). Lanügüba sügǘ le esefuruni houn amu mudún hame lúnbaña herederun wínwanñu lárigiñe saragu asufuriruni (Aruf. 7:9, 10, 14).
w12-S 15/3 páh. 23 pár. 12
Abagarida wamá gúndaañu lau wemenigin
12 Lábugiñe Larúeihan Kristu le lánina Milu Irumu, hasandiruba gürigia aban óunwenbu awalidaguni. Lídanme dan ligía, heresibirubei “lirahüñü Bungiu halagante” lidan amu igaburi: hagunfulirun lau hadasin kei fádirigu luma Kristu, lau hadügün lun heresibiruni gürigia sun buiti le lanügübei sákürifisiu le ladügübei Hesusu. Lábugiñe Larúeihan Bungiu le siélubei agidareina luba wuribani le lanügübei figóu luma óunweni hawéi gürigia ha gaganbadibaña. Ani agidareina luba giñe “asufuriruni luma agadeiruni le gádanbalin” ubóu murusun murusun. Ánhaña úaragua lun Heowá lidan milu irumu ligía, sügǘ hagíame lídangiñe lagumuhóun óuchawaguni, harihibei hiri bürüwañu lun súnwandan tidan “líburu to lánina ibagari” ani gafanranbaña “lidan haweirigun lirahüñü Bungiu” (Aruf. 20:7, 8, 11, 12). Ma lubuidun emenigini le!
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
Haritagua humagili san?
Ida liña amu lan habagaridun gürigia “según igaburi lánina figóu” luma habagaridun “según lugundan sífiri sandu”? (Rom. 8:6)
Ha íchugubalin hasaminan luagun katei le lánina figóu wéiriti hetenirun lun layumahan ǘgürügü ani héreti hayanuhan luagu. Ha íchugubalin hasaminan luagun katei lúmagiñeti Bungiu hóuchatiña hasaminarun kei ligía. Ígiratiña lun ladundehani sífiri sandu hasaminan. Híchuguni gürigia hasaminan lidoun katei lánina figóu barüti óunweni, ani anhein híchiga luagun katei lánina sífiri, barüti ibagari luma darangilaü (w16.12, páhina 12 darí 14).
w09-S 15/11 páh. 7 pár. 20
Ka larufudubei ayumuraguni le hadügübei?
20 Másiñati anihein lan dan ibidiñe lan woun kaba lan wariñaga dan le wayumuragun wábuguarügü. Ariñagati Pábulu: “Lugundun mayumuraguaditiwa kei lubudubu, gama lumoun ayumuraguati [s]ífiri [s]andu wawagu lun Bungiu lau amumehani le siñati lariñawagúniwa lau dimurei. Ani Bungiu, le arihubarun wanigi, subudi lumuti ka lan labusenrubei [s]ífiri [s]andu lariñagun” (Rom. 8:26, 27). Adügati Heowá lun labürüdǘniwa saragu ayumuraguni tidan Bíbülia. Kei ligía lan adügübei lun tabürüdǘniwa, subudi lumuti ka lan meha habusenrubei abürühatiña Bíbülia hariñagun. Ani subudi lumutiwa giñe buidu buidu. Ligía aba lubéi lánharun lun ayumuraguni burí le tídanbei Bíbülia kamá hamuga wagía adügübalin ani ru lumuti le wamuriahabei woun. Óunaba lumuti Heowá wayumuragun dan le layumuragun sífiri sandu wawagu. Éibutima wasubudirunu Lererun Bungiu, ménrenguntimabei woun wasubudiruni kaba lan wariñaga dan le wayumuragun.
25 LIDAN BIÁN-HATI DARÍ 3 LIDAN ǗRÜWA-HATI
ARUFUDAHANI GEBEGITI TÍDANGIÑETI BÍBÜLIA | RÓMANA 9-11
“Hénpulu luáguti tídibu oliwu”
w11-S 15/5 páh. 23 pár. 13
Ma lueirin lichú lau Bungiu!
13 Ariñagati Pábulu ítara haña lan ladügawagun Abüraámü kei lilimun oliwu le bunawarügüti (Rom. 11:21). Yúsuati tídibu wewe le keisi hénpulu lun layanuhóun luagu lagunfulirun lisuuni Bungiu libügürü daradu le ladügübei luma Abüraámü. Sánduti lílagüle oliwu le ani yúsuati kei hénpulu lun layanuhóun luagu Heowá, lugundun ligía anúadirubalin Ísüraeli le lani Bungiu (Isa. 10:20; Rom. 11:16). Yúsuati tídibu oliwu lun layanuhóun luagu Hesusu, le súdinitimabei hádangiñe ladügawagun Abüraámü. Ani ítara haña “sun huríu”, ha giñe lídangiñebaña adügawaguni ligía, kei tilimun oliwu.
w11-S 15/5 páh. 24 pár. 15
Ma lueirin lichú lau Bungiu!
15 Kati ladügübei Heowá lun lagunfuliruni lisuuni? Kei aubei lafuranguagüdei Pábulu, ruti amu lilimun oliwu leweñegua le meha ñeinbei. Lidan amu dimurei, aba líchugun lilimun oliwu áraabuna luagun oliwu le bunawarügüti (aliihoualá Rómana 11:17, 18). Ítara kei larufuduni dimurei burí le, rúatiña kristiánugu anuadirúaaña ha lídangiñetiña sun néchani —lílana damuriguaü rómana ha mámabaña huríu haganagua— luagun oliwu le. Ítara, aba hádangiñe hamá ladügawagun Abüraámü. Íbini meha ua lan chansi houn furumiñe lun gafanran hamá lidan daradu espechaliti ligía, lugundun ítara haña lan meha kei limu áraabuna, ruti Heowá chansi houn lun hádangiñe hamá huríu ha lánigubaña (Rom. 2:28, 29).
w11-S 15/5 páh. 25 pár. 19
Ma lueirin lichú lau Bungiu!
19 Ma lubuidun ligaburi lagunfuliruni Bungiu lisuuni houn lílana “Ísüraeli le lani Bungiu”! (Gal. 6:16, TNM). Kei aubei lariñagei Pábulu, hasalbaruba “sun Ísüraelina” (Rom. 11:26). Danme lachülürün dan le aranse láalibei Heowá, “sun Ísüraelina” —o sun kristiánugu anuadirúaaña— hagunfuliruba lau hadasin sielu. Ítara liña, heseriwiduba kei urúeigu ani fádirigu. Úati ni kata gayaraati ladügün lun magunfulirun lan lisuuni Bungiu!
Darí wamá pérüla lánina lichú aau
Ígira humá lun luadigimaridunün lererehan Heowá
5 Ida liñati layusuruni Heowá lubafu keisi Nadagimeinti Múa le Wéirigutimabei hawagu gürigia ha derebaña ani mígiraguagüdüntiña houngua lun hawadigimariduniwa? Dan le siñá lan layusurún aban murusun múa lun le yebe unbei labusenrúa, másiñati mosu lan ladügǘniwa amu luwuyeri ágeidinaü lau o lagünrinchawagun. Liibe-agei dan, susereti lira ladüga mawadigimaridun lani nadagimeinti múa múa ligía buidu. Gama lumoun, maweiyasunti aban katei ítarati asusereda lun Nadagimeinti Múa le Wéirigutimabei (2 Lur. 32:4). Dan le masansirun lani Heowá ligaburi aban gürigia, ladügarügü liña mígiraguagüdün lan gürigia ligía lungua lun lawadigimariduniwa. Yusu lumuti Heowá lubafu lun lawadigimaridun hawagu gürigia según hígiraguagüdün houngua. Gürigia ha ígiraguagüdübaña houngua lun lawadigimaridun hawagu, awadigimarida lumutiña lun habuidun guánarügü. Aban hénpulu, ítara haña kristiánugu anuadirúaaña kei sóudieru “le unbei gudemehabu lan” le adügǘbei lun “sóudieru [lan] le díseguati layusurun [o le mayusurúnti lun furumiñeguarügü katei]”. Ánhañati ha mígiraguagüdünbaña houngua lun lawadigimaridun Bungiu hawagu, chülüti oura “lun larufuduni lueirin ligañi hawagu [lun] [...] hagünrinchawagun” (Rom. 9:19-23).
it-1-S páh. 456 pár. 4
Emeiditi (ubebeni, emeidini)
Ubebeni le mabuidunti. Gayaraati lasandirun gürigia ubebeni luagu somu katei tídangiñe sun lanigi ani gayaraati mabuidun lan lébuna ubebeni ligía, magundan ligía Bungiu lau. Ligía meha asuseredubei houn saragu huríu lidan furumiñeti sígulu. Agurabahatiña meha leseriwidun le hadügübei lau hafalaruni lúrudu le ichugúbei lun Moisesi lun haricharaguagüdüniwa. Ánheinti Pábulu, arufuda lumuti mabuidun lan lébuna ubebeni le meha lasandirubei ladüga meha megei lan subudi le inarüniti. Ligía maricharaguagüdün lubaliña Bungiu. Mosu meha hánharun lun hachara, áluaha hameime Bungiu lau hafiñerun luagu Kristu lun haricharagun luma lun hesefurun luéi asiadirúni le lanügübei Lúrudu (Rom 10:1-10). Saulu le Tárüsuna ábanbei hádangiñe, lugundun wéiriti meha ubebeni le larufudubei luagu hani huríu relihión darí lun léibaahaniña lílana damuriguaü kristiánu lun lagumuchaguagüdüniña. Falá lumuti meha Lúrudu buidu buidu, ítara liña lugundun “úati meha ni aban lun gayara lan lariñagun ni kata [l]uagu” (Gal 1:13, 14; Fili 3:6). Gama lumoun, mabuidunti meha ubebeni le lasandirubei luagu hani huríu relihión. Íbini ítara, kei meha haruma tubéi lanigi, yusu lumuti Heowá Kristu lun lóuseruni Pábulu lau areini ani adundeha lumuti lidoun üma le anügübei lidoun áhuduraguni inarüniti (1 Tim 1:12, 13).
[Abürüdǘni]
a Arufudahatu Bíbülia ua lan buídurügü lan darangilu lan wasaminan. Ariñagati Pábulu: “Lau sun madurun nan luagu ni kata lidan naritagun, mama luéigiñe lira lun madurunbadina lan; ladüga Bungiu aguseragüdübalina” (1 Korintuna 4:4). Añahein gürigia éibaahatiña kristiánugu —kéiburi meha Pábulu— ani darangilu liña hasaminan, ladüga saminatiña hadügüñein lan lugundan Bungiu. Ligíati, le súdinitimabei, haruma tan wanigi o wasaminan ligibugiñe Bungiu (Adügaü 23:1; 2 Timotéu 1:3).