Tani Watchtower LÍBURU-AGEI LIDAN INTERNET
Watchtower
LÍBURU-AGEI LIDAN INTERNET
Garifuna
Ǘ
  • á
  • Á
  • é
  • É
  • í
  • Í
  • ó
  • Ó
  • ú
  • Ú
  • ü
  • Ü
  • ǘ
  • Ǘ
  • Ñ
  • ñ
  • BÍBÜLIA
  • AGUMEIRAGUAGÜDÜNI
  • ADAMURIDAGUNI
  • g23 Núm. 1 páh. 6-8
  • Barana

Úati bidéu lidan fánreinti le.

Sarí wamuti, anihein mégeiti, siñati larihíniwa bidéu.

  • Barana
  • Agaguduabá!—2023
  • Arütíkulu burí
  • Dugumedu to genegeguatu
  • Lídanñein denchaü barana
  • Adügǘwati Ubóu lun ñein lan ibagari
  • Láluahoun lárani turobuli le
  • Anihein funa san emenigini? Ka tariñagubei Lererun Bungiu?
  • Tila
    Agaguduabá!—2023
  • Ariñahani le tídanbei gurüdia Agaguaduabá! to
    Agaguduabá!—2023
  • Ebelaagülei
    Agaguduabá!—2023
Agaguduabá!—2023
g23 Núm. 1 páh. 6-8
Aban abuluhati geyegu hau úduraü ha ámuñegueinarügüti hakolorun, ani anihein rifu geyegu lau.

Georgette Douwma/Stone via Getty Images

KABA ASUSEREDA LUN UBÓU?

BARANA

MÁMARÜGÜÑEIN éigini líchiga barana, gayaraati giñe wasagaruni lubuñe árani le wemegeirubei lídangiñe. Ru lumuti giñe lóugiñe lamidan garabali le hemegeirubei nibagaritiña lun hawaragun, chawaléi garabali le wíyeelibei. Ani mámarügüñein lira! Ídehati giñe barana lun buidu lan ligaburi dan.

Lídanñein denchaü barana

Barüti lasansiragun ligaburi dan denchaü lun rifu le baranahabei, houn ámuñegueinarügü hawuyeri animaalugu ha baranahabaña kéiburi gamarun, húgawaru o houn animaalugu híbeina hara. Kéiburi 25 hádangiñe san animaalugu ha baranahabaña ha wasubudirubaña, megei hamuti rifu. Ani según hariñaguni aturiahatiña siensia, sun rifu burí le gayaraati lounwen 30 irumu lárigiñe le.

Según aturiahatiña, sagü irumu hilaguatiña saragu míñunu animaalugu baranahana ladüga heigin plástiku, ani hou hamuti giñe kei burí 90 hádangiñe san dunuru ha erederubaña laru barana.

Lidan irumu 2022, ariñagati António Guterres, seküretáriu tani Óundaruni hani Néchani: “Kei móunigirun wabalin barana, awanha asufurirei ‘katei wuribati le lanügübei’”.

Adügǘwati Ubóu lun ñein lan ibagari

Adügǘwati barana luma sun le lídanbei lau iyaraani lun larumadagun lungua, mágurunrügaaña ligía gürigia iwiyei lidoun. Afuranguagüdatu líburu Regeneration: Ending the Climate Crisis in One Generation, dan le lan lounirigirúniwa aban fánreinti lánina barana luéi damichi le tadügübei burí bísinisi “gabafuti lun lasigirun arumadaguagüda lungua”. Ariha wamá fiu hénpulu:

  • Ragǘ lumuti fitoplancton, lirahüñü burí katei wínwanti baranaha, garabali wíyeti (dióxido de carbono), aban luwuyeri gasi le adügübei lun ñein lan lanarime burí lárouga ubouagu. Le linarün katei, chawá lumuti fitoplancton kéiburi ligiaméme garabali wíyeti le tachawarubei tídibu burí wewe tuma burí amu tuwuyeri nadü to áhüchüboun múarugu.

  • Añahein burí bacteria ha éigibaliña úduraü ha óunwegubaña baranaha ani adügati katei lira lun mawiyedun lan barana. Lárigiñe aba héiginiña amu animaalugu baranahana bacteria hagía. Según lariñaguni páhina lánina Internet Smithsonian Institution, le ayanuhabei luagu barana, “ídehati sun katei le lun harumañu lan barana”.

  • Anihein aban katei harageirugu saragu animaalugu baranahana le ídehabei lun lasaliragun duna denchati le baranahabei lun dúname le buiti lun rifu, houn gamarun, houn harouru luma houn amu hawuyeri animaalugu.

    SUBUDITI SAN HUN?

    Sagadágei baranahana luma ligaburi larihín

    Aban dibuhu le ídanbei larihúa labounhan lugudi barana laru beya. Lábugiñe barana, arihúati burí sagadágei hama burí animaalugu. Eibu ayarafadeina lan labounhan lugudi barana larun beya, adügati sagadágei lun lalouguadun lere, ábati lachawaruni sagoun ǘnabun. Daritiña burí úduraü hama amu animaalugu baranahana heigin lidan sagadágei le áhüchübei baranaha. Harumatimati duna le achülürübei larun beya ani maweirinti labounhan lugudi barana.

    Ídehati sagadágei le áhüchübei lábugiñe barana lun lakipuruni sagoun lidan lubara. Ídehati katei le lun masandirun lan rifu luma lun méigaahan lan laru beya, ladüga adügati lun mabounha lan lugudi barana saragu, mebelurun ligíame béyabun.

Láluahoun lárani turobuli le

Fiu iyawaü lidan aban: 1. Aban wügüri tidan lugusinan, asagarei éigini le lagañeihabei tídangiñe aban bólusa to gayaraaboun layusurunu saragu wéiyaasu. 2. Aban würi abuinchagüda aban liraüraü budéin le gayaraabei tayusuruni saragu wéiyaasu lau duna.

Ánhawa ayusura bólusa luma burí budéin le gayaraabei layusurún saragu wéiyaasu, wídehaña lun ua lan saragu plástiku baranaha.

Lun hamuga machülüti ifei baranahoun, memegeirúnbei hamuga lun larumadahóuniwa. Ligía hariñagubei aturiahatiña lunti lan wayusurun bólusa luma burí umegeguni le gayaraati layusurúniwa lóugiñe ábanrügü wéiyaasu, lubaragiñe wayusurun plástiku le ayusurúbei ábanrügü wéiyaasu.

Úati buídurügü lan ladügǘniwa katei le. Málügili lúmagiñe tabudun aban óundaruni to ídehaboun lidan lounigirúniwa Ubóu 8,300 tonelada ifei, lídanrügü aban irumu, lídangiñe le lagiribudagüdübei barana larun beya lidan 112 ageiraü. Murusunrügüñein lira lídangiñe saragu ifei le achülürübei baranahoun sagü irumu.

Ariñagatu garüdia National Geographic luagu barana, “duna denchati le baranahabei, máraninaali”. Ani afuranguagüdatu “gíbeyaali lan iwiyei le hóunahabei gürigia baranahoun darí lun siñaguaaña lan animaalugu ha ñéinbaña houngua lun harumadahani kei ligaburi hadügǘniwa”.

Anihein funa san emenigini? Ka tariñagubei Lererun Bungiu?

“Arihúati sun katei le badügübei lidan sun fulasu! Anihán barana, dabubere liña ani migife ligía, añahein saragu animaalugu lidan darí lun siñá lan habahüdǘniwa, wéinamutiña hama ñǘbüritiña” (Sálumu 104:​24, 25).

Adüga lumuti Bungiu, le Wadügagüle, barana lau sun le mégeiwabei lun larumadagun lungua. Kei adüga lubalin Bungiu barana labu sun le lídanbei, gayaraati wafiñerun laranserubei lan sun wuribani le adügǘwaalibei lun barana. Aliiha huméi ariñahani “Ariñagaali Bungiu labuidurayaba lan Ubóu”, le lídanbei ubanaü 15 tidan garüdia to.

ANHEIN BUSÉN HUBÉI LANWOUN ARIÑAHANI

Aban amana piloto áfuliha.

Blue Planet Archive/Doug Perrine

Anihein aban katei le buiti baranaha, le ídehati lun larumadun tábugiñe óunwenbu burí ugunei. Heiba lidoun jw.org ani aliiha huméi ariñahani “La piel del calderón o ballena piloto”.

    Garifuna | Biblioteca en Línea (2009-2025)
    Áfurida lídangiñe sesióun
    Agumesera sesióun
    • Garifuna
    • afanreinha huméi
    • Ligaburi larihín
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ida luba layusurún
    • Wani polítika
    • Laranserawagún dátosu
    • JW.ORG
    • Agumesera sesióun
    afanreinha huméi