KABA ASUSEREDA LUN UBÓU?
GARABALI
MEGEI WAMUTI garabali, mámarügü lun wawaragun. Ítara liña garabali kei aban idaüdinaü le óunigirubalin Ubóu le ídanbei wawinwanda luéi lara Weyu le gayaraabei ladügün wuribani lun. Lun hamuga giñe ua lan garabali wéiribei hamuga lidiliga ubouagu darí lun wederaagun.
Lídanñein denchaü garabali
Adügati lawiyedúniwa garabali lun lídanñein lan peliguru habagari ha gabagaribaña ubouagu. Según Óundaruni to Arihiboun lau Átuadi lidan Sun Ubóu, ábanrügüñein hádangiñe kada 100 gürigia awaragua garabali le harumati.
Adügati lawiyedúniwa garabali lun ladagarun kánserü tuagu hani gürigia pulmón, lun hasandirun tuéigiñe hanigi luma lun ladagarun sandi hawagu le adügübei lun gürewei lan hawaragun. Adügati giñe lawiyedúniwa garabali lun hilagia hamá kéiburi sedü míñunu gürigia lidan sun ubóu sagü irumu.
Adügǘwati Ubóu lun ñein lan ibagari
Gabafuti Ubóu le ídanbei wawinwanda lun lakipurun garabali harumati houn sun gabagaritiña ha awaragubaña. Ani dánrügüñein maweirin lan hawiyeduni gürigia Ubóu gayara lan lasuseredun lira. Ariha wamá fiu hénpulu:
Subudiwati gabafu lan dabíara lun lagumuchaguagüdüni garabali le wíyebei, le ibidiñebei houn saragu gürigia, gíbetima lan garabali larumadagüdün mángüle o gurúa-agei, tídibu burí wewe to áhüchüboun lidan duna lárurugu beya. Le linarün katei, wéiriti lisudinin luádigimari gurúa-agei, gabafutimati sügǘ lau dabíara lun larumadahani garabali le wíyeda wáalibei, íbini seingü wéiyaasu.
Según aturiahani le málügilibei ladügǘn, gabafutu nadü burí to áhüchüboun lábugiñe barana kei to gíriboun quelpo o kelp, mámarügü lun tárügüdüni garabali le wíyebei, gabafutu giñe lun tábununi. Áfayahati ubanaü fadati le burí luágubei quelpo dise ladüga anihein burí lirahüñü lüti luagu le gaganabei gasi le adügübei lun láfayarun. Dan le lebelurun burí quelpo anaagün, aba laduuhan luti burí le luágubei, ábati labuluchun barüinaléi garabali le wíyebei lúmagua anaagün, ábati lerederun bunawañun ñein luagu saragu sígulu.
Lidan sun dan le haubei gürigia máfuridunga lidan lidaani COVID-19, arihúati furangu gabafu lan garabali lun lárügüdagun lungua. Le linarün katei, kei aba lan tadourun saragu fábürika lidan irumu 2020, aba lóuguaña lan nadagimeintiña tuma karü éibaagua ǘmada, ábati lagidarun iwiyei le lídanbei garabali saragu ani lau lóufudagun. Según Ariñahani luáguti le gádanbalin garabali lidan sun ubóu le adügǘbei lidan irumu 2020, lidan lóugiñe 80 lídangiñe san ageiraü le ídanbei larihúa ídatima liña lan ligaburi garabali, aban híchugun fe lárigiñe lan herederun gürigia hábiñe ladüga COVID-19, aba lan larumadun garabali.
Láluahoun lárani turobuli le
Ánhawa áfayaha tidan beiki, lídehaba lun maweirin lan lawiyedún garabali.
Hadügüdaruña gumadimatiña tuagu burí bísinisi lun mibe lan iwiyei hígiragüdün lidoun burí garabali. Ánhañati aturiahatiña siensia, añahagua adarira amu burí igaburi lun larumadahóun garabali. Kei burí lau hayusurun fiu hawuyeri bacteria lun hadügün lun mabafu lan burí katei le péisiniti lun ladügün wuribani. Ani ariñagatiña giñe gürigia ha subudihabúbaña, buítimati lan lun wéibugun o lun woudin tidan beiki sügǘ lau wáfayahan tidan karü ani buídubei giñe lun mibe lan elekütrisida wayusurun wábiñe.
Lun maweirin lan lawiyedún garabali, añahein gumadimatiña íchugutiña régigi le buítimati houn lílana hageira. Lau sun lira, añahagua saragu gürigia ha mibihingiña aban régigi ítarati.
Lau sun lira, úati buídurügü lan wadügüni burí katei le. Arufudúaali inarüni lan lira según aban ariñahani le adügǘbei lidan irumu 2022, le ídanbei tídehan saragu óundaruni lídangiñetu sun ubóu, Óundaruni to Arihiboun lau Átuadi taganagua tuma Banco Mundial.
Arufudati ariñahani ligía lidan lan irumu 2020, saragu lan hádangiñe gürigia ha awinwandubaña ubouagu, yusu hamá gasi le awiyedagüdübalin garabali dan le hábougun. Lidan saragu fulasu mabafutiña hiibe-agei gürigia lun hagañeihan estufa iseri o lun hayusurun amu luwuyeri gasi.
Anihein funa san emenigini? Ka tariñagubei Lererun Bungiu?
“Lariñaga Bungiu, le adügübalin sielu […], le adügübalin múa luma sun le áhüchübei lidan, le íchugubei ibagari houn ha nibagaribaña” (Isaíasi 42:5).
Bungiu adügübalin garabali luma sun le arumadagüdübalin. Wéiriti lubafu ani wéiriti giñe hínsiñe gürigia lun. Gadünati funati lun wasaminarun lerederuba lan Bungiu chagu larüna arihei ida liña lan hawiyeduni garabali? Ariha huméi ariñahani “Ariñagaali Bungiu labuidurayaba lan Ubóu”.