GONDO 22
Wutxhari awu wu hi vhunako ditshiku ni ditshiku
“MKOMA wa ninga wutxhari.”—MAV. 2:6.
NDANDO 89 Engisa, u na kateka
ATI HI NO TI GONDAa
1. Ngu kutxani hotshethu ti txi lava hi va ni wutxhari awu wu tako ngu ka Txizimu? (Mavingu 4:7)
NGAKO ti di lavile u maha txisungo txa lisima, ti ha kubasani ti to awe u khongete u kombela wutxhari nguko wa tiziva ti to eto ndinene. (Jak. 1:5) Mkoma Solomoni a bhate tiya: “Wutxhari ngu txona tximaha txo khata.” (Lera Mavingu 4:7.) Ditshuri ti to Solomoni hi nga a txo womba-womba ngu wutxhari wumwani ni wumwani. Ene a txi womba-womba ngu wutxhari awu wu tako ngu ka Jehovha Txizimu. (Mav. 2:6) Ina ngu ditshuri wutxhari awu wu tako ngu ka Txizimu wu nga hi vhuna ku hi wonisana ni sikarato asi hi mananako naso nyamsi? Ina, wu nga sikota, nga hi no ti wona ngu kona ka gondo yiya.
2. Ngu yihi yimweyo ya tinzila ayi yi nga hi vhunako ti to hi va ni wutxhari wa ditshuri?
2 Yimweyo ya tinzila ati ti nga hi vhunako ti to hi va ni wutxhari wa ditshuri ngu gonda ni kuthumisa sialakanyiso asi hi nga siyelwa ngu vavamna vambidi ava va ziwako ngutu ngu wutxhari wawe. Wo khata hi no bhula ngu ngene i Solomoni. Bhiblia yi womba ti to “Txizimu txi ningile wutxhari ka Solomoni mapimo a hombe ngutu wo talisa ku nga mtxefa wa linene.” (1 Vafu. 4:29) Wa wumbidi awu hi no bhula ngu ngene i Jesu awu a nga ti ni wutxhari wo pala votshe vathu. (Mat. 12:42) Bhiblia yi profetile tiya ngu Jesu: “Moya wa mkoma wu na zumba txitimwi kwakwe, moya wa wuzivi ni wutxhari.”—Isaya 11:2.
3. Hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?
3 Jehovha a ningile Solomoni ni Jesu wutxhari wo tala, se ngu toneto vona va ti sikota kuningela sialakanyiso sa timhaka ta lisima ka wutomi asi si nga vhunako hotshethu. Ka gondo yiya hi na bhula ngu timhaka tiraru: Kuva ni mawonelo a manene ngu male, ngu mthumo wo ti hanyisa ni ngu ngathu hipune.
KUVA NI MAWONELO A MANENE NGU MALE
4. Ngu kuhi kuhambana ku nga di diho ka Solomoni ni Jesu?
4 Solomoni a ti ganyile ngutu, a ti ni silo so tala so dhula kupata ni tinyumba ni ku a ti hanya mafurani. (1 Vafu. 10:7, 14, 15) Kambe Jesu a singa ni silo so tala ni ku a si nga ni mti wakwe apune. (Mat. 8:20) Hambiketo, votshe ngu wumbidi wawe, Jesu ni Solomoni va ti ni mawonelo a manene ngu tithomba nguko wutxhari awu va nga ti nawo wu txi ta ngu ka Jehovha apune.
5. Ngu yahi mawonelo aya Solomoni a nga ti nawo mayelano ni male?
5 Solomoni a ti ti ziva ti to male i ti “mtsudi” mwendo txivhikelo. (Ekl. 7:12) Male yi nga hi vhuna kukhatalela silaveko sa wutomi. Hambiku a nga ti ganyile Solomoni a ti ti ziva ti to ku na ni timwani i ku ta lisima ngutu kupinda kuva ni male. Ngu txikombiso ene a bhate tiya: “Ditina da dinene da dhundeka ngutu kupinda tithomba ta tingi.” (Mav. 22:1) Solomoni a tshumete e tumbula ti to vathu ava va dhundako ngutu male kha va eneliseki ngu yi va ku nayo. (Ekl. 5:10, 12) Ene a tshumete e hi txharihisa ti to hi si veki themba yathu ka male nguko hambi hi di ni male yo kari yona yi nga nyamalala.—Mav. 23:4, 5.
Ina mawonelo ako ku silo sa nyama ma ka maha ti to u si thangetisi timhaka ta moya ka wutomi wako? (Wona paragrafu 6-7)d
6. Ngu yahi mawonelo a manene aya Jesu a nga ti nawo ngu silo sa nyama? (Matewu 6:31-33)
6 Jesu a ti ni mawonelo a manene ngu tithomba. Ene ti dya ni kusela. (Luka 19:2, 6, 7) Dikhambi dimwani ene phindute mati me va vhinya ya yinene ngutu i nga ti makhato a sidiwukiso sakwe. (Joh. 2:10, 11) Ni ku ka ditshiku dile a nga fa ngu dona ene a ti ambate siambalo so dhula. (Joh. 19:23, 24) Kambe Jesu a si veki mapimo ka tithomba ta nyama. Ene a gete tiya valondeteli vakwe: “Kuwalo m’thu wu a sikotako kuthumela vakoma vambidi . . . Kha mi na kusikota kuthumela Txizimu ni thomba ya mafu.” (Mat. 6:24) Jesu gondisile ti to hi fanete kuthangetisa Mfumo wa Txizimu kukhata, se Jehovha a na hi ninga asi hi si lavako.—Lera Matewu 6:31-33.
7. Mwanathu mmwani a wuyelisilwe kutxani ngu kuva ni mawonelo a manene ngu male?
7 Vanathu vo tala va wuyelwa ngu wutxhari awu wu ku mu ka Bhiblia ti txi ta ka mhaka ya male. Wona txikombiso txa mwanathu awu i ku ngadi digwenda awu a dhanwako ku i Daniel. Ene a womba tiya: “Mbimo yi ni nga ti ngadi mphya ni mahile txisungo txa ti to ni ndina thangetisa timhaka ta moya ka wutomi wangu.” Aku Daniel a nga maha txisungo txo hehukisa wutomi, ene a sikoti kuthumisa mbimo yakwe ni mtamo wakwe ti to e vhuneta ka mithumo ya Mfumo. Ene a tshumela e womba tiya: “Ani ni nga womba ti to kha ni tisoli ngu txisungo atxi ni nga sawula ku txi maha. Ditshuri ti to ani ni vite ni mkhanjo wo ni maha male yo tala i di ti to ni di sawute kumaha toneto ka wutomi wangu. Kambe i ti ku kha na maha toneto, ni sa tikota kuva ni vangana vo tala nga va ni ku navo konkuwa. Ani ni na litsako ni kueneliseka ngu kuziva ti to ni thangetisa timhaka ta Mfumo kukhata. Kha yi ngaho male yo tala ayi yi nga dinganiswako ni makatekwa aya Jehovha a ni ningako.” Ditshuri, hi nga wuyelwa ngutu hi txi veka mapimo ka timhaka ta moya i singa ka male.
MAWONELO A MANENE NGU MTHUMO WA KU TI HANYISA
8. Hi tizivisa kutxani ti to Solomoni a ti ni mawonelo a manene ngu mthumo? (Ekleziyaste 5:18, 19)
8 Solomoni a wombile ti to kuthuma ngutu ku nga tisela m’thu litsako. Ene a wombile ti to litsako lonelo “njiningo txa Txizimu.” (Lera Ekleziyaste 5:18, 19.) Ene a tshumete e bhala tiya: “Ka yotshe mithumo ku ni dibhindo.” (Mav. 14:23) Solomoni hi ngako a txo womba tiya dwe. Phela ene i ti mthumi wa hombe ngutu! Ene a akile tinyumba e phaya mivhinya, e maha tijaradhi ni kumaha sisima sa mati. Ene a tshumete e aka madhoropa. (1 Vafu. 9:19; Ekl. 2:4-6) Eto ti ti komba to ene a ti thuma ngutu, se ti ha kubasani ti to eto ti txi mu tisela litsako. Kambe Solomoni litsako lakwe li si gwiteli ka mthumo wa nyama dwe. Ene a txi maha mithumo yimwani ya moya. Ngu txikombiso ene a txi wonelela mthumo wo aka dithepele da wukhozeli wa Jehovha. Mthumo wonewo wu tekile 7 wa malembe. (1 Vafu. 6:38; 9:1) Msana kova a di xolisisile yotshe yiya, mithumo ya nyama ni mithumo ya moya a woni ti to mithumo ya moya ngu yona i ku ya lisima kupinda ya nyama. Ngu magwito ene a bhate tiya: “Ka totshe ati u nga ti pfa magwito a tona ngu awa, thava Txizimu u xayisa milayo ya txona.”—Ekl. 12:13.
9. I ngu nzila yihi ayi Jesu a nga ti kombisa to a si thangetisi mthumo wa nyama?
9 Jesu a ti thuma ngutu. Mbimo yi a nga ti ngadi ha mafuni ene a txi thuma kota karpinteiro. (Marku 6:3) Ti ha kubasani ti to mwaya wawe wu txi txi tsakela ngutu txivhuno atxi a nga ti txi ningela kasi kuxayisa mwaya wawe awu i nga ti wa hombe. Jesu a ti hetisekile ni ku ene a txi maha mthumo wo hetiseka! Ti nga maha ene a ti ni makiliyente a mangi. Jesu a ti wu dhunda mthumo wakwe. Hambiku a nga ti tiningetela ka mthumo wa nyama ene a ti tiha mbimo yo khatalela timhaka ta moya. (Joh. 7:15) Ngu msana mbimo yi a nga ta va ka mthumo wa mbimo yotshe ene a wombile tiya a txi gela vaengiseli vakwe: “Mi nga karatekeleni ngu kuthumela sakudya asi si pindako, aniko thumelani asile si no va si diho kala kuhoka ka wutomi wo mbi guma.” (Joh. 6:27) Ka gondo yakwe ya mmangoni ene a tshumete e womba tiya: “Sengeletelani tithomba tanu nzumani.”—Mat. 6:20.
Hi nga maha txani ti to hi ziva kudinganisela mthumo ni timhaka ta moya? (Wona paragrafu 10-11)e
10. Ngu sihi sikarato asi vamwani va mananako naso ka mithumo yawe yo ti hanyisa?
10 Wutxhari wa Txizimu wu hi vhuna ku hi va ni mawonelo a manene ngu mthumo. Kota Makristu hi gondiswa ti to hi fanete hi “thuma . . . , hi maha ati i ku ta tinene.” (Vaef. 4:28) Valungo ava hi va thumelako va tolovela kuwona to athu hi vo thembeka ni ku ha thuma ngutu, se ti nga maha ve hi gela to vona va tsaka ngu nzila yi hi thumako ngu yona. Ngu toneto hi nga thuka hi ti wona ti sa biha kutumela kuthuma maora o engeteleka kasi kumahela ti to valungo vathu ve va ni mawonelo a manene ngu Tifakazi ta Jehovha. Kambe ti nga maha hi tumbula to kha hi tihi mbimo yo khatalela silaveko sa moya sa mwaya wathu. Se ti nga lava kutxitxa hi ziva kudinganisela ka timhaka ta mthumo.
11. Ngu tihi ati mwanathu mmwani a nga ti gonda ti txi ta ka kudinganisela ka timhaka ta mthumo?
11 Mwanathu mmwani a dhanwako ku i William, a li woni lisima lo ziva kudinganisela hi txi ka timhaka ta mthumo. Ene a womba tiya mayelano di didhota do kari adi a nga nga thuma ka dona. Ene a womba tiya: “Mwanathu wuwa txikombiso txa txinene txo ziva kudinganisela ti txi ka timhaka ta mthumo. Ene wa thuma ngutu ni ku wa sikota kuthumisana kwati ni makliente akwe nguku ene a maha kwati mthumo. Kambe ene wa tiziva ti to ku ni mbimo yo txhayisa kasi e sikota kukhatalela silaveko sa moya sa mwaya wakwe. Phela wa tiziva, awuwa mmweyo wa vathu ava ni va zivako ava va zumbako va di tsakile mbimo yotshe!”b
MAWONELO A MANENE NGU NGATHU HIPUNE
12. I ngu nzila yihi Solomoni a nga kombisa ti to a ti ni mawonelo a manene ngu ngene apune ni ku ngu tihi ati a nga gwita e maha?
12 Mbimo yi Solomoni a nga ti khozela Jehovha ngu kuthembeka, ene a ti ni mawonelo a manene ngu ngene apune. Mbimo yi i nga ti ngadi mphya ene a kombete mkongomiso ka Jehovha nguko a txi ti ziva to hi nga totshe a nga txi ti ziva. (1 Vafu. 3:7-9) Mbimo yi a nga khata kufuma, Solomoni a ti yi ziva phango ya kutiguleta. Ene a bate tiya: “Ku ti kukumukisa kuthangela kufuva, ni kutikulisa ngu moya kuthangela kuwa.” (Mav. 16:18) Dikhombo da kona Solomoni kha thumisa txialakanyiso atxi a nga hi ninga. Ngu kutsimbila ka mbimo ene a khatile ku kanyisa milayo ya Txizimu. Ngu txikombiso, wumwewo wa milayo ya Txizimu wu ti womba to mfumeli wa vathu va Txizimu a sa fanela ‘kuteka vasikati vo tala kasiku mbilu yakwe yi si timetwi.’ (Dhewut. 17:17) Solomoni a kanyisile mlayo wonewo, e ti tekela 700 wa vavasikati ni 300 wa sigangu, kutala ka vavasikati vonevo va si khozeli Jehovha. (1 Vafu. 11:1-3) Ti nga maha i di ti to Solomoni a ti pimisa to ene a ti txharihile. Hambiketo, ngu kutsimbila ka mbimo ayi mani txhatxhazelo yo biha yo va a di lekile Jehovha.—1 Vafu. 11:9-13.
13. Ngu tihi ati hi nga ti gondako ka nzila yi Jesu a nga ti tiveka ngu yona hahatshi?
13 Jesu a ti ni mawonelo a manene ngu ngene apune ni ku a txi tiveka hahatshi. Na asi se ta ha mafuni, Jesu a mahile timhaka to xamalisa ngutu kumweko ni Jehovha. Bhiblia yi womba ti to ngu kwakwe Jesu “si vangilwe sotshe simaha nzumani ni mafuni.” (Vakl. 1:16) Msana kova a di bhabhatisilwe ti ha kubasani ti to Jesu a khatile kukhumbula to tala ati a nga maha a di ni Tate wakwe. (Mat. 3:16; Joh. 17:5) Kambe wotshe wuzivi wu Jesu a nga ti nawo, kha wa ngu mu maha ti to eva m’thu wo tigela. Kuhambana ni eto, ene a gete vagondiswa vakwe ti to ene “kha tela ku ta thumelwa, aniko a tete ku ta thumela ni kuningela wutomi wakwe kasi kutirula vavangi.” (Mat. 20:28) Ene a tshumete e tumela ti to totshe ati a nga ti ti maha i si nga ngu kudhunda kwakwe. (Joh. 5:19) Ngu ditshuri Jesu a txi tiveka ngutu hahatshi. Ene a hi vekete txikombiso txa txinene txo hotshethu hi txi londisela.
14. Ngu tihi ati u ti gondako ka Jesu mayelano ni kuva ni mawonelo a manene ngu ngathu hipune?
14 Jesu a gondisile valondeteli vakwe ti to ve va ni mawonelo a manene ngu vona vapune. Dikhambi dimwani Jesu a va tsanisile ngu ku vagela tiya: “Hambi ni misisi ya ha msungo kwanu yi batwe yotshe.” (Mat. 10:30) Mapswi awa ma hi tsanisa ngutu, ngutu-ngutu hi txi thuka hi va ni mawonelo o tipfa hi si nga va txilo. Atiya ti kombisa ti to Tate wathu wa nzumani wa khatala ngutu ngu ngathu ni ku a hi wona hi di va lisima masoni kwakwe. Ngu toneto ngako Jehovha a txi wona to ha fanela ku mkhozela ni ku e hi wona to athu ha fanela ku ya hanya ka mafu a maphya, kha ha fanela kupimisa ti to ene o phazama.
Ngako hi si nga ni mawonelo a manene ngu ngathu hipune ngu tihi ati hi no ti luza? (Wona paragrafu 15)f
15. a) Ngu yahi mawonelo a manene ngu ngathu hipune aya Muwoneleli mmwani a hi kuzetako ku hi va nawo? b) Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka mfota wa pajina 24, ngako hi txi lwela ku ti wona hi di va tshuku ngutu ngu yahi makatekwa aya hi no ma luza?
15 Ka 15 wa malembe msana Muwoneleli mmwani a hi kuzetile to hi va ni mawonelo a manene ngu ngathu hipune. Muwoneleli eneyo a wombile tiya: “Athu kha ha fanela kupimisa to hi va tshuku ngutu hi za hi hokela ha ko tigela ni ku kha ha fanela ku tiwona hi si nga va txilo. Hahanze keto hi fanete kusakulela mawonelo a manene ngu ngathu ati ti patako kukhumbula to ku ni mu hi tandekako tona. Mwanathu mmwani wa txisikati a wombile tiya: ‘Ani na tiziva ti to kha ni nga m’bihi ni ku hi nga ti to no va wa tshuku ngutu kupinda vamwani. Ku ni ti ni tikotako ni ku ni ti ni ti tandako, kufana ni vamwani vathu.’”c Ngu ditshuri ndinene ngutu kuva ni mawonelo a manene ngu ngathu hipune.
16. Ngu kutxani Jehovha a txi hi ninga mkongomiso wa wutxhari?
16 Ngu kuthumisa Bhiblia Jehovha wa hi ninga mkongomiso wa wutxhari. Ene wa hi randa ngutu ni ku a lava ti to hi va ni litsako. (Isaya 48:17, 18) Nzila ya wutxhari ayi hi nga hi tiselako kutsaka ka ditshuri, ngu thangetisa kudhunda ka Jehovha. Ngako hi txi maha toneto, hi na vayilela sikarato so tala asi si manwako ngu vale va vekako mapimo ko lava ngutu male, ka mthumo ni kuveka ngutu mapimo ka vona vapune. Hotshethu a hi tiemiseleni kuva ni wutxhari ni kutsakisa mbilu ya Jehovha!—Mav. 23:15.
NDANDO 94 Ha bonga Dipswi da Txizimu
a Solomoni ni Jesu va ti ni wutxhari wa hombe. Ni ku Txisima txa wutxhari wonewo i Jehovha Txizimu. Ka gondo yiya hi na wona ati Jehovha ni Jesu va nga tiwomba mayelano ni kuva ni mawonelo a manene ngu male, ngu mthumo wo ti hanyisa ni ngu ngathu hipune. Hi na tshumela hi wona nzila yi malanda mamwani a Jehovha ma nga wuyela ngu yona ngu kuthumisa sialakanyiso sa wutxhari sa mu ka Bhiblia.
b Wona msungo mhaka wu wu ku “Como gostar do seu trabalho” ka A Sentinela ya 1 ka Fevereiro wa 2015
c Wona msungo mhaka wu wu ku “A Bíblia pode ajudá-lo a encontrar alegria” ka A Sentinela ya 1 ka Agosto wa 2005.
d TITXHAMUSELO TA MIFOTA: John ni Tom wamphya vambidi ava i ku vanathu va ka dibanza dimwedo. John a heta mbimo yo tala a txi khatalela mmovha wakwe. Tom a thumisa mmovha wakwe ti to e vhuneta vamwani ka mthumo wo txhumayela ni va ku va vhuna ku veta mitshanganoni.
e TITXHAMUSELO TA MIFOTA: John a thuma kala wusiku ngu kulava kutsakisa mlungo wakwe. Se John a tumela kuthuma yotshe mbimo. Tom awu i ku dilanda da wuthumeli a tsula kumweko ni didhota ka liendo la wudyisi. Tom, se a ti gete mlungo wakwe ti to a ti ha mbimo hagari ka divhiki ti to e khatalela timhaka ta moya.
f TITXHAMUSELO TA MIFOTA: John a khatalela takwe dwe. Tom a thangetisa timhaka ta moya ni ku a mana wuyelo yo va ni vangana vo tala mbimo yi a patekako ko wuseta nyumba ya mitshangano ya hombe.