Mareferensiya a txibhukwana txa mitshangano ya Mahanyelo a Wukristu
4-10 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | VAROMA 12-14
“Ti womba txani kukombisa lirando la Wukristu”
it-1 55
Kurandana
Lirando la Wukristu (Ngu Txigriki: fi·la·del·fí·a, ngu kukongoma: “Lirando la txikoma ni txinanda”) li fanete ku kombiswa ka sotshe siro sa dibanza da Wukristu. (Var 12:10; Vaheb 13:1; wona ni 1 Ped 3:8) Wungana dibanzani wu fanete kuva wa hombe, wo tsana ni kuhisa nga wa vanana vo velekwa kumweko. Hambiku siro sa dibanza se si kombanako lirando la txikoma ni txinanda, sona si kuzetwa ku li kombisa ngutu.—1 Vat 4:9,10.
Ngu Txigriki, dipswi i·ló·stor·gos, di wombako “kurandana,” di thumiswa ka m’thu wu a ku ni txingana txa hombe ngutu ni mmwani. Mkuloti wumwewo wa diwombo diya wu wumbwako ngu, stér·go, wu thumiswa ngutu ku kombisa lirando la mtumbuluko lo fana ni la vanana vo velekwa kumweko. Mpostoli Paulo a kuzetile Makristu kusakulela fanelo yoneyo. (Var 12:10) Mpostoli Paulo a tshumete e kombisa ti to vathu “ava vo mbina lirando” (Txigriki: á·stor·goi), va nava txikombiso txa masiku o gwita ni ku va fanelwa ngu lifo.—2 Tim 3:3; Var 1:31, 32.
w09 10/15 8 ¶3
“Hanya ngu kuthutha ni votshe vathu”
Lera Varoma 12:17. Paulo a txhamusete ti to ngako hi txi xaniswa, kha ha fanela kutshumetela. Kuengisa txialakanyiso txonetxo nda tinene ngutu ngaku hi txi hanya ka mwaya wu i si nga ku votshe va thumelako Jehovha. Ngu txikombiso, mwanathu wu a nga txhadha ni m’thu wu asi thumeliko Jehovha wa vayilela txiduko txo tshumetela dipswi mwendo tximaho txo biha ngu wubihi. Kha ku na txa txinene ka ‘kutshumetela kubiha ngu kubiha.’ Kuhambana nito, ti no nemetisa timhaka dwe.
w07 7/1 24-25 ¶12-13
“Mi nga tshumeteleni kubiha ngu kubiha”
Txialakanyiso txa Paulo txa ti hi nga hanyisanisako tona ni vathu va hahanze ni va mndani ka dibanza ngu txiya: “Mi nga tshumeteleni kubiha ngu kubiha.” Mhaka yoneyo yo tsana i wuyelo yi yi pfisisekako ya ti a nga khata ngu tona e ti womba: “Vengani to biha.” M’thu a nga wombisa kutxani ti to ngu ditshuri wa wu venga wubihi mwendo to biha kuve wa wu thumisa ti to e tshumetela vamwani? Kumaha toneto ti nga hambana ni ‘lirando lo mbi na kuxengetela.’ Paulo a gwitile e womba tiya: “Zamani kumaha ti i ku tatinene masoni ka votshe vathu.” (Varoma 12:9, 17) Hi nga timahisa kutxani toneto?
A si se womba eto, ka dipapilo di a nga bhalela Vakorinto, Paulo a bhate mayelana ni kuxaniswa aku vapostoli va nga ti wonana nako. A wombile tiya: “Nguko ngu ditshuri hi mahilwe msaho wa kuhungata ditiko ni tingelozi ni vathu. . . . Hi txi rukwa, athu ha katekisa; hi txi xaniswa, athu ha timisela; hi txi singetwa makuhu, athu hi womba mapswi a thavelelo.” (1 Vakorinto 4:9-13) Ngu nzila yi yi fanako Makristu a ditshuri nyamsi, ma wonwa ngu vathu va ditiko diya. Mbimo yi ava hi hanyako navo va wonako timhaka ta tinene a ti hi ti mahako hambi hi txi ñolwa ngu nzila yo biha, va nga susumeteleka kuamukela didungula dathu.—1 Pedro 2:12.
w12 11/15 29 ¶13
Divalelanani
Mbimo yimwani u nga navela kuvhuna m’thu wu a nga kumahela to biha ti to e tsakela mahanyelo a Wukristu. Mpostoli Paulo a bhate tiya: “ ‘Ngako mlala wako a di ni nzala, mu he sakudya. A di ni ditora, mu ninge so sela, nguko u txi maha eto, wo hembenyetela makala a mndilo ha msungo kwakwe.’ U nga xulwe ngu kubiha, kambe xula kubiha ngu wunene.” (Var. 12:20, 21) Hi txi kombisa wunene hi nga xula ku vhukwa hambi i txo va ka hombe, se eto ti nga vhuna vathu kukombisa ta tinene ati va kunato. Ngu kukombisa kupfisisa, wumbilu—hambi wuxinji—ka wu a nga kuñola ngu nzila yo biha, u nga m’vhuna e gonda ditshuri. Ku si nga ni mhaka ni ti u nga mahelwa, xamulo yo thutha yi ninga m’thu mkhanjo wo alakanyisisi a ngu simaho sako sa sinene.—1 Pedro 2:12; 3:16.
Lavetela tithomba ta moya
lvs 76- 77 ¶5- 6
Hi nga yi sawulisa kutxani misakano ya yinene
Totshe ti hi ti mahako ka wutomi wathu ta tsimbitisana ni wukhozeli wathu ka Jahovha. Paulo a txhamusete toneto mbimo yi a nga womba tiya: “Mi txi ningela mimidi yanu, yi txi maha mhamba ya kuhanya ni ya kusawuleka, ayi yi tsakisako Txizimu.” (Varoma 12:1) Jesu a ti khene: “U na randa Mkoma Txizimu txako ngu yotshe mbilu yako, ngu wotshe muhefemulo wako, ngu otshe mapimo ako ni wotshe mtamo wako.” (Mar 12:30) Mbimo yotshe hi lava kuninga Jehovha sa lisima. Ka Israyeli wa kale, ngako m’thu a txi lava kuningela mhamba ka Jehovha, a ti fanete kuningela txifuyo txo mbi limala. Ngako txifuyo txi di limate, Txizimu txi si amukele mhamba yoneyo. (Levhi 22:18-20) Ngu nzila yi yi fanako, wukhozeli wathu wu nga tshuka wu si amukeleki ka Jehovha. Ngu kutxani?
Jehovha a hi gela tiya: ‘Mahani vasawuleki, nguko nani ni msawuleki.’ (1 Pedro 1:14-16; 2 Pedro 3:11) Jehovha a amukela wukhozeli wathu loko hi di sawulekile mwendo hi di basile dwe. (Dhewuteronome 15:21) Wukhozeli wathu kha wu na kubasa ngako hi txi maha timhaka ti Jehovha a ti vengako, to fana ni wugango, wugevenga mwendo wuñanga. (Varoma 6:12-14; 8:13) Kambe hi nga tshumela hi henyisa Jehovha hi txo sakana ngu silo soneso. Sona si nga nyetisa wokhozeli wathu, si wu maha wu si amukeleki ka Jehovha ni kudaya wuxaka wathu ni nene.
w08 6/15 31 ¶4
Timhaka ta hombe ta Dipapilo da mpostoli Paulo ka Varoma
13:1—Vafumeli vo guleka va va ku ho “va vekilwe ngu Txizimu” ngu nzila yihi? Vakoma va mafu awa “va vekilwe ngu Txizimu” nguko va fuma ngu kona ha ko tumelelwa ngu Txizimu, ni ku mifumo yimwani yi profetilwe ngu Txizimu. Toneto ti junyatisilwe ka ti Bhiblia yi nga ti profeta mayelana ni mtengo wa mifumo.
11-17 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | VAROMA 15-16
“Lava Jehovha ti to u mana thavelelo ni kutimisela”
“Dilani ni va va dilako”
Mhaka yi yi womba-wombako ngu kupanda aku Jesu a nga kupfa mbimo yi ku nga fa Lazaru, yi nga hi thavelela. Eto kha ti xamalisi nguko “totshe ti ti nga bhalwa kale, ti bhaletwe ku ti txi hi gondisa; kasiku hi mana txithembo ngu kuhonisela ni thavelelo yi hi yi manako a mu ka Mibhalo yo basa.” (Var. 15:4) Se ngako u di fetwe ngu m’thu wu u m’dhundako, ndiye mibhalo ayi yi nga ku vhunako:
“MKOMA a hafuhi ka vale va ku kupandisekani ka mbilu; Ene wa hanyisa a vale va si swiko va di ni kuthemba.”—Mas. 34:18, 19.
“Hagari ka sikarato si si nga ni talela mapimoni kwangu, awe [Jehovha] u ni khongotete, ni txi mana kutsaka.”—Mas. 94:19.
“Mkoma wathu Jesu Kristu, ngu wutumbu wakwe, ni Txizimu Tate wathu, txi nga hi randa, txi txi hi ninga, ngu kateko ya txona, thavelelo yo mbina magwito, ni txithembo txa txinene vona va na mi tsakise timbilu tanu.”—2 Vat. 2:16, 17.
w16.04 14 ¶5
“Ta laveka ti to kutimisela ku txi veka m’thumo wo hetiseka”
Lavetela txivhuno ka Jehovha ngu mkombelo. Jehovha ‘Njizimu atxi txi ningako kutimisela ni thavelelo.’ (Var. 15:5) Ngako hi di ni sikarato, ngene basi awu a si zivako kutshukwala, atshumela e ziva siemo sathu, matipfelo athu ni ti hi nga wumbiswa tona. Ngutoneto, ngene basi awu a nga hi vhunako ti to hi timisela. Bhiblia yi womba ti to “Ene a na maha kunavela ka vale va m’thavako; a na engisa kudila kwawe, kambe e va hanyisa.” (Mas. 145:19) Kambe Txizimu txi mahisa kutxani ti to txi hi ninga mtamo kasi ku hi kota kutimisela?
w14 6/15 14 ¶11
“U fanete kuranda Jehovha Txizimu txako”
Txizimu txa hi ninga ‘txithembo txi txi hi tatako ngu litsako lotshe ni kudikha.’ (Var. 15:13) Themba yoneyo ya hi vhuna kuwonisana ni sikarato asi si dukako likholo. Vasawuleki ava va no ‘zumba va di thembekile kala kufani, va na ningwa m’bhoti wa wutomi.’ (Mtu. 2:10) Ava va ku ni themba yo hanya ha mafuni, va na mana makatekwa o mbi guma ka mafu ya i ku Paradhise. (Luka 23:43) Hi ti pfisa kutxani ngu sithembiso soneso? Ina kha hi pfi litsako ni kudikha ngu kona ha ka Jehovha Mningi wa “sotshe siningo sa kuhetiseka”?—Jak. 1:17.
Lavetela tithomba ta moya
w89 12/1 24 ¶3
“Txikombiso txa lirando lanu la ditshuri”
Ti hakubasani ti to vanawe vamatiko va ti pfite va txi kuzeteka ku va vhuna. Hahanze keto va ti ni ‘txikweneti’ ka Makristu a Jerusalema. Phela mahungu a manene ma hangalakile me hokela vamatiko ma txi khukhela Jerusalema. Paulo a wombile tiya: Aku Makristu a Majudha ma nga abana tithomba ta moya ni Makristu ya i nga si nga Majudha, se ti hakubasani ti to ni ona ma ti fanete kuhakela ngu tithomba ta ona ta sa nyama.”—Varoma 15:27, A Bíblia na Linguagem de Hoje.
it-1 858 ¶5
Ku tiziva ni kusunga ti di ngadi kule ni kumaheka
Mesiya mwendo Kristu a ndi nava Mbewu ayi yi nga thembiswa, ayi ngu mhaka ya yona votshe vathu vo lulama ni totshe timwaya ta ha mafuni ti ndi no katekiswa. (Vag 3:8, 14) Kuwombwa ko khata ka “mbewu” yoneyo i ve msana kova ku di ve ni kuwukela ka Edheni, Abhele a si se velekwa. (Gen 3:15) Eto ti mahekile 4.000 wa malembe ku si se ziwa “txihunja txo sawuleka” atxi txi nga ziwa ngu kutxhamuselwa ka “mbewu” ya Wumesiya. Mhaka yiya yi ti “tumbetilwe kukhukhela ka mbimo ya kale ni kale.”—Var 16:25-27; Vaef 1:8-10; 3:4-11.
18-24 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | 1 VAKORINTO 1-3
“U m’thu wo zumbisa kutxani— u m’thu wa nyama mwendo u m’thu wa moya?”
Ti womba txani kuva m’thu wa moya?
Ngu yahi mazumbelo a m’thu wa nyama? Ene a etetela mahanyelo a mafu, o mbi va ni mhaka ni vamwani. Paulo a txhamusete mahanyelo oneyo “kota moya wu, ni konkuwa, wu thumako hagari ka sindakamilayo.” (Vaef. 2:2) Moya wonewo wu kuzetela vathu vo tala ti to ve etetela mahanyelo a mafu awa. Va veka mialakanyo yawe ka ta nyama. Vona va maha ti va ti wonako i di tatinene, kha va na mhaka ni milayo ya Txizimu. M’thu wa nyama, mwendo wa mialakanyo ya nyama mbimo yotshe alakanya ngu timhaka ta nyama ni ku a teka nduma, male ni silo simwani i di sona i ku sa lisima ngutu ka wutomi wakwe.
M’thu wa nyama a tolovela kumaha a ti Bhiblia yi wombako ku “mithumo ya nyama.” (Vag. 5:19-21) Ka dipapilo dakwe do ya ka Vakorinto, Paulo a womba-wombile ngu mithumo yimwani ya nyama ayi vathu va yi mahako. Vona va maha mibhando, va dhunda mazunga, va kuzetela vamwani kwa mbi engisa ni ku kha va xoniphi ava va thangelako dibanzani, vona va teka kudya ni kusela i di sa lisima ka wutomi wawe. Ngako va txi manana ni siduko kha va sikoti ku si tsanisela. (Mav. 7:21, 22) Judha a ti khene vathu va nyama va ndina luza moya wa Txzimu.—Judha 18, 19.
Ti womba txani kuva m’thu wa moya?
Kuhambana ni m’thu wa nyama, “m’thu wa moya” a khatala ngutu ngu wuxaka wakwe ni Txizimu. Ene wa tumela ku kongomiswa ngu moya wo sawuleka wa Txizimu ni ku a duketa kuetetela Jehovha. (Vaef. 5:1) Ene a zama kupimisa ni kumaha timhaka ngu kuya ngu mawonelo a Jehovha. A teka Txizimu i di mngana wakwe. Kuhambana ni m’thu wa nyama, m’thu wa moya a xonipha milayo ya Jehovha ka totshe. (Mas. 119:33; 143:10) Ene kha mahi “mithumo ya nyama” kambe a zama ku kulisa “mihando ya moya.” (Vag. 5:22, 23) Kasi kutxhamusela a ti ti wombako tona kuva m’thu wa moya. Alakanya ngu mhaka yiya: M’thu wu a tsimbitisako kwati dibhindo do kari a dhanwa ku i nyamabhindo, kasi wu a khatalako ngutu ngu wukhozeli wa Txizimu a dhanwa ku mbwa moya.
Ti womba txani kuva m’thu wa moya?
Hi nga mu etetelisa kutxani Kristu? Dibhuku da 1 Vakorinto 2:16 di womba ti to ti lava hi va ni “mialakanyo ya Kristu.” Kasi Varoma 15: 5 yi khumbulisa ti to hi kulisa “mahanyelo o fana ni a Kristu.” Ti to hi fana ni Kristu, ti lava hi gonda nzila yi a nga ti pimisa ngu yona, matipfelo akwe ni ti a nga ti ñolisa tona mhaka yo kari. Jesu a khatalete ngutu wuxaka wakwe ni Txizimu kupinda silo simwani. Hi txi etetela Jesu nathu hi na dhunda ngutu Jehovha. Ngu toneto nda lisima kugonda nzila yi Jesu a nga ti pimisa ngu yona.
Lavetela tithomba ta moya
it-2 1193 ¶1
Wutxhari
Ka wutxhari wa dona ditiko diya di vayilela txihiwa txa Jehovha ngu kuthumisa Kristu, nga o va wuhundwa; vakoma vawe, hambiku va nga vako i di vafumeli ava va ku ni wusikoti ni wuzivi, va tshumete ve “m’gogotela ha txhihambanoni ene Mkoma wa wudhumo.” (1 Vak 1:18; 2:7,8) Kambe Txizimu ni txona txi kombisile ti to wutxhari wa titxhari ta mafu awa mbuhundwa, ngu kuwisa tingana titxhari tawe ngu kuthumisa ava va nga ti va teka i di “sipumbu” sa Txizimu kufana ni va va nga ti va teka i di ‘va ku ambi banga ha ditikoni, vo dheleleka ni vale i ku va ku ambi nyawula ha ditikoni’ kasi ku ve hetisisa makungu a Txona o xamalisa. (1 Vak 1:19-28) Paulo a khumbutisile Makristu a Korinto ti to ‘wuzivi wa ditiko diya, [ni] awu kambe i ku wuzivi wa va va fumako ditikoni muwa’ wu ndi na loviswa; ti hakubasani ti to wuzivi wonewo i si nga txienge txa didungula da moya da vapostoli. (1 Vak 2:6, 13) Ene a txharihisile Makristu a Kolosa ti to ma si tshuki me zwetwa ngu “wutxhari wa vathu [fi·lo·so·fí·as, ngu kukongoma: kudhunda wuzivi] ngu kulondetela siheno sa vathu ni mtumbuluko wa mafu”.—Vakl 2:8; fananisa ni vv 20-23.
w08 7/15 27 ¶6
Timhaka ta hombe ta Dipapilo da Paulo ka Vakorinto
2:3-5. Mbimo yi a nga ti ningela wufakaizi khe Korinto, mzinda wa titxhari ni vagondi va filosofia i ku wutxhari wa mafu, ti nga maha Paulo a di tiwotisile ti to ina a ndi na ti kota kukholwisa vaengiseli vakwe? Hambi keto kha tumelela ti to kutandeka mwendo kuthava ku mu tsivela kuhetisisa wuthumeli wu a nga ti ningilwe ngu Txizimu. Ngu ha kufanako, ni nathu kha ha fanela kutumelela siemo si si nga mbi toloveleka si hi lekisa kutxhumayela mahungu a manene a Mfumo wa Txizimu. Kufana ni Paulo, ngu kuthemba, hi nga kombela Jehovha e hi vhuna.
25-31 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | 1 VAKORINTO 4-6
“Mtshumbelo wa wudotho wa si kota kuvilisa wurathi wotshe”
it-2 230
Mtshumbelo
Mpostoli Paulo a thumisile txifananiso txonetxo txa tximwetxo mbimo yi a nga gela dibanza da Makristu a Korinto ti to me tovela dibazani wamwamna wa wugango, ngu kuwomba tiya: “Ina kha mi ti zivi ti to mtshumbelo wa wudotho wa si kota kuvilisa wurathi wotshe kani? Ti basiseni ka mtshumbelo wa kale, kasiku mi maneka mi di wurathi wa wuphya, nguko kha mi nzi kutshumbelwa. Kristu, i ku Txinvutana txa Pasika yathu se a bhayilwe.” Ene a ti junyatisile ti to a ti lava kuwomba txani ngu dipswi “mtshumbelo”: “Ngu konaho, he maheni m’buso, i singa ngu mtshumbelo wa kale, i singa ngu mtshumbelo wa tshofu ni wa wubihi, aniko he dyeni Pasika ya mapawu o mbi na mtshumbelo, a wunene ni a ditshuri.” (1 Vak 5:6-8) Paulo a thumisile txhamuselo yo kombisa m’buso wa Vajudha, M’buso wa Mapawu o mbi na Mtshumbelo, awu wu nga ti londisela Pasika. Ngako mtshumbelo wa wudotho wu vilisako wurathi wotshe, dibanza kota mmidi di ndi na nyenyeza masoni ka Jehovha i ti ku kha va thavisa mkuzetelo awu wu nga ti khulumetela, wa wamwamna wa wugango. Ngu txikuluveta va ti fanete kuthavisa “mtshumbelo” hangari kwawe kufana ni ku Vaisrayeli va nga ti sa fanela kuva ni mtshumbelo nyumbani kwawe ngu mbimo ya m’buso.
it-2 869-870
Sathani
Tiwomba txani ‘kuningela m’thu ka Sathani, ka lifo la mmidi’?
Mbimo yi a nga ti ningela sileletelo ka dibanza da Korinto sa ti va nga mahako ngu txiro txa dibanza atxi txi nga maha wugango ni msikati wa tate wa txona, mpostoli Paulo a bhate tiya: “Mamoyo a na ningelwe ka Sathane, ka lifo la mmidi.” (1 Vak 5:5) A txiya njirumo txo tovela wamwamna wule dibanzani, ve wila kotshe kusengela nayo. (1 Vak 5:13) Ku m’ningela ka Sathani, ku ndi na mu humisa mndani ka dibanza ni ku mu veka ka ditiko di Sathani i ku txizimu ni mfumi wa dona. Wamwamna eneyo a fanako ni “mtshumbelo wa wudotho” ka “wurathi wotshe”, i ti “nyama” mwendo m’thu wa nyama dibanzani; se ngu kuthavisa wamwamna eneyo wo biha, dibanza da mialakanyo ya moya di ndi na fuvisa “nyama” mndani ka dona. (1 Vak 5:6, 7) Ngu ha kufanako, Paulo a ningete Himeneu ni Alexandre ka Sathani, nguko va ti vekile didhawa likholo ni livhalo lawe la linene, se likholo lawe li ti onhekile.—1 Tim 1:20.
lvs 241, Txhamuselo yo gwitisa
Kuthaviswa dibanzani
Ngako m’thu a txi maha txionho txa hombe a si hunduki asi lavi kuhanya ngu mkongomiso wa Jehovha, kha fanela kusimama eva txiro txa dibanza. A fanete kuthaviswa dibanzani. Ngako m’thu a di thavisilwi dibanzani, kha ha fanela kusengela nayo nem kuwomba-womba nayo. (1 Vakorinto 5:11; 2 Johani 9-11) Kuthavisa m’thu dibanzani ti vhikela ditina da Jehovha ni dibanza. (1 Vakorinto 5:6) Kuthavisa m’thu dibanzani i nzila yo gondisa, ti nga maha m’thu e lava kutshumelela ka Jehovha.—Luka 15:17.
Lavetela tithomba ta moya
w09 5/15 24 ¶16
Tingelozi—“Mimoya ya mthumo wa ha kubasani”
Makristu ya ma mananako ni sikarato ‘misaho ka tingelozi.’ (1 Vak. 4:9) Tingelozi ta tsaka ngako vathu va txi kombisa kuthembeka ni kuwona kutisola ka m’thu wu a nga onha. (Luka 15:10) Ku ti ñola ngu nzila ya yinene ka vavasikati ka wonwa ngu tingelozi. Bhiblia yi womba to “wamsikati a na ambale ha msungo kwakwe txikombiso txa ku ti veka hahatshi, ngu mhaka ya tingelozi.” (1 Vak. 11:3, 10) Ina, tingelozi ta tsaka ngako ti txi wona vavasikati va i ku Makristu ni votshe vathumeli va Jehovha va txi ti veka hahatshi ka wusungu wa Wukristu. Kuengisa koneko njialakanyiso ka vanana va Txizimu.
it-2 211
Mlayo
Mlayo wu nga ningwa tingelozi. Tingelozi hambi ku ti nga guleka kupinda m’thu, ti hanya hahatshi ka milayo ya Txizimu. (Vaheb 1:7, 14; Mas 104:4, Tradução do Novo Mundo) Jehovha a ningile sirumo e tshumela e ninga sipimelo hambi Sathani. (Jobe 1:12, 2:6 NM) Hambi Migeli ngelozi ya hombe, a tumete ni kuxonipha txiemo txa Jehovha kota Mulamuli wa Hombe Ngutu mbimo yi a nga ti womba-womba ni Dhiyabhulosi: “Mkoma a na ku kawuke.” (Judha 9; fananisa ni Zak 3:2, NM) Totshe tingelozi ti hahatshi ka Jesu awu a nga dhumiswa, ngu kuvekwa ngu Jehovha Txizimu. (Vaheb 1:6; 1 Ped 3:22; Mat 13:41; 25:31; Vaf 2:9-11) Ngu kuruma ka Jesu, ngelozi yi rumetwe ka Johani. (Mtu 1:1) Hambi keto, ka 1 Vakorinto 6:3 mpostoli Paulo a womba-wombile ngu vasawuleki kota va va nga ningwa lungelo yo lamula tingelozi, nguko va na va ni txienge ko hetisisa kulamula mimoya yo biha.