Mareferensiya a txibhukwana txa mitshangano ya Mahanyelo a Wukristu
2-8 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | GENESISI 22-23
“Txizimu txi dukile Abrahamu”
w12 1/1 23 ¶4-6
Ngu kutxani Txizimu txi di gete Abrahamu ti to e ningela digandelo ngu mwanana wakwe?
Xolisisa mapswi a Jehovha ka Abrahamu: “Teka mwanana wako, mwanana wako wammweyo, ene Isaake . . . , ahawa u no ya mningela u txi mmaha mhamba ya kuhiswa.” (Genesisi 22:2) Wona to Jehovha a dhani Isaake kota mwanana awu a “dhundekako ngutu.” Jehovha a txi tiziva ti to Isaake i ti wa lisima ngutu ka Abrahamu. Txizimu txi ti ni matipfelo o fana ngu mwanana wa txona Jesu. Jehovha wa mu dhunda ngutu Jesu aha a nga za e mu gela makhambi mambidi a di khe nzumani ngu kukongoma atxi “awe u mwanana wangu wo randeka ngutu.”—Marku 1:11; 9:7.
Wona to txikombelo txa Jehovha ka Abrahamu txi ti pata mapswi ya ma ku “teka [na kombela, NM].” Mxolisisi mmwani wa Bhiblia a womba to kuva Txizimu txi di thumisile dipswi donedo ti kombisa to “MKOMA wa pfisisa lisima ni kutshima ka ti a nga txi kombela.” Ti nga maha txikombelo txiya txi di mu nemelete Abrahamu. Ngu ha kufanako, hi nga alakanya kupanda aku Jehovha a nga kupfa a txi wona Mwanana wakwe wo randeka atxi xaniseka e tshumela efa. Ngu ditshuri a pfite kupanda ka hombe ngutu.
Hambiku hi nga gwesekako hi txi alakanya ngu txikombelo txa Jehovha ka Abrahamu, nda lisima ku khumbula to Jehovha kha tumelela dilanda dakwe do thembeka ti to di ya masoni ni digandelo. Ene a tsetsile Abrahamu ka kupanda aku tate a nga kupfako; se a vhikete Isaake ka lifo. Kambe Jehovha kha felela ‘Mwanana wakwe, kambe a mningete ngu mhaka yathu hotshethu.’ (Varoma 8:32) Ngu kutxani Jehovha a di tumelete to epfa kupanda koneko ka hombe? A mahile eto “kasi ku athu hi hanya ngu ngene.” (1 Johani 4:9) Hi nga wona lirando la hombe la Txizimu ngu ngathu! Ina nathu kha hi kuzeteleki kukombisa lirando lathu ka Txizimu?
w12 15/10 23 ¶6
Engisa Txizimu u tshumela u wuyelwa ngu sithembiso sa Txona
Kasi ku hi wuyelwa, Jehovha a mahile txixambanyo, a txi thumisa mapswi o fana ni “‘Ngako ni hanyako,’ kuwomba MKOMA Txizimu.” (Eze. 17:16) Bhiblia yi txhamusela makhambi o pinda 40 aya Txizimu txi nga maha txixambanyo. Kambe ti nga maha ku txi ziwa ngutu txixambanyo txi a nga maha ni Abrahamu. Kudingana malembe o tala, Jehovha a mahile txixambanyo txa txi tumelelano ni Abrahamu atxi ngu wumwewo txi kombisako to liveleko li li nga thembiswa li ndi nata ngu kuthumisa Isaake mwanana wakwe. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Ngu toneto Jehovha a dukile Abrahamu, e mu ruma kuningela digandelo ngu mwanana wakwe wo dhundeka Isaake. Ngu txikuluveta Abrahamu a engisile ni ku ati tiemisete kuningela Isaake mbimo yi ngelozi ya Txizimu yi nga mu emisa. Se Txizimu txi to xambanya txi txi: “Ni xambanyile ngu ngani nipune . . . ngako u nga maha toneto, u nga mbi lamba ni mwanana wako wa mmweyo, ni na kukatekisa, ni andisa liveleko lako, nga tinyeleti ta nzumani, ni ku nga mtxhefa mabambe ka linene; liveleko lako li na honyola madhoropa a valala va lona. Se ngu ka liveleko lako yi na katekiswa yotshe mifumo ya ha mafuni, nguko u engisile dipswi dangu.”—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Lavetela tithomba ta moya
w16.02 11 ¶13
Jehovha a m’dhani ku ‘mngana wakwe’
Na va si se siya malanda akwe, Abrahamu a ti khene: “Zumbani hawa ni bongola, ani ni mfana hi ya haleya, hi txi ya khozela, hi na tshumela hi wuya kwanu.” (Gen. 22:5) Aku a nga txi tiziva to aya ningela digandelo ngu Isaake, ngu kutxani a di wombile to va na wuya? Ina a txo hembela malanda akwe? Nadha. Bhiblia yi hi maha hi pfisisa ati Abrahamu kutilava a nga ti ti pimisa. (Lera Vahebheru 11:19.) Abrahamu a di ni likholo ka kuwuka ka vafi. Se a txi kholwa ti to “Txizimu txi ndi na sikota kuwusa Isaake ka vakufa.” Hambiku ene ni Sara va nga ti kumbile, Jehovha a va ningile mtamo wo veleka mwanana. (Vaheb. 11:11, 12, 18) Abrahamu a txi tiziva ti to txiwalo txi si kotekiko ka Jehovha. Ati themba ti to hambi ku txi humelela txihi ni txihi ka ditshiku dile, a ndi na tshumetelwa mwanana wakwe kasi ku kuhetiseka sithembiso sa Jehovha. Kha ti xamalisi aku Abrahamu a dhanwako “tate wa votshe va va ku ni likholo”!
it-3 314 ¶6-7
Kutxhamusela ta wumangwana
Kutxhamusela ta wumangwana ngu wuzivi. Kuhambana ni gondo ya kuhuta ta mangwana, wuzivi wa Txizimu ngu wumangwana wu tsimbitisana ni milayo ya txona ni ti se txi nga ti womba ka Dipswi da txona. Kuhambana ni tigondo to huta, mibhalo yo tala yi kombisa kuxolisisa ka Txizimu ngu txiemo txo kari se txi gwita txi maha txisungo ngu kuya ngu wuxolisisi wonewo.
Se ka Genesisi 11:5-8 Txizimu txi txhamuselwa txi txi wuyisela engiso ka ditiko, txi txi xolisisa txiemo khe Bhabheli, ni ku ka mbimo yoneyo, ene a mahile txisungo txo zolonganisa mthumo wawe wo aka. Msana kova wubihi wu di khatile kutala khe Sodhoma ni Gomora, Jehovha a zivisile Abrahamu ngu txisungo txakwe txo e wotisisa (ngu kuthumisa tingelozi takwe) kasi “ku ya wona ti to, ina ngu ditshuri va ti mahile ti ti mangalwako ngu tihuwa ti ti nga kwangula, ti txi hoka tinzeveni kwangu, kani? Ngako i di tona, ni na zumba ni txi tiziva.” (Gen 18:20-22; 19:1) Txizimu txi womba-wombile ngu ‘kutolovelana ni Abrahamu,’ se mbimo yi Abrahamu a nga hokela ha ko dukwa to e ningela ngu Isaake, Jehovha a ti khene: “Nguko se na tiziva ti to, ngu ditshuri, wa txi thava Txizimu, nguko khwa ni lambela mwanana wako, mwanana wako wa mmweyo.”—Gen 18:19; 22:11, 12 fananisa ni Neh 9:7, 8; Vag 4:9.
9-15 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | GENESISI 24
“Msikati wu a no tekwa ngu Isaake”
wp16.3 14 ¶3
“Ni na tsula!”
Abrahamu a mahile ti to Eliyezeri e xambanya to kha na mbi sawulela Isaake msikati ka ditiko da Kanana. Ngu kutxani? Nguko vona va si xoniphi mwendo kukhozela Jehovha Txizimu. Abrahamu atxi tiziva to ngu mbimo yi fanelako, Txizimu txi na tsayisa vathu vale ngu simaho sawe so biha. Se Abrahamu asi ti lavi ti to mwanana wakwe Isaake e patana ni vathu va mahanyelo a nzambwa. Atxi tiziva kambe to Isaake adi ni lungelo ya lisima ngutu ka ku hetiseka ka sithembiso sa Txizimu.—Genesisi 15:16; 17:19; 24:2-4.
wp16.3 14 ¶4
“Ni na tsula!”
Eliyezeri a txhamusete to mbimo yi a nga hoka ka txisima txa hafuhi ni Harani, a to maha mkombelo ka Jehovha Txizimu. A kombete Jehovha, ti to e msawulela dihorana da dinene adi di no txhadha ni Isaake ni ku dona di ndi nata txisimani. Se ngako a txi kombela mati, dona di ndi na mninga di tshumela di ninga ni makamelu akwe me sela. (Genesisi 24:12-14) Se i mani a ndi no kombisa wunene wonewo ngu mbimo yoneyo? I Rebheka! Alakanya ati a ndi nova adi ti pfisile tona i di ku adi pfite Eliyezeri a txi txhamusela mhaka yiya.
wp16.3 14 ¶6-7
“Ni na tsula”
Msana ka mavhikinyana, Eliyezeri a di womba-wombile ni Abrahamu ngu mhaka yoneyo. Ene a wotisile atxi: “Eneyo wamsikati a txi lamba kuwuya ni nani, ni na maha txani kani?” Ene a xamute a txi khene: “Konaho u nava u di thusekile kambe ka txixambanyo.” (Genesisi 24:39, 41) Ka nyumba ya Bhetuweli ni kona mawonelo a dihorana i di a lisima. Eliyezeri a tsakile ngutu ngu wuyelo ya mthumo wakwe. Se ni mixo ya mangwanani ka kona a wotisile to mwendo a nga tsula nayo Kanana kani. Kambe mwaya wu ti lava to Rebheka e zumbanyana 10 wa masiku basi. Ngu magwito va sungile tiya: “He dhaneni mbiri hi ta engisa ati yi lavako tona.”—Genesisi 24:57.
Konkuwa, Rebheka a di fanete kumaha txisungo txa lisima a txi txi ndi no txitxa wutomi wakwe wotshe. A ndi na xamulisa kutxani? Ina a ndina kombela tate wakwe ni ndiyakwe ti to a si tsuli ka wukhalo wu asi wu ziviko? Mwendo a ndi na wona i di lungelo kumaha txienge ka simahakalo si si kongomiswako ngu Jehovha? Xamulo yakwe yi kombisile nzila yi a nga txi kuteka ngu yona kutxitxa kule ka txikuluveta. I di txikarato txa hombe, kambe ene a xamute atxi: “Ni na tsula.”—Genesisi 24:58.
Lavetela tithomba ta moya
wp16.3 12-13
“Ni na tsula”
Ditshiku dimwani ni minova, msana kova adi tatile lidhuwa lakwe, dijaha dimwani do kumba di hingetile Rebheka. Se di to khene kwakwe: “Hi nga niha ni sela ka kudotho matiyo lidhuwanimo kwako.” Etxo i ti txikombelo txo hehuka txa txixonipho! Rebheka ati woni ti to dijaha dileya di txi pfa ditora da hombe. Se ngu txikuluveta a to thavisa lidhuwa ha makata e ninga dijaha dile disela, i si nga dithotho, kambe i di mati o titila o dingana kutima ditora. Ene a woni 10 wa makamelu aya ma nga ti khizamile ni ku siya sile so thela ka sona mati si si nga ni txilo. Se ati woni to maso a dijaha dile ma ti mu wonetela ngu nzila ya wunene, se a lavile kukombisa wuha nga ha a nga ti kotako ngu kona. Rebheka a ti khene: “Ni na reka kambe mati ni txi ninga makamelu ako otshe me sela.”—Genesisi 24:17-19.
Wona to Rebheka a sa tiemisela kuninga mati makamelu dwe, kambe ti to me tima ditora. Phela dikamelu dimwedo di nga sikota kusela 95 wa malitro a mati! Se i di ti to otshe makamelu ale a 10 ma ti pfa ditora, Rebheka a di hetile mawora a txi thuma ngutu. Kambe makamelu ale ma si pfi ngutu ditora. Kambe ina Rebheka a txi tiziva toneto? Nadha. Ene a di tiemisete ni ku a txi titsakela ngutu kuvhuna dijaha dile hambiku a nga si dizivi. Dona di tumete ti to Rebheka e rekelela mati. Phela dona di txi mu wonisisa ngutu mbimo yi a nga ti wuyelela kurekelela mati.—Genesisi 24:20, 21.
wp16.3 13, ftn.
“Ni na tsula”
Phela ditambo di txo swa. Kambe matimu kha ma kombisi ti to Rebheka a di ya heta mawora o tala a di govani. Ni ku kha kuwombwi ti to mbimo yi a nga wuya va mtini kwawe va di otete, mwendo to va rumile m’thu kasi ku ya wona to ngu kutxani a txi swela kuwuya.
wp16.3 15 ¶3
“Ni na tsula”
Ngu magwito di hokile ditshiku di di nga txhamuselwa makhatoni ka mhaka yiya. Phela votshe va va nga ti mu heleketa va ti hokile khe Negebhe ni ku se ku txo phuma mbimo yi Rebheka a nga wona wamwamna a txi tsimbila ngu thembweni. Ene a ti woneka i di m’thu wa mapimo. Se ngu txikuluveta a to “txhika ngu ha dikameloni.” Ti nga maha nem a sa emela to dikamelu di khalahatsha. Ato wotisa atxi: “I mani wule wamwamna a tako ngu mpetoni atxi hi hingeta kani? Se mbimo yi a nga gelwa to i Isaake, a to ti fenengeta msungo ngu nguwo. (Genesisi 24:62-65) Ngu kutxani? Ti woneka nga i ti txikombiso txa txixonipho ka wu a ndi nova mwamna wakwe. Phela txixonipho txo nga eto nyamsi txi nga woneka nga wupumbu. Kambe ngu ditshuri, wamwamna mwendo wamsikati va nga gonda gondo ya lisima ka txikombiso txa Rebheka txo tiveka hahatshi. Hotshethu hi fanete kutiveka hahatshi nguko ayi i fanelo ya yinene.
16-22 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | GENESISI 25-26
“Esawu e xavisa wutiwula wakwe”
it-1 1242
Jakobe
Kuhambana ni Esawu, mwanana wo dhundeka ka tate wakwe, awu a nga si lawuleki, i nga ti m’xoti ni ku i ti mrenzeleki, Jakobe a txhamuselwa kota wamwamna wo mbi na “mnando” [Txiheb., tam] a ti zumba matendani, awu a nga ti hanya wutomi wa wunene, i ti wo malala ni ku a ti thembwa ti txiya ka timhaka ta wudyisi, ene a ti dhundwa ngutu ngu mame wakwe. (Gen 25:27, 28) Dipswi da Txihebheru adi di ku tam da thumiswa kutxhamusela ava va amukelwako ngu Txizimu. Ngu txikombiso, “sidayi si ni livengo ka m’thu wo lulama,” kambe Jehovha a tsanisekisa ti to “m’thu wo dikha a na va ni vatukulu.” (Mav 29:10; Mas 37:37) Jobe m’thu wo thembeka a kombisile ku va “wo mbi na mnando [Txiheb., tam] ni wa kululama.”—Job 1:1, 8; 2:3.
Ngu kutxani ti txi lava hi kombisa kubonga?
Dikhombo da kona, amu ka Bhiblia vamwani va tandekile kukombisa kubonga. Ngu txikombiso, hambiku Esawu a nga kuliswa ngu vaveleki vakwe va va thavako Jehovha, a tandekile kuninga lisima silo so sawuleka. (Lera Vahebheru 12:16.) Ti wonekisile kutxani ti to Esawu a si bongi? Ene a xavisile fanelo yakwe ya wutiwula ka mnanda wakwe Jakobe ngu mbiya ya sakudya. (Gen. 25:30-34) Ku di pindile mbimo, Esawu a dite ngu kupandiseka ngu ti a nga ti mahile. Kambe ati a nga maha ti txi kombisa kwa mbi bonga, se ene a si nga ni txivangelo txo lwisa mbimo yi a nga mbi amukela kateko ya wutiwula.
it-1 835
Matiwula
Kukhukhela ka timbimo ta kale, mwanana wa matiwula a ti ni txikhalo txo xonipheka ha mwayani ni ku ngene a nga ti thangela timhaka ta ha mtini. Ene a ti bhanya kumbidi thomba ya tate wakwe. (Dhet 21:17) Rubheni a ti khalahatshile ka wukhalo wa Josefa ngu mbimo yo lalela ngu kuya ngu fanelo yakwe ya wutiwula. (Gen 43:33) Kambe hi nga mbimo yotshe Bhiblia yi tekako matiwula i di o xonipheka yi txi xaxameta vanana ngu kuya ngu tanga yo velekwa. Makhambi o tala kuningwa lisima ngutu vanana vo thembeka, i si nga matiwula.—Gen 6:10; 1 Mak 1:28; fananisa ni Gen 11:26, 32; 12:4; wona HERANÇA; PRIMOGENITURA, DIREITO DE.
Lavetela tithomba ta moya
Tixamulo ta siwotiso sa vagondi
Konkuwa he tshumele hi ya ka Vahebheru 12:16, yi ku khene: “Ku nga ve ni wammweyo wa wugango mwendo awu a nyenyezisako sa kusawuleka nga Esawu, awu a nga xavisa wutiwula wakwe ngu mbiya ya sakudya.” Ngu kutxani Paulo a di bhate mhaka yiya?
Mpostoli Paulo a si womba-wombi ngu va kokwani va Mesiya. Ene a txi khumbutisa Makristu ti to ‘me lulamisa minenge ya ona.’ Ngu toneto vona va si na kupwata wuxinji wo mbi fanelwa wa Txizimu. (Vaheb. 12:12-16) Paulo a ti khene kha va fanela kumaha wugango. Se i di ku va do ko maha atiya, va ndi na fana ni Esawu. Ene a ‘nyenyezisile sa kusawuleka,’ ni ku ngu magwito kha tsakisa Jehovha.
Esawu a ti hanya ka timbimo ta vapatriyaka. Se ene adi vite ni lungelo yo emela mwaya wakwe a txi ningela magandelo. (Gen. 8:20, 21; 12:7, 8; Job. 1:4, 5) Kambe ene asi khatali ngu timhaka ta moya, se a ningete malungelo akwe ngu mbiya ya sakudya. Ti nga maha a txi vayilela kuxaniseka aku ku ndi no wela liveleko la Abrahamu nga ha ti nga ti wombilwe ngu kona. (Gen. 15:13) Esawu a tshumete e txhadha ni vavasikati vambidi va matiko (Gen. 26:34, 35) Kuhambana ni Esawu, Jakobe a tekile msikati wu a nga ti thumela Jehovha!—Gen. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
it-2 245 ¶6
Makuhu
Hambiku makuhu o biha ma solwako ngutu ngu Bhiblia, kambe eto kha ti wombi ti to m’thu to sunga ku e hangalasa mhaka yi i ku ditshuri ka vathu va va si ngako ni fanelo. Jesu a ningete txialakanyiso txiya: “Mi nga thukeni mi ninga timbwa silo si si nga sawulwa, hambi kutshotsha tidhayimana tanu ka tikhumba, kasi ku ti si ti kandeteli ngu mikondo, ti mi wukela, ti txi mi vhandamulela ngu makwasa.” (Mat. 7:6) I ngu toneto, dikhambi dimwani Jesu a nga mbi txhamusela mwendo kuxamula siwotiso so kari, kasi ku ti si wusi txivhunyi. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Joh 7:3-10) Se ti ha kubasani ti to nzila yi Abrahamu, Rahabhe ni Elixa va nga yi thumisa yo jikisa didungula ka va i nga si nga vakhozeli va Jehovha, yi fanete kutekwa ngu mawonelo mamwewo.—Gen 12:10-19; ndima 20; 26:1-10; Jox 2:1-6; Jak 2:25; 2 Vafu 6:11-23.
23-29 KA MARÇO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | GENESISI 27-28
“Jakobe a mani makatekwa”
w04 15/4 11 ¶4-5
Rebheka—Wamsikati wa mithumo awu a thavako Txizimu
Bhiblia kha yi wombi to Isaake a ti ti ziva to Esawu a ndi na thumela Jakobe. Hambiku ti si ngako ha kubasani, to tsana ngu ti to Rebheka ni Jakobe va ti ti ziva to makatekwa ma ti lumba ene. Ngu toneto, Rebheka a mahile to kari mbimo yi a nga ziva to Isaake a ti lava kukatekisa Esawu ngako a txi mu tisela sakudya sa nyama yi a ndi no ya xota. Ene a sa leka migingiriko yile yakwe ya mbimo yi i nga ti ngadi mphya. Ene a to ‘ruma’ Jakobe ti to e tisa siphongwana simbidi. Ene a ti lava kululamisela sakudya si si tsakelwako ngu mwamna wakwe. Koneho, Jakobe a ti fanete kumaha nga ngene Esawu kasi ku e mana makatekwa. Jakobe a lambile. Tate wakwe a ndi na ma tumbula makuhu awa se e mu ruka! Ngu toneto, Rebheka a simamile e mu gela atxi: “Txiruko etxo txi na wela txitimwi kwangu.” Ngu msana a bhikile sakudya so tshamba e ninga Jakobe kasiku e tsula naso ka tate wakwe nga ova Esawu.—Genesisi 27:1-17.
Bhiblia kha yi wombi to ngu kutxani Rebheka a di mahile eto. Vathu vo tala va womba to kha maha tona, kambe Bhiblia kha yi nga ni mawonelo ya ma fanako, ni ku Isaake kha mu lamula msana kova adi ti zivile to i Jakobe a nga ti amukete makatekwa. Hahanze keto, a to mu engetela. (Genesisi 27:29; 28:3, 4) Rebheka a ti ti ziva ati Jehovha a nga ti profetile mayelano ni vanana vakwe. Ngu toneto, a mahile ati a nga tikota kasi ku Jakobe e mana makatekwa akwe aya ma nga ti mlumba. Eto ti txi tsimbitisana ni kudhunda ka Jehovha.—Varoma 9:6-13.
w07 1/10 31 ¶2-3
Tixamulo ta siwotiso sa vagondi
Bhiblia kha yi wombi to ngu kutxani Rebheka ni Jakobe va ti mahisile tile, kambe mhaka yi kombisa to va sa tiemela. Hi fanete hi wona to Dipswi da Txizimu kha di soli ati Rebheka ni Jakobe va nga timaha, ngu toneto kha di va kombise kota txikombiso txa makuhu ni wukanganyisi. Kambe Bhiblia yi ni didungula adi di txhamuselako mhaka yiya.
Txo khata, didungula di tiveka hakubasani ti to Jakobe a ti ni fanelo ya makatekwa a tate wakwe, i si nga Esawu. Msananyana, Jakobe a ti xavile fanelo ya wutiwula ka mkoma wakwe Esawu ngu mbiya ya sakudya ti to e malata nzala. Esawu “a to txhipisa fanelo ya wutiwula.” (Genesisi 25:29-34) Ngu toneto, mbimo yi Jakobe a nga tshuketela tate wakwe, ati lava makatekwa ya ma nga ti mlumba.
it-1 341 ¶6
Makatekwa
Ka timbimo ta vapatriyaka, tate a ti tolovela kukatekisa vanana vakwe a txi lava kufa. Eyo i ti mhaka ya lisima ngutu, ni ku yi ti xoniphwa ngutu. Ngu toneto, Isaake a katekisile Jakobe a txi pimisa to matiwula akwe Esawu. Isaake a ti ningile tithomba Jakobe masoni ka Esawu, a mahile eto ngu kumaha txikombelo ka Jehovha nguko ene se a si woni ni ku a ti kumbile. (Gen 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Vaheb 11:20; 12:16, 17) Msana kova Isaake a di ti tumbute a tshumete e mu engetela maketekwa. (Gen 28:1-4) Na a si se fa, Jakobe a katekisile kukhata vanana vambidi va Josefa, ngu msana e katekisa vanana vakwe apune. (Gen 48:9, 20; 49:1-28; Vaheb 11:21) Ngu ha kufanako, Mosi a si se fa, a katekisile dotshe ditiko da Israyeli. (Dhet 33:1) Ka otshe makhambi eyo, wuyelo yi kombisa ti to va ti ko profeta. Mbimo yimwani awu a katekisako a ti sanzeka diwoko dakwe ka msungo wa wu a katekiswako.—Gen 48:13, 14.
Lavetela tithomba ta moya
w06 15/4 6 ¶3-4
Khiya yo Bhulisana ni mkatako
Ina Isaake ni Rebheka va ti bhulisana kwati? Msana kova mwanana wawe Esawu a di txhadhile ni vanana vambidi va Vaheti, kuve ni txikarato txa hombe hagari ka mwaya. Rebheka a ti womba tiya ka Isaake: “Na dyiswa mihumbo ngu mhaka ya vavasikati va Vaheti. Ngako Jakobe a txi teka msikati wa Muheti . . . , ni nga va ni txi hanyela txani kani?” (Genesisi 26:34; 27:46) Ti ha kubasani ti to a phofute sikarato sakwe.
Isaake a gete Jakobe, dihasa da Esawu ti to asi txhadhi ni vavasikati va Kanana. (Genesisi 28:1, 2) Eto ti kombisa ti to Rebheka a ti vekile mawonelo akwe hakubasani. Mpatwa wuwa wu ti bhulisana kwati mbimo yi wu nga ti ni sikarato sa ha mwayani, va vekile txikombiso txa txinene kwathu nyamsi. Se ngako mpatwa wu si hokeleli ko wu pfana, ku nga mahwa txani?
w04 15/1 28 ¶6
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Genesisi—II
28:12, 13—I ti yihi txhamuselo ya mloro wa Jakobe awu wu womba-wombako ngu “dinera”? “Dinera” diya do woneka nga ndo mahwa ngu marigwi, di ti kombisa to ku ni kupfanana ka Mafu ni Nzuma. Kuva ku di ni tingelozi ta Txizimu ti txi kwela ni kutxhika ngu dona, ti kombisa ti to tingelozi ti hetisisa txienge txa lisima ngutu hagari ka Jehovha ni vathu va va tsakelwako ngu ngene.—Johani 1:51.
30 KA MARÇO-5 KA ABRIL
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | GENESISI 29-30
“Jakobe e teka msikati”
w03 15/10 29 ¶6
Jakobe a ti ninga lisima silo sa moya
Mbimo yi kutxhadhwako, male yi ti hakelwa ka mwaya wa dihorana. Ngu msana Mlayo wa Mosi wu ti womba ngu kukongoma ti to kasi kuteka mbiri ti txi lava u hakela 50 wa maxekele a silivhela. Gordon Wenham a womba ti to ayiya i “ningo ya hombe ka kuteka” kambe ka makhambi mamwani ku nga dihelwa ya “yidotho.” (Dhewuteronome 22:28, 29) Jakobe a si na kuhakela ngu mbimo yimweyo. Ngu toneto a mahile ngu kuthumela Labhani 7 wa malembe. Gordon Wenham a tshumela e womba tiya: “A ku vathumi va mbimoanyana va nga ti hola hafu mwendo xekele yimweyo ngu mtxima ka Bhabhilona wa kale” (kona mu ka 42 kuya ka 84 wa maxekele ngu 7 wa malembe), Jakobe a ningete ningo ya yingi ngutu ngu mhaka ya Rakeli.” Labhani a tumete.—Genesisi 29:19.
w07 1/10 8-9
Dihorana di di nga “kulela ka nyumba ya Israyeli” di karateka
Ina Leya a ti ko kanganyisa Jakobe? Mwendo ati ko sungeka kuengisa tate wakwe? Se Rakeli a ti hani? Ina a txi tiziva ati ti nga txi maheka? Idi ina, ati pfisile kutxani? Ina a ndi na khulumetela wusungo wa tate wakwe? Bhiblia kha yi xamuli siwotiso soneso. Ti si nga ni mhaka ni ti to Rakeli ni Leya va txi tiziva, mhaka yiya i ve txiruko txa hombe ka Jakobe. Se a wukete Labhani i si nga vanana vakwe, a txi: “Ina kasi ani kha na thumela Rakeli mtini kwako kani? Ngu kutxani u txi ni kanganyisa kani? Labhani a to xamula atxi khene: “Kha ti maheki mu ditikoni kwathu, ku thanga mnanda e tsula wukati, na mkomwa kona a si nze kutekwa. Awe heta divhiki diya da mtekano, sekoko ni na kuninga kambe mnanda wa kona, u txi mthumela nene mtxhanu wa malembe ni mambidi.” (Genesisi 29:25-27) Ngu toneto, Jakobe a sinzisekile kuteka ligota ali li ndi no mtisela mabava a hombe ngutu.
it-2 341 ¶3
Wukati
M’buso. Hambiku kutekana ti nga si sungi kumaha m’buso, tximahakalo txiya khe Israyeli i di txa lisima ngutu ni ku txi ti tsakisa. Ngu ditshiku da kona da kutekana, mtekiwa atxi ti tshurisela. Txo khata, atxi samba e tola mafura o bhumula mmidi wotshe. (Rut 3:3; Eze 23:40.) Ene a txi vhunwa ngu mahorana mamwani kuambala so ti tshurisela ngu sona ngako a di ni makotelo. (Jer 2:32; Mtu 19:7, 8; Mas 45:13, 14) Ene a ti fanete kuambala so tshura ngutu (Isa 49:18; 61:10; Re 21:2), ni ku a ti ambala siketiketi ni txo ti vhala ha msungo kala minengeni. (Isa 3:19, 23) Se ta pfala kuva Labhani a di kanganyisile Jakobe a si tizivi ti to a ningwa Leya i si nga Rakeli. (Gen 29:23, 25) Rebheka a ti fenengetile nguwo ha msungo mbimo yi a nga ti tshuketela ka Isaake. (Gen 24:65) Eto ti txi kombisa kutiveka hahatshi ka txiwutwa ngu mwamna wakwe ni ka wusungo wakwe.—1 Vak 11:5, 10.
Lavetela tithomba ta moya
it-1 50
Mwanana wo velekwa ngu m’thu mmwani
Rakeli ni Leya va txi teka vanana vo velekwa ngu Jakobe ni sithumi sawe kota vanana vawe, ‘vo velekwa txitimwi ka mazolo awe.’ (Gen 30:3-8, 12, 13, 24) Vanana vonevo va ndi nadya thomba kumweko ni vanana vo velekwa ngu vasikati va Jakobe. I di vanana va tate ngu kukongoma, se aku sithumi sile i ngadi thomba ya vavasikati vale, Rakeli ni Leya va ti ni fanelo yo vanana vale veva vawe.
w04 15/1 28 ¶7
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Genesisi—II
30:14, 15—Ngu kutxani Rakeli a di txitxisile lungelo yo mana txirumbu ngu maranga a lirando? Ka timbimo ta kale, maranga oneyo ma txi thumiswa kota mrende wu nga ti maha ti to m’thu e mana wukohe mwendo kuvhuna kumalata kupanda ka malwati o kari. Kutshumela kuwombwa to wu ti vhuna kuengetela minavelo ya timhaka ta mataho ni kumaha ti to vavasikati veva ni wusikoti wo mana txirumbu. (Ndando ya Tindando 7:13) Hambiku Bhiblia yi si txhamuseliko ti to ngu kutxani Rakeli a di mahile kutxitxa koneko, ti nga maha a di pimisile to maranga ma ndi na m’vhuna ku e mana txirumbo kasi ku e thavisa txiruko txo va txifule. Hambiketo kupindile malembe Jehovha asi se mninga ‘fanelo yo veleka vanana.’—Genesisi 30:22-24.