Mareferensiya a txibhukwana txa mitshangano ya Mahanyelo a Wukristu

JULHO 6-12

TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EKSODHA 6–7

“Konkuwa, u na wona ti ni no maha ka Faro”

it-3 16 ¶7

Mosi

aisrayeli va khatile kutxitxa mialakanyo. Makhatoni va tumete ku kongomiswa ngu Mosi, kambe msana kova va di engetetwe kuxaniswa ngu Faro, va wukete Mosi va txi pimisa to ngene a va xanisako, eto ti mahile Mosi e guma mtamo aha koza e kombela txivhuno ka Jehovha. (Eks 4:29-31; 5:19-23) Jehovha a tsanisile Mosi ngu mbimo yoneyo, ngu ku m’gela to a ndi na hetisisa ati a nga thembisa Abrahamu, Isaake ni Jakobe, i ku kuva hulukisa ka wubotxhwa ni kumaha liveleko lawe li tala ka ditiko da txithembiso. (Eks 6:1-8) Hambi keto, Vaisrayeli kha va engisa Mosi. Kambe msana ka mtungu wa wu 9 se va ti seketela Mosi, aha ko msana ka mtungu wa wu 10 ti hehuka ku Mosi e va kongomisa ve huma ka ditiko da Egipta va di “xomile.”—Eks 13:18.

it-3 16 ¶5-6

Mosi

Va di masoni ka Faro. Mosi ni Aroni ngu vona va nga ti thangela ka ‘yimbi ya sizimu.’ Faro ngu kuthumisa vathangeli vanyamsoro ava ku ti lava i nga vako i di Janesi ni Jambresi, a dhani sotshe sizimu sa Egipta ti to silwa ni Jehovha. (2 Tim 3:8) Txidewukiso txo khata atxi Aroni a nga txi maha ngu kukongomiswa ngu Mosi, txi kombisile to sizimu sa Egipta hi nga sa txilo ka Jehovha, hambiku Faro a nga simama e ti bangisa msungo. (Eks 7:8-13) Ngu msana, mbimo yi ku nga humelela mtungu wa wuraru, vanyamsoro ti sungekile ku ve womba va txi: “Aliya litiho la Txizimu!” Vona va xanisilwe ngu sijavi i ku sitela, aha koza ve tandeka kuya ka Faro kasi kuya mseketela ko wukela Mosi.—Eks 8:16-19; 9:10-12.

Mitungu yi mahile vamwani ve pfisisa vamwani ve oma misungo. Mosi ni Aroni va zivisile yotshe mitungu ya 10. Ti ti kombile to Mosi a ti emela Jehovha, nguko mitungu yi ti maheka nga ha a nga ti zivisa ngu kona. Ditina da Jehovha di ve ni nduma ngutu Egipta, se eto ti mahile ti to Vaisrayeli kumweko ni Vaegipta vamwani ve pfisisa, kasi Faro ni vaseketeli vakwe va simamile ve oma misungo. (Eks 9:16; 11:10; 12:29-39) Hahanze ko alakanya ti to va to henyisa sizimu sawe, Vaegipta va txi ti ziva to i Jehovha awu a nga ti tisa wulamuli ka sizimu sawe. Msana kova se ku di mahekile mtungu wa wu 9, Mosi se a txi xoniphwa se e “mana makatekwa ditikoni ka Egipta masoni ka mahalamu a Faro ni masoni ka vathu votshe.”—Eks 11:3.

Lavetela tithomba ta moya

it-3 723 ¶6-7

Nyamitamo

Jehovha a thumisile txithopo txi txi ku “Txizimu txa Mtamo Wotshe” (ʼEl Shad·daiʹ) mbimo yi a nga thembisa Abrahamu mayelano ni kuvelekwa ka Isaake, txithembiso txonetxo txi ti lava ti to Abrahamu e va ni likholo ka ti to Txizimu txi ndi na hetisisa mhaka yiya. Kukhukela koneho ku ti thumiswa txithopo txiya ku txi wombwa to Txizimu txi na katekisa Isaake ni Jakobe kota va dya thomba va txitumelelano txa Abrahamu.—Gen 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.

I ngu toneto Jehovha a nga gela Mosi a txi khene: “Ni humelete ka Abrahamu, Isaake ni ka Jakobe ni di Txizimu txa Mtamo Wotshe [beʼElʹ Shad·daiʹ]; ani ngu ditina dangu, ani MKOMA [Jehovha], kha na ti zivekisa ngu dona.” (Eks 6:3) Phela hi nga ti to vona va txo mbi ziva ditina da Jehovha, nguko vathu va ti di thumisa na vona va si se velekwa. (Gen 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) Ka dibhuku da Genesisi, amu ka matimu a vapatriyaka, txithopo txi txi ku wa “Mtamo Wotshe” txi humelela 6 wa makhambi, kasi ditina di di ku “Jehovha” di bhatwe kona mu ka 172 wa makhambi ka dibhuku da Txihebheru. Jehovha kha ti zivisa ngu ditina ka Abrahamu, Isaake ni Jakobe nguko hambiku vona va nga ti wona vapune ti to Txizimu txa fanelwa ngu txithopo txi txi ku wa “Mtamo Wotshe,” kambe va si nze kuva ni mkhanjo wo ziva txhamuselo ya ditina da Jehovha ni ti ti patekako ka dona. Mayelano ni mhaka yiya Novo Dicionário da Bíblia (Vol. 1, p. 411) yi womba tiya: “Nzila yi Jehovha a nga ti txhamusela ngu yona ka vapatriyaka vale, yi ti tsanisekisa ti to Ene Njizimu (ʼel) atxi txi ku ni wusikoti wo hetisisa (shadday) sithembiso sa txona. Mbimo yi Txizimu txi nga humelela ka Mosi ngu ka txipopo txi txi nga ti tura, txi ti ko kombisa mtamo wa txona.” —Kuwomba J. D. Douglas, 1966.

it-3 16 ¶2

Mosi

Hambiku Mosi a nga ti thava kha leka kumaha mthumo. Mosi a kombisile kuthava e tiemelela atxi khene kha sikoti kuwomba-womba kwati. Mosi se a ti txitxile, nem to ngene wule, a nga ti lava kuhulukisa Vaisrayeli apune 40 wa malembe msana. Ene a simamile e kombela ka Jehovha ti to a si mahi mthumo wuwa. Hambiku atiya ti nga txi henyisa Jehovha, ene kha nga mu leka, kambe a mningile Aroni ti to e va m’womba-wombeli wakwe. Kufana ni ku Mosi a nga ti emela Txizimu, Mosi a ti ko nga “Txizimu” ka Aroni, nguko ngene a nga ti mu emela. Ka mitshangano yi yi nga londisela ni madhota a Israyeli kumweko ni mbimo yi va nga tshangana ni Faro, ti ti komba nga Jehovha ati ninga sileleto Mosi, se ene e si pindisela ka Aroni ti to e gela Faro (awuwa mkoma wu a nga txitxa faro wu a nga ti fuma mbimo yile Mosi a nga daya Muegipta e gwita e tutuma). (Eks 2:23; 4:10-17) Ngu kutsimbila ka mbimo, Jehovha a gete Aroni ti to “mprofeti” wa Mosi, kufana ni ku Mosi i nga ti mprofeti wa Txizimu awu a nga ti kongomiswa ngu txona, se Aroni nene a ti fanete kukongomiswa ngu Mosi. Jehovha a tshumete e gela Mosi nene ti to “Txizimu ka Faro,” nguko a ti ni mtamo kupinda Faro, se a sa fanela ku m’thava.—Eks 7:1, 2.

13-19 KA JULHO

TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EKSODHA 8-9

“Ku ti bangisa msungo ka Faro ku mahile to txikongomelo txa Txizimu txi hetiseka”

it-3 117 ¶2

Ku ti bangisa msungo

Ngu kulaphisa mbilu, Jehovha a tumelela vathu vale va si mu engisiko ve simama ve hanya. (Gen 15:16; 2 Ped 3:9) Vamwani va engisile se ve mana wuxinji wa Jehovha. (Jox 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15) Kasi vamwani va engetete ku ti bangisa msungo ve wukela Jehovha ni vathu vakwe. (Dhet 2:30-33; Jos 11:19, 20) Jehovha kha tsiveli vathu ti to ve ti bangisa msungo, ngu toneto ti fana ni loko Ene a txo va ‘bangisa timbilu.’ Se mbimo yi a tisako wulamuli wakwe ka vale va ti bangisako misungo, a va a txi kombisa mtamo wakwe wa hombe ni kumaha ti to ditina dakwe di pfaliswa.—Wona Eks 4:21; Joh 12:40; Var 9:14-18.

it-2 397 ¶1-3

Wubihi

Jehovha wa thumisa vathu va timbilu to biha ti to e hetisisa sikongomelo sakwe hambi vona va si ti zivi. Hambiku va nga wukelako Jehovha, ene a nga siya mkhanjo wa ti to malanda akwe me simama ma di thembekile, ni kumaha to simaho sa vabihi si kombisa wululami wakwe. (Var 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Mas 76:10) Mhaka yiya yi kombisilwe ka Mavingu 16:4: “Sotshe si a nga maha MKOMA asi emisete mithumo ya sona, hambi ni muonhi a mahetwe ditshiku do biha.”

Txikombiso txo kongoma ka mhaka yiya nja Faro awu Jehovha ngu kuthumisa Mosi ni Aroni a nga m’gela ti to e humisa Vaisrayeli ka wubotxhwa. Hambiku i si ngako Jehovha a nga maha ti to Faro e va m’bihi, kambe a mtumelete ti to e simama e hanya ni ku mninga mkhanjo wo e kombisa wubihi wakwe awu wu nga ti mmaha e fanelwa ngu kufa. Txikongomelo txa Jehovha txi junyatisilwe ka Eksodha 9:16: “Se ngu mhaka ya toneto, ni kulekile ni txi ku emisa kasi ku ni txi kukomba mtamo wangu, ni ti to ditina dangu di txi huwelelwa ha ditikoni kotshe.”

Mitungu ya 10 ayi yi nga wela Vaegipta, ni kuloviswa ka Faro ni masotxhwa akwe ka Mnambo wo Bhilivila, i ve txikombiso txa mtamo wo xamatisa wa Jehovha. (Eks 7:14–12:30; Mas 78:43-51; 136:15) Msana kova ku di mahekile tiya, mhaka yiya kuwomba-wombilwe ngu yona ka matiko o tala kudingana malembe, ni ku otshe matiko ma zivile ditina da Txizimu. (Jox 2:10, 11; 1 Sam 4:8) I di ku Jehovha a to kuluveta kudaya Faro, nga ti sa koteka ku e kombisa mtamo ni wudhumo ngu kuhulukisa vathu Vakwe.

Lavetela tithomba ta moya

it-3 33 ¶5-6

Mabhawu

Kha ku nga ni kutsaniseka ti to i ti txihari muni txi txi nga thumiswa ka mtungu wa wu 4 awu wu nga wela Vaegipta, i ve wo khata awu Vaisrayeli va nga huluka Goseni. (Eks 8:21, 22, 24, 29, 31; Sl 78:45; 105:31) Dipswi di di ku ʽA·rovʹ di tolovela kuhunduluxelwa i va “dibhawu” (BJ, LEB, So), “vhimbinini” (Yg), “phuka” (BJ, LEB, So) ni “phuka yo surela mnoha wa sihari” (LXX).

Dipswi “dibhawu” di pata mixowo yo hambana-hambana ya tiphuka ta hombe. Tiphuka toneto ta luma ni kundinda mnoha wa sihari ni vathu. Mbimo yi mabhawu i ku ngadi madotho ngutu ma kulela ka mmidi wa sihari mwendo wa m’thu; mxowo wa mabhawu onewo wu maneka tibalani. Ti nga maha mtungu wonewo wu di xanisile Vaegipta kumweko ni sihari sawe, phela si ti pata ni kudaya.

w04 15/3 25 ¶9

Timhaka ta hombe ta dibhuku da Eksodha

8:26, 27—Ngu kutxani Mosi a di wombile ti to miphaxo ya va Israyeli “njinyenyeko ka Vaegipta”? Nguko Vaegipta va ti khozela sihari so hambana-hambana. Se kuva Vaisrayeli ve ningela magandelo ka Jehovha ngu sihari i ti txinyenyeko ka Vaegipta.

20-26 KA JULHO

TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EKSODHA 10-11

“Mosi ni Aroni va kombisile txibindi”

w09 15/7 20 ¶6

Etetela Jesu—U txhumayela ngu txibindi

Alakanya ngu txibindi txi Mosi a nga va natxo mbimo yi a nga womba-womba ni Faro, awu a nga ti wonwa kota txizimu, mwanana wa txizimu txa ditambo txi txi dhanwako ku i Rá. Ti nga maha ene ni vakoma vamwani va ti khozela sithombe sawe. Mapswi a Faro i ti mlayo, totshe ti a nga txi ti womba, va ti ko maha. Aku a nga ti xoniphwa, a nga ti ni nduma ni ku ti bangisa msungo, a sa tolovela kurumwa. Hambiku Mosi a nga ti sa rambwa, a nga ti si tsakelwi kambe a tsute eya womba-womba nayo makhambi o tala. Mosi a ti ya womba to ku na humelela mitungu yi yi ku ni phango. Se a kombete txani? A kombete ti to Faro e leka timiliyoni ta sibotxhwa si huma ditikoni mule. Phela ti txi lava Mosi eva ni txibindi kasi ku e maha txikombelo txiya. Mit. 12:3; Vaheb. 11:27.

it-3 17 ¶1

Mosi

Ti txi lava txibindi ni likholo kasi ku ya wonisana ni Faro. Mosi ni Aroni va vhunwi ngu moya wo sawuleka ti to ve ya hetisisa txiavelo txawe. Alakanya Faro awu i nga ti mkoma wa mfumo wu wu nga ti fuma otshe matiko. Na a di ka txitulo txakwe txa wukoma, a di randetwe ngu vaseketeli, vathangeli va masotxhwa, vawoneleli ni sibotxhwa. I si ngeto dwe, ku ti ni vathangeli va wukhongeli, vanyamsoro i ku vakaneti va hombe va Mosi. Hahanze ka Faro, vavamna vonevo va ti thawa ngutu khe Egipta. Votshe vava va ti seketela Faro ni sizimu sa Vaegipta. Mosi ni Aroni va humelete masoni ka Faro makhambi o tala, kambe Faro a yite masoni e ti bangisa msungo nguko a ti lava kusimama e zumba ni sibotxhwa sile sa vahebheru. Msana ko zivisa mtungu wa 8, Mosi ni Aroni va hingilwe masoni ka Faro, se mbimo yi va nga zivisa mtungu wa 9, Faro a va gete ti to va si tshumeli ve ya wonana nayo kambe nguko va ndi na dawa.—Eks 10:11, 28.

Lavetela tithomba ta moya

w95 1/9 11 ¶11

Tifakazi ti lwisana ni Sizimu sa Makuho

Mbimo yi Vaisrayeli va nga ti nga ti Egipta, Jehovha a gete Mosi atxi: “Tsula ka Faro, nguko ni bangisile kambe mbilu yakwe, ni timbilu ta mahalamu akwe, kasi kumaha sikombiso sangu hagari kwawe. Kambe awe u na xawutela ka vanana vako, ni ka vanana va vanana vako, sidiwukiso si ni nga si si maha ditikoni ka Egipta ni sikombiso si ni nga si maha hagari kwawe; kasi mi na ziva ti to ngani MKOMA Txizimu.” (Eksodha 10:1, 2) Vaisrayeli va va nga txi engisa va bhulete vanana vawe ngu mithumo ya Jehovha. Vanana vale ni vona va ti bhulela vanana vawe, se va ti mahisa toneto ka liveleko kuya ka limwani. Ngu toneto mithumo ya Jehovha ya mtamo yi si divalwi. Nyamsi vaveleki ni vona va ni wutixamuleli wo gondisa vanana vawe.—Dhewuteronome 6:4-7; Mavingu 22:6

it-2 79 ¶2

Eksodha

Ngu kuthumisa mtamo wakwe wo xamatisa, Jehovha a guletile ditina dakwe ni kuhulukisa Vaisrayeli. Mbimo yi va nga huluka ka Linene lo Bhilivila Mosi ni vanana va ka Israyeli va to embelela ndando. Se ndiyakwe Miriyamu mprofeti wa txisikati a to teka txingomana manzani kwakwe, ni vavasikati votshe va to mlondeta ni singomana, va txi veta ni kusinya va txi xamula ndando ya vavamna vale. (Eksodha 15:1, 20, 21) Se Vaisrayeli va hambanisilwe da magwito ni valala vawe. Jehovha kha tumelela ti to ve xaniswa ngu vathu ni sihari mbimo yi va nga huma ngu Egipta, hambi kuwukula ka yimbwa kha ka pfala. (Eksodha 11:7) Hambiku dibhuku da Eksodha di si wombiko ngu kukongoma ti to Faro a bete apune ka Linene lo Bhilivila kumweko ni mabutho akwe ve loviswa, kambe Masalmo 136:15 yi womba ti to Jehovha “a bhwabhwamelisile Faro ni dibutho dakwe, ka Linene lo Bhilivila.”

27 KA JULHO-2 KA AGOSTO

TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | EKSODHA 12

“Pasika yi hi gondisa txani?”

w07 1/1 20-21 ¶4

“Zumba u di tsakile”

Jesu a fite ngu 14 ka Nisani, ngu dilembe da 33 E.C. Khe Israyeli 14 ka Nisani i ti ditshiku do kulungela Pasika. Ngu ditshiku diya, dilembe ni dilembe timwaya ti txi patana tidya kumweko, va ti daya txinvutana txo mbi lemala. Eto ti txi va alakanyisa lisima la mnonha wa Txinvutana wa kukhululwa ka matiwula a Vaisrayeli, mbimo yi ngelozi yi nga daya matiwula a va Egipta ngu 14 ka Nisani wa 1513 A E C. (Eksodha 12:1-14) Pasika ya txinvutana yi txi fanekisela Jesu awu Paulo a nga womba tiya ngu ngene: “Kristu, i ku txinvutana txa pasika yathu se a bhayilwe.” (1 Vakorinto 5:7) Kufana ni mnoha wa txinvutana txa Pasika, mnoha wa Kristu wu tisile kuhulukiswa ka vo tala.—Johani 3:16, 36.

it-2583 ¶6

Pasika

Simahakalo simwani sa ku kulungela ka pasika se hetisekile ka Jesu. Kuhetiseka koneko kuyelana ni kutotelwa ka mnonha ka tinyumba khe Egipta aku ku nga maha ti to matiwula a Vaisrayeli me huluka ka kudawa ngu ngelozi yi yi lovisako. Paulo a dhani Makristu ya ma nga sawulwa ti to dibanza da vanana va matiwula. (Vaheb 12:23) Kasi Jesu adhani kota m’hulukisi wawe ngu mhaka ya mnoha wakwe. (1 Vat 1:10; Vaef 1:7) Marambo a txinvutana txa Pasika ma sa fanelwa kufunywa. Ku di profetilwe ti to marambo a Jesu kha ma na mbi funywa, ni ku eto ti hetisekile mbimo yi Jesu a nga fa. (Mas 34:20; Joh 19:36) Vajudha i ti kale va ti emete pasika yi ngu kuya ngu mlayo yi nga ti kombetela ka timhaka ta mbimo yi yi tako ni ku ti kombetela ka Jesu Kristu kota ‘Txinvutana txa Txizimu.’—Vaheb 10:1; Joh 1:29.

w13 15/12 20 ¶13-14

“Ditshiku diya i nava Txialakanyiso kwanu’

Kota ku tiveleko ti nga txi ya ti txi kula, vaveleki va ndi na gonda tigondo ta lisima kasi kugondisa vanana vawe. Timwani ta kona i di ti to Jehovha a ndi na vhikela vakhozeli vakwe. Phela vanana va gondiswa ti to Txizimu kha txi pfisiseki ni ku hi nga txa ditshuri. Jehovha Txizimu txa ditshuri, a txi txi hanyako ni ku txa khatala ngu malanda a txona. Ene a ti kombisile toneto ngu kuvhikela Vaisrayeli mbimo yi a nga “daya matiwula a Vaegipta.”

Nyamsi vaveleki va i ku Makristu kha ma txhamuseli vanana vawe txhamuselo ya pasika. Ina wa vagondisa vanana vako mhaka yo fana, ti to Txizimu txa vhikela malanda a txona? Ina wa bhulela vanana vako kuthemba a ku u ku nako ka ti to Jehovha wa simama e va Mvhikeli wa vathu vakwe? (Mas 27:11; Isa 12:2) Ina wa bhula navo ngu nzila yo va gondisa mwendo wo womba-wombela ngu mhaka yoneyo dwe? Tikaratele kuthumisa gondo yi ya kasi kuvhuna mwaya wako wu kula ngu didhawa da moya.

Lavetela tithomba ta moya

it-3 180 ¶1

Pasika

Mitungu ya 10 yi yi nga maheka khe Egipta yi ti kombisa kulamulwa ka sizimu sa Egipta, ngutu-ngutu wu wa wu 10 wa kufa ka matiwula. (Eks 12:12) Nvuta i ti yo sawuleka ka txizimu txa Rá, se kuteka mnoha wa txinvutana txa Pasika wu xwayelwa ha matimbani i ti txiruku ka Vaegipta. Tihomu ni tona ti di sawulekile, se ku lovisa tihomu ta matiwula i ti txikhuvekiso ka sizimu sa Osíris. Faro a txi nga o va mwanana wa txizimu txa Rá. Kufa ka matiwula a Faro ti txi kombisa kuxuleka ka Rá ni Faro.

it-1 543 ¶7

Mitshangano ya mʼganga

Mhaka ya lisima ngutu ka yotshe “mitshangano yo sawuleka” ngu ti to vathu va sa fanela kumaha mithumo yo nemela ngutu. Ngu txikombiso, ditshiku do khata kala da wu 7 a M’buso wa Mapawu o mbi tshumbelwa i di masiku a “mitshangano yo sawuleka,” se Jehovha ati khene: “Kha mi na mbi ñola ni wa wumwewo mthumo ka masiku oneyo, hahanze ka mthumo wa kululamisa asi mmweyo ni mmweyo a no dya.” (Ex 12:15, 16) Hambi keto, ngu mbimo ya “mitshangano yo sawuleka” vaphaxeli va ti ñolekile ngu kuningela magandelo ka Jehovha ati ti nga si ndaki mlayo wo maha mithumo ya ditshiku ni ditshiku. (Lev 23:37, 38) Hi nga ti to va txo mba thuma dwe, kambe va ti vuyela ngu didhawa da moya. Ngu ditshiku da Sabbata, vathu va ti tshangana kumweko ti to ve maha wukhozeli kasi ku ve mana sileletelo. Vona va ti tsaniswa ngu ti va nga txi ti gonda ka dipswi da Txizimu, nga ti ti nga txi mahwa disinagogani. (Mith 15:21) Hambiku va nga si mahi mithumo yo nemela ka ditshiku da sabbata ni ka “mitshangano yo sawuleka”, kambe va txi ti ningetela ka mikombelo ni ku alakanyisisa ngu mvangi ni sikongomelo sakwe.