Mareferensiya a txibhukwana txa mitshangano ya Mahanyelo a wukristu
5-11 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 11-12
“Jehovha a lava ku khozelwa ngu nzila muni”
it-1 93 ¶3
Muhefemulo
Thumela ngu muhefemulo wotshe. “Muhefemulo” ti womba ku m’thu, nga ha ti nga kombiswa ngu kona. Kambe, mibhalo yi hi kuzeta ku randa Txizimu ni ku txi thumela ‘ngu mbilu yathu yotshe ni ngu muhefemulo wathu’ (Dhet 4:29; 11:13, 18), kuve Dhewuteronome 6:5 yi womba tiya: “Ngu toneto, u na randa MKOMA, Txizimu txako, ngu yotshe mbilu yako, ngu wotshe mtamo wako.” Jesu a wombile ti to iti txilaveko txo khozela ngu muhefemulo, ni mtamo kumweko ni ngu “otshe mapimo.” (Mar 12:30; Luk 10:27) Ku guleka txiwotiso txi txo ngu ku txani simaha siya si txi patwa ni muhefemulo, kuve muhefemulo wu pata sotshe. A hi woni txikombiso a txi txi txhamuselako kwati mhaka: M’thu a nga ti xavisa (Muhefemulo wakwe) ti to e va txibotxhwa ka mmwane, e maha thomba ya nyamne wakwe. Ti nga maha a si mthumeli nyamne wakwe ngu mbilu yakwe yotshe, ngu ku ti tsakela ni mi navelo yo la ku mthumela, ti nga maha a si thumise mtamo mwendo wusikoti wa mapimo ti to e maha ku dhunda ka nyamne wakwe. (Fananisa ni Vaef 6:5; Vakl 3:22.) Ngu toneto ti mhaka tiya ti woneka ngu nzila yi ti nga kombiswa ngu yona kasi kuningela engiso ka mhaka yiya ti to hi si ti divale ka mthumo wathu ka Txizimu, a txi athu hi lumbako txona ni ka mwanana wa txona a wu a nga hi xava ngu mtirulo. Ku thumela Txizimu “ngu muhefemulo wotshe” ti pata ku tiningetela hi pune, hi si thavise txilo ku nga va ngu mthumo, wusikoti wa mmidi mwendo minavelo yathu.—Fananisa ni Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Vaef 6:6-9; Vaf 3:19; Vakl 3:23, 24.
it-1 97 ¶5
Txiluvelo
Vaisrayeli va di leletilwe ti to ve khundumusela sotshe siluvelo sa walo, ni ku fayetela sithombe sawe. (Eks 34:13; Dhet 7:5, 6; 12:1-3) Va sa fanela ku etetela vathu va va hambi ku ningela vanana vawe ha mndiloni, ku fana ni Vakanana. (Dhet 12:30, 31; 16:21) Hahandze ko tatela siluvelo, vaisrayeli va ti fanete ve va ni txiluvelo tximwetxo basi txo khozela ka txona Txizimu tximwetxo txa ditshuri, txi nga ti fanete ku maneka ka wukhalo wu Jehovha a nga ti wu sawute. (Dhet 12:2-6, 13, 14, 27; kuhambana ni va bhabilona va nga ti ni 180 wa siluvelo ka txizimu tximwetxo basi Istar.) Makhatoni va leletilwe ku ve aka txiluvelo txa marigwi msana ko tshawunyeta mnambo wa Jordhani (Dhet 27:4-8), txi akilwe ngu Joxua mmangoni ka Ebhali. (Jox 8:30-32) Msana ko abanelana ditiko di va nga di honyola, lihunzu la ka Rubheni ni la Gadhi ni hafu ya lihunzu la ka Manasi va akile txiluvelo a txi txi dhanetako kumweko ni Jordhani a ti ti nga wusa mazunga a mbimoanyana ka ti hunzu timwani, toneto ti kombisile ti to txiluvelo txonetxo i singa txa wukangayisi kambe i ti txikombiso txa mbuso wa ku thembeka ka Jehovha kota Txizimu txa ditshuri.—Jox 22:10-34.
Tithomba ta moya
it-11053 ¶5
Mmango wa Gerizimi
Msana ka sileleto si va nga ningwa ngu Mosi, lihunzu la Israyeli li tshanganile kumweko ka mmango wa Gerizimi ni wa Ebhali, va txi wonetela Joxuwa, msana ka kuva di tekile ditiko da Ayi. Msengeletano wu engisile ku txi lerwa makatekwa aya va nga ndi no mamana ngako va txi engisa Jehovha ni sikarato si si nga ti va emete ngako va si engisi Jehovha. Lihunzu la ka Simiyoni, Levhi, Judha, Isakari, Josefa ni lihunzu la Bhejamim va emili masoni ka mmango wa Gerizimi. Valevhi ni di Tabhernakela da txitumelelano va ti emile mkovani, kasi tihunzu timwani ta 6 ti ti emile masoni ka mmango wa Ebhali. (Dhet 11:29, 30; 27:11-13; Jox 8:28-35) Tivoneka nga, tihunzu a ti tinga ti emile masoni ka mmango wa Gerizimi va xamute makatekwa ya va nga mapfa ma txi gondwa masoni kwawe, tihunzu timwani ti xamute sikarato asi va nga sipfa si txi gondwa masoni kwawe mmangoni ka Ebhali. Hambiku ku nga langwa ti to makatekwa me ya gondwa masoni ka mmango wa Ebhali ngu mhaka ya ku tshura ni ku pfuna ka hombe ka wona, kuhambana ni marigwi ni makhalo a hombe o savala a mmango wa Ebhali, Bhiblia kha yi txhamuseli to tala ngu mhaka yi ya. Mlayo “wu to gondwa ngu dipswi do guleka masoni ka wotshe msengeletano wa ka Israyeli, ni ka vavasikati, ni ka vafana, ni ka valuveli vale va nga ti ti hagari kwawe.” (Jox 8:35) Txitshungo txi ya txi ndi na pfa mapswi ngu makhalo mambidi o hambana masoni ka mimango. Eto ti di na koteka ku ve mapfa kwati mapswi, ngu mhaka ya wukhalo wa wunene awu va nga ti ka wona.—Wona ha ku ku MMANGO WA EBHALI.
12-18 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 13-15
“Mlayo wu txi kombisa ti to Jehovha wa khatala ngu sisiwana”
it-1718 ¶1
Miningelo
Ku ti woneka nga ku ti ni miningelo yo engeteleka yi nga txi veketwa ti to yi thuma timwani, yi nga si vhuneti ngu kukongoma vaphaxeli va Valevhi, hambiku Valevhi va nga txi wuyelwa ngu yona. Ngu mtolovelo va txi yi thumisa ni kutidila ngu mwaya wa Vaisrayeli ngaku ku di ni mtshangano. Nga ku mpfuka wo ya Jerusalema i ti wa hombe a ha ka ku miningelo yi va ya yingi ha koza va si yi koti ni ku yi rwala va txi txitxisa ngu male, ti to ve ya yi thumisa va di Jerusalema ka sakudya ka ku otela siro sa mwaya ngu mbimo ya mtshangano. (Dhet 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Ngu toneto ngu magwito ka dilembe da 3 ni da wu 6 da sabata ngu dilembe da wu 7, mningelo wuwa, hahandze ko thumiswa ti to wu khatalela silaveko sa mtshangano, wu txi thumiswa ka Valevhi, valuveli, tinoni ni vanana vo felwa ngu vaveleki va wukhalo wonewo.—Dhet 14:28, 29; 26:12.
it-2885 ¶4
Sabata ya dilembe
Dilembe da sabata di txi dhanwa ku “dilembe da ku divalela sikweneti [hash·shemit·tahʹ].” (Dhet 15:9; 31:10) Mndani ka dilembe diya mafu ma txi humula ma si dimwi, ni ku divalela sikweneti, ve zumba va si dimi. (Eks 23:11) Ku ti fanete ku va ni ku humula mwendo ku divalelwa ka sikweneti a si va nga ti si sengeletile. I ti ku “divalela ngu ditina da MKOMA,” ngu ku mxonipha. Hambiku vamwani va tekako mhaka yi ya ngu nzila yo hambana, vatxhamuseli vamwani va womba ti to sikweneti si si pfhutwe, kambe mlombisi a sa fanela ku vila awu a mu dhevhako ti to e dihela sikweneti, nguko ka dilembe dileya; mdimi a si na so dihela ngu sona nyumba, se nyamne a ndi na vila mluveli ti to e mdihela. (Dhet 15:1-3) Varabhi vamwani va seketela ti to sikweneti a si si nga txi mahwa ku vhuna sisiwana si txi pfhutwa, kasi a si si nga txi mahwa ka ta mabhindu si txi wonwa ngu nzila yimwani. Va womba ti to ka dilembe dizana do khata E.C., Hillel a humesile mkongomiso awu wu nga txi tumelela mulombisi ku ya ka nyumba ya wuxuxisi ku ya tsanisa ti to txikweneti kha txi namba pfhutwa ngu ku maha txixambanyo.—The Pentateuch and Haftorahs (O Pentateuco e as Haftorás), editado por J. Hertz, Londres, 1972, pp. 811, 812.
it-1834 ¶5
Txibotxhwa
Mlayo awu wu nga txi thuma hagari ka txibotxhwa ni nyamne wa txona. Ka Vaisrali txiemo txa txiboxhwa txa Muhebheru txi txi hambana ni txa txibotxa txa muluveli kumbe txa txikolonyi. Ngaku txi si nga Muhebheru txi txi simama txi va txithumi txa nyamne wa txona ni ku txi ndi na pindiselwa ka tate txi ya ka mwanana (Lev 25:44-46), txibotxhwa txa Muhebheru txi di fanete kutxhuswa ngu dilembe da wu 7 da wubotxhwa mwendo dilembe da ku tsaka, ngu kuya ngu di di nga txi khata ku hoka. Mndani ka mbimo ya wubotxhwa, txi botxhwa txa Munebheru txi ti faneti ku ñolwa kota txithumi txi txi nga tholwa. (Eks 21:2; Lev 25:10; Dhet 15:12) Muhebheru awu anga txi ti xavisa ka muluveli,mwendo ka lixaka la muluveli mwendo ka nkolonyi adi na ti tirula apune mwendo mthu wu anga di ni fanelo yaku mtirula. Mtengo wa mterulo wu txiya ngu mtengo wa malembe ya ma nga ti sate kala ka dilembe da ku tsaka kala ka dilembe da wu 7 da wubotxhwa. (Lev 25:47-52; Dhet 15:12) Nga ku nyamne atxi txhusa txibotxhwa txa Muhebheru ati fanete ku txi ninga tiningo ti to txi vani makhato amanene nga wa mwamna wo txhuseka. (Dhet 15:13-15) I do ko va ti to txibotxhwa txi di ni msikati mbimu yi txi ngata, msikati atxi tsula natxo. Kambe i di ti to nyamne wa txona adi txi ningile msikati (msikati wa muluveli asa fanela kutxhuswa ka dilembe da wu 7 da wubotxhwa), ene kumweko ni vanana vakwe va txi simama ve va sithumi sa mnyane wakwe. Se ka mhaka eyo txhibotxhwa txi di na sawula kusimama ni nyamne wa txona. Adi na mthola nzeve ngu linyonzi ku kombisa ti to a la ku simama i di khumbi yakwe ngu yotshe mbimo.—Eks 21:2-6; Dhet 15:16, 17.
Tithomba ta moya
w06 1/4 31
Siwotiso sa vagondi
Hi nga gonda txani ka mlayo a wu wu ku ka Eksodha 23:19: “U nga bhiki txihongwana ngu masi a mame wa txona”?
Txirumo txiya txi manekako makhambi mararu a mu ka Bhiblia, ni ku txi tshumete txi patwa ka Mlayo wa Mosi, ti hi vhuna kupfisisa a ti Jehovha a ti wonisako tona, ni ku txi hi gondisa ngu wumbilu ni npfela-wusiwana wa Jehovha. I sigeto dwe txi veka hakubasani nzila yi Jehovha a nyenyako ngu yona wukhozeli wa makuhu.—Eksodha 34:26; Dhewuteronome 14:21.
Kubhika txihongwana, mwendo tximwani txihari, ngu masi a mame wa txona, i ti kuhambanisa mlayo a wu Jehovha a nga ti wu vekile. Txizimu txi ningile masi mame wa kona ti to me ninga dihanyo txihongwana ni ku txi vhuna txi kula. Kubhika txihongwana ngu masi a mame wa txona ti di na kombisa, “Kwa mbi xonipha wuxaka wu wu nga ti vekilwe ngu Txizimu ka txihongwana ni mame wa txona.”
I singeto dwe vamwani va womba ti to kubhika txihongwana ngu masi a mame wa txona ti nga maha i ti sihena sa wukhongeli ti to ve wisa mati. I tokwa eto i di ditshuri, kutsimbiswa koneko ku di na vhikela Vaisrayeli ka sihena sa wukhongeli so biha sa matiko ya va nga ti randetwe ngu ona. Mlayo wa Mosi wu txi tsimba Vaisrayeli ku londisela mikhuwu ya matiko.—Levhi 20:23.
Ngu magwito, ka mlayo wuwa ha kota kuwona wumbilu ni npfela-wusiwana wa Jehovha. Ngu ditshuri, Mlayo wu ti ni sirumo so fana a si si nga txi tsimbisa ku xaniswa ka sihari, ni ku ku txi vayilelwa kumaha timhaka ti ti nga si nga ha mlayoni. Ngu txikombiso, mlayo wu txi tsimbisa kumahwa magandelo ngu txihari txi nga zumba ni mame wa txona txi si se heta 7 wa masiku, ku sa fanela kudawa mame wa kona ni mwanana wa kona ka ditshiku donedo si nga txi thaviswa ka txisaka hambi mame wa kona manda mwendo mwanana.—Levhi 22:27, 28; Dhewuteronome 22: 6, 7.
Ti hakubasani ti to i singa mlayo basi wa sirumo ni ku tsimbisela. Ka timhaka timwani matshina a wona a mlayo ma hi vhuna kuengetela kupfisisa kwati ka timhaka ta mahayelo, ni ku pimisa kwati ngu tifanelo to tshura ta Jehovha.—Masalmo 19:7-11.
19-25 KA JULHO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 16-18
“Matshina a milayo kasi kulamula ngu nzila yo lulama”
it-1464 ¶2
Wubhofo
Kujikisa wululami ngu ku thumisa wulamuli wa wukanganyisi, ti txi kombisa wubhofo, ka Mlayo ku ni sialakanyiso so tala asi si nga txi lwisana ni tiningo to vhala maso, tiningo mwendo txisawu-sawu, silo soneso si ndi na vhala maso ni ku tsivela mlamuli ti to e lamula ngu wululami. “Nguko txiningo txa vhala maso avale va wonako.” (Eks 23:8) “Nguko kuxavelela ka vhala maso a mthu wo ziva.” (Dhet 16:19) Ti singa ni mhaka ni ti to mlamuli m’thu wo lulama ni wa wutxhari ti nga maha a txi tiziva mwendo kwa mbi tiziva e jikiswa mapimo ngu mhaka ya ku amukela ningo ka va va patekako ka mhaka. Mlayo wa Txizimu wu vekile mhaka ya kuvhalwa maso i singa ngu tiningo dwe, kambe matipfelo ni ona ma nga vhala maso, nguku wu wombile tiya: “U nga woni khohe ya wule i ku txisiwana, kambe u nga khatalele nyatithombe.” (Lev 19:15) Ngu mhaka yeto mlamuli a sa fanela kuya ngu matipfelo akwe mwendo mawonelo a vathu, mbimo yi a lamulako va nyatithombe.—Eks 23:2, 3.
it-2492 ¶1
Nomboro
2. Nomboro ya 2 yi humelela makhambi o tala ku txi wombwa wombwa ngu mhaka ya wulamuli. Kupfana ka tifakazi timbidi ku txi ningela wufakazi ka mhaka yo kari. Ku txi laveka tifakazi timbidi mwendo tiraru kasi kutsanisekisa mhaka ka mlamuli. Ditshina diya da mlayo di nga txi thumiswa ka dibanza da wukristu. (Dhet 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2 Vak 13:1; 1 Tim 5:19; Vaheb 10:28) Txizimu txi thumisile ditshina diya da mlayo mbimo yi txi nga kombekisa mwanana wa txona kota Muhulukisi wa vathu. Jesu a wombile tiya: “Ni kona Mlayoni kwanu, ku bhatwe ti to, ‘wufakazi wa vathu vambidi mbwa wunene.’ Ani na tifakazela nipune, nene Tate wu a nga ni ruma wa ni fakazela.”—Joh 8:17, 18.
it-2896 ¶4
Mphaxeli
Vaphaxeli i ti vona vo khata va nga ti ni lungelo yo txhamusela mlayo wa Txizimu, vona i ti va lisima ka wulamuli wa Vaisrayeli. Ka madhoropa ya va nga ti nigilwe vaphaxeli mbimo yotshe va txi maneka kasi kuvhuneta valamuli, ni ku va txi thuma kumweko ni valamuli ti to ve lamula timhaka to karata, a ti tinga txi karatela valamuli. (Dhet 17:8, 9) Ngako ku txi tumbulwa mthu wa kufa, vaphaxeli kumweko ni madhota a didhoropa donedo va ti fanete kulondisa mlayo kasi kuthavisa mnando wa mnoha. (Dhet 21:1, 2, 5) Ngako wamwamna ngu txiluse a txi lumbeta msikati wakwe ti to a mahile wugango, a wule wamsikati a ti faneti kutekwa e yiswa ka wukhalo wo sawuleka, a ha Mphaxeli a nga txi maha mningelo, ku txikombelwa ti to Jehovha e zivanekisa ditshuri da ti to awule wamsikati ani mnando mwendo ahim-him, ti to e lamulwa ngu wululami. (Mit 5:11-31) Wulamuli awu wu nga txi mahwa ngu va vaphaxeli mwendo ngu madhota a ya ma nga ti emisilwe wu ti fanete kuxoniphwa, ngako mthu asi xoniphi mwendo kwambi engisa a ti fanete ku dawa.—Mit 15:30; Dhet 17:10-13.
Tithomba ta moya
it-1917 ¶9
Kuhingwa
Ngu kuya ngu mlayo, ti to mthu e dawa ngu mhaka ya txionho txakwe ku txi lavaka wufakazi wa vathu vambidi. (Dhet 19:15) Ku txi laveka ti to tifakazi tiya i va tona to khata kupeka muonhi. (Dhet 17:7) Ti txikombisa kuhisekela mlayo wa Txizimu ni ku basa ka Vaisrayeli ni ku veka hakubasani wufakazi wa ditshuri ni wa makuhu.
26 KA JULHO–1 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 19-21
“Wutomi mbwa lisima ka Jehovha”
Etetela wululami ni wuxinji wa Jehovha
Jehovha a ti mahile lulamiselo ya mtxhanu wa madhoropa ni dimwedo aya ti hehukako ku ma mana. Ene a gete Vaisrayeli ti to ve sawula madhoropa mararu ka madhawa otshe a mambidi a Mnambo wa Jordhani. Ngu kutxani? Ti to awu a thavako e kuluveta e bela ka ona. (Mit. 35:11-14) Sitarato si si yako ka ona si ti zumba si di basile. (Dhewut. 19:3) Ngu kuya ngu mtolovelo wa Vajudha, ha nzila ku ti ni sikombiso ti to awu a thavako a si mwalali. Aku ka ditiko da Israyeli ku nga ti ni madhoropa a wuthavelo, awu a nga daya m’thu ngu phango ti si lavi e za e ya barama ka matiko mamwani aha a ndino za e manana ni txiduko txo khozela sizimu sa walo.
Etetela wululami ni wuxinji wa Jehovha
Txivangelo tximwani txo va ni madhoropa a wuthavelo i ti kuvhikela Vaisrayeli ti to va si vi ni mnando wo theketa mnoha wo mbina mnando. (Dhewut. 19:10) Jehovha a dhunda wutomi, i a nyenya ‘kutheketa mnoha wo mbina mnandu.ʼ (Mav. 6:16, 17) Aku i ku Txizmu txo lulama ni txo sawuleka, a ni mhaka nawo wutomi hambi i di ti to i phango yi nga maheka. Ditshuri ti to awu a dayako ngu phango a ndina mana wuxinji. Kambe a ti fanete e txhamusela mhaka ka madhota, se ngako madhota ma txi wona ti to i phango, a ndina zumba ka didhoropa da wuthavelo kala kufa mphaxeli wa hombe. Ti wombako ti to a ndina zumba mbimo yo lapha. Lulamiselo yoneyo yi kombile Vaisrayeli votshe ti to wutomi wu sawulekile. Ti to ve kombisa txithavo ka M’ningi wa wutomi ti txi lava ti to ve maha totshe ti to ve vayilela tiphango.
it-2933 ¶3
Mnoha
Mthu adi ni fanelo yo ti dila ngu wutomi awu Txizimu txi nga mninga, awu a nga di no mtsivela wutomi wuwa adi na xamula ka Txizimu ngu mhaka yoneyo. Eto ti kombisilwe mbimo yi Txizimu txi nga gela mdayi Kayini: ‘Mnoha wa mwanano wa pfala ha mafuni.’ (Gen 4:10) Ngaku mthu atxi vengela mwanawe aha ko mnavelela ku efa, mwendo ku wombawomba ku biha ngu ngene, mwendo eningela wufakazi wa makuhu ngu ngene aha ko eveka ha phangoni wutomi wakwe, adi na ti tisela mnando wa mnoha wa mwanakwe.—Lev 19:16; Dhet 19:18-21; 1 Joh 3:15.
Ti thomba ta moya
it-21155 ¶3
Nyumba ya wu xuxise
Nyumba ya wuxuxise yi txi maneka hadiphangoni ka didhoropa. (Dhet 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) Dipswi di di ku “hadiphangoni” di womba wukhalo wo tuleka, hafuhi ni hatxikeni. Hadiphangoni i di wukhalo awu ku nga txi gondwa kona mlayo ni ha ku txi ningelwa mthetho ka dibanza. (Neh 8:1-3) Hadiphangoni ti txi hehuka ku mana tifakazi to emela timhaka to fana ni mabhindu okari ni timwane, ngu ku ditshiku dotshe vathu va vangi vatxi bela ni ku huma. Ni ku ati ndi no huwelelwa mayelano ni wulamuli wu wu ndi no mahelwa hadiphangoni ti ndi na gwesa vaxuxise ti to ve ti vonela kasi ku ve lamula ngu nzila ya yinene ni ku maha sisungo sa sinene. Ti txi komba ti to ku ti ni wukhalo hafuhi ni ha diphangoni ahawa vaxuxise va nga txi xuxisa kona va di xayisekile. (Job 29:7) Samueli ati ti tsula eya rendelekela, Bheteli, ni Giligali, ni Misipa; se “e lamula va ka Israyeli ka otshe makhalo yale,” ni Rama ngu ku nyumba yakwe yi ti ti koneyo.—1 Sam 7:16, 17.
2-8 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 22-23
“Mlayo wu hi gondisa ti to Jehovha wa khatala ngu sihari”
it-1936 ¶4
Mrwalo
Ngu mtolovelo ka timbimo ta kale, ku txi thumiswa sihari kasi kurwala mithwalo, se Vaisrayeli va getwe ti to ngako va txi wona mbongola ya wule a va vengelako yi txiwa ngu kunemelwa ngu mthwalo, va ti fanete ‘ku mvhuneta ku yi khukhisa.’ (Eks 23:5) Mtengo wa thundo a wu txihari txi nga txi kota ku wu rwala wu txi dhanwa ku mrwalo, kufana “ngu mpatwa wa mamula.”—2 Vafu 5:17.
it-1686 ¶5
Dhewuteronome
Dibhuku da dhewuteronome da kombisa kukhatala ni lirando ngu sihari. Vaisrayeli va txi tsimbwa kuthavisa txinyana txi di ha txisakani, nguko txi txi vhikela vanana va txona. Kambe ku txi tumelelwa ti to Vaisrayeli ve teka vanana va kona ve siya mame wa kona. Se mame wa kona a ndi na ti mahela txisaka tximwani. (Dhet 22:6, 7) M’dimi a si tumelelwi kujokela homu ni mbongola ti to txihari txi txi si ngako ni mtamo txi si nemelelwi. (22:10) Ni ku a sa fanela kusunga txisofu txa homu mbimo yile yi ti hulako timbewu ta kuelula ti to yi si fi ngu nzala kuve ku di ni fulaho hafuhi ka yona ni ku yi xakela mtamo wa yona yi txi hula.—25:4.
w03 15/10 32 ¶1-2
“Mi nga sungweni ha dikangeni kumweko”
NGA HA u wonako ngu kona hawa, dikamelu ni homu a si singa jokelwa kumweko si ti komba si sa tsaka. Nguko dikangi di si nga jokelwa ngu dona—di mahetwe sihari simbidi so dingana ni mtamo wo fana—se eto ti maha ti to ngu wumbidi wa sona si xupheka. Kasi kukombisa kukhatala ngu sihari, Jehovha a gete Vaisrayeli a txi: “U nga dime ngu homu yo jokelwa kumweko ni mbongola.” (Dhewuteronome 22:10) Ditshina diya da thuma ka homu ni dikamelu.
Ditshuri ti to, m’dime a si na kuxanisa sihari sakwe ngu nzila ya tshofu. Kambe i di ti to a si nga ni tihomu timbidi, kutilava a ndi na thumisa sihari simbidi so dingana. Ti woneka nga m’dime wu a nga kombiswa ka mfota a mahile toneto ka dilembe dizana da wu 19. Ngu mhaka ya kuhambana ka tanga ni mtamo, txihari txa mtamo wa wudotho txi ndi na tsimbila ngu ku ti ndinda, kasi a txi ku ni mtamo txi ndi na rwala pezo ya hombe.
Tithomba ta moya
it-1711 ¶3
Txikweneti, ni wu a nga maha txikweneti
Txikweneti kuwombwa a si u dhevhako ka mmwani, kuhakela mwendo kuningela txo kari kasi kumana tximwani. Ka Israyeli wa kale, sikweneti si txi mahwa ngu mhaka ya wusiwana. Ku maha txikweneti ka Vaisrayeli ti si tsakisi, nguko a wu a nga txi lomba a txi maha txibotxhwa ka wule a nga lomba kwakwe. (Mav 22:7) Vathu va Txizimu va ti leletilwe ku ve va ni wuha ngako va txi lombisa ka Muisrayeli kulowe va si lavi kubhindula mwendo kuhakelisa majuro. (Eks 22:25; Dhet 15:7, 8; Mas 37:26; 112:5) Kambe va ndi na hakelisa majuro ka vamatiko. (Dhet 23:20) Vatxhamuseli va Vajudha va pfisisa ti to lulamiselo yiya yi txi thuma ka ta mabhindo, i singa ka vale i nga ti sisiwana. Ngu kuya ngu mlayo, valuveli ava va nga ti Israyeli ta mbimoanyana va ndi na hakela majuro, ngutu-ngutu a ku ni vona va nga ti lombisa ngu majuro.
9-15 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 24-26
“Mlayo wu ti kombisisile kutxani ti to Jehovha wa khatala ngu vavasikati”
it-2420 ¶3
Wamsikati
Mlayo wa ta wusotxhwa, vu t i vhuna vavamna ni va vasikati a va va ku nga di ku tekana ka dilembe dawe do khata da mtxhadho. Eto ti txi ninga mkhanjo vatekani ti to ve va ni mwanana mweyo, ati ti ndi no va thavelelo ka mame wa kona mbimo yi mwamna wa kona a nova a di yimbini, ngutu ngutu ngako a txi ya fela koneyo.—Dhet 20:7; 24:5.
it-2837 ¶4
Ku lavetela
Ti ha kubasani ti to malulamiselo yo vhuna sisiwana sa ditiko da Israyeli, ma txi kuzeta wuha, ni kuthemba makatekwa a Jehovha, kambe tona ti si kuzeti vathu ti to ve va mi kara. Dhavhidha a wombile tiya: “Kambe kha ni zivi ku wona mthu wo lulama e lekwa wusiwanani, hambi vanana vakwe kha ni zivi ku va vona ve kombela sakudya.” (Mas 37:25) Ngu kona ha ka lulamiselo ya mlayo, hambi sisiwana, ngako va txi thuma ngu ku ti karata, va si na ku xaniseka ngu nzala, hambi vanana vawe va si na kutsimbila ve kombela dipawa.
w11 1/3 23
Ina u txi tiziva?
Ka Israyeli wa kale ngako wa mwamna atxi fa a si nga ni mwanana wa mfana, ku txi emelwa ti to mnanda wakwe e teka msikati wa mkomwakwe ti to ve veleka vanana kasi ku simamisa liveko la mfi. (Genesisi 38:8) Mamahelo onewo ma nga gwita me patwa ka Mlayo wa Mosi, ma txi ziwa to ngu tekana ka kunyadhu ni kunyadha. (Dhewuteronome 25:5, 6) Simaho sa Bhowazi asi si nga bhalwa ka dibhuko da Rute, si kombisa ti to txirumo txiya txi txi pata ni otshe maxaka mamwani a dirambo da txiwamna ka maxaka a mfi, ngako ku si nga ni wa mweyo ka vananda vakwe a hanyako.—Rute 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Kutekana ka kunyadho ni kunyadha ku di tolovelekile ka timbimo ta Jesu, eto ti woneka ka txiwotiso txi vasadhusi va nga wotisa Jesu txi ku ka Marku 12:20-22. Flavio Josefo, mbhale wa matimu wa mjhudha wa dilembe dizana do khata a wombile ti to mkhuva wu wa wu si ngo vekisa ditina da mwaya wa mfi dwe, kambe wu txi maha ti to thomba yi zumba ni mwaya, ni ku ti txi vhikela noni. Ka mbimo yile wamsikati a si nga ni fanelo yo teka thomba yi i nga ti ya mwamna wakwe. Se ngu toneto mwanana wu a nga ndi no velekwa ngu kunyadhu a ndi nava ni fanelo yo mana thomba ya mfi.
Tithomba ta moya
it-1714 ¶4
Kudaya wukati
Dipapilo da kudaya wukati. Kha hi nge wombi ti to mlayo wa Mosi wu txi maha ti to wamwamna wa mu Israyeli ti mu hehukela ku daya wukati. Ngu toneto ti txi lava e londisa to kari ti nga di ha mlayoni. Ti txi lava e bhalela to kari, “mbhalela dipapilo da kudaya wukati.” Wamwamna wu a nga txi lava ku daya wukati ati fanete “ku m’bhalela dipapilo do hambana nayo a txi mninga, kasi e mu humisa mtini kwakwe.” (Dhet 24:1) Hambiko mibhalo yi si txhamuseliko totshe mayelano ni mhaka yiya, ti ti komba nga ti txi pata ku ya wotisa vavamna va va nga di ni mtumelelo, a va kutilava kukhata va nga txi khongetela vatekani ti to ve tshumelelana. Mbimo yi yi nga txi laveka ku khukhela ti to ku lulamiselwa dipapilo kala mtxhadhu wu txi dawa ngu kuya ngu mlayo, ti txi ninga mkhanjo wamwamna a wule a lavako kudaya wukati ti to e tshumelelana ni msikati wakwe. Ku txi laveka txivangelo txo daya wukati, ngako mkongomiso wu txi thumiswa ngu nzila ya yinene, wu ndi na vhuna awu a nga maha txisungo a si se khata ngu kualakanyisisa ngu txona. Txo engetela, tifanelo ni silaveko simwani sa wa msikati si txi vhikelwa. Mibhalo kha yi wombi ngu ti ti nga txi bhalwa ka “dipapilo da kudaya wukati.”
16-22 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 27-28
“Otshe makatekwa awa . . . ma na va ako”
w10 15/12 19 ¶18
Mana makatekwa ngu Mkoma wu a kongomiswako ngu moya wo sawuleka wa Txizimu!
Kuengisa ti pata kutekela ha msungo ati Dipswi da Txizimu di ti wombako ni sakudya sa moya asi Jehovha a hi ningako. (Mat. 24:45) Ti tshumela ti womba kuengisa Txizimu ni Mwanana wa txona. Jesu a ti khene: “Hi nga votshe vale va wombako kwangu va txi ‘Mkoma, Mkoma,’ ava va no wulela Mfumoni ka nzumani, aniko ngu wule a mahako kuranda ka Tate wangu a ku nzumani.” (Mat. 7:21) Kuengisa Txizimu ti tshumela ti womba kutiemisela kuamukela ngu mbilu yotshe malulamiselo aya Jehovha a nga ma veka, i ku dibanza da Wukristu ni Madhota aya a nga ma sawula, i ku “sihiwa ka vathu.”—Vaef. 4:8.
w01 15/9 10 ¶2
Ina u na mana makatekwa a Jehovha?
Dipswi da Txihebheru di di ku “kuengisa” adi di nga wombwa ka Dhewuteronome 28:2 di txhamusela makhambi o wuyeletela. Vathu va Jehovha kha va fanela ku mu engisa ngako va txi ti lava; kambe wutomi wawe wotshe. Va txi maha eto ngu kona va no mana makatekwa o sawuleka a Jehovha. Dipswi di di nga hunduluxelwa di txi “kumana” di kombetela ko xota ati makhambi o tala ti wombako “kuhinga u txi mana” mwendo kumana atxi u “xotako.”
w10 15/9 8 ¶4
Ava va engisako va na mana makatekwa a Jehovha
Vaisrayeli va ti fanete ku mu engisisa kutxani Jehovha? Mlayo wa Txizimu wu txi womba ti to Jehovha a txi henya ngako vathu vakwe va si mthumeli “ngu kutsaka ni ku basa ka mbilu.” (Lera Dhewuteronome 28:45-47.) Ka sirumo sakwe Jehovha a lava ti to hi mu engisa ku mbilu yo tsaka i si nga ku sinziseka nguko eto ta mahwa ngu sihari ni madhimoni. (Marku 1:27; Jak 3:3) Ku engisa Txizimu ngu mbilo yotshe ti kombisa lirando. Li kombiswa ngu litsako a li li nga seketelwa ka kutsaniseka ti to milayo ya Jehovha kha yi nemeli ni ti to “txa ninga txhatxhazelo ka vale va txi lavako.”—Vaheb 11:6; 1 Joh 5:3.
Tithomba ta moya
it-2297 ¶6
Muhingano
Mlayo wa Jehovha wu txi tsimba ku txitxa muhingano. (Dhet 19:14, wona kambe Mav 22:28.) Ngu ditshuri a wu a “txitxako muhingano wa muakelani wakwe” a ndina tilavela dikhombo. (Dhet 27:17) A ku vanyamne va tithembwe va nga txi ti hanyisa ngu si va nga txi elula thembweni, se kutxitxisa muhingano ti txi womba ku vhalela muakelani ti to emana so ti hanyisa. Ka mbimo yile ya kale eto ti txi womba kupa. (Job 24:2) Kambe ku ti ni vathu va nga txi kanganyisa va nga ti ni mnando ngu mhaka ya simaho sawe so biha, ni ku vathangeli va ka Judha ka masiku ya Hoseya va fananisilwe ni va va ndakako mihingano.—Hos 5:10.
23-29 KA AGOSTO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 29-30
“Kuthumela Jehovha kha ti karati ngutu”
w09 1/11 31 ¶2
Jehovha a hi ninga mkhululeko wo ti sawulela
Ina u ti wona ti txi karata ku ziva ni ku maha ati Jehovha ati lavako kwathu? Mosi a bhate tiya: “Nguko mlayo wuwa ni ku leletako wona nyamsi kha wu karati kwako, kambe kha wu nga txitimwi ka mitamo yako.” (Vhersikulo 11) Jehovha kha hi kombeli ku maha a ti hi si tikotiko. Milayo yakwe yi hehukile ni ku ya hehuka ku yi maha. Ni ku yona ya hehuka ku yi ziva. Kha ti lavi ti to hi ya “nzumani” mwendo ku enda hi ya “mtxatuku ka linene” ti to hi ziva a ti Jehovha a ti lavako. (Mavherisikulo 12, 13) Bhiblia yi hi gela nzila yi hi fanelako ku hanya ngu yona.—Mika 6:8.
w09 1/11 31 ¶1
Jehovha a hi ninga mkhululeko wo ti sawulela
“MAKHAMBI a mangi ni ni dizowa da ti to ni nga thuka ni si thembeki ka Jehovha.” Eto ti wombilwe ngu mwanathu mmweyo watxisikati awu a nga txi pimisa ti to ati ti nga mmahekelela i ti nga ti mwanana ti txi mmaha e tipfa i si nga wa txilo. Ina eto ditshuri? Ina athu ha godholiswa ngu siyemo si si hi humelelako? Nadha. Jehovha Txizimu a hi ningile ningo yo ti sawulela ti to hi sawula a ti hi ti lavako ka wutomi wathu. Ene a lava ti to hi maha sisungo sa sinene, se Bhiblia ya hi gela to hi nga ti mahisa kutxani toneto. Wona mapswi a Mosi ka Dhewuteronome ndima 30.
w09 1/11 31 ¶4
Jehovha a hi ninga mkhululeko wo ti sawulela
Ina Jehovha wa khatala ngu sisungo si hi si mahako? Ina wa khatala! Ngu ku vhunwa ngu Txizimu Mosi a bhate tiya: “Sawula wutomi.” (Vhersikulo 19) Se, hi nga sawulisa kutxani wutomi? Mosi a bhate tiya: “Ngako u txi randa MKOMA, Txizimu txako, u engisa dipswi dakwe, u namarela kwakwe.” (Vhersikulo 20) Hi txi kulisa lirando lathu ka Jehovha hi na lava ku mu engisa, hi namarela kwakwe ngu ku thembeka hambi ti txi karata. Ngu nzila yoneyo, hi sawula wutomi—i ku nzila ya yinene yo hanya ngu yona konku, hi txi rinzela wutomi wo mbi guma ka mafu a maphya a Txizimu.—2 Pedro 3:11-13; 1 Johani 5:3.
Tithomba ta moya
it-2551 ¶9
Nzeve
Jehovha ngu ku thumisa malanda akwe, a wombile to Vaisraeli vale vo mbi engisa va ni ‘tinzeve ta makhutu.’ (Jer 6:10; Mith 7:51) Ti txo fana ni kuva va ti vhate ngu silo si si va vhalelako kuengisa. Tinzeve ti ti nga mbi tulwa ngu Jehovha, i ku ene a ningelako tinzeve ta kupfisisa ni ku engisa ka vale va mlavako, kambe a tumelela ti to tinzeve ta moya ta va vo mbi engisa ti to ti va mphumeni. (Dhet 29:4; Var 11:8) Paulo aprhofetile ti to ku nata mbimo a yi vamwani a va va vombako to makristu va no leka likholo la ditshuri, va si lavi ku engisa dipswi da Txizimu, kambe ve va ni tinzeve a ti ti “nyakatelwako” madingano ni mixuvo yawe, ngu toneto va di na ningela tinzeve ka va gondiswa va makuho. (2 Tim 4:3, 4; 1 Tim 4:1) Kambe tinzeve ti nga “tingwa” nguko engisa mahungu o xamalisa, ngutu-ngutu ngu mahungu a tiphango ta tumbunuko.—1 Sam 3:11; 2 Vafu 21:12; Jer 19:3.
30 KA AGOSTO–5 KA SETEMBRO
TITHOMBA TA MU KA DIPSWI DA TXIZIMU | DHEWUTERONOME 31-32
“Gonda to kari mayelano ni tindando ati ti nga bhalwa mu ka Bhiblia”
“Ni ninge mbilu yimweyo kasi ku ni thava ditina dako”
Mbimo yi Vaisrayeli va nga ti hafuhi ni kuwulela ka ditiko da Txithembiso, Jehovha a gondisile Mosi lindando lo kari. (Dhewut. 31:19) Se Mosi nene a ti fanete e gondisa vathu. (Lera Dhewuteronome 32:2, 3.) Hi txi alakanyisisa ngu tindimana 2 ni 3, ta woneka to Jehovha kha lavi ku ditina dakwe di siswa ku nga do yila. Ene a lava ti to ditina dakwe di ziwa ngu votshe! Ku ve lungelo ya hombe ka Vaisrayeli kugondiswa ngu Mosi mayelano ni Jehovha ni kuxamalisa ka ditina dakwe! Ati Mosi a nga va gondisa ti va vhuni ni ku va humuta, kufana ni mati ya ma pfunisako siyalo. Hi nga maha txani ti to nanathu hi gondisa kufana ni Mosi?
Hi txi txhumayela ngu m’ti ni m’ti ni ha kubasani, hi nga thumisa Bhiblia ti to hi komba vathu ditina da Txizimu i ku Jehovha. Hi nga va ninga mabhuku athu, mavhidhiyo o tshura ni simwani si ku ka site yathu, sotshe silo siya si dhumisa Jehovha. Hi nga mana tinzila to womba-womba ngu Txizimu txathu txo randeka ngutu hi va gela to txi zumbisile kutxani hi di mthumoni, kutsimbilani mwendo kuendani. Ngako hi txi txhumeyela ava hi va manako mayelano ni sikongomelo sa Jehovha ngu vathu ni mafu, hi va vhuna ve ziva to kari ngu ngene ati ti nga mahako va si khali kutipfa. Mbimo hi va gelako ditshuri mayelano ni Tate wathu wa lirando, hi vhuneta ko basisa ditina da Jehovha. Hi vhuneta ko di basisa ka makuhu aya vathu vamwani va nga vako va txi kholwa ka ona. Hi ninga vathu tigondo ta lisima nguto to kha ku na timwani to pala tona.—Isaya 65:13, 14.
w09 1/5 14 ¶4
Zama kuwona ngu maso a mialakanyo ati ti ku mu ka Bhiblia—Ina wa ti pfisisa?
Bhiblia yi tshumela yi fananisa Jehovha ni silo asi si si ngako ni wutomi. Ene a txhamuselwa kota “Dirigwi da Israyeli,” “wuthavelo” ni “mkhokhola.” (2 Samuwele 23:3; Masalmo 18:2; Dhewuteronome 32:4) Hi gonda txani ka kufananisa kuwa? Kufana ni dirigwi da hombe do banga, di si rindilikiko, Jehovha nene a nga va Txisima txo banga txa kuvhikela.
w01 1/10 9 ¶7
Etetela Jehovha u txi gondisa vanana vako
He wone lirando la Jehovha ka nzila yi a nga ñola ngu yona Vaisrayeli. Mosi a thumisile txikombiso txo tshura kasi kutxhamusela lirando la Jehovha ka ditiko da diphya da Israyeli. Hi gonda tiya: “Kufana ni ngungwa yi wonelelako txisaka txa yona, ayi yi purumako ngu txitimwi ka mavhondo a yona, yi pakata mavhondo txitimwi ka mabhapi a yona, kufana ni toneto, MKOMA ngene ekha a nga mtsimbitisa [Jakobe].” (Dhewuteronome 32:9, 11, 12) Ti to yi gondisa vanana va yona kupuruma, ngungwa yi ‘ñola txisaka’ yi txi zuza yi guletela mabhapi kasi ku vanana va yona ve huma va txi puruma. Mbimo yi divhondo di humako hahanze di maneka mpfhukani, mame wa kona wa “puruma” ngu txitimwi ka dona. Mbimo yi di wonekako nga di la kuwa, mame wa kona a purumela hahatshi e di pakata ngu “mabhapi akwe.” Ngu lirando, Jehovha a khatalete ditiko da diphya da Israyeli ngu nzila yi yi fanako. Ene a ningile vathu vakwe Mlayo wa Mosi. (Masalmo 78:5-7) Jehovha a txi wonelela Vaisrayeli ngu diso do tura, ni ku a di tiemisete ku va vhikela ngako va txi wonisana ni sikarato.
Tithomba ta moya
w04 15/9 27 ¶12
Timhaka ta hombe ta dibhuku da Dhewuteronome
31:12. Vanana va fanete kukhalahatsha ni vathu va hombe va di mitshanganoni ni ku tilava ve tikaratela kuengisa ni kugonda.