Vhuna “valuveli” ti to ve thumela Jehovha ngu litsako

1, 2. a) Ngu sihi sikarato asi vanathu vamwane va nga va naso? b) Ngu sihi siwotiso asi si wukako?

MWANATHU wu a dhanwako ku i Lije a womba tiya: “Mbimo yi ku nga khata yimbi ya ditiko da Burundi, mwaya wathu wu ti ka mtshangano wa txigava. Hi woni vathu va txi tutuma ni kuwa. Mbimo yi mwaya wathu wu nga thava wu ya Burundi, hi ti kova ni siambalo sa ha mmidi basi. Siro simwane sa mwaya wathu si hokile ka wukhalo wa valuveli khe Malawi i ku mpfhuka wa 1.600 wa makilometro. Kasi athu vamwane hi hangalakete ka makhalo mamwane a ditiko.”

² Ha mafuni kotshe, kupinda 65 wa timiliyoni ta vathu, va sungekile kukhukha ditikoni kwawe ngu mhaka ya yimbi mwendo kuxaniswa. Kukhukhela kale, kha ku khali ku va ni mtengo wo nga wuwa wa valuveli.a (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Ka vathu vava, ku ni makhulukhulu a Tifakazi ta Jehovha. Kutala kwawe va fetwe ngu maxaka awe ni ku luzekelwa ngu silo so tala. Ngako vaxuphekako kuwuka siwotiso siya: Ngu txihi tximwane txikarato atxi va nga va natxo? Hi nga va vhunisa kutxani vanathu vava ti to ve thumela Jehovha va di tsakile hambiku va xaniswako? (Masalmu 100:2) Ngu yihi nzila ya yinene yo txhumayela valuveli?

KU VA MLUVELI TA KARATA

3. Ti mahisile ku txani ti to Jesu ni vagondiswa vakwe ve va valuveli?

³ Mbimo yi Jesu a nga velekwa, ngelozi ya Jehovha yi gete Josefa ti to Mkoma Herodha a lava kudaya Jesu. Ngu toneto Josefa a tekile Jesu ni msikati wakwe ve ya va valuveli ditikoni ka Egipta kala ve tshumela mbimo yi Herodha a nga fa. (Matewu 2:13, 14, 19-21) Vagondiswa va Jesu ni vona “va to hangalaka ka matiko a Judheya ni Samariya” ngu mhaka ya kuxaniswa. (Mithumo 8:1) Jesu a tizivile ti to valondeteli vakwe va ndina sinziswa kusiya miti yawe. A ti khene: “Ngako va txi mi xanisa ka didhoropa do kari, thavelani ka dimwanyane.” (Matewu 10:23) Kurura ngu mhaka yo xaniswa, ta nemela.

4, 5. a) Ngu sihi sikarato a si valuveli va tshanganako naso mbimo yi va thavako ditikoni kwawe? b) Ngu sihi sikarato a si valuveli va tshanganako naso mbimo yi va hanyako ka makhalo o amukela valuveli?

⁴ Ngako valuveli va txi thava ditikoni kwawe ve ya hanya ka makhalo o amukela valuveli, va manana ni sikarato so tala. Gad, mnanda wa Lije a khene: “Hi tsimbite mavhiki, hi txi pindetela sirumbi. Ani ni ti ni 12 wa malembe. Minenge yango yi simbile, se ni gete va mwayani kwango ti to va na tsule ve ni siya. Kambe tate kha tumela ku ni siya ni sigevenga, a to ni beleka. Di txa nga swa hi txo khathu hi diwoni. Hi ti maha mkombelo ka Jehovha, hi m’themba. Mbimo yimwane hi titi dya mamanga aya hi nga ti ma mana nzilani.”—Vafilipiya 4:12, 13.

⁵ Wungi wa va mwayani ka Lije va hetile malembe o tala va di ka makhalo o amukela valuveli. Kambe ni kona ka wukhalo wunewo ku ti ni tiphango to tala. Lije awu konkuwa i ku muwoneleli wa txigava a khene: “Vo tala va singa ni mthumo. Se mthumo wawe i ti wa manzenze, kusela, ku yinda bhatota, kupa ni wugelegele.” Ti to ve ti vhikela ka simaho soneso so biha, ku ti laveka ti to ve zumba va di ñolekile ngu mthumo wo txhumayela ka dibanza di va nga ti ka dona. (Vahebheru 6:11, 12; 10:24, 25) Kasi kulondola mbimo yoneyo, wungi wawe va belete mthumo wa wu nyaphandule ti to ve simama va di tsani ha ditshurini. Ku khumbula ti to hambi vaIsraeli kha va gwitela ku va valuveli, ti va ningile themba ya ti to ni vona ditshiku dimwane va ndi na tshumelela mitini kwawe.—2 Vakorinto 4:18.

KOMBISA LIRANDO KA VALUVELI

6, 7. a) “Lirando la Txizimu” li na hi kuzeta kumaha txani ka vanathu? b) Womba txikombiso.

⁶ “Lirando la Txizimu” li na hi kuzeta ti to hi kombisa lirando ka vanathu ngutu ngutu loko va di ka sikarato. (Lera 1 Johane 3:17, 18.) Ngu txikombiso mbimo yi makristu a ni Judheya ma nga ti sika ngu nzala, vanathu va dibanza dimwane va va vhunile ngu ku va yisela sakudya. (Mithumo 11:28, 29) Mpostoli Paulo ni Pedro va kuzetile makristu a kale ti to me kombisa wunene. (Varoma 12:13; 1 Pedro 4:9) Aku makristu a kale ma nga kuzetwa ku kombisa wunene ka vanathu vo ta ngu ka matiko mamwane, nathu hi fanete ku kombisa wunene ka vanathu va va tshanganako ni sikarato ngu kona ha ko emela likholo lawe!b (Wona txhamuselo ya hahatshi.)—Lera Mavingwa 3:27.

⁷ Ka masiku a ngweno makhulukhulu a Tifakazi ta Jehovha ta wutxani ka Ucrânia ma sungekile kuleka miti yawe ngu mhaka ya yimbi ni kuxaniswa. Dikhombo da kona, vamwane va datwe. Kambe wungi wa Tifakazi ati ti nga thava tiya ka didhawa dimwane da Ucrânia ni Rússia, ti amuketwe mitini ka vanathu. Ka otshe matiko a mambidi, vanathu va lambile kuya yimbini ni kuseketela timhaka ta politika, ngako i “ku singa va ditiko”, se ve simama ve txhumayela “dipswi da mahungu a manene”.—Johane 15:19; Mithumo 8:4.

VHUNA VALUVELI TI TO VE TSANISA LIKHOLO LAWE

8, 9. a) Ngu sihi sikarato asi valuveli va nga thukako ve manana naso ka ditiko dimwane? b) Ngu ku txani ti txi lava hi va laphisela mbilu?

⁸ Vamwane valuveli ti lavile ti to ve ya hanya ka makhalo mamwane a kona ditikoni mule kwawe. Kasi vamwane ti lavile ve ya hanya ka ditiko dimwane. Hambiku wukoma wu va vhunako ngu ku va ninga sakudya, siambalo ni wukhalo wo zumba ka wona, kambe toneto kha ta enela. Ngu txikombiso ti nga maha sakudya sa kona si txi hambana ni sa ditikoni kwawe. Ti nga maha va txi ta ngu ka wukhalo wo hisa ngutu kambe ve ya mana ti to ka ditiko di va nga thavela ka dona ka titila. Vamwane, ditshiku do khata ti nga lava ve gondela kuthumisa sithumiswa sa ngweno.

⁹ Wukoma wu mahile malulamiselo o vhuna valuveli ti to ve tolovela ditiko da diphya. Kambe makhambi o tala msana ka mitximanyana, vo lekwa ti to ve tiwonela. Toneto ta va nemelela nguko va ngadi va txi lava kugonda lidimi ni kutolovela mahanyelo ni milayo ya yiphya ya ditiko donedo mayelano ni ku hakhela resa, kugondisa vanana ni ku va yisa txikolwani! Ina khu na ku va laphisela mbilu ni ku va xonipha vanathu vonevo ngu ku va vhuna ka sikarato soneso?—Vafilipiya 2:3, 4.

10. Hi nga li tsanisisa ku txani likholo la valuveli? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.)

¹⁰ Mbimo yimwane vanathu va i ku valuveli ta va karatela ku manana ni vanathu va dibanza dimwane ngu mhaka yo tsimbiselwa ngu wukoma. Timwane tisengeletano ta wukoma ti womba ti to ti nga vhuna vanathu ni ku va leka ve zumba ngako va txi tumela kuthuma mbimo yimwane ni yimwane, hambi ngu mbimo ya mitshangano. Ngu mhaka ya dizowa ni ku lava txivhuno, vamwane va wu amukela. Ngu toneto, nda lisima kukuluvetela hi mana vanathu vonevo mbimo yi va hokako ditikoni kwathu. Eto ti na va vhuna kuwona ti to ha khatala ngu vona ni ku ti na tsanisa likholo lawe.—Mavingwa 12:25; 17:17.

VA NINGE TXIVHUNO TXI TXI WONEKAKO

11. a) Nji txani txo khata atxi valuveli va txi lavako? b)  Valuveli va nga kombisa kubonga ngu nzila yihi?

¹¹ Mbimo yi vanathu va hokako, txo khata hi fanete ku va ninga sakudya, siambalo mwendo silo simwane asi i ku sa lisima ngutu.c (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Hambi i ti kova thayi basi, nja lisima ngutu ka mwanathu. Valuveli kha va sinzisi vanathu ti to ve va vhuna, kambe va tsaka mbimo yi va vhunwako. Vanathu ni vona va tsaka loko va txi kota kuvhuna valuveli. I singeto basi valuveli va tsaka ngako va txi kota ku ti khatalela vapune. Va tshumela ve kombisa kubonga ngu kusimama ve va ni txixonipho ni wuxaka wa wunene ni vanathu. (2 Vatesalonika 3:7-10) Ngu toneto mbimo yotshe va lava txivhuno txathu.

12, 13. a) Hi nga txi kombisisa ku txani txivhuno txi txi wonekako ka valuveli? b) Ningela txikombiso.

¹² Kha ti lavi hi di ni so tala ti to hi vhuna valuveli. Atxi va txi lavako kwathu i mbimo ni ku va komba lirando. Ngu txikombiso hi nga va komba mu ku belwako mimovha ni mu kuxaviswako sakudya sa sinene ngu male ya hahatshi. Hi nga va vhuna ti to ve mana mtxhini wo runga ni sithumiswa simwane ti to ve kota kumaha dibhindu do tihanyisa. Kambe txa lisima ngutu ngu va maha ve tipfa va txi maha txienge txa dibanza. Hi nga va teka ngu mmovha wathu hi tsula navo mitshanganoni mwendo ku va komba ati va fanelako ku txhumayelisa tona ka m’ganga wathu.

¹³ Ngu txikombiso, dibanza dimwane di amukete vaphya va mune va valuveli. Koneho, madhota ma mahile totshe ti ma nga ti kota ti to me va vhuna. Va gondisile vaphya vonevo kutsimbitisa mmovha, ni kubhala ngu mtxhini ti to ve kota kumana mthumo. I singeto basi va tshumete ve va vhuna ku ve ti mahela txiemiso ti to ve thangetisa mthumo wa Jehovha. (Vagalatiya 6:10) Ngu txikuluveta, vaphya vonevo va thumile kota vanyaphandule. Vona va thumete Jehovha ni ku va hambanile ni mafu a Sathane. Ngu ditshuri mizamo ya madhota yi vhuni ngutu.

14. a) Ngu txihi txiduko atxi valuveli va fanelako kulwa natxo? b) Ningela txikombiso.

¹⁴ Kufana ni otshe makristu, valuveli va fanete ve lwa ni txiduko txo sinziswa ku ve thangetisa tithomba i singa wuxaka wawe ni Jehovha.d (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Lije wu a nga wombwa kukhatani, ene ni tindiyakwe va khumbula tigondo ta lisima ati va nga ti gonda ka tate wawe mbimo yi va nga ti thava. Va ti khona: “Tate a to tshotsha simaha sa sidotho asi si nga ti ka mkwama, se e guleta mkwama wo mbi na txilo, e seka atxi khene: ‘Ma wona? Ngu sona si basi hi si lavako!’”—Lera 1 Timoti 6:8.

TXILAVEKO TXA HOMBE TXA VALUVELI

15, 16. a) Hi nga li tsanisa ngu nzila yihi likholo la vanathu? b) Hi nga va vhunisa ku txani ngu didhawa da moya?

¹⁵ Valuveli va lava so tala kupinda sakudya ni siambalo. Vona va lava kukhatalelwa ni txivhuno txa mu ka Bhiblia. (Matewu 4:4) Madhota ma nga va vhuna ngu ku va lavela mabhuku ngu lidimi lawe ni ku va lavela vanathu va va wombawombako lidimi lawe. Eto nda lisima nguko valuveli vo tala va sungekile kusiya miti yawe kumweko ni maxaka awe. Vona va ma vilela maxaka, vangana hambi ni dibanza. Ngu toneto nda lisima ti to vanathu vonevo ve wona lirando la Jehovha ngu ka vanathu. Nguko hi si njo va kombisa lirando lonelo, vona va nga tilavela vangana va hahanze ava va si thumeliko Jehovha. (1 Vakorinto 15:33) Mbimo “yi valuveli” va tipfako va txi maha txienge txa dibanza, hi kombisa ti to hi thuma kumweko ni Jehovha.—Masalmu 146:9.

¹⁶ Jesu ni vaveleki vakwe ti sungile ku ve zumba kota valuveli kala kuza Herodha e fa. Ni nyamsi vamwane valuveli ti sunga ku va si tshumeleli ditikoni kwawe ngu mhaka yo thava kudawa. Kasi vamwane kha ti sungi ku ve zumba, kambe kha va tshumeli. Lije a womba ti to vamwane va va nga wona maxaka awe ma txi xaniswa kha va ti lavi kutshumelela matikoni kwawe ni vanana vawe. Kasi kuvhuna vanathu, hi fanete hi kombisa “lirando la txikoma ni txinanda, ni moya wa wumbilu, ni ku ti veka hahatshi.” (1 Pedro 3:8) Sikarato si mahile ti to valuveli ve hambana ni vathu vamwane, ni ku va thava kubhula ni vamwane ngu ti ti nga va humelela ngutu-ngutu loko ku di ni vanana vawe hafuhi. Ti wotise tiya: ‘I ti kova ani ni ku ka txiemo txo fana ni txiya ni ndina lava kuñolwa ngu nzila yihi?’—Matewu 7:12.

HI NGA VA TXHUMAYELISA KU TXANI VALUVELI

17. Mthumo wo txhumayela wu va vhuna ngu nzila yihi valuveli?

¹⁷ Valuveli vo tala va ta ngu ka matiko aya mthumo wo kutxhumayela wu tsimbiswako. Vanathu ava va va amukelako va londola mkhanjo wonewo ngu ku va gela “dipswi da Mfumo” ka dikhambi do khata. (Matewu 13:19, 23) Wungi wa va va nga “karala” va mana kuthavalelwa mitshanganoni. Ngu toneto vona va womba va txi: “Kha ditshuri Txizimu txa ho hagari kwanu.”—Matewu 11:28-30; 1 Vakorinto 14:25.

18, 19. Hi nga ti kombisa ngu nzila yihi ti to hi txharihile loko hi txi txhumayela valuveli?

¹⁸ Ti lava hi “txhariha” mbimo yi hi txhumayelako valuveli. (Matewu 10:16; Mavingwa 22:3) Hi fanete kulaphisa mbilu ni ku riya nzeve mbimo yi vona va wombawombako, kambe kha ha fanela kubhula ngu timhaka ta politika. Hi fanete kulondisela mkongomiso awu wu tako ngu ka Hofisi ya didhavi ni wa wukoma ti to hi si beti wutomi wathu ni wa vamwane ka phango. Ngu mhaka ya ku va tako ngu ka wukhongeli ni midhawuko, yo hambana, ti lava hi gonda ni kuxonipha matipfelo ni mawonelo awe. Ngu txikombiso, vamwane va ni mawonelo o hambana mayelano ni nzila yi vavasikati va ambalako ngu yona. Ngu toneto mbimo yi hi yako kutxhumayelani nda lisima kuambala ngu nzila yi yi no mbi va henyisa.

¹⁹ Hi lava kuvhuna vathu va va xanisekako ti singa ni mhaka ni ti to va thumela Jehovha mwendo ahim-him. Ngu kumaha eto hi na va hi txi etetela txikombiso txa Musamariya awu Jesu a nga wombawomba ngu ngene ka m’fananiso wakwe. (Luka 10:33-37) Nzila ya yinene yo vhuna vathu vonevo, ngu va gondisa mahungu a manene. Didhota dimwane adi di nga vhuna valuveli vo tala di wombile ti to nda lisima kukuluveta hi va gela ti to hi Tifakazi ta Jehovha. Hi fanete hi va gela ti to kukhata hi lava ku va vhuna ti to ve pfisisa themba ya lisima ya mu ka Bhiblia i singa ku ya va vhuna ngu sa manzani.

WUYELO YO TSAKISA

20, 21. a) Hi na ti pfisa ku txani loko hi txi kombisa lirando ka valuveli? b) Hi na gonda ngu txani ka msungo wu wu londiselako?

²⁰ Kuwona wuyelo ya yinene yo kombisa lirando ka “valuveli” ta hi tisela litsako. Wona ti ti nga humelela ndiyathu Alganesh wa ni Eritrea. Ti lavile e thava ni vanana vakwe va mtxhanu ni mmweyo veya libalani ka Sudão mbimo yi mwamna wakwe a nga fa. Vona va hokile va di karate. Ene a wombile tiya: “Vanathu va hi ñote nga ho va siro sa mwaya wawe, va hi ningile sakudya, siambalo, wukhalo wo zumba, ni male.” A tshumete a txi khene: “I mani wu a nga amukelako m’thu wo mbi m’ziva m’tini kwakwe ngu mhaka ya ti to va khozela Txizimu tximwetxo? Ova Tifakazi ta Jehovha basi ti mahako eto!”—Lera Johane 13:35.

²¹ Ku wombwa txani ngu vanana va va nga siwa ngu vaveleki vawe? Ka msungo mhaka wu wu londiselako, hi na ta gonda ngu ti to hi nga ti vhunisa ku txani timwaya toneto ti to ti thumela Jehovha ngu litsako.