ECCLESIASTES

1 Ang mga pulong sa instruktor,*+ ang anak ni David, nga hari sa Jerusalem.+

 7 Ang tanang sapa* nagaagos paingon sa dagat, apan ang dagat wala mapuno.+

Ngadto sa dapit diin ang mga sapa nagaagos, kini mobalik didto aron magpadayon ug agos.+

10 Duna bay butang nga ang usa makaingon, “Tan-awa—bag-o kini”?

Kini naglungtad na sa dugayng panahon;

Kini naglungtad na una pa sa atong panahon.

12 Ako, ang instruktor, ang hari sa Israel didto sa Jerusalem.+ 13 Gitinguha nako nga tun-an ug suhiron pinaagi sa kaalam+ ang tanang nahimo ilalom sa kalangitan+—ang makapaguol nga buluhaton nga gihatag sa Diyos ngadto sa mga anak sa mga tawo nga nakapapuliki kanila.

16 Unya miingon ko sa akong kasingkasing: “Tan-awa! Nakabaton kog dakong kaalam, nga labaw kang bisan kinsa nga nauna kanako sa Jerusalem,+ ug ang akong kasingkasing nakabaton ug dakong kaalam ug kahibalo.”+ 17 Gitinguha nako nga mahibaloan ang kaalam ug ang tinonto* ug ang kabuangan,+ ug sama usab kinig paggukod sa hangin.

2 Unya miingon ko sa akong kasingkasing: “Akong sulayan nga maglipay* ug tan-awon nako kon kini duna bay kaayohan.” Apan tan-awa! kana usab kawang.

 2 Miingon ko bahin sa katawa, “Binuang kini!”

Ug bahin sa kalipayan, “Unsay pulos niini?”

3 Gisusi nako ang akong kasingkasing pinaagi sa pag-inom ug bino,+ samtang gigiyahan gihapon ko sa akong kaalam; naghimo pa gani kog kabuangan aron akong mahibaloan kon unsay labing maayong himoon sa mga tawo panahon sa ilang mubong kinabuhi ilalom sa kalangitan. 4 Naghimo kog dagkong mga buhat.+ Nagtukod kog mga balay alang sa akong kaugalingon;+ nagtanom kog mga ubasan alang sa akong kaugalingon.+ 5 Naghimo kog mga tanaman ug parke alang sa akong kaugalingon, ug gitamnan nako kini sa tanang matang sa kahoy nga mamunga. 6 Naghimo kog mga linaw sa tubig alang sa akong kaugalingon, aron matubigan ang malamboong kakahoyan.* 7 Nagkuha kog mga sulugoong lalaki ug babaye,+ ug diha koy mga sulugoon nga natawo sa akong* panimalay. Nagbuhi usab kog daghang kahayopan—mga baka ug karnero+⁠—nga mas daghan kay kang bisan kinsa nga nauna kanako sa Jerusalem. 8 Nakatigom kog plata* ug bulawan alang sa akong kaugalingon,+ ang mga bahandi sa* mga hari ug sa mga probinsiya.+ Nakabaton kog mga mag-aawit nga lalaki ug babaye, ingon man nianang makahatag ug dakong kalipay sa mga anak sa mga tawo—usa ka babaye, oo, daghang babaye. 9 Busa nahimo kong bantogan ug nalabwan nako si bisan kinsa nga nauna kanako sa Jerusalem.+ Ug nagpabilin kong maalamon.

10 Wala nako hikawi ang akong kaugalingon sa bisan unsa nga akong gitinguha.*+ Wala nako pugngi ang akong kasingkasing sa bisan unsang matang sa paglipaylipay,* kay ang akong kasingkasing nagmalipayon tungod sa tanan nakong paghago, ug ganti* kini sa tanan nakong paghago.+ 11 Apan dihang gipamalandong nako ang tanang buhat sa akong mga kamot ug ang tanang paghago nga akong gihimo,+ nakita nako nga ang tanan kawang, samag paggukod sa hangin;+ wala gyoy bili* ang bisan unsa ilalom sa adlaw.+

12 Unya akong giliso ang akong pagtagad sa kaalam ug sa tinonto ug sa kabuangan.+ (Kay unsay mahimo sa tawo nga magsunod sa hari? Kadto lang mga butang nga nahimo na.) 13 Ug nakita nako nga mapuslanon ang kaalam kay sa kabuangan,+ sama nga mapuslanon ang kahayag kay sa kangitngit.

14 Ang usa nga maalamon tin-awng makakita sa iyang dalan;*+ apan ang hungog naglakaw sa kangitngit.+ Naamgohan usab nako nga usa ra ang dangatan nilang tanan.+ 15 Unya miingon ko sa akong kasingkasing: “Ang mahitabo sa hungog mahitabo usab kanako.”+ Busa unsay akong nakuha sa pagkahimong hilabihan ka maalamon? Mao nga miingon ko sa akong kasingkasing: “Kini usab kawang.” 16 Kay ang handomanan sa maalamon o sa hungog dili molungtad.+ Sa umaabot nga mga adlaw, ang tanan malimtan. Ug sa unsang paagi ang maalamon mamatay? Sama ra sa hungog.+

17 Busa gidumtan nako ang kinabuhi,+ kay ang tanang gibuhat ilalom sa adlaw daw makapaguol kanako, kay ang tanan kawang,+ samag paggukod sa hangin.+ 18 Akong gidumtan ang tanan nakong gihagoan ilalom sa adlaw,+ kay ibilin ra nako kini sa tawo nga magsunod kanako.+ 19 Ug kinsay nasayod kon siya ba maalamon o buangbuang?+ Bisan pa niana, siya ang magdumala sa tanang butang nga akong nabatonan ilalom sa adlaw pinaagi sa akong paghago ug kaalam. Kini usab kawang. 20 Busa ang akong kasingkasing nawad-ag paglaom labot sa tanan nakong paghago ilalom sa adlaw. 21 Kay ang usa mahimong maghago, nga gigiyahan sa kaalam ug kahibalo ug kahanas, apan itugyan niya ang iyang bahin* ngadto sa tawo nga wala maghago niana.+ Kini usab kawang ug usa ka dakong kapakyasan.*

22 Unsa man gyoy makuha sa tawo gikan sa tanan niyang paghago ug sa tinguha nga magpalihok kaniya sa pagpaningkamot ilalom sa adlaw?+ 23 Kay sa tanan niyang adlaw, ang iyang buluhaton nagdalag kasakit ug kagul-anan,+ ug bisan sa gabii, ang iyang kasingkasing dili makapahulay.+ Kini usab kawang.

24 Wala nay mas maayo pa alang sa tawo kay sa mokaon ug moinom ug malipay sa* iyang paghago.+ Naamgohan usab nako nga gikan kini sa kamot sa matuod nga Diyos,+ 25 kay walay tawo nga mas maayo ang ginakaon ug ginainom kay kanako.+

26 Siya naghatag ug kaalam ug kahibalo ug kalipay ngadto sa tawo nga nakapalipay kaniya,+ apan siya naghatag sa mga makasasala ug buluhaton sa pagtigom ug pagkolekta aron lang ihatag ngadto sa usa nga nakapalipay sa matuod nga Diyos.+ Kini usab kawang, samag paggukod sa hangin.

9 Unsa may makuha sa usa nga nagtrabaho gikan sa tanan niyang paghago?+ 10 Nakita nako ang buluhaton nga gihatag sa Diyos ngadto sa mga anak sa mga tawo aron sila mapuliki. 11 Gihimo niyang matahom* ang tanang butang sa hustong panahon niini.+ Gibutang pa gani niya ang walay kataposan diha sa ilang kasingkasing; apan dili gayod matugkad sa tawo ang mga buhat sa matuod nga Diyos sukad sa sinugdan hangtod sa kataposan.

12 Nakahinapos ko nga wala nay mas maayo alang kanila kay sa paglipay ug pagbuhat ug maayo samtang buhi pa sila,+ 13 ug nga ang matag usa mokaon ug moinom ug malipay sa tanan niyang paghago. Kini ang gasa sa Diyos.+

14 Nasayran nako nga ang tanang buhaton sa matuod nga Diyos magpabilin hangtod sa hangtod. Wala nay idugang niini o kuhaon gikan niini. Ingon niini ang gihimo sa matuod nga Diyos, aron ang katawhan mahadlok kaniya.+

15 Kon unsay nagakahitabo, nahitabo na kaniadto, ug kon unsay moabot, miabot na;+ apan ginapangita sa matuod nga Diyos ang ginapangagpas.*

16 Nakita usab nako kini ilalom sa adlaw: Sa dapit sa hustisya dihay pagkadaotan, ug sa dapit sa pagkamatarong dihay pagkadaotan.+ 17 Busa miingon ko sa akong kasingkasing: “Ang matuod nga Diyos maghukom sa matarong ug sa daotan,+ kay dunay panahon alang sa matag buluhaton ug sa matag kalihokan.”

18 Miingon usab ko sa akong kasingkasing labot sa mga anak sa mga tawo nga sila sulayan sa matuod nga Diyos ug iyang ipakita kanila nga sila samag mga mananap, 19 kay managsama ang dangatan sa mga tawo ug sa mga mananap.+ Ingon nga ang mananap mamatay, mamatay usab ang tawo; ug silang tanan dunay usa lang ka espiritu.*+ Busa ang tawo dili labaw sa mga mananap, kay ang tanan kawang. 20 Ang tanan mangadto sa samang dapit.+ Silang tanan gikan sa abog,+ ug silang tanan mobalik sa abog.+ 21 Kinsa ba gyoy nasayod kon ang espiritu sa mga tawo mosaka ug kon ang espiritu sa mga mananap manaog?+ 22 Ug nakita nako nga wala nay mas maayo alang sa tawo kay sa malipay sa iyang buluhaton,+ kay kana ang iyang ganti;* kay kinsay makapakita kaniya sa kon unsay mahitabo dihang mawala na siya?+

4 Giliso na usab nako ang akong pagtagad ngadto sa mga buhat sa pagdaogdaog ilalom sa adlaw. Akong nakita ang mga luha sa mga dinaogdaog, ug walay mihupay kanila.+ Ug ang mga nagdaogdaog kanila dunay gahom, ug walay mihupay kanila. 2 Ug giisip nako nga mas maayo pa kadtong namatay na kay sa niadtong buhi pa.+ 3 Ug mas maayo pa kay kanila ang usa nga wala pa matawo,+ nga wala makakita sa makapaguol nga mga buhat ilalom sa adlaw.+

4 Ug nakita nako kon unsa ka dako ang paningkamot* sa mga tawo ug ang ilang tinguha nga mahanas tungod sa pag-indigay;+ kini usab kawang, samag paggukod sa hangin.

5 Ang hungog nangiyugpos samtang nagkadaot ang iyang kaugalingon.*+

6 Mas maayo pa ang usa ka hakop nga pahulay kay sa duha ka hakop nga kahago ug paggukod sa hangin.+

7 Giliso nako ang akong pagtagad sa lain pang kawang nga butang ilalom sa adlaw: 8 Dunay usa ka tawo nga nag-inusara, walay kauban; wala siyay anak o igsoon, apan walay kataposan ang tanan niyang paghago. Ang iyang mga mata dili matagbaw sa bahandi.+ Apan mangutana ba siya sa iyang kaugalingon, ‘Alang kang kinsa ko naghago ug alang kang kinsa nga akong gihikawan ang akong kaugalingon ug maayong mga butang’?+ Kini usab kawang ug makapaguol nga buluhaton.+

9 Ang duha mas maayo kay sa usa+ kay sila dunay maayong ganti* sa ilang paghago. 10 Kay kon ang usa kanila matumba, ang usa makabangon sa iyang kauban. Apan unsay mahitabo sa usa nga natumba kon walay magbangon kaniya?

11 Dugang pa, kon ang duha magtapad ug higda, sila mobatig kainit, apan sa unsang paagi mobatig kainit ang nag-inusara? 12 Ug ang nag-inusara mahimong mabuntog sa usa ka tawo, apan ang duha nga magkauban makabarog batok kaniya. Ug ang tulo ka bakukon nga pisi dili daling mabugto.

13 Mas maayo pa ang bata nga kabos apan maalamon kay sa tigulang nga hari apan hungog,+ nga dili na mamati ug tambag.+ 14 Kay siya* migula sa bilanggoan aron mahimong hari,+ bisan tuod natawo siya nga kabos diha sa gingharian.+ 15 Akong gihatagag pagtagad ang tanang buhi nga naglakaw ilalom sa adlaw, ingon man kon unsay nahitabo sa batan-ong manununod nga mipuli sa hari. 16 Bisag daghan kaayo ang nagpaluyo kaniya, kadtong mangabot sa ulahi dili malipay kaniya.+ Kini usab kawang, samag paggukod sa hangin.

5 Bantayi ang imong lakang kon moadto ka sa balay sa matuod nga Diyos;+ mas maayo nga moduol aron mamati+ kay sa maghalad sama sa ginabuhat sa mga hungog,+ kay sila wala masayod nga daotan ang ilang ginabuhat.

2 Ayaw pagdalidalig sulti, ug ayaw padalidaliag sulti ang imong kasingkasing atubangan sa matuod nga Diyos,+ kay ang matuod nga Diyos atua sa kalangitan apan ikaw ania sa yuta. Busa angay kang mag-amping sa imong ginasulti.+ 3 Ang mga tawo magdamgo tungod sa kadaghan sa gihunahuna,*+ ug ang hungog mosultig kabuangan tungod sa kadaghan sa mga pulong.+ 4 Kon manaad ka sa Diyos, tumana dayon kana,+ kay siya walay kalipay sa mga hungog.+ Kon unsay imong gipanaad, tumana.+ 5 Mas maayo pang dili ka manaad kay sa manaad ka apan dili nimo tumanon.+ 6 Ayawg tugoti nga makasala ka* tungod sa imong baba,+ ug ayawg ingon atubangan sa anghel* nga kadto sayop.+ Nganong pasuk-on man nimo ang matuod nga Diyos tungod sa imong gisulti nga tungod niana iyang gub-on ang buhat sa imong mga kamot?+ 7 Kay sama nga magdamgo ang mga tawo kon daghag gihunahuna,+ ang daghang pulong moresulta usab sa kakawangan. Apan kahadloki ang matuod nga Diyos.+

8 Kon makita nimo nga ang kabos gidaogdaog ug ang hustisya ug pagkamatarong gilapas diha sa imong distrito, ayawg katingala niana.+ Kay ang maong taas nga opisyal ginabantayan sa usa nga mas taas kay kaniya, ug duna pay uban nga mas taas kay kanila.

9 Dugang pa, ang abot sa yuta gibahinbahin nilang tanan; bisan ang ginakaon sa hari naggikan sa uma.+

10 Ang mahigugmaon sa plata dili matagbaw sa plata, ug ang mahigugmaon sa bahandi dili matagbaw sa iyang kinitaan.+ Kini usab kawang.+

11 Dihang modaghan ang maayong mga butang, modaghan usab ang magpahimulos niana.+ Ug unsay kapuslanan niana ngadto sa tag-iya, gawas sa pagtan-aw niana?+

12 Lami ang pagkatulog sa usa nga nagaalagad, diyutay man o daghan ang iyang ginakaon, apan ang dato dili makatulog tungod sa kadaghan sa iyang kabtangan.

13 Duna koy nakita nga grabeng katalagman ilalom sa adlaw: mga bahandi nga gitipigan sa tag-iya niini alang sa iyang kaugalingong kadaot. 14 Ang maong mga bahandi nahanaw tungod sa dili malamposong paningkamot,* ug dihang nahimo siyang amahan, wala na siyay ikahatag nga panulondon sa iyang anak.+

15 Sama nga ang usa hubo nga migula sa tagoangkan sa iyang inahan, ingon usab niana ang iyang pagbiya.+ Ug wala siyay madala nga bisan unsa sa tanan niyang hinagoan.+

16 Kini usab maoy grabeng katalagman: Sama gayod sa iyang pag-abot, ingon usab niana ang iyang pagbiya; ug unsay makuha sa usa nga naghago pag-ayo alang sa hangin?+ 17 Dugang pa, adlaw-adlaw siyang nagkaon diha sa kangitngit, nga may grabeng kapakyasan ug sakit ug kasuko.+

18 Kini ang akong nakita nga maayo ug husto: nga ang usa mokaon ug moinom ug malipay sa tanan niyang paghago+ ilalom sa adlaw panahon sa mubong kinabuhi nga gihatag sa matuod nga Diyos kaniya, kay kana ang iyang ganti.*+ 19 Dugang pa, dihang hatagan sa matuod nga Diyos ang tawo ug bahandi ug kabtangan+ uban ang katakos nga malipay niini, angay niyang dawaton ang iyang ganti* ug malipay sa iyang paghago. Kini mao ang gasa sa Diyos.+ 20 Dili niya kaayo mamatikdan* ang paglabay sa mga adlaw sa iyang kinabuhi, kay gipuno sa matuod nga Diyos ang iyang kasingkasing ug kalipay.+

6 Dunay laing katalagman nga akong nakita ilalom sa adlaw, ug kini sagad nga mahitabo sa mga tawo: 2 Gihatagan sa matuod nga Diyos ang tawo ug mga bahandi ug kabtangan ug himaya, aron iyang mabatonan ang tanan niyang gitinguha; apan wala motugot ang matuod nga Diyos nga makapahimulos siya niana, hinuon iyang gitugotan ang estranyo nga makapahimulos niana. Kini kawang ug makapasubo kaayo. 3 Kon ang usa ka tawo makabaton ug 100 ka anak ug mabuhi sa daghang katuigan ug matigulang, apan wala niya mapahimusli ang iyang maayong mga butang una pa siya makaabot sa lubnganan,* makaingon ko nga ang bata nga nakuha sa pagsabak mas maayo pa kay kaniya.+ 4 Kay kawang ang iyang paggawas sa tagoangkan ug siya mibiya sa kangitngit, ug ang iyang ngalan natabonan sa kangitngit. 5 Bisag wala gyod niya makita ang adlaw o wala siyay nahibaloan, mas maayo* pa siya kay niadtong tawo nga taas ug kinabuhi.+ 6 Unsay pulos nga mabuhi sulod sa 2,000 ka tuig apan wala makasinatig kalipay? Dili ba usa ray padulngan sa tanan?+

7 Ang tanang paghago sa tawo maoy aron pun-on ang iyang baba;+ apan siya dili matagbaw. 8 Kay unsay bentaha sa maalamon kon itandi sa hungog,+ o unsay kaayohan kon ang kabos nahibalo kon unsaon pagsagubang sa kinabuhi?* 9 Mas maayong malipay sa kon unsay makita sa mata kay sa magtinguhag mga butang nga dili mabatonan. Kini usab kawang, samag paggukod sa hangin.

10 Ang tanan nga naglungtad nailhan na kaniadto, ug nahibaloan na kon unsa gyod ang tawo; ug dili siya makapangatarongan* sa usa nga mas gamhanan kay kaniya. 11 Kon mas daghag pulong,* mas kawang; ug unsang kaayohan ang ikahatag niini sa tawo? 12 Kinsa bay nahibalo kon unsay labing maayong himoon sa tawo sa iyang mubo ug kawang nga kinabuhi, nga molabay lang samag anino?+ Kay kinsay makasulti sa tawo kon unsay mahitabo ilalom sa adlaw dihang wala na siya?

7 Ang maayong ngalan* mas maayo pa kay sa maayong lana,+ ug ang adlaw sa kamatayon mas maayo kay sa adlawng natawhan. 2 Mas maayo pang moadto sa balay sa pagbangotan kay sa balay sa kombira,+ kay kana ang kataposan sa tanang tawo, ug angay kining hinumdoman sa mga buhi. 3 Mas maayo pa ang kagul-anan kay sa pagkatawa,+ kay ang kasubo sa panagway makaayo sa kasingkasing.+ 4 Ang kasingkasing sa maalamon anaa sa balay sa pagbangotan, apan ang kasingkasing sa hungog anaa sa balay sa pagsadya.*+

5 Mas maayo pang mamati sa pagbadlong sa maalamon+ kay sa mamati sa awit sa mga buangbuang. 6 Kay sama sa linagiti sa gisugnod nga mga sampinit ilalom sa kulon, mao usab ang katawa sa buangbuang;+ ug kini usab kawang. 7 Apan ang pagpangdaogdaog makapabuang sa maalamon, ug ang hiphip makadaot sa kasingkasing.+

8 Mas maayo pa ang kataposan sa usa ka butang kay sa sinugdanan niini. Mas maayong magpailob kay sa magmapahitas-on.+ 9 Ayawg kasuko dayon,*+ kay ang pagkasuko nagpuyo sa dughan sa mga buangbuang.*+

10 Ayaw pag-ingon, “Nganong ang kanhing mga adlaw mas maayo pa kay sa karon?” kay dili maalamon ang pagpangutana niini.+

11 Ang kaalam maayo kon ubanan ug panulondon ug mapuslanon alang niadtong nakakita sa kahayag sa adlaw.* 12 Kay ang kaalam panalipod+ sama nga ang salapi panalipod,+ apan ang bentaha sa kahibalo mao kini: Ang kaalam magtipig sa kinabuhi sa tag-iya niini.+

13 Pamalandonga ang buhat sa matuod nga Diyos, kay kinsay makatul-id sa kon unsay gihimo niyang baliko?+ 14 Sa maayong adlaw, pagpakitag pagkamaayo,+ apan sa adlaw sa kalisdanan,* hunahunaa nga gitugotan sa Diyos ang maayo ug ang lisod nga mga adlaw,+ aron ang mga tawo dili mahibalo kon unsay mahitabo kanila sa umaabot.+

15 Panahon sa akong kawang nga kinabuhi,+ nakita nako ang tanan—gikan sa matarong nga namatay sa iyang pagkamatarong+ hangtod sa daotan nga nabuhig dugay bisan pa sa iyang pagkadaotan.+

16 Ayaw paghinobra sa pagkamatarong,+ ug ayaw paghinobra sa pagkamaalamon.+ Nganong maghatag kag kadaot sa imong kaugalingon?+ 17 Ayaw pagpalabi sa pagkadaotan, ug ayaw pagbinuangbuang.+ Nganong kinahanglang sayo ka mamatay?+ 18 Labing maayo kon imong paminawon kini nga pasidaan ug dili isalikway ang laing pasidaan;+ kay ang usa nga nahadlok sa Diyos mamati nianang duha.

19 Ang kaalam maghimo sa tawong maalamon nga mas gamhanan kay sa 10 ka kusgang tawo diha sa siyudad.+ 20 Kay walay tawong matarong sa yuta nga kanunayng nagbuhat ug maayo ug wala makasala.+

21 Dugang pa, ayawg tagda ang matag pulong nga gisulti sa mga tawo;+ kay kon tagdon nimo kana, basin madungog nimo nga gipanghimaraot* ka sa imong alagad; 22 kay nahibalo ka pag-ayo diha sa imong kasingkasing nga ikaw mismo kadaghan nanghimaraot sa uban.+

23 Kining tanan gipamalandong nako uban ang kaalam, ug miingon ko: “Mahimo kong maalamon.” Apan wala nako matugkad ang tanan. 24 Ang mga nahitabo dili matugkad ug hilabihan ka lawom. Kinsay makasabot niini?+ 25 Gitudloan nako ang akong kasingkasing aron masayran ug masusi ug makaplagan ang kaalam ug ang hinungdan luyo sa mga butang, ug masabtan ang pagkadaotan sa mga hungog ug ang pagkabuangbuang sa mga buangbuang.+ 26 Unya nadiskobrehan nako kini: Mas pait kay sa kamatayon ang babaye nga samag pukot sa mangangayam, kansang kasingkasing samag baling, ug kansang mga kamot samag kadena sa prisohan. Ang usa nga nakapalipay sa matuod nga Diyos makaikyas kaniya,+ apan ang makasasala iyang mabihag.+

27 “Tan-awa, kini ang akong nasayran,” miingon ang instruktor.*+ “Gitagsatagsa nakog susi ang mga butang aron makahimo kog konklusyon, 28 apan ang kanunay nakong ginapangita, wala nako makaplagi. Sa 1,000 ka tawo, nakakaplag kog usa ka matarong nga lalaki, apan taliwala kanila wala ko makakaplag ug usa ka matarong nga babaye. 29 Kini lang ang akong nasayran: Gihimong matarong sa matuod nga Diyos ang katawhan,+ apan ilang gisunod ang kaugalingon nilang mga plano.”+

8 Kinsa ang sama sa tawong maalamon? Kinsay nahibalo sa solusyon sa usa ka problema?* Ang kaalam sa usa ka tawo magpasanag sa iyang nawong ug makapasadya sa iyang nagmug-ot nga panagway.

2 Ako moingon: “Tumana ang mga mando sa hari+ kay nanumpa ka sa Diyos.+ 3 Ayaw pagdalig biya sa iyang atubangan.+ Ayaw pakiglangkit sa bisan unsang daotan;+ sanglit mahimo niya ang bisan unsa nga iyang gusto, 4 kay ang pulong sa hari dili mabali;+ kinsay makaingon kaniya, ‘Unsay imong ginabuhat?’”

5 Ang usa nga nagatuman sa kasugoan dili makaagom ug kadaot,+ ug ang maalamong kasingkasing mahibalo sa hustong panahon ug pamaagi.*+ 6 Kay ang matag butang dunay panahon ug pamaagi,*+ sanglit ang katawhan daghan kaayog problema. 7 Kay walay nahibalo kon unsay mahitabo, kinsay makasulti kaniya kon sa unsang paagi kini mahitabo?

8 Sama nga walay tawo nga may gahom sa pagpugong sa espiritu,* wala usay makapugong sa adlaw sa kamatayon.+ Sama nga walay tugotang mobiya panahon sa gubat, dili usab tugotan sa pagkadaotan nga makaikyas kadtong nagahimo niini.*

9 Kining tanan nakita nako, ug kinasingkasing nakong gipamalandong ang tanang ginabuhat ilalom sa adlaw, sulod sa panahon nga ang tawo nagmando sa tawo alang sa iyang ikadaot.+ 10 Ug nakita nako ang mga daotan nga gipanglubong, kadtong nagasulod ug nagagula sa balaang dapit, apan nalimtan ra dayon sila sa siyudad diin ginahimo nila kini.+ Kini usab kawang.

11 Kay ang silot sa daotang buhat wala dayon ipahamtang,+ ang kasingkasing sa mga tawo nahimong mas determinadong mobuhat ug daotan.+ 12 Bisan pag ang usa ka makasasala mobuhat ug daotan sa 100 ka beses ug mabuhi gihapon ug taas nga panahon, nahibalo ko nga maayo ang dangatan niadtong mga nahadlok sa matuod nga Diyos, kay sila nahadlok kaniya.+ 13 Apan dili maayo ang dangatan sa tawong daotan,+ ug dili niya malugwayan ang iyang mga adlaw nga samag anino,+ kay siya wala mahadlok sa Diyos.

14 Dunay kawang* nga butang nga nagakahitabo sa yuta: Dunay mga matarong nga gitratar nga daw sila nagbuhat ug daotan,+ ug dunay mga daotan nga gitratar nga daw sila nagbuhat ug matarong.+ Makaingon ko nga kini usab kawang.

15 Busa giawhag nako ang pagsadya,+ kay wala nay mas maayo alang sa tawo ilalom sa adlaw kay sa pagkaon ug pag-inom ug pagsadya; angay niya kining buhaton samtang siya naghago sa mga adlaw sa iyang kinabuhi,+ nga gihatag kaniya sa matuod nga Diyos ilalom sa adlaw.

16 Determinado kong makabaton ug kaalam ug makita ang tanang kalihokan* nga nagakahitabo sa yuta,+ bisan pag dili ko matulog sa adlaw ug gabii.* 17 Unya gipamalandong nako ang tanang buhat sa matuod nga Diyos, ug akong nasabtan nga dili matugkad sa mga tawo ang mga hitabo ilalom sa adlaw.+ Bisag unsaon ug paningkamot sa tawo, dili nila kini matugkad. Bisan pag mangangkon sila nga maalamon kaayo sila, dili gyod nila kini matugkad.+

9 Busa kining tanan gisusi nako pag-ayo ug nakahinapos ko nga ang matarong ug ang maalamon, ingon man ang ilang mga buhat, anaa sa mga kamot sa matuod nga Diyos.+ Ang mga tawo wala masayod sa gugma ug sa pagdumot nga gipahayag sa wala pa sila. 2 Usa ra gyod ang dangatan sa tanan,+ ang matarong ug ang daotan,+ ang maayo ug ang hinlo ug ang hugaw, kadtong nagahalad ug kadtong wala magahalad. Ang maayo sama ra sa makasasala; ang nagdalidalig panumpa sama ra sa nag-amping sa pagpanumpa.* 3 Kini ang makapaguol nga hitabo ilalom sa adlaw: Kay usa ra man ang dangatan sa tanan,+ ang kasingkasing sa mga tawo puno usab ug pagkadaotan; ug dunay kabuangan diha sa ilang kasingkasing samtang sila buhi, ug unya sila mangamatay!*

4 Dunay paglaom alang kang bisan kinsa nga buhi, kay ang buhing iro mas maayo pa kay sa patayng leyon.+ 5 Kay ang mga buhi nasayod nga sila mamatay,+ apan ang mga patay walay nahibaloan nga bisan unsa+ ug wala na silay ganti,* kay ang tanan nilang handomanan nakalimtan na.+ 6 Dugang pa, ang ilang gugma ug pagdumot ug pagselos nahanaw na, ug wala na silay bahin sa bisan unsa nga gibuhat ilalom sa adlaw.+

7 Lakaw, kan-a ang imong pagkaon uban ang kasadya, ug imna ang imong bino uban ang malipayong kasingkasing,+ kay ang matuod nga Diyos nalipay sa imong mga buhat.+ 8 Hinaot kanunayng puti ang imong besti,* ug hisoi kanunay ug lana ang imong ulo.+ 9 Kalipayi ang kinabuhi uban sa imong hinigugmang asawa+ sa tanang adlaw sa imong kawang nga kinabuhi, nga Iyang gihatag kanimo ilalom sa adlaw, sa tanang adlaw sa imong pagkakawang, kay kana ang imong bahin* sa kinabuhi ug sa imong hinagoan ilalom sa adlaw.+ 10 Bisan unsa nga mahimo sa imong kamot, buhata kana sa tibuok nimong kusog, kay walay buluhaton o plano o kahibalo o kaalam sa Lubnganan,*+ ang dapit diin ka moadto.

11 Duna pa koy nakita ilalom sa adlaw, nga ang kusog modagan dili kanunayng modaog sa lumba, o ang kusgan dili kanunayng modaog sa gubat,+ o ang maalamon dili kanunayng dunay pagkaon, o ang utokan dili kanunayng dunay bahandi,+ o ang dunay kahibalo dili kanunayng molampos,+ kay ang panahon ug ang wala damhang panghitabo modangat kanilang tanan. 12 Kay ang tawo wala masayod sa iyang panahon.+ Sama nga ang mga isda nasikop sa daotang pukot ug ang mga langgam nabitik sa lit-ag, ang mga anak sa mga tawo nalit-agan usab panahon sa kalisdanan,* dihang kini kalit nga modangat kanila.

13 Namatikdan usab nako kini labot sa kaalam ilalom sa adlaw—ug nahingangha ko niini: 14 Dihay usa ka gamayng siyudad nga diyutay rag tawo; ug gisulong kini sa usa ka gamhanang hari ug iya kining gilibotan ug nagtukod siyag dakong paril aron likosan ang siyudad. 15 Dihay nakaplagan didto nga tawong kabos apan maalamon, ug iyang giluwas ang siyudad pinaagi sa iyang kaalam. Apan wala gyoy nahinumdom sa maong tawong kabos.+ 16 Ug miingon ko sa akong kaugalingon: ‘Ang kaalam mas maayo pa kay sa pagkagamhanan;+ apan ang kaalam sa tawong kabos gitamay, ug ang iyang mga pulong wala paminawa.’+

17 Mas maayong paminawon ang hinay nga mga pulong sa maalamon kay sa mga singgit sa usa nga nagmando sa mga buangbuang.

18 Ang kaalam mas maayo pa kay sa mga hinagiban sa gubat, apan ang usa lang ka makasasala makalaglag ug daghang maayo.+

10 Sama nga ang patayng mga langaw magpabaho ug magpabulabula sa lana sa tighimog pahumot, ang diyutayng kabuang makadaot usab sa kaalam ug himaya.+

2 Ang kasingkasing sa maalamon motultol kaniya sa hustong dalan,* apan ang kasingkasing sa hungog motultol kaniya sa sayop nga dalan.*+ 3 Sa bisan unsang dalan nga lakwan sa buangbuang, siya walay maayong panghukom,*+ ug iyang ipakita sa tanan nga siya buangbuang.+

4 Kon ang kasuko* sa usa ka magmamando mosilaob kanimo, ayawg biya sa imong dapit,+ kay ang pagkakalma makapuypoy sa dagkong sala.+

5 Dunay makapaguol nga butang nga nakita nako ilalom sa adlaw, ang sayop nga gihimo niadtong mga anaa sa gahom:+ 6 Ang mga buangbuang gibutang diha sa daghang tag-as nga katungdanan, apan ang mga dato* nagpabilin diha sa ubos nga mga katungdanan.

7 Nakakita kog mga sulugoon nga nagsakayg kabayo apan ang mga prinsipe nagbaktas samag mga sulugoon.+

8 Ang usa nga nagkalot ug gahong mahimong mahulog diha niana;+ ug ang usa nga nagguba sa usa ka paril nga bato mahimong mapaakan ug bitin.

9 Ang usa nga nagkubkob ug mga bato mahimong maaksidente niana, ug ang usa nga nagbughag mga kahoy mahimong mameligro niana.*

10 Kon dili bairon sa usa ang habol nga puthawng himan, kinahanglan siyang mangusog pag-ayo. Apan ang kaalam makatabang aron magmalamposon.

11 Kon ang bitin mopaak sa dili pa kini malamat, ang hanas nga tiglamat* wala nay kapuslanan.

12 Ang mga pulong sa baba sa maalamon makahatag ug kaayohan,+ apan ang mga ngabil sa hungog makadaot kaniya.+ 13 Ang unang mga pulong sa iyang baba maoy kabuangan,+ ug ang kataposang mga pulong maoy makadaot nga kabuangan. 14 Apan ang buangbuang nagpadayon sa pagsulti.+

Ang tawo dili mahibalo kon unsay mahitabo; kinsay makasulti kaniya kon unsay mahitabo dihang wala na siya?+

15 Ang paghago sa hungog nagpakapoy kaniya, kay wala gani siya mahibalo kon unsaon pag-adto sa siyudad.

16 Makaluluoy gyod ang yuta kon ang hari usa ka bata+ ug ang mga prinsipe buntag pa lang nagkombira na! 17 Malipayon gyod ang yuta kon ang hari anak sa mga halangdon ug ang mga prinsipe mokaon sa hustong panahon aron mabaskog, dili aron mahubog!+

18 Tungod sa labihang pagkatapolan ang mga sagbayan sa atop mahugno, ug tungod sa pagkataspokan ang balay magtulo.+

19 Ang tinapay* makapakatawa, ug ang bino makapalipay sa kinabuhi;+ apan ang salapi magtagana sa tanang panginahanglan.+

20 Bisan sa imong hunahuna,* ayawg tungloha* ang hari,+ ug ayawg tungloha ang dato diha sa imong kuwarto; kay ang maong tingog* mahimong dad-on sa langgam,* o ang nasulti na mahimong sublion sa usa ka linalang nga may mga pako.

11 Ilabay ang imong tinapay sa katubigan,+ kay human sa daghang adlaw imo ra kining makaplagan pag-usab.+ 2 Hatagig bahin ang pito o bisan ang walo,+ kay wala ka mahibalo kon unsang katalagman ang mahitabo sa yuta.

3 Kon ang mga panganod mapunog tubig, kini magpabundak ug ulan sa yuta; ug kon ang usa ka kahoy matumba sa habagatan o sa amihanan, sa dapit diin ang kahoy matumba didto kini mahimutang.

4 Ang usa nga magbantay sa hangin dili makapugas ug binhi, ug ang usa nga magtan-aw sa mga panganod dili makaani.+

5 Sama nga wala ka mahibalo kon sa unsang paagi naglihok ang espiritu diha sa mga bukog sa bata sulod sa tagoangkan sa usa ka babaye,+ wala usab ka mahibalo sa mga buhat sa matuod nga Diyos, kinsa nagbuhat sa tanang butang.+

6 Sa buntag ipugas ang imong binhi ug ayaw papahulaya ang imong kamot hangtod sa gabii;+ kay wala ka masayod kon hain niini ang magmalamposon, kini ba o kadto, o kaha parehas kining motubo.

7 Ang kahayag tam-is, ug maayo alang sa mga mata ang pagtan-aw sa adlaw. 8 Kay kon ang usa ka tawo mabuhi sulod sa daghang katuigan, angay niyang pahimuslan kanang tanan.+ Apan angay niyang hinumdoman nga ang mga adlaw sa kangitngit mahimong daghan; ang tanang moabot kawang.+

9 Paglipay, Oh batan-on, samtang batan-on pa ka, ug lipaya ang imong kasingkasing sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on. Subaya ang mga dalan sa imong kasingkasing ug adto kon asa ka tultolan sa imong mga mata; apan hibaloi nga ang matuod nga Diyos maghukom kanimo* tungod niining tanan.+ 10 Busa kuhaa ang mga kabalaka sa imong kasingkasing, ug likayi ang mga butang nga makadaot sa imong lawas,* kay ang pagkabatan-on ug ang kinabaskogang yugto sa kinabuhi kawang.+

12 Busa hinumdomi ang imong Dakong Maglalalang sa mga adlaw sa imong pagkabatan-on,+ sa dili pa moabot ang mga adlaw sa kagul-anan*+ ug ang mga tuig dihang moingon ka: “Wala koy kalipay sa kinabuhi”; 2 sa dili pa mongitngit ang adlaw ug ang kahayag ug ang bulan ug ang mga bituon,+ ug sa dili pa mobalik ang mga panganod human sa* ulan; 3 sa adlaw dihang ang mga bantay sa balay mangurog, ug ang kusgang mga lalaki motikuko, ug ang mga babaye mohunong na sa paggaling kay diyutay na sila, ug ang mga babayeng nanambo sa mga bentana dili na kaayo makakita;+ 4 dihang ang mga pultahan nga nag-atubang sa dalan sirhan na, dihang ang tingog sa galingan mohinay, dihang ang usa mobangon tungod sa honi sa langgam, ug ang pag-awit sa tanang anak nga babaye magkahinay.+ 5 Dugang pa, ang usa mahadlok ug habog, ug dihay kabalaka sa kapeligrohan diha sa dalan. Ug ang kahoyng almendras mamulak,+ ug ang apan-apan magsaguyod, ug ang bunga sa alkapara* mobusikad, kay ang tawo maglakaw paingon sa iyang puy-anan diin siya magpuyo sa taas nga panahon+ ug ang mga nagbangotan maglakaw sa dalan;+ 6 sa dili pa mabugto ang pisi nga plata, ug mabuak ang panaksang bulawan, ug magupok ang banga sa tubod, ug madugmok ang moton sa atabay. 7 Unya ang abog mobalik sa yuta,+ diin kini naggikan, ug ang espiritu* mobalik sa matuod nga Diyos nga maoy naghatag niini.+

8 “Pagkadako nga kakawangan!”* ang instruktor*+ miingon. “Ang tanan kawang.”+

9 Gawas nga ang instruktor maalamon, padayon usab siyang nagtudlo sa katawhan sa iyang nahibaloan,+ ug siya namalandong ug naghimog bug-os nga pagsusi aron makatigom* ug daghang panultihon.+ 10 Gitinguha sa instruktor nga makakitag nindot nga mga pulong+ ug makasulat ug tukmang mga pulong sa kamatuoran.

11 Ang mga pulong sa mga maalamon samag mga pangtugsok sa baka,+ ug ang ilang natigom nga mga panultihon samag mga lansang nga gipadulot pag-ayo; naggikan kini sa usa ka magbalantay. 12 Bahin sa bisan unsang butang gawas niini, anak ko, pasidan-an ka nako: Walay kataposan ang pagsulat ug daghang basahon, ug ang pagpalabig tuon niini makapakapoy.+

13 Human masulti ang tanan, kini ang konklusyon: Kahadloki ang matuod nga Diyos+ ug tumana ang iyang mga sugo,+ kay kini ang tibuok nga obligasyon sa tawo.+ 14 Kay hukman sa matuod nga Diyos ang matag buhat, lakip ang matag tinagong butang, kon maayo ba kini o daotan.+