Paglaom—Bililhon ba Gayod?
SIYA diyes anyos pa lang, apan si Daniel nakigbugno na sa kanser sulod sa usa ka tuig. Nawad-an nag paglaom ang iyang mga doktor, maingon man usab ang uban nga suod sa batang lalaki. Apan padayong naglaom si Daniel. Siya nagtuo nga modako siya nga mahimong usa ka tigdukiduki ug sa usa ka adlaw sa umaabot siya makatabang sa pagkaplag ug tambal sa kanser. Siya ilabinang naglaom sa umaabot nga pagbisita sa usa ka doktor nga nag-espesyalisar sa pagtambal sa iyang talagsaong matang sa kanser. Apan pag-abot sa adlaw, ang espesyalista napugos pagkanselar sa iyang pagbisita tungod sa daotang panahon. Nahugno ang paglaom ni Daniel. Sa unang higayon, siya naluya. Paglabay sa pipila ka adlaw siya namatay.
Ang estorya ni Daniel giasoy sa usa ka health-care worker nga nagtuon bahin sa papel sa paglaom ug pagkawala sa paglaom may kalabotan sa panglawas. Mahimong nakadungog kag susamang mga estorya. Pananglitan, usa ka tigulang maoy himalatyon na apan maikagon nga makaabot pa sa dugay-nang-gihulat nga hinungdanong okasyon—tingali pagduaw sa usa ka minahal o usa ka anibersaryo. Pag-abot ug pagkahuman sa okasyon, ang kamatayon daling misunod. Unsay mga hinungdan sa maong mga hitabo? Ang paglaom may dako bang epekto sumala sa gituohan sa pipila?
Ang nagkadaghang medikal nga mga tigdukiduki nagpunting nga ang kamalaomon, paglaom, ug uban pang maayong mga emosyon dako kaayog epekto diha sa kinabuhi ug panglawas sa usa ka tawo. Apan dili ang tanan mouyon sa maong panghunahuna. Nag-ingon ang pipila ka tigdukiduki nga kanang tanang pangangkon maoy kasugiran lang ug dili siyentipikanhon. Ilang gipili ang paghunahuna nga ang mga hinungdan sa mga sakit sa lawas maoy pisikal lang gayod.
Hinuon, ang pagduhaduha bahin sa pagkabililhon sa paglaom maoy dili bag-o. Kaliboan ka tuig kanhi, ang Gregong pilosopo nga si Aristotle gihangyo sa pagbatbat sa paglaom ug siya mitubag: “Kini maoy damgo samtang nagbuka ang mga mata.” Ug sa dili pa kaayo dugay, ang Amerikanong estadista nga si Benjamin Franklin pintok nga miingon: “Siya nga nagdepende sa paglaom sa pagpabuhi kaniya mamatay nga nagpuasa.”
Nan, unsa ang kamatuoran bahin sa paglaom? Kini ba maoy pagpangandoy lamang, usa ka paagi sa pagpangita sa mga tawo ug kahupayan diha sa mga damgo nga dili matuman? O aduna bay pasikaranan ang pagsabot nga ang paglaom dili lang usa ka damgo—nga maoy butang nga gikinahanglan natong tanan alang sa maayong panglawas ug kalipay, nga adunay matuod nga pasikaranan ug mga kaayohan?