MAGPAPATIGAYON

Ang usa nga mopalit ug mobaligya o makigbaylo aron makaganansiya; usa ka negosyanteng lalaki o babaye. Ang Hebreohanong termino nga gihubad nga “magpapatigayon” sa literal nagtumong sa usa nga ‘nagapanaw sa lainlaing dapit’ aron magnegosyo.​—Gen 34:​10, ftn sa Rbi8.

Sayo pa kaayo sa tawhanong kasaysayan ang mga tawo nahimo nang batid diha sa pipila ka natad sa buluhaton, nga nahimong hanas sa ilang mga trabaho. (Gen 4:20-22) Ang komersiyo ug pamatigayon tali kanila kinaiyanhong naugmad, ug sa kadugayan, daghang indibiduwal ang nahimong mga magpapatigayon ug mga negosyante nga adunay daghan kaayong mga baligya. Sa panahong miabot si Abraham sa Canaan sa sayong bahin sa ikaduhang milenyo W.K.P., gigamit ug giila na ang pipila ka timbang ug mga sukod alang sa negosyo. (Gen 23:16) Ang Moisesnong Balaod nagsugo nga ang mga sukdanan sa mga magpapatigayon kinahanglang nahiuyon sa kasagarang sukdanan ug husto.​—Deu 25:13-16; Pr 11:1; 20:10; Miq 6:11.

Ang pipila ka magpapatigayon maoy mga tag-iya ug tindahan; ang uban nagnegosyo diha sa mga tiyanggihan ug mga basar sa mga siyudad. (Neh 13:20) Ang uban nanag-iya ug mga panon sa barko nga molawig sa lagyong kadagatan nga inigbalik magdalag bililhong mga kargamento gikan sa halayong kayutaan aron ibaligya. (Sal 107:23; Pr 31:14) Ang ubang mga negosyante maoy mga magpapanaw nga misubay sa lagyong mga ruta sa negosyo diha sa kamad-an sa karaang kalibotan. (1Ha 10:​14, 15; 2Cr 9:​13, 14) Si Jose gibaligya sa iyang mga igsoon niining matanga sa nagapanawng mga magpapatigayon nga nagpadulong sa Ehipto.​—Gen 37:​25, 28.

Ang tanang nasod, gagmay ug dagko, adunay kaugalingong mga magpapatigayon, ug pinaagi sa ilang kalihokan daghan ang nangadato. Dihay mga magpapatigayon sa Etiopia (Isa 45:14), sa Asirya (Nah 1:1; 3:16), sa gingharian ni Solomon (1Ha 10:28; 2Cr 1:16), ug sa Sidon ug Tiro (Isa 23:​2, 8).

Ang tagna ni Ezequiel naghubit sa siyudad sa Tiro ingong usa ka dakong sentro sa komersiyo diin ang mga barko ug ang nagapanawng mga magpapatigayon gikan sa tanang bahin sa kalibotan nangadto ug nakignegosyo. Kining samang tagna naghubit usab bahin sa nagkadaiyang mga baligya nga gibaligya niini nga mga magpapatigayon, nga maoy nagpadato niining dunggoanan nga siyudad, sama sa plata, puthaw, lata, tingga, mga butang nga gama sa tumbaga, mga kabayo, mga mula, garing, ebano, turquesa, balhibo sa karnero, mga tinina nga panapton, korales, rubi, trigo, espesyal nga kalan-on, dugos, lana, balsamo, bino, casia, caña, mga hinabol nga besti, mga pahumot, bililhong mga bato, ug bulawan.​—Eze 27:​2, 12-25.

Ang Gregong pulong nga emʹpo·ros (ang poʹros nagkahulogang “panaw”) nagtumong sa usa ka nagapanawng magpapatigayon, o sa usa nga “nagapanaw.” Ang usa ka pananglitan niini mao ang nagapanawng magpapatigayon sa sambingay ni Jesus nga nangitag maayo ug mahalon nga mga perlas. (Mat 13:45) Ang nagapanawng mga magpapatigayon mao ang giingon sa simbolikong basahon sa Pinadayag nga nadato tungod sa “dakong bigaon . . . [ang] ‘Dakong Babilonya, ang inahan sa mga bigaon,’” ug sila nanghilak ug nagbangotan tungod sa iyang pagkapukan ug pagkalaglag. (Pin 17:​1, 5; 18:​3, 11-15) Ang Dakong Babilonya usab adunay kaugalingong nagapanawng mga magpapatigayon, “ang mga taas-ug-ranggo sa yuta.”​—Pin 18:23.