Kalipay—Kon Unsay Gikinahanglan Aron Makaplagan Kini
KINAHANGLANG moginhawa ka. Kinahanglang moinom ka. Kinahanglang mokaon ka. Kinahanglang matulog ka. Hinungdanon kining tanan. Magpangayo ang imong lawas niini aron ka mabuhi. Apan adunay daghan, mas daghan pa, ang gikinahanglan aron ka malipay. Siempre, sapot ug puloy-anan. Ug, oo, ubang materyal nga mga kinahanglanon, lakip sa pipila ka mga kaluho ug mga kalingawan. Daghan ang miingon nga ang daghang kuwarta mohatag kanilag kalipay—apan daghang mga adunahan dili malipayon.
Nan unsa ang atong gikinahanglang alang sa kalipay?
Tagda kining ilustrasyona. Mopalit kita ug awto. Sultihan kita sa tiggama sa mga panginahanglan niini: gasolina sa tangke, tubig sa radyetor, hangin sa mga ligid, asiete sa crankcase, ug uban pa. Atong gitagad ang mga panginahanglan niini. Maayo kaayo ang andar niini.
Apan komusta ang atong mga panginahanglan? Mas komplikado kay sa bisan unsang makina. Adunay espiritu diha sa tawo nga may panginahanglan nga labaw pa kay sa materyal nga mga butang. Gawas nga matagan-an ang mga panginahanglan sa espiritu sa kinasuloran kanato, kini wala gayoy katagbawan, walay kalipay. Ang kalipay maoy buluhaton sa kinasuloran, pagaingon pa. Ingon niana kita pagkagama. Kinahanglang tagan-an ang mga panginahanglan sa lawas ug sa espiritu. Gipunting kini ni Jesus: “Ang tawo mabuhi, dili lamang sa tinapay, kondili sa matag pulong nga magagula sa baba ni Jehova.”—Mateo 4:4.
Gikinahanglan ang pagkatimbang sa materyal ug espirituwal nga mga panginahanglan. Pasagdi ang usa niini ug adunay kakulangan. Tali sa duha, ang mas bililhon sa kasagaran mao ang pinasagdan. Mabatonan ang malipayong kinabuhi dili sa sobrang kaluho. Ang tawong malipayon dili matagbaw sa kalingawan nga minugna sa negosyo pinaagi sa diskotek o nayt-klab nga ideya sa lingawlingaw. Siya nagkinahanglan sa kaalam ni Jesus, kinsa miingon: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga mga panginahanglan.” (Mateo 5:3) Apan, makasubo, ang kadaghanan niadtong nag-una sa materyal kay sa espirituwal, walay kalinaw sa kinasuloran ug katagbawan, ug wala gayod masayod kon ngano.
Ang ubang tinahod nga mga siyentipiko nasayod kon ngano: Daotan ang presenteng sistema sa mga butang.
Si René Dubos miingon: “Gidala sa siyentipikanhong teknolohiya karon ang modernong sibilisasyon sa dalan sa paghikog kon dili kini bag-ohon dayon. . . . [Ang datong mga nasod] milihok nga daw ang dihadiha nga katagbawan sa ilang mga kagustohan ug mga pangibog mao lamang ang sumbanan sa pamatasan . . . Busa, ang nameligro, dili lamang ang paglugos sa kinaiyahan kondili ang mismong kaugmaon sa katawhan. . . . Nagduhaduha ako nga maantos sa tawo ang atong walay kapuslanang paagi sa kinabuhi nga dili mawad-an sa labing maayo sa pagkatawhanon. Kinahanglang mamili ang tawo sa Kasadpan ug bag-ong katilingban o siya ang paphaon sa bag-ong katilingban.”
Miuyon si Erich Fromm apan mibati nga “makab-ot lamang ang bag-ong katilingban ug bag-ong Tawo kon pulihan ang daang mga motibo sa ganansiya, gahom, ug kinaadman sa bag-ong motibo: ang pagkatawhanon, pakig-ambitay, pagsinabtanay.” Iyang gipunting ang mga taho nga giluwat sa Club of Rome nga nag-ingon nga pinaagi lamang sa kalit nga ekonomikanhon ug teknolohikal nga kausaban nga “malikayan sa [katawhan] ang dako ug kataposang kalaglagan sa kalibotan.” Si Fromm miingon nga kining kausabana moabot lamang kon una adunay “pangunang kausaban sa kinaiyahan mismo sa modernong Tawo. . . . Sa unang higayon sa kasaysayan ang pisikal nga kaluwasan sa tawhanong rasa nagadepende sa bug-os nga kausaban sa tawhanong kasingkasing.” Miuyon si Albert Schweitzer nga ang mga problema “masulbad lamang pinaagi sa kausaban sa kinaiya sa kinasuloran.”
‘Usa ka pangunang kausaban sa kinaiya sa tawo? Usa ka kausaban sa kasingkasing’? Oo! Ug gipunting kana sa Bibliya sa 19 ka siglo kanhi. “Hunong na sa pagpahiuyon niining sistemaha sa mga butang,” miingon kini, “kondili usba hinoon ninyo ang inyong kaugalingon pinaagi sa pagbag-o sa inyong salabotan.” Dugang pa, “Hukasa ninyo ang inyong daang personalidad uban sa mga batasan niini, ug sul-obi ninyo ang inyong kaugalingon uban sa bag-ong personalidad, nga pinaagi sa tukmang kahibalo ginabag-o sumala sa dagway sa Usa nga naglalang niana.”—Roma 12:2; Colosas 3:9, 10.
“Sumala sa dagway sa Usa nga naglalang niana?” Oo! Ang dagway ni Jehova nga Diyos, kansang pagkasama gilalang ang tawo! (Genesis 1:27, 28) Mao kana ang dagway nga kinahanglang ipakita sa tawo. Ingon niana siya pagkagama. Kana mao ang motino sa iyang espirituwal nga mga panginahanglan. Ug ang pagtagana niadtong mga panginahanglana mao ang gikinahanglan aron magmalipayon ang tawo!
Si Jehova maoy Diyos sa katuyoan, ug nagalihok siya sa pagtuman sa iyang katuyoan. Ang tawo nga sama kaniyag dagway nagkinahanglan usab sa paglihok nga adunay makahuloganong katuyoan. Mohatag kana ug suliran. “Ilalom sa modernong industriyal nga kahimtang,” ang sikyatristang si Smiley Blanton miingon, “dugang ug dugang tawo nakakaplag nga sila . . . maoy gagmayng mga ngipon sa ligid, sa kasagaran, sa dakong makina nga gimaneho sa halayong korporasyon. Naespesyalisar ang trabaho ug nabahinbahin hangtod sa punto nga diyutay na lamay kapuslanan niini, ug ang mga trabahante mismo nahimong wala hiilhing pedal nga pagatamakan sa uban.”
Ilalom niini nga sistema ang trabaho sagad mohatag kapit-osan ug kulang sa kahulogan. Apan kita adunay dakong panginahanglan sa kinabuhi nga may kahulogan. Ang sikyatristang si Viktor Frankl misulat: “Ang pangagpas nga makakitag kahulogan sa kinabuhi sa usa maoy pangunang panukmod nga mopalihok sa tawo. . . . Walay butang sa kalibotan, mangahas ako sa pagsulti, nga epektibong makatabang sa usa nga makalabang bisan sa labing grabeng mga kahimtang, kondili ang kahibalo nga adunay kahulogan ang kinabuhi.”
Apan sa unsang paagi atong mabati nga ang atong kinabuhi makahuloganon? Sa pagkahalapad sa uniberso tuldok lamang ang atong yuta. Ang matag usa kanato maoy usa lamang sa kapin sa kuwatro bilyones niining tuldoka. Ang matag usa kaamgid lamang sa usa ka amiba. Unsa ba kita ka bililhon? Bisan ang Bibliya nag-ingon nga ang tawo sama sa bilili nga mangalaya, sa bulak nga mangalawos, sa anino nga molabay lamang, sa gabon nga motungha apan mahanaw ra dayon. (Salmo 103:15, 16; 144:4; Santiago 4:14) Gawas kon . . . gawas kon magpalangkit kita sa dakong makagagahom nga Usa nga milalang sa uniberso. Gawas kon kanang gamhanang Usa kinsa milalang kanato adunay katuyoan alang kanato. Diha lamang nga makabaton ug tinuod nga kahulogan ang atong kinabuhi ug mas malungtaron kay sa balili, sa bulak, sa anino, ug sa gabon.
Ug mao gayod kana ang kahimtang. Ang tawo gilalang sa Diyos, gihatagan ug buluhaton sa pag-atiman sa yuta ug sa mga tanom ug sa kahayopan niini. Usa ka makahuloganong buluhaton—nga niini napakyas sa pagkaalaut ang tawo. Dili lamang napakyas sa pagbuhat niini kondili nagalaglag usab sa yuta. (Genesis 1:28; 2:15; Pinadayag 11:18) Sa pagbuhat niini iyang gikuhaan ang iyang kinabuhi sa bugtong malungtarong kahulogan nga mabatonan niini.
Ang tawo adunay panginahanglan sa Diyos, usa ka kinasulorang pangagda nga nagtukmod kanila sa “pagpangita sa Diyos, basin pag ilang mahikapan ug mahikaplagan siya, nga sa pagkatinuod, dili siya halayo gikan sa matag usa kanato.” (Buhat 17:27) Kining Dakong Maglalalang gipabanaag sa mga kalangitan ug sa yuta sa atong palibot. Ang iyang dili makitang mga hiyas—gahom, kaalam, Pagkadiyos—makita sa mga butang nga iyang nahimo. Walay kapasayloan, walay katarongan, daghan ang nagtudlo nga ang yuta ug ang kinabuhi nga anaa niini mitungha rag iya sa sulagmang paagi. Sa pagbuhat niini ilang gilimod ang mga prinsipyo ug mga balor sa paggiya nga gikinahanglan kaayo sa tawo. Sa binuta nga paagi ilang giagak ang ilang buta nga mga sumusunod palayo gikan sa ilang bugtong higayon alang sa dulot, matagbawong kalipay.—Roma 1:20; Mateo 15:14.
Bisan pa, ang tanang katawhan, bisan ang sinati sa kalibotan nga mga makinaadmanon, magpangapkap ug diyos, ug sa makadaghang higayon wala silay makitang diyos kondili ang tinuod Labing Makagagahom nga Usa. Giila sa daghang mga sikyatrista ang kinaiyahan sa tawo sa pagsimbag mas hataas nga gahom. Si Rollo May miingon nga pinaagi sa pagtuo sa Diyos “ang indibiduwal mobati sa iyang pagkagamay ug pagkawalay kahulogan atubangan sa pagkadako sa uniberso ug sa katuyoan sa Diyos niini. . . . Siya makaamgo nga adunay mga katuyoan nianang nagabiyo sa mga arko nga mas gamay kay sa iyang orbito, ug maningkamot siya sa pagbutang sa iyang kaugalingon tali kanila.”
Si C. G. Jung miingon: “Ang indibiduwal nga walay relasyon sa Diyos walay ikasukol sa iyang kaugalingong mga tinguha sa pisikal ug moral nga mga pangagda sa kalibotan. . . . Ang relihiyon . . . maoy usa ka kinaiyanhong tinamdan nga iya lamang sa tawo, ug ang mga kapahayagan niini masubay sa tanang tawhanong kasaysayan. . . . [Ang] ideya sa bug-os-makagagahom balaang persona nga anaa sa tanang dapit, kon wala man dawata nga hinunahuna, nan gidawat nga wala hunahunaa . . . Busa giisip ko nga mas maalamon ang pag-ila sa ideya sa Diyos nga hinunahuna; kay kondili laing butang na lamang ang mahimong diyos, nga sa kasagaran dili kaayo tukma ug binuang.”
Sa walay duhaduha nagpadayag ang bug-os tawhanong kasaysayan nga ang tawo adunay kinaiyanhong pangagda sa pagsimba. Gikan sa labing karaang mga tribo ngadto sa labing edukadong mga katilingban, nagtukod ang mga tawo ug mga diyos—sa binurong nga paagi sa makadaghan. Mga bato, kahoy, bukid, hayop, tawhanong mga lider, salapi, ilang tiyan, bisan si Satanas nga Yawa (nga maoy tinguha ni Satanas nga buhaton ni Jesus). Ang dili siyentipikanhong pilosopiya sa ebolusyon nahimong modernong adlawng relihiyon sa minilyon—usa ka relihiyon nga gipasukad lamang sa “diyos sa Maayong Suwerte.” Dugang pa, daghan niadtong miangkon nga nagasimba sa tinuod nga Diyos nagsimba lamang sa baba ug nagpakita lamag ‘usa ka porma sa pagkadiyosnon.’ (Isaias 65:11; 2 Timoteo 3:5; Filipos 3:19; Colosas 3:5; Mateo 4:9; 7:21) Hangtod nga adunay tukmang katumanan niining panginahanglana pinaagi sa pagsimba sa bugtong tinuod nga Diyos, si Jehova, lakip sa ubang mga panginahanglan, wala gayoy dulot nga katagbawan o malungtarong kalipay alang sa tawo. Mao kini ang hinungdanong bahin nga gikinahanglan aron kita magmalipayon.
Si Jehova maoy Diyos sa gugma. Ang iyang Anak si Jesus mihatag sa iyang kinabuhi tungod sa iyang gugma alang kanato. Ang duha ka dakong mga sugo mao ang paghigugma sa Diyos ug paghigugma sa atong silingan. Ang gugma motabon sa kapid-an sa mga sala. Ang gugma modisiplina sa pagbansay kanato sa pagkamatarong. Ang gugma maoy hingpit nga bugkos sa panaghiusa taliwala kanato. Ang gugma maoy ilhanan sa mga tinun-an ni Jesus. Kining matanga sa gugma, kining malulutong agape nga gugma, nga dili gayod mapakyas.—1 Juan 4:8; Juan 15:13; Mateo 22:36-40; 1 Pedro 4:8; Hebreohanon 12:6, 11; Colosas 3:14; Juan 13:35.
Matahom kaayong pagkabatbat ni apostol Pablo ang diyosnong gugma diha sa 1 Corinto 13:4-8: “Ang gugma hataas ug pailob ug maluluton. Ang gugma dili abughoan, dili manghambog, dili magpaburot, dili mogawing dili maligdong, dili mangita sa kaugalingong kaayohan, dili masuko. Kini dili modumot. Kini dili magkalipay tungod sa pagkadili matarong, kondili magakalipay sa kamatuoran. Kini nagaantos sa tanang butang, nagtuo sa tanang butang, nagalaom sa tanang butang, nagaagwanta sa tanang butang. Ang gugma dili gayod mapakyas.”
Kini mao ang diyosnong hiyas sa gugma nga kinahanglang atong ipakita. Kini maoy espirituwal nga panginahanglan nga kinahanglang tagan-an kon buot kitang magmalipayon. “Ang nagpaluyong prinsipyo sa kapitalistikong katilingban ug ang prinsipyo sa gugma nagkasumpaki,” miingon si Fromm, ug siya midugang: “Ang gugma mao lamang ang makataronganon ug makatagbawng tubag sa problema sa tawhanong paglungtad . . . , ang kataposan ug tinuod nga panginahanglan sa tanang katawhan.” Kini maoy hinungdanong panginahanglan, sumala kang Smiley Blanton: “Kon walay gugma, mawad-an kitag tinguha nga mabuhi. . . . Ang usa ka sukod sa gugma sa kaugalingon maoy normal nga kinaiyahan sa tanang himsog nga tawo. Ang pagbaton ug tukmang pagtamod sa kaugalingon hinungdanon alang sa pagtrabaho ug kalamposan. Kon sobra kaayo kita ka mabangis ug masawayon sa atong batasan, ang atong pagbati sa pagkahimong sad-an hayan makaluya sa tinguha nga mabuhi, ug sa grabeng mga kahimtang, mohatag ug kalaglagan sa kaugalingon.”
Dugay na kaayong panahon una pa niini, gipakita ni Jesus ang gugma sa kaugalingon maingon man ang gugma sa uban sa miingon siya: “Kinahanglang imong higugmaon ang imong silingan sama sa imong paghigugma sa imong kaugalingon.” Ang gugma, sama sa maskulo, mapalig-on pinaagi sa paggamit. Sa laing bahin, ang gugma, sama sa pagtuo, patay kon walay binuhatan. Pagpugas ug gugma aron makaani niini. Ang gugma maoy paghatag. “Bansaya ang paghatag, ug ang mga tawo mohatag kanimo.” Apan, ang usa nga nahigugma ug mohatag dili mobuhat niini aron adunay madawat ug balik. Ang paghatag maoy ganti na mismo. Sumala sa giingon ni Jesus, “Adunay dakong kalipay ang paghatag kay sa pagdawat.” Panghatag, ug ikaw makadawat, apan dili ka mohatag aron adunay madawat.—Mateo 22:39; Lucas 6:38; Buhat 20:35; Santiago 2:26.
Kaamgid sa paghatag mao ang pakigbahin, dili sa materyal nga mga butang, kondili sa mga ideya, mga kasinatian, mga kalipay, mga pangandoy, kinasulorang mga pagbati, bisan mga kaguol. Ang usa ka sikyatrista miingon: “Ang usa sa pinakadulot nga porma sa tawhanong kalipay: ang ginaambitang kalipay.” Nakasulay ka na bang mag-inusara sa maglantaw ka sa katingala sa matahom nga pagsalop sa adlaw ug mangandoy ka nga unta aduna kay minahal nga makabahin niini uban kanimo? O aduna ka bay makawiwiling maayong balita apan wala kay kasuginlan niini? O magpanan-aw ka ba uban sa katingala sa unosong dagat diin ang dagkong mga balod niini mobanlas sa batoong lapyahan ug mopaibabaw sa kahinganan ug masubo sanglit wala kay kaubang makaambit ning matahom nga talan-awon? O bisan sa talan-awon sa makapahinuklog nga kasubo nga nakatandog kaayo kanimo apan dili nimo kini bug-os ikapadayag sa lain? Magpangandoy kita sa pagpahayag sa mga pagbati, sumala sa gipamulong ni apostol Pablo: “Pagkalipay kamo duyog sa mga managkalipay; panghilak kamo duyog sa mga nagapanghilak.”—Roma 12:15.
Simple kanang pamation. Tinuod kana. Ang sikyatristang si James Fisher miingon: “Ang dagkong mga makinaadmanon . . . nagpasidaan sa kapeligrohan sa pagpangitag kalibotanong mga bahandi, ug matinuorong nagsugyot ug simpleng kinabuhi.” Ang tinuod nga kalipay makita sa simpleng mga butang ug sa katingalahang mga butang nga gihimo sa Diyos: ang naglugitom nga kalangitan nga hupong sa kabitoonang nagapangidlap ug nagadan-ag, ang kainit sa adlaw, ang kabugnaw sa huyohoy. Ang alimyon sa kabulakan, ang honi sa kalanggaman, ang kamadanihon sa kahayopan. Ang kabungtoran ug ang habog nga mga pangpang. Ang dinaganas sa tubig sa kasubaan ug sa malinawng kasapaan, ang lunhawng kabalilihan ug ang mabagang kalasangan, ang kasilaw sa niyebe ilalom sa adlaw. Ang patakpatak sa ulan ibabaw sa atop, ang pagsiyap sa mga gangis sa silong, ang kalakala sa baki diha sa linaw, ug ang pagtimpasaw sa isdang mohatod ug balodbalod ilalom sa dan-ag sa bulan.
Ilabinang makita ang kalipay diha sa mga tawong maayong ikauban, kay gihimo ang tawo nga usa ka makiubanong linalang, nga adunay panginahanglang mahisakop. Ang malulutong paghunahuna, ang mabinationg paghapohap, ang makahupayng pagpakitag pagmahal, ang mainit nga pahiyom, ang mahigugmaong buhat, ang talidhay sa batang nagdula, ang bagolbol sa masuso diha sa iyang kuna, ang kahalangdon ug kaalam sa tigulang nga tugob sa kasinatian sa kinabuhi—kini mao ang mga butang nga makatagbaw.
Kon unsa gayod kita mao ang bililhon, dili kon unsay atong panagway. Ang gugma nga atong nabatonan dili sa atong nakab-ot nga kahimtang diha sa katilingban. Ang atong mahatag, dili sa atong madawat. Ang bahandi sa langit nga atong nabatonan, dili sa tinumping bulawan sa yuta. Ang katagbawan nga adunay diyutay dili sa kabalaka sa pagkaabunda ang bililhon. Abunda sa mga butang ang datong batan-ong magmamando, balaang tan-awon ang mga pariseo, apan dili malipayon ang datong batan-ong magmamando ug dili balaan ang mga pariseo. Ang pagbaton sa mga hunahuna sa Diyos nga makahimo kanatong maalamon, ang paggamit niining kaalama sa pagpaagos sa atong gahom, ang pagsunod sa iyang mga prinsipyo aron mapaneguro ang hustisya, ang pagsundog kaniya sa pagpakitag gugma—kining tanan gikinahanglan aron matagbaw ang mga pangandoy nga iyang gilalang sulod kanato.
Ug kining tanan ang gikinahanglan aron kita magmalipayon.
[Blurb sa panid 5]
Ang kaluwasan “nagadepende sa bug-os nga kausaban sa tawhanong kasingkasing”
[Blurb sa panid 7]
“Ang pangagpas sa pagpangitag kahulogan sa kinabuhi sa usa maoy pangunang panukmod nga puwersa sa tawo”
[Blurb sa panid 9]
“Kon walay gugma, mawad-an kitag tinguha nga mabuhi”
[Kahon sa panid 10]
Kalipay Pinaagi sa Balaang Kaalam
“Malipayon siya nga nagalihok nga may konsiderasyon sa mga kabus.”—Salmo 41:1
“Malipayon siya nga nagabantay sa hustisya, ug nagabuhat sa pagkamatarong sa tanang panahon.”—Salmo 106:3
“Malipayon ang mga tawo kansang Diyos mao si Jehova!”—Salmo 144:15
“Malipayon ang tawo nga makakaplag ug kaalam, ug ang tawo nga makakab-ot sa pagsabot, kay ang pagpakabaton niini labi pang maayo kay sa pagmanggad ug salapi ug siya labi pang bililhon kay sa mga bulawan.”—Proverbio 3:13, 14
“Malipayon kadtong magpakitag kaluoy sa mga sinakit.”—Proverbio 14:21
“Malipayon siya nga nagasalig kang Jehova.”—Proverbio 16:20
“Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan.”—Mateo 5:3
Ang kalipay nagagikan sa samang usa nga unang nagbutang sa panginahanglan diha kanato, ang atong Maglalalang si Jehova nga Diyos
[Letrato sa panid 6]
Ang tawo gilalang sa Diyos, gihatagag buluhaton sa pag-atiman sa yuta ug sa mga tanom ug kahayopan niini
[Letrato sa panid 8]
Ang tinuod nga kalipay makita diha sa simpleng mga butang