Sirkunsisyon sa Babaye—Ngano?
“KLINIKA sa London nagapanuli sa mga babaye”! Nakurat ang publiko sa Inglaterra ug sa ubang kayutaan sa mga ulohan sa peryodiko nga sama niini di pa dugay. Nahibaloan sa mga magbabasa nga ang mga doktor sa iladong Harley Street, sa London, naghimog operasyon nga wala pa madunggi sukad sa ubang mga tawo: sirkunsisyon sa babaye.
Apan ang pagtuli sa babaye komun sa ubang bahin sa kalibotan—ilabina sa Aprika. Ang kustombre labing menos 2,000 ka tuig na ang panuigon ug ginahimo sa usa ka higayon o sa lain diha sa tanang lima ka kontinente. Ang gibanabanang numero sa mga babayeng buhi karon nga tinuli mokabat ug ingon ka taas sa 70 milyones.
Kon nagpuyo ka sa yuta diin dili batasan ang pagtuli, tingali mahibulong ka kon unsa kining kustombreha ug nganong ginahimo kini sa mga tawo. Kon nabatasan kini sa lugar nga imong gipuy-an, tingali mahibulong ka: ‘Ipatuli ba nako ang akong anak nga babaye?’ Ang mga silingan, mga paryente, ug ang hilabihan ka dugay, dugay na kaayong tradisyon makapugos sa mga ginikanan sa pagsunod sa kustombre. Apan adunay kapeligrohan ang operasyon. Busa, ang mga ginikanan, sa dili pa mosugot sa operasyon, nagkinahanglan sa pagtimbangtimbang pag-ayo niining butanga. Kinahanglang ilang susihon kon unsa kining operasyona, kon unsay katuyoan, ug mga kapeligrohan niini. Busa unsa ang sirkunsisyon sa babaye?
Unsa Kini?
Sa pagkatinuod, sayop nga termino kini. Ang “sirkunsisyon” nagkahulogang “paghiwa sa palibot” ug nagpasabot kini sa operasyon diha sa lalaki. Alang sa babaye, ang ope-rasyon maoy “pag-abis,” nga mao, ang pagputol sa gamayng bahin o sa tibuok siwit, tingali sa pagputol usab sa labia minora, ang sulod nga ngabil sa punday. Kining operasyona, nga himoon diha sa mga babayeng usa pa semana gikan sa pagkatawo ug ngadto sa diyes anyos o kapin pa, dili kaayo grabeng porma sa pagtuli sa babaye.
Apan aduna pay mas grabeng operasyon nga gitawag pagkipot sa bangag. Ania ang kabatbatan sa pagkipot sa bangag nga gihimo diha sa batang babaye sa Djibouti: “Gigamit sa tigulang nga babaye ang iyang labaha ug giabis ang siwit. Gisundan kini sa pagpakipot sa bangag: giputol sa manunuli pinaagi sa iyang labaha ang tumoy hangtod sa punoan sa gamayng ngabil [sa puday] ug dayon gikiyas ang unod sa sulod sa dakong ngabil . . . Unya gibutangan kinig pasta sa manunuli ug gitapot ang dakong ngabil pinaagi sa mga tunok sa akasya.” (Gikan sa Minority Rights Group, Report No. 47, nga gikutlo sa The Economist.) Tungod sa ulat bug-os nga matak-op dayon ang kinatawo, ug kon magminyo ang babaye, buksan kini pag-usab, tingali pinaagig labaha.
Peligroso ang Operasyon
Kining duha ka operasyon masakit ug peligroso. Di pa dugay, miatubang sa hukmanan sa Pransiya ang usa ka Maliano sa dihang hapit mamatay ang iyang tulo pa ka bulang anak nga babaye human nga gituli pinaagi sa pag-abis sa siwit sa iyang anak. Pila ka bata ang nangamatay tungod sa operasyon? Walay mabatonang kaihapan, apan komun ang mangamatay, tungod kay ang mga babayeng manunuli walay hibangkaagan bahin sa tukmang panghindik ug sagad ginahimo nga walay paggamit ug anestisya. Sa 1982, mitaho ang mga pamantalaan nga gidili ni Presidente Moi sa Kenya ang batasan niining nasora human sa kamatayon sa 14 ka batang mga babaye.
Kon mabuhi ang bata niining operasyona, aduna pay dugang kapeligrohan. Gilista sa UNESCO ang pipila kanila: grabeng kauknol tungod sa kalisang ug sa sakit; dili mapugnang pagdugo; tetanus ug ubang mga impeksiyon; masakit nga binulang pagdugo sa magkadalaga na; impeksiyon kon masisi ang mga ulat human sa kaminyoon; kalisod sa panahon sa pagpanganak. Ang magasing World Health midugang: “Ang permanenteng kausaban sa kinatawo, ang motubong dermoid cyst ug tuyob diha sa ihianan, maingon man usab sa ubang mangil-id nga mga kondisyon . . . makaapekto sa normal nga seksuwalidad ug makababag sa relasyon sa kaminyoon, ug motultol sa pagkadili manganak o diborsiyo.”
Oo, peligroso kini nga paagi. Busa nganong gitugotan kini sa mga ginikanan?
‘Mao na Kanay Batasan’
Diha sa ubang lugar, ang maong batasan lakipan ug mga rituwal sa patuotuo, apan walay relihiyon ang espisipikong nagsugo niini. Gisunod kini sa mga sakop sa nagkalainlaing mga relihiyon, lakip niadtong sa Kakristiyanohan.
Giisip sa uban nga kinahanglan ang operasyon sa pagpakalma sa seksuwal nga mga inklinasyon sa babaye o sa paghimo kaniya nga tinuod gayod nga babaye (ang siwit gilantawng linalaki nga organo). Ang usa ka Ehiptohanong inahan mibatbat niining paagiha ngadto sa tigdukiduki: “Mga tuli kami ug mopugos sa pagpatuli sa among mga anak nga babaye aron walay panagsagol tali sa lalaki ug babaye. Ang babaye kinahanglang tinuod nga babaye, ug ang lalaki kinahanglang lalaki. Ang tanang babaye kinahanglang sirkunsado aron dili maghinobra sa sekso ug kanunay maukyab.” Siya mipadayon: “Makauulaw nga dili magpatuli. Dilikami mga langyaw; ang mga langyaw lamang ang dili magpatuli.”
Ang magasing Ivoire Dimanche sa Ivory Coast misugyot nga usa ka rituwal sa pagsubo ang pagtuli sa babaye: “Ang porma sa pagtuli pinaagi sa pag-abis maoy katilingbanong buhat nga pinaagi niini ang batan-ong babaye makasulod sa grupo sa mga babaye, o sa pagkahimong usa ka babaye.” Ang pagtuli sa babaye gituohang makaayo sa panglawas. Duha ka taga Nigeria nga babaye miduol sa doktor sa Inglaterra ug mihangyo sa pagtuli kanila. Ang usa wala makaanak, ug ang usa nakaanak pinaagi sa cesarean nga operasyon. Nagtuo ang duha nga ang hinungdan sa ilang mga problema mao nga sila wala matuli sa bata pa.
Ang uban moinsister nga ang pagtuli sa babaye gikinahanglan sa kahindikan, samtang ang uban nag-ingon nga makatipig kini sa pagkaulay sa babaye. Ginaingon usab nga ang mga sangkap sa kinatawo sa babaye “mahugaw ug maut,” ug ang pagtuli maoy “usa ka paningkamot sa pagbaton ug mahapsay, ug busa mahinlo, nga lawas.” Ginaingon, nga dili makigminyo ang lalaki sa dili tinuli nga babaye. Apan, sa kasagaran dili ang lalaki kondili ang mga babaye ang miinsister sa pagtipig sa kustombre. Sagad, hikayon kini sa mga inahan o sa babayeng mga paryente ug himoon kini sa usa ka lokal nga babaye. Ang Sunday Times Magazine mitaho nga sa Sudan, diin didto supak sa balaod ang operasyon, kini “ginahimo sa ilegal nga panagsabot sa babaye ug babaye.”
Ang kamatuoran mao, ang orihinal nga mga katarongan sa pagtuli sa babaye dugay nang nakalimtan, ug tingali ang dakong katarongan kon nganong ginahimo tungod kay ‘mao na kini ang batasan.’ Kon dili ipatuli sa mga ginikanan ang ilang mga anak nga babaye, ang apohan ang mangitag paagi sa paghimo niini. Ang dili tuli nga mga bata mohangyo sa ilang mga ginikanan sa pagpatuli kanila aron mahisama sila sa tanan.
Ang internasyonal nga mga grupo sama sa World Health Organization ug UNESCO supak kaayo sa pagtuli sa babaye, apan gilantaw sa uban ang ilang mga paningkamot ingong pagpanghilabot sa ilang personal nga mga kalihokan. Duha ka Aprikanang babaye mipahayag sa pamantalaang The Globe and Mail: “Alang sa mga babaye kini maoy seremonyas aron madawat sila sa katilingban ug kinahanglang magpadayon. Wala kamoy labot niana, ug kami ang magbuot kon unsay tipigan ug unsay isalikway.”
Ang Kristohanong Baroganan
Kinahanglang timbangtimbangon sa mga ginikanan kining panghunahunaa sa pagtino sa ilang kaugalingong mga pagbati bahin sa pagtuli sa babaye. Alang sa Kristohanong mga ginikanan, adunay laing pangutana: Ang pagtuli ba sa babaye kaharmoniya sa mga prinsipyo sa Bibliya?
Sumala sa Kasulatan, ang tanang lalaki nga Israelinhon kinahanglang tulion ingong timaan sa pakigtugon tali kang Jehova ug sa mga anak ni Abraham. (Genesis 17:10-14; Levitico 12:2, 3) Apan, ang mga anak nga lalaki sa Kristohanong mga ginikanan wala pugsa sa pagpatuli. (Galacia 5:6) Busa, ang mga anak nga babaye sa Kristohanon tino nga wala magkinahanglan nga mag-paabis o magpapikot sa bangag. Nan, ang pagtuli sa babaye, nagadepende ba lamang sa konsensiya?
Buweno, gidumili kini sa ubang mga kagamhanan. Niadtong mga nasora kinahanglang sundon sa mga Kristohanon ang balaod ug dili ipatuli ang ilang mga anak nga babaye. (Roma 13:1-5) Apan komusta kon naandan na ang pagtuli ug dili supak sa balaod? Hinumdomi, ang pagtuli sa babaye peligroso. Nangamatay ang mga batang babaye tungod niini. Sumala sa Bibliya, kon atong ibutang sa peligro ang kinabuhi sa usa ka tawo nga wala kinahanglana, mahimo kitang sad-an sa dugo. (Itandi sa 1 Cronicas 11:17-19.) Dili buot nga masad-an sa dugo ang Kristohanong mga ginikanan pinaagi sa pagpameligro sa kinabuhi sa ilang mga anak nga babaye niining paagiha.—Salmo 51:14.
Ang pagtuli sa babaye masakit usab kaayo. Ang mental ug pisikal nga pag-antos nga ipahinabo niini molungtad saylo pa sa mga katuigan sa pagkatin-edyer hangtod ngadto sa kaminyoon ug sa pagpanganak. Mao ba kini ang paagi sa pag-atiman sa mahigugmaong ginikanan sa ilang kaugalingong mga anak? Dili. Ang Kristohanong mga ginikanan ‘nagmahal sa ilang kaugalingong mga anak.’ (1 Tesalonica 2:7) Ang Kristohanong mga ginikanan ‘mohatag ug maayong mga gasa sa ilang mga anak.’ (Mateo 7:11) Ang pagtuli sa babaye tingali karaan nang tradisyon, apan kini dili usa ka ‘maayong gasa.’
Ang mga doktor walay makitang kaayohan sa panglawas niining operasyona. Ni kinahanglanon kini sa kahindikan. Alang sa mga Israelinhon, ang paghinlo sa kaugalingon maoy bahin sa ilang pagsimba, ug bisan pa wala magsugo si Jehova kanila sa pagpatuli sa ilang mga anak nga babaye. Unsay ikasulti sa pagtipig sa pagkaulay sa babaye? Sa makausa pa, gisugo ni Jehova ang Kristohanong mga babaye nga magmaligdong, apan wala siya mag-ingon nga hinungdanon alang niini ang pagtuli. (1 Timoteo 2:9) Dugang pa, walay ebidensiya nga ang operasyon makapahimong mas babayen-on ang babaye. Sa pagkatinuod, kini makaulat ug makadaot sa porma sa iyang seksuwal nga organo.
Matuod, dugay nang kustombre ang pagtuli sa babaye, ug mahimong tahuron ang mga kustombre kon kini sila dili makahasol sa Kristohanong konsensiya. Apan dili ba mahasol ang imong konsensiya sa pagpaagom sa imong anak nga babaye sa wala kinahanglanang pag-antos? Mao kini ang gibati sa usa ka Kristohanong ansiano sa nasod sa Aprika sa Burkina Faso.
Miduaw siya sa iyang baryo nga natawhan, ug samtang didto siya, gisugo siya sa iyang mga ginikanan sa pagdala o ipadala ang iyang nuybe anyos nga anak nga babaye sa baryo aron matuli siya. Sa maluluton, apan may kalig-on ug kaisog, gisaysay sa Saksi ang medikal ug Kasulatanhong mga katarongan sa dili pagsunod niining kustombreha. Bisag nahimo kining away sa pamilya, nagpabilin siyang malig-on sa iyang mga prinsipyo ug gipanalipdan ang bata nga dili matuli. Midesisyon ang pamilya nga dili paadtoon sa baryo nga walay kuyog ang ilang mga anak aron dili sila mapugos sa pagsunod sa mga kustombre nga supak sa kagustohan sa ilang mga ginikanan.
Gipakita niining hamtong nga Kristohanon kon sa unsang paagi ang kahibalo duyog sa dulot nga gugma mohatag sa mga ginikanan sa kaisog ug kaalam sa pagbuhat sa matarong alang sa ilang mga anak. Maayong sundon sa ubang Kristohanong mga ginikanan ang iyang panig-ingnan.
[Blurb sa panid 26]
Ang mga doktor walay nakitang kaayohan sa panglawas niining operasyona
[Blurb sa panid 27]
Tingali karaan nang tradisyon ang pagtuli sa babaye, apan dili kini ‘maayong gasa’
[Mga Letrato sa panid 25]
Dili ba mahasol ang imong konsensiya sa pagpaagom sa imong anak nga babaye sa wala kinahanglanang pag-antos?