Pauswaga ang Imong Pagbasa—Makahimo Ka Niana!
TINUOD, walay madyik nga pormula sa mas maayong pagbasa. Apan, kon makabasa ka, nan makabasa kag mas maayo! Dili kita makalaom sa pagbasag mas maayo kon walay pagbasang regular. Labing menos tunga sa oras sa usa ka adlaw angay igahin alang niining tuyoa—labaw pa kon mahimo.
Ang Panginahanglan nga Magmapilion
Magmapilion sa imong basahon. Pilia ang materyal nga may mga pulong nga imong sinati ug mga ulohang dili teknikal. Unya, sa mauswagon pilia ang materyal nga mopauswag sa imong bokabularyo.
Magmapilion sa laing diwa, usab, kay dili tanang basahon ang makapalig-on o makapapresko sa kaisipan. Ang usa ka makinaadmanong tawo kas-a miingon: “Sa pagbuhat ug daghang basahon walay kataposan, ug ang hilabihang pagtuon kanila makapabudlay sa unod.” (Ecclesiastes 12:12) Daghan ang mga balasahon karong adlawa ug daghan ang nagataganag maayong materyal nga mabasa. Pilia kadtong labing makaayo kanimo sa moral ug sa espirituwal. Sa basahong Proverbio sa Bibliya, kapitulo 13, bersikulo 20, kini nagaingon: “Ang nagalakaw uban sa mga tawong makinaadmanon mahimong makinaadmanon, apan ang may pagpakiglabot sa mga kuwanggol dili maayog sangpotanan.” Kining prinsipyoha samang mapadapat sa pagpili sa usa sa balasahon ug sa pagpilig higala.
Kausaban sa mga Batasan sa Pagbasa
Dayag, kita dili makabasa sa pagkatawo. Sama sa daghang ubang butang sa kinabuhi, ang pagbasa maoy usa ka kahanas nga pagaugmaron. Ang usa ka tawo mahimo bang maayong piyanista nga walay pagbansay sa pagtugtog ug piyano? O may usa ba nga mahimong maayong magdudulag tennis nga walay sige nga pagdulag tennis? Kon ang usa ka tawo makaugmad ug dili maayong mga batasan sayo sa iyang karera ingong piyanista o magdudulag tennis, kinahanglang iyang tul-iron kana o siya magpabiling may kakulian tungod niana.
Matuod kini sa pagbasa. Kon, sa linghod nga panuigon, maugmad sa estudyante ang dili maayong mga batasan sa pagbasa, siya makabatog kakulian. Ingong sangpotanan, siya maglisod sa kinabuhi, kay makigbisog sa matag pinatik nga panid tungod sa limitado kaayong mga kahanas sa pagbasa. Samtang siya magkahamtong, mahimong mas lisod ang paghunong sa dili-maayong mga batasan sa pagbasa. Apan mahimo kini—kon ang usa ka tawo andam maningkamot! Atong hisgotan ang pipila niining mga batasana.
Ang paninugdang lawasnong bahin sa pagbasa naglangkit sa paglihok sa mata. Sa matag panahong mobasa ka sa usa ka linyang pinatik, himoon sa imong mga mata ang sunodsunod nga mga paghunong, o pagtutok. Ang maong mga pagtutok hinungdanon tungod kay sa panahon lamang nga kini mahitabo nga makita gayod sa mata kon unsay anaa dinha. Sa panahon sa maong mga sal-ang, ipasa ang impresyon sa mata ngadto sa utok alang sa “decoding.” Ang utok, dili ang mata, ang nagabasa. Ang imong mga mata maoy sumpay sa imong utok.
Ang hinay nga magbabasa mohunong sa halos matag pulong. Kini magputolputol sa mga mensaheng ipadala ngadto sa utok, ug ang pagbasa mahimong lisod kay ang mga mata mahago ug diyutay ra sa mabasa ang mahinumdoman. Sa kasukwahi, ang batid nga mga magbabasa dunay hapsay ug ritmikong mga lihok sa mata samtang kana mopadayon sa pagbasa sa pinatik nga panid. Makat-onan niana ang pagkunhod sa gidaghanon sa mga paghunong sa mata, o mga pagtutok, sa matag linya. Pinaagi sa pagbasag mga prase o mga pundok sa pulong, kana sila mas tuling mobasa sa pinatik nga panid ug mopauswag sa ilang pagsabot.
Kini mopatungha sa ulohang regression o pagsibog. Ang pagsibog nagkahulogan sa pagbalik ug pagbasa na usab sa materyal nga nabasa na. Ang kadaghanang mga pagsibog maoy batasan. Hinuon, adunay mga panahon nga ang usa ka linaing ideya tingali dili klaro. Ang pagbalik ug pagbasa pag-usab sa giingon na tingali sa maong panahon kinahanglanon. Ugaling, ang kadaghanang pagsibog dili gayod kinahanglanon ug mopahinay lamang sa magbabasa. Kon mahimo, likayi ang pagsibog.
Ang laing batasang gituohan sa daghang awtoridad mopugong sa kaugmaran sa maayong pagbasa mao ang bokalisasyon. Kana maoy dihang palihokon sa magbabasa ang iyang mga ngabil, nga aktuwal magalitok sa matag pulong sa iyang kaugalingon. Sa susama, ang pila ka tawo nagalitok sa mga pulong sa ilang kaugalingon sa hilom, nga “mamati” kanila sa hunahuna. Kini nailhang sub-bokalisasyon. Tungod sa bokalisasyon o sub-bokalisasyon ang gidaghanon sa mga pulong atong mabasa matag minuto limitado kay, sa pagkamatuod, kita nagabasa lamang sa halos sama ka tulin sa atong malitok. Ang aberids nga tawo tingali mosulti sa mga 125 ka pulong matag minuto, samtang ang mga rekord nagapadayag nga ang aberids nga katulin sa pagbasa maoy 230-250 ka pulong matag minuto.
Sanglit adunay daghang butang buot natong basahong mas tulin kay sa atong mabasa samtang magabokalisar, maayong dili himoong batasan ang pagbokalisar. Himoa nga ikaw mobasang mas tulin kay sa imong mabokalisar o mabokalisar sa hunahuna. Paningkamoti ang pagbasag mga pundok sa pulong. Ug hinumdomi, ang bokalisasyon o sub-bokalisasyon sa malangkobon dili usa ka tabang sa pagsabot.
Ugaling, sama sa pagsibog, adunay mga panahong ang bokalisasyon tingali mahiangay. Kon ang usa buot mamalandong nga halalom sa usa ka materyal, o sag-ulohon kana, nan makatabang dili lamang ang paglitok sa mga pulong nga balikbalik kondili ang pagbokalisar usab niana. Sa malangkobon kini himoon “sa ubos nga tingog,” o sa makusog.
Makaiikag, si Josue, usa ka lider sa karaang nasod sa Israel, gisugo: “Kining basahona sa kasugoan [sa Diyos] dili pag-ibulag gikan sa imong baba, ug pagabasahon mo kini sa ubos nga tingog sa adlaw ug sa gabii.” Ngano? “Aron makaatiman ka sa pagbuhat sa tanan nga nahisulat niini; kay unya ang imong dalan magmalamposon ug unya molihok ka nga maalamon.” (Josue 1:8) Ang pagbasa sa “basahon sa kasugoan” sa ubos nga tingog (pagbokalisar) makatabang sa pagsag-ulo niana ingon man ang pagpalandong pag-ayo sa tanang ideya nga gipahayag dinha. Busa, ang Kasugoan maanaa sa atubangan ni Josue sa kanunay sa pagpahinumdom kaniya kon unsaon niya paggawi ingong usa ka alagad sa Diyos. Sa susama, ang matinumanong mga Kristohanon karong adlawa nagaila sa kaalam sa “paghinumdom” sa Pulong sa Diyos ug pagpalandong niana, ug busa ilang ginabasa kana nga regular.—Salmo 103:17, 18; itandi ang Proverbio 4:5.
Pag-ugmad sa Mas Maayong Pagsabot
Sa iyang librong Diagnostic and Remedial Teaching, si Glenn Myers Blair mipahayag: “Ang pangunang tumong sa tanang mga programa sa pagpauswag sa pagbasa mao ang pag-ugmad sa gahom sa pagsabot sa bahin sa mga estudyante. Ang ubang butang may ikaduha lamang nga bili.” Sa panguna, ang pagsabot sa imong ginabasa nagkahulogan nga kuhaon ang diwa niana, sabton kana. Kini ang mohimo sa pagbasa nga bililhon ug mapuslanon.
Si Robert Krych, edukador ug tiglektura sa City College of New York, misugyot: “Sa pagtabang sa pagsabot, sa tanang panahon paningkamoti ang pagbasa nga may katuyoan. Hukmi daan kon unsay imong gusto gikan sa materyal nga imong ginapiling basahon. Sa usa ka okasyon basin buot nimong mobasa aron mabatonan ang ispisipikong mga kasayoran. Sa ubang panahon, ang imong pagbasa tingali mao lamay alang sa lulinghayaw ug kalingawan. Bisan unsa man ang kahimtang, ipasibo ang gikusgon sa pagbasa ngadto sa katuyoan ug kalisod sa materyal nga pagabasahon. Mahimong kritikal sa dihang magabasa. Suknaa ang imong kaugalingon: Nganong gisulti kini sa magsusulat? Unsa ang iyang tuyo? Ilain ang pangunang punto o ideya sa parapo. Pangutana, Sa unsang paagi kini nagaapektar kanako, ang magbabasa?” Oo, himoa nga imong batasan ang pagbasa nga may katuyoan ug imong hidiskobrehang makapahimuot ang pagbasa.
Ang Pagbasag Maayo Mohatag ug Daghang Benepisyo
Ang maayong mga batasan sa pagbasa kinahanglanon, bisan kon ikaw estudyante, propesyonal nga tawo, ginang sa panimalay, o trabahante sa opisina o pabrika. Daghang ganghaan ang bukas alang niadtong maayong mobasa.
Ang estudyanteng maayong mobasa mahimong labaw pang hanas sa iyang trabaho ug pihong daghag makat-onan sa eskuylahan. Makadaginot siyag panahon nga gugolon sa pagbasa ug pagbasa pag-usab sa mga asaynment.
Sa susama, ang usa ka negosyante o propesyonal nga tawo nga may maayong katakos sa pagbasa makasagubang nga malamposon sa tag-as nga mga report ug sa susama. Sa baylo, kini mohatag ug dugang panahon alang sa personal nga mga pakigkontak sa mga pasyente, mga kliyente, o mga suki. Tungod sa maayong mga kahanas sa pagbasa siya makahimo sa labaw pang pagbasa, ug kana moabag kaniya nga labaw pang masinati sa trabaho, mga pagtuon, ug mga eksperimentong gibuhat sa uban.
Tungod sa labaw nga kahibalo nga makuha pinaagi sa maayong kahanas sa pagbasa, ang mga ulo sa pamilya kadaghanan makapauswag sa ilang mga kahanas sa trabaho ug katakos sa pag-atiman sa responsabilidad. Ang katakos sa pagbasag mga direksiyon, mga regulasyon, ug susamang mga instruksiyon, sa daghang bahin sa kalibotan, motabang sa pag-atiman nga maayo sa mga butang diha sa panimalay. Ang kahanas sa pagbasa maoy usa usab ka tabang kon bahin sa pagbadyet sa salapi sa pamilya.
Ang mga ginang sa panimalay nga makabatog labawng kahibalo pinaagi sa pagbasa labi pang makaarang sa pag-atiman sa pamilya kon bahin sa hustong nutrisyon, panglimpiyo, pagsanta sa sakit, o niadtong magsakit. Ang mga inahan nga maayong mga magbabasa mahimong molampos sa pagtudlo sa ilang mga anak sa pagbasa sa dili pa sila moeskuyla.—Tan-awa ang Pagmata! sa Oktubre 22, 1968, mga panid 20-2.
Labi pang hinungdanon, ang usa nga maayong mobasa makabatog kahibalo nga motultol sa kinabuhi saylo pa niining presenteng sistema sa mga butang. Ang mga tagna sa Bibliya mahitungod sa konklusyon sa presenteng sistema sa mga butang karon nangatuman. Hinungdanong ang tanang maghambin sa paglaom sa pagtagamtam ug kinabuhing walay kataposan sa usa ka paraisong yuta magbaton ug kahibalo sa atong Maglalalang ug sa iyang mga katuyoan. Si Jesus mipahayag sa Juan 17:3: “Kini nagkahulogan sa kinabuhing walay kataposan, ang ilang pagbaton ug kahibalo kanimo, ang bugtong matuod nga Diyos, ug kaniya nga imong gipadala, si Jesu-Kristo.”
Nan, sa walay duhaduha, ang ganghaan nga motultol sa usa ka kalibotan sa kahibalo ug paukyab bukas alang kang bisan kinsa nga buot mosulod. Ang yawi mao ang pagbasa. Oo, pagbasa nga maayo ug ang maong ganghaan sa kanunay bukas alang kanimo!
[Letrato sa panid 7]
Magmapilion sa imong balasahon