Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Kinahanglang Hinlo Kaayo ang Akong mga Butang?

“Kataposan na nako kining isulti kanimo. Hala limpiyohi ang imong kuwarto!”

PAMILYAR ba kining pamation kanimo? Tingali, sanglit ang pipila kanato sa kinaiyanhon limpiyoso.

Apan, ang maong hangyo daw dili-makataronganon alang kanimo. Tingali gusto ka nga magkalamukat ug diyutay ang imong kuwarto. Gawas pa, sanglit daghan kaayog mga balaod alang sa nahibilin sa balay, kinahanglan pa ba gayod nga adunay balaod sa paagi sa imong pag-areglar sa imong kuwarto? Tingali bation nimo nga tungod kay dili ka man moinom ug makahubog nga ilimnon o mogamit ug droga sama sa ubang mga batan-on, ang gamayng kabilinggan sama sa nagkalamukat nga kuwarto dili dakong butang. Ug dili ba tinuod nga may mga higala ka nga mas grabe pag mga kuwarto? Nan, nganong himoon pang dakong butang sa ubang mga ginikanan ang pagkahinlo? Sila ba adunay makataronganong mga rason sa paghimo sa ingon?

Kahinlo Batok Pagkalamukat

Hayan nangandoy ka nga sundon sa imong mga ginikanan ang tambag sa usa ka propesor sa sikyatriya kinsa miingon sa mga ginikanan: “Ang imong labing maayong buhaton mao ang pagsira sa makapikal nga kuwarto.” Apan, ang uban nahibalo nga may maayong katarongan ang mga ginikanan sa pagpangayo sa kahinlo. Ang sikyatrista si Paul Adams kinsa gikutlo sa Ladies’ Home Journal miingon: “May katarongan ang pagsulti sa bata nga kinahanglang mahinlo ang iyang kuwarto. Ipatin-aw ang mga restriksiyon. Isulti nga kon dili siya makahinlog diyutay sa kuwarto nan imo siyang kuhaan ug pipila ka pribilehiyo.”

Kon imong palandongon kini, ang imong mga ginikanan may katungod sa paghatag ug balaod bisan sa imong kuwarto, dili ba? Dako ang ilang naggastong panahon ug salapi alang kanimo aron makabaton kag kaugalingong lawak, ug tingali ilang gisangkapan kini. Busa sila may katarongang mohatag ug mga balaod sa pag-areglar niini. Imong makita nga dakong bentaha ang pagsunod kanila.

Si Henry W. Longfellow, diha sa iyang balak The Builders, migaray sa sinultihang, “Ang tanang butang nga anaa sa iyang tukmang dapit mao ang labing maayo.” Tingali gibati sa imong ginikanan nga tinuod kini, sanglit adunay mga bentaha nga ang “tanang butang anaa sa iyang tukmang dapit.” Unsa ang pipila kanila?

Pipila ka mga Bentaha sa Pagkahinlo

Ang usa ka dayag nga bentaha mao nga mas madaling makit-an ang mga butang. Ang tawong dili-areglado makausik ug daghang panahon sa pagpangita sa mga yawi, sudlay, o panyo, bisag dili na isulti pa nga mapatiran ang usa ka sapatos ilalom sa katre. Lain pa, magpabiling limpiyo ang mga senina ug dili magum-os, ug busa modorar ug dugay kon maayong pagkabitay. Dugang pa, walay kapeligrohang mapandol sa karsones ug sapatos nga gihipos sa iyang tukmang dapit. Importante kini kon kauban mo sa kuwarto ang imong igsoong lalaki ug babaye.

Labaw sa tanan, kon buhaton sa tanang membro sa pamilya ang iyang buluhaton, sa pag-areglar sa iyang kuwarto sa mahapsay ug sa mahinlong paagi, kini makapagaan sa trabaho sa uban ug busa makaamot ug mas malipayong pamilya. Mahitungod niini ang 14-anyos nga si Carolyn misulat: “Daghan kaayog trabaho si Mama dinhi sa balay. . . . Adunay unom pa ka bata gawas kanako ug walay usa kanila ang manghipos ug ang akong inahan pa ang manghipos ug siya may sakit nga bukobuko.” Kon gihimo pa niadtong pito ka bata nga ang “tanang butang anaa sa iyang tukmang dapit,” makapagaan kini sa trabaho sa ilang inahan, dili ba?

Laing bentaha mao nga kon imong areglahon ang imong kuwarto sa mahapsay nga paagi, tingali mao usab kanay imong buhaton sa ubang dapit. Kining batasan sa pagkahinlo makita usab sa paagi sa imong pag-atiman sa kotse sa pamilya ug ubang butang ug tingali magpabilin hangtod sa pagkahamtong. Moabot ang adlaw nga motrabaho ka, ang dungog sa pagkahinlo hayan mopalambo sa imong mga posibilidad sa kauswagan—usa ka maayong palaabuton, dili ba?

Nga pratikal ang pagsunod sa mga balaod sa imong ginikanan makita usab sa mosunod: Ang kadaghanang mga batan-on naghinamhinam nga makamaneho ug awto. Apan kanus-a sila magsugod? Dili dihadiha dayon sa makatungtong na sila sa legal nga edad. Si Dr. J. E. Schowalter ug W. R. Anyan, Jr., miingon diha sa The Family Handbook of Adolescence: “Kon ang tin-edyer kasaligan na sa pagsunod sa mga balaod ug kapiyalan, malagmit nga kining maong gihapong mga batasan ang mokontrolar sa iyang batasan sa pagmaneho.” (Italiko amoa.) Nan, dili ba bation nimo nga mapuslanon ang pagbansay sa imong kaugalingon nga kasaligan ug kapiyalan ug sa pagsunod sa mga balaod bisan sa pag-areglar sa imong kuwarto? Ang Bibliya nag-ingon nga tinuod gayod: “Siya nga kasaligan sa gamayng kaayong butang kasaligan usab sa dako.”—Lucas 16:10.

Apan, alang sa Kristohanong batan-on, ang pangunang katarongan sa pagkahimong hapsay ug hinlo gihatag ni apostol Pablo, kinsa misulat: “Ang Diyos maoy Diyos, dili sa kasamok, kondili sa kahusay.” Siya misulat usab: “Sumundog kamo sa Diyos, ingon nga mga anak nga pinalanggan.”—1 Corinto 14:33; Efeso 5:1.

Ang kahapsay sa Diyos makita sa kahikayan nga iyang gihimo diha sa tabernakulo, o balongbalong, sa pagsimba sa nasod sa Israel. Ang mga sakop lamang sa pamilya sa mga saserdote (mga Levihanon) ang makasulod sa tabernakulo. Dugang pa, gisugo ni Jehova si Moises kon asa ipahuluna ang matag butang diha sa tabernakulo, ug mihatag Siya ug detalyadong mga instruksiyon kon unsay buhaton sa mga saserdote ug mga Levihanon kanila. (Exodo 40) Niining paagiha, ang dili mga Levihanon nga mga Israelitas makahanduraw kon unsay gihimo diha sa tabernakulo may labot sa ilang pagsimba kang Jehova. Kini sa tino mopabati kanila nga bahin sa mga palakaw ug mihatag kanila ug pagbati nga nahisakop. Wala ba nimo mahunahunai nga lagmit mapasalamaton sila nga Diyos sa kahusay si Jehova?

Unsay Buhaton Nianang Kuwartoha?

Nan, sa unsang paagi mahimong mahapsay ang imong lawak? Sumala sa gihisgotan sa sinugdan, tingali may espisipikong mga hangyo na ang imong mga ginikanan. Apan daghan ka pag mahimo sa imong kaugalingong paningkamot. Pagsugod diha sa makita: Ibitay ang mga senina nga nagpasad. Ang mga kamisen, blosa, ug mga senina dili magum-os kon ihanger. Ang sab-itanan sa sapatos (o plastik nga bag sa sapatos) mohimog katingalahan sa paghipos sa mga sapatos, nga makapauswag sa hitsura sa aparador. Unsay ikasulti bahin sa mga bulingon? Imbes ilabay lang kini sa usa ka eskina, nganong dili kini ibutang sa basag o sa bag alang nianang katuyoana? Unya, anaa ang katre. Ang pipila ka minuto sa usa ka adlaw mohatag kalainan tali sa nagkalamukat nga katre ug sa mahapsayng katre. Nganong dili pilion ang hapsayng katre?

Karon moadto kita sa mga butang nga dili dayag. Pagpilig usa ka hunos sa lawak sa usa ka higayon ug hinloi kana, ilabay ang walay kapuslanang mga butang ug hapniga ang mga butang. Tingali butangan nimo ang hunos ug usa ka gamayng karton o bag nga plastik, isulod dinhi ang imong karsonsilyo, laing bag alang sa mga medyas, ug uban pa. Sa dili magdugay ang imong kawarto monindot tan-awon, ug makabaton kag garbo niana.

Mga Batan-on—Tan-awa ang Imong Umaabot

Takos ba sa dakong panahon ug kahago ang pagtuon sa pagkahimong mahinlo? Si Carol, nga karon anaa sa panuigong 20, nakadumdom sa iyang paningkamot. Kon makita sa inahan ni Carol ang iyang kuwarto nga wala makaabot sa sukdanan (pananglitan, kon ang mga medyas ug sapot nga pang-ilalom nga dili maayong pagkapilo diha sa hunos), iyang iyabo ang mga hunos diha sa salog ug iyang ipahapnig kini kang Carol. O, ingong silot, dili makagawas sa balay si Carol sa hinapos sa semana.

Sa nagapanumdom, gibati ba ni Carol nga dili-makataronganon ang iyang inahan? “Dili, daghan akog nakat-onan gikan niadto. Karon makamao akong mangutaw ug sa pag-areglar sa mga butang sa mahapsay ug sa mahinlong paagi. Tingali dili gayod sama sa sukdanan ni Mama, apan labing menos makahimo ako sa pagbukas sa pultahan sa akong lawak kanunay.”

Kon makabaton na unyag mga anak si Carol sa umaabot, unsay iyang itudlo kanila bahin sa ilang pagkahinlo? Siya misaysay: “Tingali dili na kinahanglang susihon ko ang ilang mga hunos, apan kon hapsayng tan-awon ang ilang lawak, OK na kana.” Dihang gipangutana kon unsay iyang ikatambag sa mga batan-on, siya Carol mitubag: “Sunda ang sukdanan sa pagkahinlo sa imong ginikanan. Mahimo nimo kining batasan sa ulahi.”

Ginaingon nga ang tawo tigmugnag mga batasan. Ang uban niining mga batasana mapuslanon, ang uban dili. Busa, si Elbert Hubbard maalamong misulat: “Ugmara lamang ang mga batasan nga mahimuot ka nga maoy modominar kanimo.”

Unsang batasana ang imong gusto nga maoy modominar kanimo kanang—pagkahapsay o pagkalamukat? Samtang imong palandongon kini, ibutang sa hunahuna ang mga bentaha sa batasan sa kahinlo: Kini adunay Kasulatanhong basehanan, makadaginot kag panahon ug salapi, maugmad ang imong pagtahod sa kaugalingon, maugmad ang pagtahod sa uban diha kanimo. Ug ang kataposan ug hinungdanon mao ang hunahuna nga gipahayag sa batan-ong Carloyn: “Nagkinahanglag tabang ang akong inahan, ug malipay kaayo siya kon tabangan nako siya.”

[Mga Letrato sa panid 24, 25]

Unsay imong pilion: kini . . . o kini?