Ang mga Namatay ba sa Holocaust Mahibalik Pag-usab?

ADUNA bay paglaom sa minilyong biktima kinsa namatay sa Holocaust? Ato bang malaoman nga ang Diyos mohimo ug supremong buhat sa hustisya dapig niining mga biktima sa Nazismo?

Ang Hebreohanong Kasulatan nagtanyag ug paglaom nga maoy midasig sa matinumanong mga propeta ug mga alagad sa Diyos mga linibong katuigan na kanhi. Kini gipasukad ba sa kanhing pagtuo sa mga Grego mahitungod sa imortal nga kalag nga magpadayong buhi sa pagkamatay sa tawo? Dili, tungod kay ang Hebreohanong kasulatan ug mga pagtulon-an nag-una nang daan mga kasiglohan na kaysa Gregong pilosopiya.

Ang Tawhanong Kalag Mamatay

Ang Hebreohanong rekord sa Genesis mitug-an kanato mahitungod sa paglalang sa unang tawo: “Ang Ginoong Diyos miporma sa tawo gikan sa abog sa yuta. Iyang gihuypan ang mga buho sa iyang ilong sa gininhawa sa kinabuhi, ug ang tawo nahimong buhing linalang [Hebreohanon, leneʹphesh].” (Genesis 2:7, Tanakh) Ang hubad sa Jewish Publication Society niadtong 1917 migamit sa “kalag” ingong leneʹphesh. Busa, ang kalag, o neʹphesh, maoy usa ka may-kinabuhi, usa ka linalang, kon kaha kini hayop o tawo.

Wala sa Hebreohanong Kasulatan nga ang imortalidad ikapadapat ngadto sa neʹphesh. Sa pagkamatuod, ang pulong “imortal” dili gani makita diha sa Hebreohanong Kasulatan. Sa kasukwahi, ang Bibliyang Hebreohanon nagpaila nga ang neʹphesh maoy persona, ang buhing kalag. (Ezekiel 18:4, 20) Busa, ang kamatayon sa temporaryo, maoy katapusan, sa usa ka tawo ingong usa ka buhing kalag. Kini maoy bug-os nga walay paglihok, sama sa usa ka halalom nga pagkatulog, ingon sa gipahayag ni salmistang David: “Tan-awa ako, tubaga ako, O Ginoo, akong Diyos! Ibalik ang kahayag sa akong mga mata, tingali unya ako mahikatulog sa pagkahikatulog ngadto sa kamatayon.”—Salmo 13:4, Tanakh.

Subay sa maong simpleng lohika, ang Hebreohanong Kasulatan mitug-an kanato: “Ang patay walay kahibalo; sila walay balos, bisan gani ang ilang mga handumanan namatay na. Busa unsang butang ang anaa sa imong gahom nga pagabuhaton, buhata kini sa tanan nimong kusog. Kay walay buluhaton, ni pangatarungan, ni kahibalo, ni kaalam diha sa Sheol [ang kumong lubnganan sa katawhan], diin ikaw moadto.” (Ecclesiastes 9:5, 10, Tanakh) Kini maoy uyon sa gihunahuna ni Job taliwala sa iyang pag-antos: “Nganong ako wala mamatay sa pag-anak kanako? . . . Ako unta mihigda na ug mihilom, natulog ug mipahulay.” (Job 3:11, 13, Tanakh) Tino, nga si Job wala maghunahuna nga mahimong “masabot nga buhi” ingong imortal nga kalag human sa kamatayon, ingon sa gipasiugda sa “Pahayag sa mga Prinsipyo sa Konserbatibong Hudaismo.”

Kini ba nagpasabot, nga ang kamatayon unya nagkahulugan sa bug-os nga pagkahanaw? Diyutay lamang sa mga tawo karong adlawa ang makahinumdom sa mga ngalan sa ilang katigulangan nga namatay balik sa lima o napulo ka mga henerasyon, apan unsa man ang mahitungod sa Diyos? Ang Diyos ba makahinumdom kanila? Iyang hinumdoman kaha sila? Iyang hinumdoman kaha ang minilyong mga biktima sa paglutos sa Nazi? Ang mga minilyon kinsa namatay sa binuang nga mga gubat? Ang propetang Daniel mituo sa Diyos nga siya makahinumdom sa mga patay. Ang iyang panagna nagpaila nga aduna unyay pagkabanhaw sa mga patay, tungod kay siya miingon: “Daghan niadtong nahikatulog sa abog sa yuta mahigmata, ang pipila ngadto sa walay katapusang kinabuhi, ang uban ngadto sa kaulawan, sa walay katapusang pagtamay.”—Daniel 12:2, Tanakh.

Ang umaabot nga pagkabanhaw sa kinabuhi sa yuta maoy matuod nga paglaom sa matinumanong mga propeta ug mga hari sa karaang Israel. Wala silay ideya bahin sa nagalupad-lupad nga kalag nga walay lawas sa laing kinabuhi. Ang samang paglaom sa pagkabanhaw sa hingpit nga kinabuhi sa yuta ikapadapat sa atong adlaw. Sa unsang paagi atong mahibaloan kana?

Ang Paglaom sa mga Biktima sa Holocaust

Kapin sa 1,900 ka mga katuigan na ang milabay, usa ka Hudiyohanong magtutudlo mitanyag sa maong paglaom sa miingon siya: “Ayaw kamo kahibulong niini, kay ang takna nagasingabot na nga ang tanan nga anaa sa mga lubong managpakabati sa iyang tingog, kadtong nagabuhat sa maayong mga butang ngadto sa pagkabanhaw sa kinabuhi, ug kadtong nagabuhat sa pagkadaotan pagabanhawon ngadto sa pagkahinukman sa silot.” (Juan 5:28, 29) Ang ekspresiyong “handumanang mga lubnganan” nagpasabot nga kadtong anaa diha kanila magapabilin sa panumdoman sa Diyos hangtod sa panahon sa ilang pagkabanhaw ug pagpasig-uli sa kinabuhi sa yuta.

Busa, niining puntoha ang “Pahayag sa mga Prinsipyo” nga giisyu sa Konserbatibong Hudaismo sa Estados Unidos maoy matuod: “Ang hulagway sa olam ha-ba (laing kinabuhi) nagtanyag ug paglaom nga kita dili biyaan sa lubnganan, nga dili moantos ug pagkahanaw.” Ang mahigugmaong kalulot sa Diyos ug hustisya nagpasabot nga kadtong pagabanhawon hatagag kahigayonan, pinaagi sa pagsunod sa Diyos, sa pagpili sa kinabuhing walay katapusan ubos sa pagmando sa Gingharian ni Jesu-Kristo, ang Mesiyas.

Busa sa unsang paagi kining tanan makaapekto sa minilyong mga Hudiyo, mga Slaviko, ug uban pang mga biktima sa Holocaust? Sila anaa sa panumdoman sa Diyos, nagpaabot sa pagkabanhaw, sa dihang sila hatagan ug kahigayonan sa pagpili—sa pagkamasinundanon sa Diyos uban ang panlantaw sa kinabuhi sa unahan o pagkamasupilon kaniya nga moresultag paghukom sa silot. Kini maoy among paglaom nga minilyon kanila mopili sa hustong pagpili!

Kon ikaw Hudiyo o dili-Hudiyo, kon gusto mong mahibaloan ang dugang mahitungod sa paglaom sa patay, pakigkita sa lokal nga kongregasyon sa mga Saksi ni Jehova, o mosulat sa mga magpapatik niining magasina para sa usa ka kopya sa ilustradong libro nga adunay 256-panid ilustradong basahong Ikaw Mabuhing Walay Kataposan sa Paraiso sa Yuta (₱21.00 para sa gamay, ₱42.00 para sa dako nga edisyon).

[Letrato sa panid 20]

Ang Bibliya nagasaad nga aduna unyay pagkabanhaw ug nga “ang unang mga butang dili na motungha pa sa hunahuna.”—Isaias 65:17