Pagpaniid sa Kalibotan
Mga Pangangkon sa Pagka-Mesiyas
“Ang Unification Church ni Moon dugay nang nagtudlo sa mga membro nga ang ilang natawo-sa-Korea nga tigmugna-propeta usa ka gikinahanglan nga ikaduhang Mesiyas tungod kay si Jesus napakyas sa pagkompleto sa iyang misyon sa Yuta,” nagamatikod ang Los Angeles Times. Apan karon, sa iyang unang publikong pagpahayag sa maong doktrina, “Si Sun Myung Moon miingon sa usa ka relihiyosong konperensiya nga siya ang Mesiyas.” Nagaingon nga ang kalibotan nagakinahanglan sa Mesiyas sa paglingkawas gikan sa impluwensiya ni Satanas, si Moon misulti: “Aron sa pagtabang sa pagpalampos niining katuyoana ako gitawag sa Diyos.” Ang pagpahayag, gihimo sa atubangan sa iyang inisponsor-sa-simbahan nga Asembliya sa mga Relihiyon sa Kalibotan, nakapabalisa sa daghang mananambong.
Makuyaw nga Ihap sa Panigarilyo
Mga 10,000 ka mga delegado mitambong sa International Cancer Conference sa Hamburg, Kasadpang Alemanya, sa Agosto 1990. Sa gitaho sa Aleman nga mantalaan ang Frankfurter Allgemeine Zeitung, sila nakadungog sa tsirman sa konperensiya nga mipahayag: “Sulod sa pipila ka mga dekada ang numero sa namatay tungod sa panigarilyo sa tibuok kalibotan mahimong mas taas sa mga nangamatay tungod sa mga gubat nga nahitabo.” Bisan kon ang mga delegado miuyon sa mga lakang sa paglimite sa gamit sa tabako, pipila sa mga espesyalista sa kanser nakit-an nga nanggawas aron sa pagpanigarilyo.
Nagapadayon nga Sangka
Usa ka Australyano nga mag-uuma sa estado sa Victoria mipailaila sa mga koneho sa kontinente sa 1859 sa dihang iyang gibuhian ang 12 kanila sa iyang propiedad alang sa dula nga pinusilay. Sa pagka-1950 ang populasyon sa koneho miabot sa 600 ka milyon! “Sila miusap sa mga liso sa lumad nga mga tanom ug molupig sa mga karnero ug lumad nga mga mananap sa sibsibanay sa mga sagbot, mga gagmayng tanom. . . ug makaresulta sa pagkankan sa yuta,” nagabatbat ang The Sun-Herald sa Sydney. Busa ang myxomatosis virus—makamatay sa mga koneho—gipailaila, nga pangunang gilapnag sa mga lamok ug sa Pranses nga pulgas. Bisan kon kini malamposon kaayo sa una, mga pagsukol sa virus naugmad, ug ang populasyon sa koneho misulbong na usab sa sobra 200 milyones. Karon ang Australya nagaplano sa pagpailaila sa Katsila nga pulgas [Xenopsylla cunicularis] aron nga mopalapnag sa virus sa mga lugar nga mala kaayo alang sa mga lamok o sa Pranses nga pulgas ug sa pag-ugmad sa mas isog nga bahid sa makamatay nga myxomatosis nga madala niini. Ang mantalaan nagamatikod nga ang mga koneho “mosanay sa moabot sa 10 ka beses matag tuig, nga ang aberids nga babayeng koneho nagapanganak sa 25-30 ka mga batang koneho.”
Tabang Alang sa mga Nagatrabahong Inahan
Usa ka ahensiya sa pang-anunsiyo duol sa Regensburg, Alemanya, niabot sa usa ka maluluy-ong solusyon sa problema sa mga nagatrabahong inahan kinsa dili makakita sa panahon nga mobantay sa ilang kabataan sa maadlaw. “Pagtrabaho nga part-time ug dad-a ang mga bata uban ninyo,” ang manedyer sa kompaniya miingon sa maong mga empleyado, sumala sa mantalaan Nürnberger Nachrichten. Ang manedyer mirason: “Sagad kaming nagatrabaho uban sa kababayen-an, ug maayong mga empleyado lisod pangitaon diha sa pang-anunsiyo. Busa ako natural lamang nga mohupot sa akong mga empleyado.” Siempre, ang usa ka opisina nga adunay lima o unom ka kabataan nga nagadalagan mahimong makapahimo sa opisina nga dili angay trabahoan, apan ang mga nagatrabahong inahan nakakita sa ilang kaugalingon nga mas naaghat, mas matinguhaon sa pagpahimuot sa usa ka kompaniya nga mopaangay sa ilang mga panginahanglan. Mikomento ang usa ka nag-inusarang inahan sa tulo ka anak: “Walay laing paagi nga ako makatrabaho kay sa ingon niini.”
Mga Kaguol sa Tubig
“Sa pagkakaron, ang mga nasod andam nga makiggubat tungod sa aseyte, apan sa duol nang umalabot, ang tubig mahimong mao ang makaingon sa usa ka armadong panagsangka,” mibatbat ang Time nga magasin. “Ang tawhanong populasyon naga-ut-ut sa limitadong suplay sa preskong tubig. Ang tawo nagahilo ug nagahurot sa bililhong likido nga nagasustener sa tanang kinabuhi.” Samtang ang kakulang sa tubig mahimong dili katoohan sa usa ka planeta nga 70 porsiyento nga ibabaw niini natabonan sa tubig, kinahanglang hinumdoman nga 98 porsiyento niini nga tubig parat ug dili angay alang sa pag-inom o agrikultura. Ang kakulang sa presko, hinlo nga tubig wala lamang nagapameligro sa panglawas, pag-uswag sa ekonomiya, ug tanang kinabuhi sa lasang apan nagpaposible sa kagutom matag tuig. Mga kahikayan sa pagkuha sa ubang mga tagana sagad mobalitok. “Ang kalibotan nakatuon nga adunay mga limite sa abilidad sa katawhan sa pagbalhin sa tubig sa usa ka lugar ngadto sa lain nga dili makapabalisa sa balanse sa kinaiyahan,” nagaingon ang Time. Hinuon, ang mga suplay mahimong sa kalit madaghan pinaagi sa simple nga pagmenos sa mga usik. Gibanabana nga, sa tibuok kalibotan, gikan sa 65 ngadto sa 70 porsiyento sa tubig nga gigamit mausik tungod sa mga buslot, alisngaw, ug uban pa.
Bag-ong Patakaran Diha sa Panakayan sa Kahanginan
Mga pamalaod sa gobyerno sa Tinipong Bansa karon nagapanginahanglan nga ang tanang pasaherong nagalingkod sa laray nga duol sa gawsanan sa eroplano maayo ang panglawas, makabasa ug makasulti ug Iningles, ug makaarang sa pagtabang nga makalingkawas gikan sa eroplano sa panahon sa usa ka emerhensiya. Ginababagan ang mga tawong mahuyang, adunay kapansanan (apil ang bungol ug buta), ug ilalom sa 16 anyos ug kadtong mabdos o adunay gagmayng kabataan nga molingkod niining mga silya. Mga pasahero alang sa gawsanan nga mga laray sa eroplano pilion sa ganghaan ug sultihan sa ilang responsabilidad apan makabaton sa pagpili nga modumili sa asaynment ug mobalhin sa laing lingkoranan. Daghang mga panakayan sa kahanginan nagaplano sa pagpuno niining mga lingkoranan sa ilang kaugalingong mga empleyado kinsa nagabiyahe nga libre o tungod sa negosyo, kay sila sagad aduna nay pagbansay sa mga paagi sa panglingkawas. Ang bag-ong balaod giduso pagkahuman sa pakisusi nga ang nakaingon sa pipila ka kamatayon sa dihang mahagsa mao ang dugay nga paglingkawas gikan sa eroplano.
Mga Bata ug AIDS
Sa unang report niini bahin sa epekto sa AIDS diha sa mga bata, ang World Health Organization miingon nga ginaatake sa virus ang mas daghang bata kay sa gihunahuna sa nangagi ug napulo ka milyong mga bata ang tingali matakboyan niini sa pagkatuig 2000. “Ang kinabag-an kanila makaugmad sa AIDS ug mamatay sa tuig 2000,” matud ni Dr. Michael Merson, direktor sa ahensiya sa tibuok-kalibotang programa sa AIDS. Ang mga kaplag nagpatungha usab sa pagbag-o sa gipanglantaw nga kabug-osang impeksiyon sa HIV sa maong tuig, nga nag-uswag niana ngadto sa mga 23 ngadto 30 milyong kaso. Ang mga batang matawo gikan sa mga babayeng natakboyan mapildihan sa duha ka paagi: Ang purohan mao nga 30 porsiento ang makabaton sa virus mismo, samtang ang nahibiling 70 porsiento moatubang sa kalaoman nga mahimong mga ilo tungod kay ang ilang mga ginikanan mamatay sa AIDS.
Mga Magtotroso sa Ilalom sa Tubig
Ang paglunop sa libolibong milya kuwadrado sa bagang lasang sa Brazil nagpatungha sa usa ka talagsaong bag-ong industriya: ang pagtroso sa ilalom sa tubig. Ang milyonmilyong abuhon, waydahon nga mga punoan sa kahoy, nga nagsiwil gikan sa usa ka lanaw nga naporma sa dihang gitukod ang usa ka dako kaayong hydroelectric nga paambakan sulod sa katuigang 1980, nakadani sa abtik nga mata ni Juárez Cristiano Gomes. Gigama niya ang usa ka serutso sa ilalom sa tubig ug giporma ang usa ka kompaniya aron sa pagkuha sa kahoy. Ang mga mananalom mosalom uban sa mga hose sa hangin abot sa mga giladmong 50 metros aron sa pagtumba sa mga kahoy. Ang mga magtotroso sa ilalom sa tubig dili mameligro sa matumbang mga kahoy, sanglit ang kadaghanang kahoy “matumba” abot sa ibabaw, nga andam molutaw paingon sa mga gabsanan sa kahoy sa daplin sa tubig. Apan dunay ubang kapeligrohan nga bantayan. Sa miaging tuig ang usa ka mananalom gipaak sa usa ka piranha.
Daghang Plastics
“Kan-uman ka tuig nga miagi walay butang sa panimalay ni bisan kinsa ang ginama sa plastic,” matud sa Asiaweek. “Karong adlawa ang mga plastic sa daghang matang anaa sa tanang kuwarto.” Sa tibuok kalibotan, kini maoy $200,000,000,000 nga industriya. Ang pinakadakong gamit, mga 30 porsiento, maoy alang sa pagputos, apil ang mga botelya ug mga bag. Sa ikaduhang dapit, uban sa mga 20 porsiento, mao ang gamit niini diha sa materyales sa konstruksiyon. Bisan tuod mapuslanon kaayo ug barato, ang plastics lisod nga mahipos. Kon sunogon, kini mopagawas sa makahilong mga maghuhugaw; kon ilabog, sila magpabiling “dili-madunot nga suliran sa talan-awon.” Bisan pag ang pagresiklo niana makasulbad sa suliran, ang pagkolekta ug pagklasipikar kanila maoy gastoso kaayo.
Mapuslanon ang Pagkamahunahunaon sa Pagkaluwas
Ang proporsiyon sa nangamatay tungod sa mga aksidente mius-os ug 21 porsiento sa Tinipong Bansa sa miaging napulo ka tuig, sumala sa mga numero nga giluwatan sa National Safety Council, nga naghimo sa dekada nga mas talagsaon sa pagsanta sa aksidente kay sa ubang dekada sa siglo. Pananglitan, may 20-porsiyentong pag-us-os sa proporsiyon sa nangamatay sa demotor nga mga sakyanan. Ang mga aksidente nga nalangkit sa trabaho mius-os ug 29 porsiyento. Ang publikong mga aksidente, sama sa mga pagkahulog sa ayroplano ug mga pagkalumos, mikunhod ug 22 porsiyento. Ug ang mga aksidente sa balay, apil ang mga pagkahulog, mga sunog, ug mga pagkahilo, mikunhod ug 16 porsiyento; kini unta mas maayo kon wala pa magpadayag ug dakong pag-uswag ang dili-tinuyo makapatayng sobrang dosis sa droga. Ang pag-uswag sa pagpakunhod sa mga aksidente, nga ikaupat ingon nga hinungdan sa kamatayon (sunod sa sakit sa kasingkasing, kanser, ug strokes), gikredito sa maarang-arang nga mga kalagdaan, nausob nga mga tinamdan, ug mga kampanya bahin sa pagkaluwas.