Tabi—Kon Unsaon Paglikay sa Pagsakit sa Imong Kaugalingon ug sa Uban

SAMTANG may mga tawo, may tabi. Bisan ang hingpit bag-ong kalibotan nga gitagna sa Bibliya lagmit dili mahigawas sa tabi.a (2 Pedro 3:13) Ang dipormal, naandang estorya bahin sa mga higala ug mga kaila maoy dimalangkat nga bahin sa paagi sa atong pagpakigkomunikar sa usag usa ug paghupot nga padayon ug maayong mga relasyon.

Bisan pa niana, wala gayod ing katarongan alang sa makadaot, pandaot nga tabi, o pakaulaw! Kanang matanga sa estorya makapasakit ug makadaot nga grabe; kini makadaot pag mga kinabuhi, mga relasyon, ug mga dungog. Busa sa unsang paagi makalikay ka sa paglapas sa linya sa pagkaangay ug pagsalmot sa makadaot nga tabi? Sa unsang paagi mapanalipdan nimo ang imong kaugalingon gikan niana. Ang pipila sa labing maayong tambag nga gihatag sukad bahin niining ulohana nahisulat diha sa Bibliya. Tan-awon nato ang pila lang niining tambaga.

Paaka ang Imong Dila: Giingon nga “ang panagkabildo maoy ehersisyo sa hunahuna, apan ang pagtabi ehersisyo lamang sa dila.” Sa pagkamatuod, ang labing makapadaot nga sulti mopasibaw, dili sa daotang tuyo, apan sa kapakyasan sa paghunahuna una mosulti. Ang uban moyawit sa kalihokan sa uban; sila maglamas, magpasobra, ug magtuis nga dili maghunahuna sa sangpotanan. Ibutyag nila sa uban ang mga sayop sa ilang mga higala, mga kapikas, ug mga anak nga wala gani makaila sa kadaot nga ilang gipahinabo.

Busa ang Bibliya nagahatag niining tambaga: “Sa daghang mga pulong dili mapakyas nga adunay kalapasan, apan ang nagapugong sa iyang mga ngabil nagalihok nga maalamon.” (Proverbio 10:​19) Sa laing mga pulong, maghunahuna una ka mosulti. Paghunahuna una ka mosulti sa usa ka butang bahin sa lain. Suknaa ang imong kaugalingon: ‘Sublion ko ba kini sa atubangan sa tawo? Unsay akong bation kon kini gisulti bahin kanako?’ (Mateo 7:12) Nagaingon ang Salmo 39:1: “Pagamatngonan ko ang akong mga dalan aron dili makasala pinaagi sa akong dila. Pagabantayan ko ang akong baba pinaagi sa bukado.”

Tinuod, tingali may mga kahimtang diin ang pagpugong sa imong dila imposible. Pananglitan, ikaw may dagkong mga katahap sa seryosong buhat nga daotan nga gibuhat batok kanimo o sa imong pamilya. Basin ikaw walay pamatuod, apan imong gibati nga kinahanglang may buhaton bahin niana. Makapakaulaw ba ang pagsulti bahin niana sa usa ka kasaligang higala o usang anaa sa awtoridad? Ikaw ba usa ka tigdaot nga tabian kon ikaw may duolon alang sa tambag? Tin-aw nga dili. Giila sa Bibliya ang kaalam sa pagtug-an sa usa nga kasaligan sa usa ka sekretong butang. Hinuon, hinungdanon ang maayong panghukom ug katimbang sa dihang magdumala nianang delikadong mga kahimtang.​—Proverbio 15:22.

Ayaw Pamati sa Makadaot nga Tabi: Unsay mahitabo sa ‘dagkog mga baba,’ kon walay ‘dagkog mga dalunggan’? Kadtong kanunayng moapil sa binuang nga estorya maoy bahin lamang sa problema; kadtong malipay sa pagpamati mabasol usab. Ang basta pagpamati mahimong maoy imong hilom nga pag-uyon ug makaamot sa paglapnag sa makadaot nga tabi. Ang Proverbio 17:4 nagaingon: “Ang mamumuhat ug daotan nagapamati sa ngabil nga madaoton. Ang usa ka bakakon nagapamati sa dila nga nagapahinabog mga kadaot.”

Busa sa dihang ang paghisgot sa usa ka tawo dili na makontrolar, basin kinahanglang ipakita nimo ang kaisog ug moingon, ‘Ilisan nato ang ulohan.’ Ug kon ang imong mga higala karon makiling sa pagtabi sa makadaot nga tabi, basin kinahanglan kang magpalandong sa pagpangitag bag-ong mga kauban. Nagaingon ang Bibliya: “Ang usa ka witwitan dili gayod makatago ug sekreto. Magpahilayo sa mga tawo nga nagasultig daghan kaayo.” (Proverbio 20:19, Today’s English Version) Lagmit, sa dili madugay ikaw na ang mahimong topiko sa paghisgot.

Ayaw Pagpalabi sa Pagsanong: Ang kadaghanang tawo malipay sa tabi basta ang tabi dili kabahin nila. Sa laing bahin, pananglitan ikaw mao ang biktima sa usa ka ngil-ad nga hungihong o bakak nga estorya. Usahay posible ang pagsubay sa tinubdan sa estorya ug malinawong matul-id ang mga butang. Apan unsa man kon dili ka makatul-id niana?

Ang imong pagkasuko walay kapuslanan. Sa pagkamatuod, “siya nga dali masuko makahimo sa kabuangan,” nagaingon ang Bibliya. (Proverbio 14:17) Sa ingon si Solomon nagahatag niining tambaga: “Ayaw pag-ihatag ang imong kasingkasing ngadto sa tanang pulong nga tingali isulti sa mga tawo . . . Kay ang imong kasingkasing mismo nasayod nga sa makadaghan ikaw, bisan ikaw, nanghimaraot sa uban.” (Ecclesiastes 7:21, 22) Ang tabi maoy usa ka kamatuoran sa kinabuhi, ug sa usa o laing panahon, lagmit ikaw usa ka aktibong sumasalmot niana. Ikaw ba angay gayod nga masuko tungod niana? Dili kaha lagmit kaayo nga kana maawop sa dili madugay? Adunay “usa ka panahon sa pagkatawa,” ug tingali sa pagpakita nga ikaw may pagkasiawan, ang pagkatawa lang niana mao ang labing maayong paagi sa pagpahunong sa hungihong.​—Ecclesiastes 3:4.

Ayaw Dugangig Sugnod ang Kalayo: Kon ang estorya yanong dili mahunong, suknaa ang imong kaugalingon: ‘Mahimo kaha nga gihatagan ko ang uban ug hinungdan sa pagtabi? Ako ba tingali nagagawi sa kaduhaduhaang paagi, nga nagahatag sa dagway nga nagabuhat ug daotan?’ Tagda ang mosunod nga mga kahimtang:

◻ Gilibak ang usa ka babaye sa kaubang mga trabahante ingon nga tapolan ug dili-kasaligan​—bisan pag ginabuhat niya ang iyang mga buluhaton sa makatagbawng paagi. Unsay hinungdan sa daotang dungog? Sa usa ka butang, siya nagpadayag sa dili-seryoso, paesi-esi nga tinamdan nga daling saypon nga pagkatapolan. Ang iyang pamostura maoy kaswal kaayo alang sa kahimtangan sa trabahoan niya. Sa kataposan, siya dili maalamon sa iyang paghimog personal nga mga pagtelepono, nga nagsultig kusog nga makadani sa pagtagad sa tanang kawani sa opisina. Kadto ang hinungdan sa tabi!

◻ Ang usa ka tindero mao ang giestoryahan sa iyang gamayng komunidad. Sumala sa hungihong siya nagluib sa iyang asawa. Hugot niyang gipanghimakak ang sumbong. Ang hinungdan sa hungihong? Iyang dungog sa sobra ka suod sa babayeng mga pumapalit.

◻ Usa ka babayeng tin-edyer giestoryahan ingong dili maayog moral. Giingon sa pipila nga siya daghag hinigugma ug siya tiggamit ug cocaine. Ang tanang estorya maoy bakak. Apan siya nailhan nga tig-uban sa mga indibiduwal nga bahin sa kalihokan maylabot sa droga. Siya hinobra sa iyang pamiste, estilo sa buhok, ug mek-ap.

Kon ikaw ang biktima sa pandaot nga tabi, basin makatabang ang pagtino kon ang imong gawi, imong pakiglabot sa uban, bisan ang imong pamiste ug pamostura, sa usa ka paagi nagadugang ug sugnod sa kalayo. Tingali ang pila ka kausaban sa imong paagi sa kinabuhi makapahunong sa mga hungihong. “Kon walay sugnod ang kalayo mapalong,” nagaingon ang Bibliya. (Proverbio 26:20) Gawas pa, kon ang imong mga lihok duol sa utlanan sa pagkanahiangay, sa kanunay anaa ang dakong kapeligrohan nga aktuwal madakin-as ngadto sa buhat nga daotan​—nga maghimo nianang usa ka hungihong sa nangagi nga usa ka kamatuoran.​—Itandi ang Galacia 6:7, 8; 1 Corinto 10:12.

“Atimana ang Inyong Kaugalingong mga Buluhaton”

Ang tabi nahimong malungtaron. Bisan pa niana, kinahanglang ilhon nato ang lagmit makadaot nga gahom niini. Imong malikayan ang dakong kaguol ug kasubo sa imong kaugalingon ug sa uban pinaagi lang sa pagsunod niining maalamong mga pulong: “Bisan kon unsang mga butang tinuod, bisan unsang mga butang ugdang, bisan unsang mga butang matarong, bisan unsang mga butang maputli, bisan unsang mga butang hiligugmaon, bisan unsang mga butang maayong pamation, bisan unsang maayong batasan ang anaa ug bisan unsang butang dalayegon, magpadayon sa pagpalandong niining mga butanga . . . , ug ang Diyos sa kalinaw magauban kaninyo.”​—Filipos 4:8, 9.

Oo, ang Diyos mismo interesado sa paagi sa atong paghisgot sa uban. Si Jesu-Kristo nagpasidaan: “Ang matag walay-kapuslanang mga pulong nga ginalitok sa mga tawo, sila magahatag ug husay tungod niana sa Adlaw sa Paghukom; kay pinaagi sa imong mga pulong ikaw pakamatarongon, ug pinaagi sa imong mga pulong ikaw pagahukman sa silot.”​—Mateo 12:36, 37; itandi ang Salmo 52:2-5.

Buot mo ba ang maayong relasyon sa uban, kalinaw sa hunahuna, ug, labing hinungdanon sa tanan, maayong pagbarog uban sa Diyos? Nan sunda ang dinasig nga tambag sa Pulong sa Diyos: “Himoa nga inyong tumong ang pagkinabuhi nga mahilomon ug pag-atiman sa inyong kaugalingong mga buluhaton.” (1 Tesalonica 4:11) Ipakita ang interes sa uban, apan himoa kana sa maluluton, halangdong paagi. Sa ingon ikaw bug-os mahilayo sa pandaot, makadaot nga tabi.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 9]

Biyai ang makadaot nga estorya

[Hulagway sa panid 10]

Ang imong dili-maalamong kagawian nagahatag ba sa mga tawo ug hinungdan sa pagtabi bahin kanimo?