Pagbutang sa mga Dula Diha sa Ilang Tukmang Dapit
KON ang mga tawo magdula sa ilang paboritong mga dula, bation nila ang kalipay dihang ang ilang mga lawas mosanong ug mopasundayag ug katingalahang kaabtik ug kalig-on. Gilalang kita sa Diyos aron kalipayan ang pisikal nga kalihokan. Tingali daghang tawo ang malipay sa pagtan-aw sa uban nga nagdula. Busa ang mga dula maoy sama sa ubang mga butang nga maayo kon ibutang sa ilang tukmang dapit.
Sa pag-ilustrar: Dihang ang mga tawo moadto sa dagat aron kalipayan ang adlaw, unsay mahitabo kon sobra silang magpabulad sa adlaw? Sila mag-antos masakit nga pagkasunog sa panit nga modaot sa paglipaylipay ug mohatag pa gani ug seryosong kapeligrohan. Sama usab niini ang mga dula. Ang diyutay maayo, apan ang sobra makadaot.
Ang mga dula maoy maayo kaayong pagpahamudlay ug makalingaw, apan kinahanglan dili kini mao ang bugtong katuyoan. Kini dili mohatag tinuod nga katagbawan o dumalayong kalipay. Sa pagkaalaot may mahitabo pa usa nga katalagman ayha pa makaamgo ang tawo niini. “Ang tanan nakong mga tropeyo ug mga medalya, walay kapuslanan,” miingon si Mary Wazeter, ang babayeng magdudula nga milukso sa tatayan ug naparalisar.
“Daghang kamatuoran sa kinabuhi ang akong nakat-onan,” siya miingon. “Ang usa mao nga ang tinuod nga katagbawan dili makab-ot sa mga paagi nga gipaningkamotan sa daghan kaayong tawo alang sa kahingpitan ug kalamposan. Ang katagbawan alang kanako wala magsumikad sa pagkahimong estudyante nga pulos-A ang grado, usa ka kampeon nga magdudula sa estado o pagkabaton ug maanindot nga porma sa lawas.”
Sa prangkang pagkasulti, ang sosyologong si John Whitworth miingon: “Inigkahuman sa dula, pulos listahan lang sa estadistika ang imong makuha. Daw kini walay kahulogan. Hinunoa, sa hunahuna ko kana moangay sa atong katilingban.” Ang dakong pagtagad nga gihatag sa mga dula karon mosangpot ug dili-realistikanhong hunahuna kon unsa ang tinuod nga hinungdanon.
Human nakadaog sa 200-ka-metros nga dagan sa 1964 Olympics, si Henry Carr misaysay: “Sa nagsakay ako paingon sa Olympic Villages, akong gitan-aw pag-ayo sa unang higayon ang medalyang bulawan. . . . Aktuwal nakong gipangutana ang akong kaugalingon: ‘Unsa ba kini! Sa daghang tuig hilabihan akong nakapaningkamot, ug sa pagdawat ra niini?’ Nasuko ako nga angay man untang malipay ako. Tinuod gayod kadto nga makapahigawad.” Si Marlon Starling samag gibati usab human nakadaog sa World Boxing Association welterweight nga kampeonato sa 1987. “Ang titulo,” siya miingon, “dili ikatandi sa pag-ingon sa akong anak, ‘gihigugma ko ikaw, Pa.’”
Busa usa ka importanteng leksiyon ang makat-onan: Ang mabungahong trabaho, pamilya, ug ilabina ang pagsimba sa Diyos ang angay unahon. Ang Bibliya husto sa dihang kini nag-ingon: “Ang paugnat sa lawas [nga ikahatag sa mga dula] may diyutayng kapuslanan.” (1 Timoteo 4:8) Kana nagpakita sa tukmang dapit sa mga dula diha sa atong mga kinabuhi. Kini ikaduha lamang. Sanglit ang mga dula makalingaw man kaayo, kinahanglang magbantay ang tawo nga ang labing hinungdanong mga butang dili mapasagdan.
Busa, sa maalamon, magmaalinggaton kon magreklamo ang mga membro sa pamilya nga daghan kaayong panahon ang imong gigugol sa paghisgot, pagtan-aw, o pagdula sa mga dula. Ang usa ka babaye, kansang bana nagapaangay sa iyang pagtagad sa mga dula, mapasalamatong miingon: “Siya karon nagagugol ug mas daghang panahon uban sa mga anak ug kanako. Usahay ang among pamilya magtan-aw ug dula diha sa telebisyon, apan ang kadaghanan sa among mga gabii kami maglakawlakaw ug mag-estoryahay sa mga hitabo sa adlaw. Kini maanindot kaayo ug nakahatag kanamog kalipay.”
Tungod sa posibleng mga suliran, nganong dili matinud-anong atubangon ang pangutana: Dili ba kaha nagagugol ako ug mas daghang panahon ug pagtagad sa mga dula? Bisan pa, dunay laing bahin maylabot sa pagbutang sa mga dula diha sa tukmang dapit.
Unsay Ikasulti Mahitungod sa Kompetisyon?
Aron makaayo ang mga dula inay makadaot, ang tukmang tinamdan sa kompetisyon hinungdanon. “Ang mga coach, mga magtutudlo sa gym, mga ginikanan, ug mga bata mismo maikagon kaayong makadaog nga gumikan niana sila makalimot kon unsay katuyoan sa mga dula,” mahay pa sa usa ka doktor sa propesyonal nga tem sa hockey. Ang katuyoan sa mga dula, siya miingon, angay “makaugmad ug pagbuligay sa tem ug disiplina, makapalambo ang lawasnong kalagsik, ug, labing hinungdanon, malingaw.”
Apan, makasubo, ang pagpasiugda sa pagkadaog nakadaot sa kalipay sa kadaghanan. Ang sikologo sa mga dula si Bruce Ogilvie miingon: “Nainterbiyo nako kas-a ang bag-ohang mga magdudula diha sa 10 ka temporaryong abtanan nga gigamit sa panahon sa pagbansaybansay ug 87 porsiento kanila miingon nga maayo pang wala na lang sila moapil sa Little League sa baseball tungod kay gikuha niini ang kalipay sa usa unta ka makalingaw nga dula.” Ang nalangkit nga suliran mao nga ang sobrang kompetisyon nakaamot sa daghang mga pagkasamad.
Ang Bibliya naghatag ug mga giya, nga nagaingon: “Dili kita magmatinguhaon sa dungog nga kawang, nga makapukaw ug kompetisyon sa usa ug usa, magsinahay sa usa batok sa usa.” (Galacia 5:26) Sumala sa Greek-English nga mga lexicon, ang Gregong pulong nga gihubad dinhi “makapukaw ug kompetisyon” nagkahulogang “pakigtigi,” “paghagit sa usa ka away o pakigsangka batok sa usa.” Busa ang An American Translation naghubad: “Dili kita sa kakawang maghagitay sa usa ug usa.” Ug ang potnot sa New World Translation nagtanyag ug kapilian: “Pagpugos sa usa ug usa sa usa ka pagtakosay sa kusog.”
Nan, matin-aw, ang pagpukaw ug kompetisyon dili maalamon. Kini dili makapamugnag maayong mga relasyon. Kon ikaw pugson sa pagtakosay sa kusog ug mapildi, ug manghambog ang nakadaog sa maong resulta, ang maong hitabo makauulaw. Ang grabeng kompetisyon dili mahigugmaon. (Mateo 22:39) Sa samang higayon, kon ang kompetisyon ampingan nga magpabilin ang mahigalaon, minaayo, kini makadugang sa interes ug pagkalingaw sa dula.
Ang uban tingali mangitag mga paagi sa pagdula sa usa ka paagi nga mamenosan ang kompetisyon. “Ako hugot nga nagatuo sa bentaha sa pag-apil sa dula alang lamang sa dula hangtod sa edad 13 o 14,” miingon ang usa ka Ingles nga coach sa soccer. Siya nagrekomendar sa dili paghipos ug mga rekord sa mga resulta o sa lakat sa mga tem—“walay mga ang-ang nga kab-otonon, walay pangataposang bangga.” Oo, ang pagpasiugda sa pagkadaog sa tukma angay menosan o wagtangon sa bug-os.
Tinamdan sa Diha sa mga Magdudula
Ang pagbutang sa mga dula sa ilang hustong dapit naglangkit usab sa atong tinamdan diha sa hawod, iladong mga magdudula. Masabot, kita tingali makadayeg sa ilang mga abilidad sa pagdula ug sa katingalahang katakos. Apan sila ba angay himoong mga idolo? Ang mga batan-on kasagarang makit-an nga nagadispley ug mga poster sa mga magdudula sa ilang mga kuwarto. Ang mga kalamposan ba sa maong mga tawo nagahimo kanilang takos sa maong kadungganan? Tingali ang kaatbang mao ang tinuod.
Usa ka bag-ong magdudula sa National Football League sa tem sa kampeonato sa sinugdan nakadayeg sa iyang mga kauban sa tem. Apan ang ilang gawi ug tinamdan, matud pa niya, “bug-os nakapawala sa tanang mga pagbati ug pagtahod ko kanila.” Siya misaysay: “Pananglitan, sila moingon: ‘Hey, nakasiping akog lima ka babaye sa miaging semana, walay labot sa akong asawa.’ Ug gitan-aw nako ang tawo ug naghunahuna sa akong kaugalingon: ‘Mao ba diay kini ang tawo nga akong gihimong idolo.’”
Sa pagkatinuod, dili husto ang pagsimbag tawo, ug ilabinang matuod kini diha sa mga tawo nga hawod sa kalihokan nga giingon sa Bibliya nga may diyutay o limitado nga kapuslanan. Ang mga alagad sa Diyos giawhag sa “pagpalayo gikan sa pagsimbag mga diyosdiyos.”—1 Corinto 10:14.
Sa Unsang Paagi Mapuslanon ang mga Dula
Sumala sa amo nang gihisgotan, ang Bibliya nag-ingon nga ang pagbansay sa lawas, sama sa mahimo sa mga dula, “may diyutayng kapuslanan.” (1 Timoteo 4:8) Sa unsang paagi kini? Sa unsang paagi imong mabatonan ang kaayohan sa mga dula?
Ang ikaduhang-siglong Grego nga doktor nga si Galen, ang personal nga doktor sa imperador sa Roma nga si Marcus Aurelius, nagpasiugda sa bili sa ehersisyo alang sa panglawas sa katibuk-an. Ug siya nagrekomendar ug mga dula sa bola, sanglit kini makapaugnat sa tibuok lawas sa kinaiyanhong paagi. Ang mga dula sa bola makalingaw usab nga dulaon, busa lagmit nga modula niini ang tawo kay malingaw man siya niini kay sa makigbahin sa laing porma sa ehersisyo.
Daghan nakakaplag nga ang ehersisyong makuha gikan sa mga dula mohatag kanila ug pagbati nga maayog lawas. Human sa usa ka makapalagsik nga ehersisyo o dula, sila mobati nga milagsik ug napabaskog. Apan dili kini ikahibulong, kay, sumala sa giingon ni Dr. Dorothy Harris, “ang ehersisyo mao ang labing maayong tranquilizer sa kinaiyahan.”
Ang pisikal nga ehersisyo, sama nianang ikahatag sa calisthenics, pagdagan, ug mga dula, giila sa kadaghanan karon ingong hinungdanon sa maayong panglawas. “Ang mga tawong mahimsog makahimo sa ilang naandang buluhaton sa masayon nga walay bationg kakapoy ug may kusog gihapon alang sa ubang mga kalihokan,” miingon ang The World Book Encyclopedia. “Sila usab makasukol sa mga epekto sa pagkatigulang kay sa mga tawong dili mahimsog sa pisikal.”
Apan, bisag makatabang pa sa pisikal ang mga dula sa usa ka tawo, ang kaayohan limitado. Ang pagkatigulang ug kamatayon dili gayod mapugngan sa tawhanong mga paningkamot. Bisan pa, human miingon nga ang “paugnat sa lawas may diyutayng kapuslanan,” ang Bibliya nag-ingon: “Ang diyosnong debosyon mapuslanon sa tanang butang, sanglit kalaoman man kini alang sa kinabuhi karon ug alang sa kinabuhi nga umaabot.”—1 Timoteo 4:8.
Si Jehova nga Diyos lamang, ang atong Maglalalang, ang makahatag kanatog kinabuhi. Busa, walay bisan unsa ang labi pang hinungdanon kay sa “diyosnong debosyon,” sa ato pa, ang pagtahod, pagsimba, ug pag-alagad sa Diyos. Busa maoy ginauna sa mga tawong nagabansay sa diyosnong debosyon ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. Ilang isakripisyo ang ilang kaugalingon sa pag-alagad sa Diyos, gamiton ang ilang pagkabatan-on sama sa gihimo ni Jesu-Kristo, sa pagsulti sa uban sa maayong mga butang mahitungod sa Diyos ug sa iyang Gingharian.
Oo, pinaagi sa pagbutang pag-una sa intereses sa Diyos, maangkon sa mga tawo ang iyang pag-uyon ug makakab-ot sa kinabuhing walay kataposan diha sa iyang matarong bag-ong kalibotan. Didto ang malipayong Diyos, si Jehova, mohatag kanilag matuod ug dumalayong kalipay ug katagbawan.