Mga Batan-on Nangutana . . .

“Nganong Dili Ako Makahuman Kon Unsay Akong Sugdan?”

“Kon ang trabaho makalaay ug makapuol, mawad-an gayod ako sa akong pailob.”

“Mga kabaldahan. Kana ang akong problema. Telebisyon, mga higala.”

“Usahay ako madat-ogan sa daghan kaayong buluhaton!”

“Daw kanunay nako nga ibilin ang mga trabaho sa kataposang gutlo. Sa maong panahon, ulahi na kaayo.”

“Makahuman ako kon unsay akong sugdan. Apan ang akong mga ginikanan morag dili gayod matagbaw niana!”

KINING maong mga tin-edyer nagpatin-aw sa usa ka problema nga kasagaran sa batan-on: dili paghuman kon unsay ilang sugdan. Dili ingon nga ang tanang batan-on taspokan o may dili-maayong tinamdan bahin sa mga responsabilidad. Sa pagkatinuod, sa gisukna ang usa ka grupo sa mga batan-on: “Sa inyong hunahuna unsang mga buluhaton ang angay buhaton sa mga tin-edyer sa balay?” ang kinabag-an nagtala sa mga buluhaton nga sama sa pagtipig sa ilang mga kuwarto nga hapsay, paghipos sa ilang mga higdaan, ug pagpagawas sa basura.

Bisan pa sa maayong mga intensiyon, ang importanteng mga buluhaton kasagaran nga biyaang wala mahuman, nga mosangpot sa subsob nga mga reklamo gikan sa mga ginikanan, mga magtutudlo, ug uban. Busa suknaa ang imong kaugalingon: ‘Unsay nagapugong nako sa paghuman kon unsay akong sugdan?’ Ang bug-os nga pagsusi sa mga hinungdan makapaarang nimo sa pagtul-id sa suliran.

Usa ka Bug-os nga Pagsusi sa mga Hinungdan

Ang librong I Hate School​—How to Hang In and When to Drop Out naghatag kanatog maayong ideya kon unsay makapabalda sa daghang batan-on sa paghuman sa ilang homwork sa eskuylahan. “Iniglingkod namo aron sa pagsulat, kasagaran nga hidiskobrehan namo nga kami magsigeg tindog aron may butang kuhaon nga kan-onon o aron tadhan ang mga lapis. Dayon kinahanglan nga motawag kamig telepono o tingali motan-awg salida sa TV nga gipaabot namo. Sa dili madugay oras na sa pagpakaon sa iring ug wala kamiy nabuhat nga unsa man.”

Ang mga tigdukiduki nga si Claudine G. Wirths ug Mary Bowman-Kruhm miingon nga “ang tagdugay nga mga oras sa pagtan-awg TV halos magpaimposible nga ang pila ka tawo aktibong makabasa ug makatuon human niana. Adunay usa ka matang sa hipnosis diha sa TV nga maghimo nimong pungogpungog sa ulo ug katulogon. Nasayod ka mismo nga usahay mosangpot nga ikaw dili makabiya sa eskren sa duha ka oras sa dihang ang imong tuyo mao lang ang pagtan-awg usa ka salida.” Nadiskobrehan usab ni Wirths ug Bowman-Kruhm nga ang pila ka estudyante nagbatog dili-maayong mga batasan sa pagtuon sa una nilang katuigan sa pag-eskuyla, bisan pag sa makadiyut sila makakuha gihapon ug maayong mga grado. Bisan pa niana, “sa pag-abot nila sa junior high ug sa hayskul, sila dili gayod mahibalo kon unsaon paglingkod, pagtrabaho, ug pagkat-on sa lisod o makalaay nga ulohan.”

Bisan unsa man ang imong katarongan sa dili paghuman kon unsay imong gisugdan, ang suliran dili mawala sa kaugalingon. Kon buot mo gayong humanon ang imong gisugdan, nan kontrolaha ang imong kinabuhi sa kasaligang paagi ug himoa ang gikinahanglang mga pagpasibo.

Pagplano nga Abante!

Kon ikaw usa ka Kristohanong batan-on, sa walay duhaduha ikaw puliki. (1 Corinto 15:58) Usahay imong bation nga nadat-ogan sa Kristohanong mga responsabilidad, homwork, mga buluhaton sa balay, ug personal nga mga proyekto. Hinuon, walay mausa ang may labawng buluhaton kay sa atong Maglalalang. Bisan pa niana, sa kanunay ginahuman niya ang mga proyekto. Kini dili tungod kay siya labaw kanato sa gahom ug kaalam kondili tungod usab kay siya “Diyos, dili sa kagubot, kondili sa pakigdait.” Ikaw makahuman usab sa imong mga proyekto pinaagi sa paghimo “nga ang tanang butang mahitabo sa maligdong nga paagi ug pinaagi sa kahikayan.”​—1 Corinto 14:33, 40.

Si Jesus kas-a miingon: “Kinsa kaninyo ang buot magtukod sa usa ka torre ang dili una molingkod ug magtulotimbang sa galastohan, sa pagsusi kon siya may ikahuman ba niana? Kay kon dili, basin siya magpahiluna sa patukoranan niana apan dili makahuman niana, ug ang tanang tumatan-aw basi mosugod sa pagbiaybiay kaniya, nga magaingon, ‘Kining tawhana misugod sa pagtukod apan wala makahuman.’”​—Lucas 14:28-30.

Ang leksiyon dinhi mao ang pagplano nga abante. Si Dr. Janet G. Woititz misulat: “Ang mga tawo nga nagahuman sa mga proyekto dili magbuhat niana nga basta lamang. Sila dunay atong gitawag nga usa ka ‘game plan.’” Busa sulayi ang pagbatog realistikong pagsusi sa imong mga buluhaton aron sa pagsabot sa tukma kon unsay gikinahanglan sa pagtapos niana. Gikinahanglan ba nga imong hikayon ang lakang-por-lakang nga plano? Makatabang ba ang pagbahin sa proyekto sa gagmay nga mga bahin? Unsa ka dugay kana mahuman?

Ang pila ka tawo buot maghupot sa usa ka listahan sa “mga butang buhaton,” nga ang mga buluhaton isulat sumala sa pagkahinungdanon. Dayon ang mga proyekto karason gikan sa listahan sa pagkahuman niana. Sa pagbuntog sa hilig nga magpaunyaunya, tun-i ang pagdumala sa imong panahon. Kon ikaw nagabuhat nga may mga tagal, tinoa ang pagbutang sa maong mga proyekto sa ibabaw sa imong listahan sumala sa mga petsa nga gitagal.

Ang makataronganong pagdumala sa panahon bililhon kaayo. Sa usa ka bahin, buot nimong ibutang ang mga limitasyon sa panahon alang sa dili kaayo hinungdanong mga kalihokan, sama sa pagtan-awg TV. Sa laing bahin, kinahanglang mag-amping ka nga dili paubsan ang mga kinahanglanon, sama sa pagbatog hustong pagkatulog. Ang librong I Hate School miingon nga ang mga tawo “lainlain sa gidaghanon sa tulog nga ilang gikinahanglan, apan ang kadaghanang tawo dili makaagwanta sa upat o lima ka oras sa usa ka gabii. . . . Lisod kaayo ang paghatag ug pagtagad sa lisod nga mga ideya kon ikaw katulogon ug gikapoy.” Ang pagkat-on sa paggamit nga maalamon sa imong panahon mapamatud-ang mapuslanon sa katuigan nga umaabot.

Magpadayon sa Pagtinguha sa Kaayohan sa Uban

Hinuon, moangkon ang pila ka batan-on nga ang maayong pagdumala sa panahon ug personal nga organisasyon maorag dili kaayo bililhon sa dihang ang mga trabaho makalaay ug makapuol. Ang pagpadapat sa tambag sa Bibliya sa 1 Corinto 10:24 motabang nimo sa pag-ugmad sa gikinahanglang motibasyon. Kini nagaingon: “Ipapadayon sa matag usa ang pagtinguha, dili ang iyang kaugalingong kaayohan, apan ang iya sa laing tawo.” Tingali pila ra gayod nga buluhaton sa panimalay ang mahagiton o makapatagbaw. Apan sa dihang imong buhaton kana sa pagtabang o pagpahimuot sa usa ka minahal, nan anaay kahimoan ug tinguha nga buhaton kanang maayo. Busa sunod panahon nga ikaw andam nang dili mopadayon sa usa ka proyekto, hunahunaa kadtong nagapahimulos sa imong ginabuhat, ug magmagarbohon sa pagbuhat sa trabahong maayog kalidad.

Kasagaran ikaw makabenepisyo usab sa maorag dili-nindot nga mga trabaho. Pananglitan, hunahunaa ang usa ka trabaho nga kasagarang imong biyaang dili mahuman. Mao ba ang paghugas sa mga plato? O paglimpiyo sa imong kuwarto? Karon suknaa ang imong kaugalingon, ‘Kansang mga plato ba kana?’ Dili ba kana imong mga plato usab? Dili ba kana imong kuwarto ug imong balay? Ang kaandam nimo sa pagdawat sa maong mga responsabilidad ug pagtuman niana sa bug-os makabenepisyo usab kanimo sa umaabot. Sa pagtumong sa mga ginikanan, ang librong Simply Organized! nagaingon: “Kon dili nato tudloan ang atong mga anak nga mahimong mga magdudumala sa balay, sila molihok nga dako kaayog kakulian inigbiya nila sa balay.”

Pakigsulti!

Ugaling, unsa man kon magkugi ka pag-ayo sa paghuman sa usa ka buluhaton, apan ang imong mga ginikanan moreklamo gihapon nga wala gayod nimo kana mahuman? Kasagaran ang suliran mao ang pakigsulti. Pananglitan, ingnon ta nga ikaw gitudlo sa pagpagawas sa basura. Kana yanong pamation. Bisan pa niana, maalamon ang pagbatog tinong mga instruksiyon. Tinoa nga ikaw nahibalo kon unsaon, kon kanus-a, ug kon diin. Ang trabaho nagaapil ba sa pagpihigpihig sa basura? Nagaapil ba kana sa paghugas sa mga sudlanan sa basura?

Ang maayong pakigsulti motabang usab sa imong mga ginikanan sa pagsabot kon unsay imong pagbati. Sa imong hunahuna ang pag-apod-apod ba sa mga buluhaton dili makiangayon? Ikaw ba nabug-atan tungod sa mga pagdahom sa imong mga ginikanan? Nan pangitag angay nga panahon, ug sultihi ang imong mga ginikanan kon unsay imong pagbati.

Ang pipila ka ginikanan nagadapit sa ilang mga anak nga makig-ambit sa paghimog desisyon sa dihang ang mga asaynment sa trabaho sa panimalay iapod-apod. Si Dr. Jeffrey Rubin ug Dr. Carol Rubin, mga awtor sa librong When Families Fight, nagatambag sa mga ginikanan nga magbatog mapinadayonong mga panaghisgot bahin sa mga buluhaton sa pamilya, sa pagbahin sa mga responsabilidad, ug papilion ang mga anak sa ilang kaugalingong mga buluhaton. Kon moangay ka niining paagiha, nganong dili kana isugyot sa imong mga ginikanan?

Ang usa ka basahon nagsugyot nga molingkod ka uban sa imong mga ginikanan ug “hikayon ang usa ka plano nga motugot nimo sa pagbuhat sa homwork sa panahon nga ikaw labing maayog kahimoan. Ang tanan dunay usa ka panahon sa adlaw o gabii sa dihang sila mas maayog konsentrasyon. . . . Ipahibalo sa mga tawo nga kana mao ang imong panahon ug angay dili ka nila hilabtan. Kon dili nimo gamiton kanang panahona sa pagtan-awg TV o pagpakigsulti sa telepono, sila mahibalo nga ikaw sinsero.” Pinaagi sa malinawong paghisgot niining mga butanga uban sa imong mga ginikanan nga walay pagsumbong kang bisan kinsa, ikaw makahikay sa usa ka kahikayan nga maangayan sa tanan.

Apan, hinumdomi, labaw sa tanan mao ang imong tinguha sa pagpahimuot sa Maglalalang, si Jehova nga Diyos, ang maghatag nimog kalipay ug maayong ngalan. Ang Bibliya nagaingon: “Bisan unsa ang inyong ginabuhat, buhata kana nga bug-os kalag ingon nga ngadto kang Jehova, ug dili ngadto sa mga tawo, kay kamo nahibalo nga maoy gikan kang Jehova nga inyong pagadawaton ang nahaigong balos.” (Colosas 3:23, 24) Sunda kining tambaga ug kalipayi ang kadungganan ingong kugihan, kasaligang magbubuhat tungod kay imong ginahuman kon unsay imong gisugdan!

[Hulagway sa panid 24]

Usa ka butang ang pagsugod sa usa ka proyekto, laing butang ang paghuman niana