Salabotan sa Unggoy

Sa Sierra Leone, West Africa, adunay usa ka panultihon: “Ang unggoy dili mosulti sa iyang anak, ‘Panghawid pag-ayo!’ Siya moingon, ‘Tan-aw sa ubos.’”

Kini magpahinumdom sa larawan sa usa ka batang unggoy nga didto sa taas sa kakahoyan, nga nangapyot sa bukobuko sa iyang inahan. Ang ideya luyo sa panultihon mao nga kon si Mama moingon lang nga panghawid pag-ayo, ang iyang anak basin mohimo niana sa kadiyut, apan sanglit siya wala masayod sa katarongan luyo sa iyang sugo, basin siya sa taudtaod malimot ug maluag ang iyang panghawid.

Hinunoa, kon ang anak motan-aw sa ubos, iyang makita unsa ka taas siya gikan sa yuta ug masilsil nga lig-on pa nga nalangkit ang iyang kinabuhi. Pananglitan, siya basin masamdan nga grabe o mamatay pa! Kay nakasabot nga bug-os pa sa kapeligrohan, siya may lig-ong motibo sa paghawid nga hugot. Sa maong panahon ang dugang tambag o sugo labi pang pagatahoron.

Pagkanindot nga prinsipyo sa pagtudlo sa uban, ilabina sa mga bata. Ang praktikal nga pagtulon-an sa estorya mao nga inay mohatag lang ug mga sugo, hinungdanon ang pagpasa sa salabotan.

Siyempre, usahay dili igo tingali ang panahon sa pag-una sa pagbuhat niana. Pananglitan, kon ang imong anak, nga wala motan-aw pag-ayo, mosugod sa pagtabok sa usa ka daghag-sakyanan nga dalan, basin mosugo ka niya sa paghunong ug pagbalik dayon. Ang paghatag sa sugo dinhi nga una hinungdanon kaayo. Apan unya ang katin-awan sa kapeligrohan nga nahimutang ang bata makapasag salabotan.

Ang kaayohan sa maong paagi​—dili lang pagsugo kondili paghatag usab ug salabotan—​makita diha sa proverbio sa Bibliya: “Ang usa ka anak nga may salabotan nagabantay sa kasugoan.”​—Proverbio 28:7.

[Picture Credit Line sa panid 31]

Zoological Society of San Diego