Pagtuon Gikan sa mga Lawa
NGILNGIGAN ka ba kon makakitag lawa? Bisan ug ngilngigan kita tingali nahibulong, bisag dili angay, sa matahom nga pagkaangay sa lawalawa. Ang kadaghanan kanato nakadungog, usab, nga ang lawa maoy usa ka katingalahang desinyo. Apan komusta ang materyal nga gikan niini gihimo ang lawalawa—ang sida?
Ang mga siyentipiko ug mga enhinyero dugay nang naikag sa mga sida nga gigama sa pipila ka mga lawa, mga ulod, ug mga langaw. Si Christopher Viney, asistant nga propesor sa bioengineering ug metallurgist sa University of Washington, U.S.A., mihimog linain nga pagtuon sa lawa nga nagahimog lingin nga mga balayan. Sumala sa mantalaang The Globe and Mail sa Toronto Canada, iyang napalgan nga ang usa sa lima ka matang sa sida nga gihimo sa lawa nga mas lig-on pa kay sa puthaw—sa pagkamatuod, napulo ka pilo nga mas lig-on kay sa Kevlar, ang artipisyal nga lanot nga gigamit diha sa sapot nga dili-madutlan ug bala, mga kasko sa barko, ug de-armas nga mga sakyanan!
Ang mga siyentipiko sa U.S. Army nakasundog sa kemistriya sa fibroin, ang protena nga gikan niini gihimo ang sida. Ang mga siyentipiko, nakadiskobre, hinunoa, nga dili lamang ang kemikal nga pagkagama sa sida ang hinungdan sa talagsaong mga kinaiyahan niini; ingon usab niining paagiha ang paghabol sa lawa niining kemikala. Diha sa organo sa lawa sa paggamag balayan, ang sida magsugod sa pagkahimong likido nga kristal. Ang mga molekula niini maglinya diha sa taas nga mga kadena nga gitawag ug polymers, nga lig-on kaayo nga lisod bugtoon. Dugang pa, si Viney masaligon nga pinaagi sa espesyal nga makina sa pagproseso sa lanot, ang mga siyentipiko sa ulahi makakat-on ra sa pagsundog niining kalakiha usab.
“Ang mga lawa nakabentaha kanamo,” matud pa ni Viney ngadto sa The Globe and Mail, apan siya midugang, “Kinsay nasayod? Tingali makapauswag pa kami pinaagi kanila.” Tingali; tingalig dili. Bisan hain niini, ang pasidungog alang sa orihinal nga desinyo kanunay nga moadto sa bugtong tuboran—ang Usa nga naglalang sa tanang butang, si Jehova.—Pinadayag 4:11.