Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsay Daotan sa Pakig-estoryahanay sa Usag Usa?

‘KAMI wala magdeyt, nag-estoryahanay lang kami.’ Kana ang paghubit sa 17-anyos nga si Denny sa iyang relasyon uban kang Tina.a Sila nagkita sa usa ka kombensiyon sa mga Saksi ni Jehova, ug sukad niadto sila kanunay nga mag-estoryahay ug dugay kaayo sa telepono. Miadmiter si Denny nga bata pa kaayo sila sa pagtinguha ug seryosong panagtratohay. Apan wala siyay nakitang daotan sa ilang yanong pakig-estoryahanay sa usag usa.

Daghang batan-on nga wala tugoti sa ilang mga ginikanan nga mogawas sa pormal nga pakigdeyt gitugotan sa pagpalambo sa panaghigalaay uban sa kaatbang nga sekso pinaagi sa kanunayng pag-estoryahanay ug sa mga tawag sa telepono. Inosenteng paglingawlingaw? Tingali. Apan ang ubang mga ginikanan nabalaka. “Daw may problema dinhi uban sa batan-on pa kaayong mga tin-edyer nga ‘nakigrelasyon’ sa laing batan-ong mga tin-edyer,” misulat ang usa ka nabalakang ginikanan. “Sila wala magdeyt, apan giisip na nila nga sila managtrato.”

Ang ubang mga batan-on nagaugmad sa lalaki-babaye nga mga relasyon pinaagi sa pagsulatanay. Kining mga sulata tingali maoy inosenteng mga ekspresyon sa panaghigalaay. Apan, kasagaran, kini nagakaromantiko. Ang panagsuod sa pagbati tingalig moresulta usab kon ang mga batan-on magsulatanay sa mga indibiduwal nga nailhang nagpakitag dili maayong panig-ingnan ingong mga Kristohanon. Mahimong ikaingon nga ang pagsulatanay nagsugod tungod sa tim-os nga tinguha sa pagdasig sa maong mga batan-on.

Nakig-estoryahanay o Nagdeyt?

Wala hukmi sa Bibliya ang pakig-estoryahanay o pakigsulatanay sa mga membro sa kaatbang nga sekso. Ang mga Kristohanon angay “nga mahigugma sa bug-os nga kahugpongan sa mga igsoon,” ug kana naglakip sa mga isigkaingon sa magkaatbang nga sekso. (1 Pedro 2:17) Ang Bibliya dugang nagsugo sa mga batan-ong lalaki nga tagdon ang “batan-ong mga babaye ingong mga igsoong babaye uban ang tanang kaugdang.” (1 Timoteo 5:2) Sa dihang kining prinsipyoha ipadapat, ang batan-ong mga lalaki ug babaye makatagamtam ug hinlo, maayong mga relasyon​—oo, mga panaghigalaay!

Hinunoa, ang Kristohanong mga batan-on normal nga malipay nianang matanga sa panaghigalaay nga ginurupo. Busa sa dihang ang duha ka batan-on magpakitag espesyal nga pagtagad sa usag usa, ang relasyon molambo sa panagsuoray sa emosyon, panagtratohay. Kini ba sama sa pagpakigdeyt? Ang kadaghanan sa mga batan-on tingali moingon ug dili. Bisan pa, ang mga tin-edyer dili sa tanang higayon nahibalo kon unsay ipasabot sa mga hamtong sa pagpakigdeyt.

Sa dihang ang usa ka grupo sa mga batan-on gisukna sa paghubit sa pakigdeyt, kapin sa katunga miingon nga kini nagkahulogan sa ‘pagpakigsabot sa paggawas sa balay kauban sa usa ka tawo sa kaatbang nga sekso.’ Ang uban naghubit niini nga nagkahulogang ‘pag-ila ug maayo sa usa.’ Ang di-pormal nga surbi taliwala sa usa ka grupo sa Kristohanong mga batan-on may susamang mga resulta. Usa ka 13-anyos nga bayong miingon: “Ang pakigdeyt mao kanang pagdala mo sa usa ka babaye sa pagtan-aw ug sine ug magpagabii ug unya ihatod sa iyang balay.”

Gihubit sa usa ka diksiyonaryo ang Ingles nga pulong “date” ingong “sosyal nga kasabotan tali sa duha ka tawo sa magkaatbang nga sekso.” Dili ba naglakip kini sa regular nga pag-estoryahanay uban sa usa ka tawo? Ug komusta ang mahitungod sa maong pag-estoryahanay, o sosyal nga panagsabot, diha sa telepono? Usa ka bayong nga ginganlag Ivan miingon: “Kini maoy usa ka matang sa pakigdeyt, ilabina kon kamo may gikasabotang adlaw ug oras sa pakigkita niining tawhana ug pulos personal nga butang lamang ang giestoryahan.”

Ang librong The Family Handbook of Adolescence miingon: “Ang pakigkontak sa lalaki-babaye . . . kasagarang himoon pinaagi sa mga nota, sulat, ug sa telepono. Ang matag usa niining matanga sa komunikasyon bililhon [sa mga batan-on] tungod kay mopasuod kini bisag halayo.” Bisan pa, sama sa ubang matang sa pakigdeyt, ang seryosong panagsuod tingalig mougmad. Palandonga ang bayong nga ginganlag Jack. Sa dihang naikag siya sa usa ka batan-ong dalaga ingong posibleng kapikas sa kaminyoon, dugay kaayo siyang makig-estorya kaniya sa telepono. “Maila nimo ang usa ka tawo pinaagi sa telepono,” miingon si Jack. “Imong mapadayag ang mga hunahuna ug bisan mga pagbati diha sa telepono.” Si Jack ug ang iyang trato nagminyo. Tungod sa kalayo, gihimo sa daghang paris ang kadaghanan sa ilang deyt pinaagi sa mga tawag sa telepono ug mga sulat!

Nan, ang isyu dili ang pag-ingon nga ang paris yanong nag-estoryahay lamang, nagkitaay sa usag usa, o nagdeyt, apan unsang matanga sa relasyon ang ilang ginaugmad. Ug sa dihang ang lalaki ug babaye magpakitag linain nga pagtagad sa usag usa, kini sa labing menos mohatag ug panagway sa usa ka paggitib sa gugma. Ug sagad kini labaw pa kay sa panagway lamang. Sama sa gipatin-aw sa magsusulat nga si Jane Rinzler diha sa iyang librong Teens Speak Out: “Kon ang duha ka tawo magkagusto sa usag usa . . . sila mosugod sa pakigkita sa usag usa. May posibilidad nga magsugod kini sa ilang pag-estoryahanay diha sa telepono tingali kas-a, tingali sa pipila ka higayon.”

Ang mga Kapeligrohan sa Sayong Pagpakigdeyt

Karon tingali walay daotan kon sugdan sa duha ka tawo ang romantikong relasyon basta sila anaa na sa kahimtang nga tinguhaon ang kaminyoon. Apan pipila lang sa parisang mga tin-edyer nga nagdeyt ang naghunahuna nga magminyo. Sumala sa librong Adolescent Development, ni Barbara ug Philip Newman, ang pakigdeyt sa mga tin-edyer nagsilbing usa lamang ka “matang sa kalingawan,” usa ka paagi aron ‘maila’ taliwala sa ubang mga batan-on, ug usa ka paagi aron “makakat-on bahin sa kaatbang nga sekso.”

Apan alang sa mga Kristohanon, ang kaminyoon balaan, dungganon. (Hebreohanon 13:4) Busa ang panagtratohay sa bisan unsang matang maoy usa ka seryosong butang​—dili usa ka matang sa dula. Ug sa dihang ang usa bata pa kaayo nga magminyo, ang suod nga relasyon uban sa usa ka membro sa kaatbang nga sekso dali ra gayod kaayong mosangpot sa kasakit ug kasubo. Ang Bibliya miingon niining paagiha: “Makahimo ba ang usa ka tawo sa pagbutang ug kalayo sa iyang sabakan nga dili masunog ang iyang mga sapot?”​—Proverbio 6:27.

Sa 13 anyos pa ang edad ni Maria, siya misugod sa pag-eksperimento sa pagpakigdeyt pinaagi sa telepono. Kadto makalingaw sa makadiyut. Apan kay siya bata pa nga magminyo, ang maong pakigdeyt nakapalaw lamang kaniya ug nakawala sa kalipay. “Ang nalangan nga paglaom makapasakit sa kasingkasing,” miingon ang Proverbio 13:12. Gisagubang usab niya ang kalisod sa pagtago sa iyang pakigdeyt gikan sa iyang mga ginikanan. “Sa matag panahong mobagting ang telepono, nabalaka ako nga lain ang makatubag​—ilabina ang akong inahan. Makauulaw kon siya mangutana, ‘Kinsa kini?’ ug ibutang ang telepono tungod kay walay mitubag.”

Bisan ang pagsulatanay dunay iyang mga riyesgo. Si Charlene, pananglitan, natugkan ug kusganong mga pagbati sa usa ka dili-magtutuo. Siya miangkon: “Ako misugod sa pagsulat kaniya, ug kami nahimong labaw pa sa managhigala lamang. Siya usa ka alkoholiko, apan naningkamot ako nga makatabang kaniya. Sa imong hunahuna may paglaom ba sa pagpahinay kaniya sa iyang pag-inom?” Hinunoa, ang pagsulay ni Charlene sa pagkahimong magtatambag sa usa ka alkoholiko maoy dili-maayo nga tambag ug lagmit dili gayod molampos. Kini motultol lang hinoon kaniya ngadto sa usa ka dili-maayong kaminyoon.b​—2 Corinto 6:14.

Bantayi ang Imong Kaugalingon Pinaagi sa Katakos sa Panghunahuna

Maayong tambag ang gihatag diha sa Proverbio 2:10, 11: “Sa dihang mosulod ang kaalam sa imong kasingkasing ug ang kahibalo makapahimuot sa imong kalag, ang katakos sa panghunahuna magabantay kanimo, ug ang pagsabot magapanalipod kanimo.” Kasagarang tugotan sa mga batan-on ang ilang mga emosyon maoy mogiya sa ilang mga desisyon. Apan pinaagi sa paggamit sa katakos sa panghunahuna ug pagsabot, dako kag mahimo sa “pagwagtang sa kasubo gikan sa imong kasingkasing, ug sa pagpahilayo sa daotan gikan sa imong unod.”​—Ecclesiastes 11:10.

Ang pagsabot motabang kanimo sa pagpabili nga ikaw anaa “sa pagbuswak sa pagkabatan-on,” ang panahon nga ang seksuwal nga mga pagbati ug romantikong mga emosyon kusganon. (1 Corinto 7:36) Ang suod nga pag-ubanay sa usa ka membro sa kaatbang nga sekso​—sa personal man, sa telepono, o bisan sa sulat​—mohaling sa kalayo sa kaibog. Nan nganong ipakita ang linaing pagtagad diha sa usa lamang ka tawo? Tinuod, buot kang makakat-on kon unsaon sa pagpakiglabot sa kaatbang nga sekso. Apan makahimo ka niini pinaagi sa pagkalipay sa pag-ubanay sa kaatbang nga sekso nga ginurupo. Bisan pa, ayaw paglimitahi ang imong kaugalingon diha sa gamayng grupo sa mga higala. “Pasangkara” ang imong asosasyon. (2 Corinto 6:13) Ang pagbuhat niana mopakunhod sa posibilidad nga mougmad ang romantikong pagbati.

Kini ba nagpasabot nga dili ka mahimong makig-estoryahanay diha sa telepono o sa pagsulat sa usa ka membro sa kaatbang nga sekso? Dili. Ang kapeligrohan mao ang pagturok sa panagsuod sa pagbati sa usa ka tawo. Apan pagbantay nga dili ka makapasakit ug tawo o ikaw ang masakitan. Ug kon bisan pag maayo ang imong tuyo, ang romantikong mga pagbati mosugod sa pagturok, tingali kinahanglan mong mosibog gikan sa pagkahigala.

Makatabang usab ang pagpakigsulti sa mga butang ngadto sa usa ka kasaligan nga hamtong, sama sa imong mga ginikanan. (Proverbio 23:26) Sa sinugdan tingali magpanuko ka o maulaw sa pagsulti sa imong mga pagbati. Apan ang imong mga ginikanan hayan makasabot ug maayo sa imong mga pagbati kay sa imong gihunahuna.

Tingali mga tuig una ang molabay sa dili ka pa andam sa pag-ugmad ug romantikong interes diha sa usa ka membro sa kaatbang nga sekso, Kasamtangan, pinaagi sa pagbantay ug sa pagpakitag dili mahakogong interes sa uban, matagamtam mo ang timbang nga mga relasyon uban sa kaatbang nga sekso.

[Mga footnote]

[Mga hulagway sa panid 18]

Ang pag-estoryahanay ba sa telepono maisip nga usa ka pakigdeyt?