Misaad nga Motabang sa mga Bata
GAHAPON 40,000 ka mga bata nga ubos sa lima ka tuig ang edad namatay diha sa nagakaugmad nga mga nasod. Laing 40,000 ang mamatay karong adlawa. Laing 40,000 ugma. Kadaghanan niining mga kamatayon masanta unta.
Sa katuigan kining kahimtanga gitawag ug “hilom nga emerhensiya” o ang “walay-timik nga kalaglagan,” nagpasabot nga kini sa kinadak-an nakaipsot sa pagtagad sa kalibotan. “Kon 40,000 ka kabang nga ngiwngiw ang mamatay kada adlaw, segurado nga may kapungot. Apan 40,000 ka mga bata ang nangamatay, ug kana wala gayod himatikdi,” panghupaw ni Peter Teeley, usa ka tigpamaba sa T.B. sa UN World Summit for Children nga gihimo sa hedkwarter sa HK sa New York niadtong 1990.
Ang pila mibati nga ang summit basin ngadtongadto mag-usob nianang tanan. Mga tag-as nga opisyales, lakip ang 71 ka mga pangulo sa Estado, mitambong gikan sa 159 ka mga nasod. Tanantanan mihawas sila sa 99 porsiento sa populasyon sa kalibotan. Ang kahimtang gisumada ni Mikhail Gorbachev, nga nag-ingon: “Ang katawhan dili na makatugot sa panghitabo nga milyon milyon nga mga bata ang mamatay kada tuig.”
Sa mga adlaw sa wala pa ang summit, ang kalibotan nagpasundayag sa iyang pagpaluyo. Sa literal gatosan ka nasodnon ug katilingbanong mga miting, mga seminar, mga pagbansay, ug mga lantugi ang gitumong sa kahimtang sa mga bata. Kapin sa usa ka milyong tawo sa 80 ka mga nasod ang nagdagkot ug mga kandila sa pagsimbolo sa ilang paglaom nga bisan pa sa mga suliran ug mga kapeligrohan sa unahan, ang kalibotan mahimong buhaton nga usa ka maarang-arang nga dapit.
Ang kataposan nga adlaw sa summit gidayeg sa UNICEF (United Nations Children’s Fund) ingong “tingali ang labing halandumong adlaw masukad alang sa mga bata sa tibuok kalibotan.” Nganong may ingon nga kadasig? Tungod kay ang mga pangulo sa kalibotan misagop sa usa ka espisipikong “Lakang nga Himoon” aron kunhoran ang pag-antos ug kamatayon sa mga bata sa tibuok yuta.
Dili ikalimod, ang kasaysayan sa komperensiyang diplomasya puno sa mga saad nga wala tumana. Bisan pa, daghan ang nakabatig usa ka bag-ong espiritu sa kamatinud-anon ug kooperasyon ingong resulta sa pagkatapos sa Bugnawng Gubat. Si James Grant, ang ehekutibong direktor sa UNICEF, madasigong nag-ingon: “Ang mga pangulo sa Estado ug Kagamhanan naghimo, ingong resulta, sa unang lakang padulong sa pagtukod sa kaayohan sa tanang tawo—sa ‘nahingkod nang mga bata’ maingon usab sa mga bata—ingong sentral nga tumong sa kaugmaran diha sa bag-ong kahikayan sa kalibotan.”
Sa pagkatinuod, sulod sa usa ka tuig human sa summit, kadaghanan sa mga nasod nakahimo nag nasodnong mga plano aron ipatuman ang mga resolusyon sa summit. Kini nakatukmod kang Direktor Grant sa pag-ingon: “Karon nakita nato ang tininuod gayod nga kalaoman nga ang maayong panglawas alang sa tanang mga bata makab-ot sa tuig 2000.”
Apan unsa ba gayod ang kahimtang sa mga bata, ang makauulaw nga sekreto sa pamilya sa kalibotan, nga giyagyag sa internasyonal nga media? Karon aduna ba, sa kahimtang sa internasyonal nga kooperasyon tapos sa Bugnawng Gubat, ing maayong katarongan sa pagtuo nga ang Hiniusang Kanasoran magapanguna sa usa ka kahibulongang bag-ong kahikayan sa kalibotan? Kita ba sa realistiko makalaom alang sa masanag nga kaugmaon alang sa atong mga bata? Ang sunod duha ka mga artikulo motagad niining mga pangutanaha.