‘Atong Tinapay sa Matag-Adlaw’
“IHATAG mo karon kanamo ang tinapay namo sa matag-adlaw.” Sa walay duhaduha nailhan nimo kining mga pulonga ingong bahin sa ilado-kaayong pag-ampo nga nalitok masukad—ang gikatawag nga Pag-ampo sa Ginoo. (Mateo 6:9, 11, King James Version) Balik sa mga adlaw ni Jesus, ang tinapay maoy pangunang kalan-on sa Israel ug mosimbolo gayod sa pisikal nga sustento.
Sa daghang mga bahin sa kalibotan karong adlawa, ang tinapay dili na ang pangunang putahe sama kaniadto. Ang atong literal nga tinapay matag-adlaw karong adlawa sa masabog usa lamang ka pakapin sa usa ka kan-anan. Bisan pa niana, ang tinapay padayon nga nagdula ug importanteng papel diha sa mga kinabuhi sa minilyon sa tibuok kalibotan.
Sa Mexico ang mga asawa naghimo ug nigpis nga tinapay nga gitawag ug tortillas. Sa Ethiopia ang mga babaye naghimo ug yano nga tinapay pinaagi sa pagpatulo sa lapuyot nga likido nga pinalingin ibabaw sa init lapad nga puthaw. Sa kayutaan sa Kasadpan ang tinapay gihimo-sa-dinaghan sa makapahibulong kadaiyahan nga mga porma ug gidak-on. Ug daghan sa mga asawa sa maong kayutaan padayon nga naglipay sa ilang mga pamilya pinaagi sa ginama-sa-balay nga mga kadaiyahan.
Kinsa ba ang dili maibog sa kahumot sa tinapay samtang kana gihaon nga init gikan sa hudno? Kana makadani sa mga lumalabay ngadto sa usa ka panaderiya. Alang sa daghan kana makapukaw sa panumdoman sa balay ug sa kasegurohan sa pagkabata.
Kon kinsa ang miimbento sa arte sa paglutog tinapay wala mahibaloi. Sa Genesis 3:19, ang unang tawhanong makasasala giingnan: “Sa singot sa imong nawong magakaon ikaw sa tinapay, hangtod nga mopauli ka sa yuta.” Dayag, ang pulong “tinapay” dinhi yanong gigamit ingong usa ka simbolo alang sa pagkaon sa linangkob. Hinuon, sa Genesis 14:18, 19, atong mabasa nga sa dihang ang saserdote nga si Melchisedec misugat sa pagpanalangin sa patriarkang si Abraham, siya “mikuha ug tinapay ug bino.” Kini sa walay duhaduha nagtumong sa usa ka matang sa tinapay nga nagsilbing pangunang pagkaon alang sa mga tawo sa karaang mga panahon. Sa pila ka bahin sa Tungang Sidlakan, ang tinapay nagpadayon nga ingon.
Ang karaang Ehipto may negosyanteng mga panadero, sama sa ulahing mga nasod, sama sa Gresya ug Roma. Sa kataposan sa ika-19ng siglo, ang dakong kausaban sa industriya maoy naglihok na sa bug-os. Ang pagluto ug tinapay minggawas sa balay ngadto sa mga pabrika alang sa dinaghan nga pagluto. Ubay-ubayng bag-ong mga imbensiyon nagsilbi niining bag-ong mga panginahanglan sa produksiyon: mga makina sa pagmasa, de-kadenang tigdala, awtomatikong mga hudno, maingon man sa mga makina sa paghiwa ug pagputos. Ang pagluto ug tinapay miuswag gikan sa arte sa panimalay ngadto sa komersiyal nga siyensiya.
Daghan, kon dili kadaghanan, sa tinapay nga gikaon karong adlawa sa industriyalisadong kayutaan giluto sa komersiyal. Ug kana padayon nga usa ka importanteng bahin sa putahe sa daghang kultura. Unsa na lang ang panihapon nga spaghetti nga wala ang kagumkom Italyanhong tinapay? O handurawa ang usa ka dagaya pagkaong sauerkraut sa Aleman nga wala ang lasa sa patanion, lami-usapon nga pumpernickel! Kinsay dili gusto sa pancake sa mabuntag sa tingtugnaw? Ang mga pancake maoy yanong gipritog-dali nga tinapay nga ginama sa cornmeal, harina sa trigo, o harina sa buckwheat.
Usa ka matang sa tinapay nga nahimong ilado sa kayutaan sa Kasadpan mao kanang gigamit sa Italyanhong pizza. Makalingaw usab tan-awon ang pag-andam niana; bisan ang hamtong nga adulto mahingangha nga samag bata samtang ang panadero sa pizza mopatuyok sa pislat lingin nga piraso sa minasa lapaw sa iyang ulo uban sa tanang kalaki sa usa ka sirkero.
Usa ka butang alang sa tanan? Oo, sa pagkatinuod! Apan tingali usa sa kinamaayohang mga paagi sa pagpahimulos sa tinapay mao ang pagsulay sa pagluto sa imong kaugalingon. Basin matingala ka sa katagbawan nga imong makuha gikan niining gipangamotan nga buluhaton. Ug kana makahatag sa usa ka asawa ug pagbati sa mamugnaong kalamposan nga lagmit dili niya makaplagan diha sa pagpanglaba o pagpanghinlo.
Ang nagauban nga resipe motabang kanimo sa paghimo sa pinatubo-sa-lebadura nga tinapay nga popular sa kayutaan sa Kasadpan. Ang pagsukod ug pagsagol sa mga sangkap makalingaw. Ug ang pagmasa mahimong makaayo sa panglawas nga pahungawan sa tanang matang sa mga kaguol! Ang pagbantay sa tinapay nga motubo usa pa ka makalingaw nga bahin sa paghimog tinapay. Ang pagtubo maoy resulta sa pagmalos. Sa dihang idugang sa minasa, ang lebadura mopatungha ug mga bulabula sa gas nga carbon dioxide, nga maghimo sa minasa nga buhaghag. Karon ang minasa iduot paubos, pormahon ngadto sa mga piniraso, ug tugotan sa pagtubo pag-usab diha sa mga hulmahan una pa lutoa. Ngadto sa hudno ang mga piniraso isulod—ug pagkahumot nga kaamyon ang mopuno sa imong balay! Labaw sa tanan mao ang pagtilaw. Dili ka na ganahan nga mobalik sa pinalit-sa-tindahan nga tinapay. Ug sa dihang mahibalo ka nang moluto ug tinapay, lagmit madasig ka sa pag-eksperimento sa lain-laing mga harina, sama sa trigo, sebada, rye, mais, humay, patatas, o soybean.
Tinuod, mas sayon ang mopalit lamang sa pila sa mga kadaiyang komersiyal nga pagkaluto nga tinapay. Apan kon kaha ang imong kalipay anaa sa pagluto niana o sa pagkaon niana, kon kaha kana dakong bahin sa inyong diyeta o pakapin lamang, ayaw gayod ibalewala ang tinapay. Ang Diyos mismo ang nagtagana sa ‘atong tinapay sa matag-adlaw’!
[Kahon/Hulagway sa panid 27]
Resipe sa Tinapay
Pagtunaw ug 3 ka paketeng dry yeast sa 4 ka tasa dagaang nga tubig
Ikutaw sa 5 ka tasang harina (whole wheat o hinashasan)
Patuboa hangtod madoble ang iyang gidak-on sa usa ka mainit nga dapit
Dugangi ug 2 ka kutsarita nga asin, 1/2 nga tasa sa asukal, 1/2 nga tasa sa mantekilya
Sagolag maayo
Dugangi ug mga 4 pa ka tasang harina sa pagpalig-on sa minasa
Masaha ibabaw sa gisabwagan ug harina nga lamesa sulod sa 15 minutos
Patuboa sa gimantekilyahang panudlanan hangtod madoble ang iyang gidak-on
Masaha ug hinay, ug pormaha ngadto sa upat ka piraso
Patuboa sulod sa pipila ka minutos sa gipahiran ug mantekilya nga hulmahan
Ihudno sa 163° C. sulod sa usa ka oras