Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Makapasibo Ako sa Among Pagbalhin?

ANG imong pamilya ba nakabalhin di pa dugay? Nan lagmit mouyon ka nga pila lang ka kasinatian sa kinabuhi ang sama ka hago​—o sama ka lisod. Ug human kahaw-asi ang kataposang kahon ug ikapahiluna ang kataposang muwebles, mobati ka pa gihapon tingalig kaluya, kasubo, o kabalaka. Dili kaayo mahinungdanon kon ang bag-o ninyong balay o apartment sa pagkamakapahigawad mas maayo o menos kay sa inyong kanhing pinuy-anan. Mingawon ka gihapon sa inyong daang balay, sa imong daang eskuylahan, ug ilabina sa imong karaang mga higala.

Hinuon, natural lang nga mingawon ka sa inyong daang balay. Apan ang Bibliya nagtambag: “Ayaw pag-ingon: ‘Nganong nahitabo man nga ang kanhing mga adlaw labi pang maayo kay niini nila?’ kay dili tungod sa kaalam nga ikaw nakapangutana bahin niini.” (Ecclesiastes 7:10) Ang kaalam motabang kanimo sa pag-isip nga matinud-anon sa mga butang. Sa pagkatinuod, ‘ang karaang mga adlaw’ sa inyong kanhing pinuy-anan dili gayod hingpit​—lagmit dili gani haduol sa kahingpitan. Sanglit ang pagbalhin sa tino wala magdaot sa imong kinabuhi, ang pagbalhin basin magtanyag kanimog bag-ong kahigayonan ug mga bentaha. Bisan pag matuod kana, ang pagpasibo sa usa ka pagbalhin dili gayod sayon. Nan, unsay makatabang kanimo sa pagpasibo?

Pag-inato

Matuod kaayo ang mga pulong sa usa ka karaang kanta nga miingon: “Sa bisan diin nga ako mahimong mag-inato maoy kahimut-anang pinuy-anan alang kanako.” Oo, inay magbagutbot bahin sa dapit nga imong gibiyaan, nganong dili maningkamot nga himoon ang inyong bag-ong dapit nga kahimut-anang pinuy-anan? Ang The Teenager’s Survival Guide to Moving nagsugyot: “Human dayon sa pagbalhin, paningkamoti ang paghimo sa imong bag-ong kuwarto nga hamugaway ug sinati.” Pananglitan, tingali dekorasyonan nimo ang imong kuwarto sa sinating mga butang ug mga hulagway. Kon may kauban ka sa kuwarto nga imong igsoon, paningkamoti nga himoon kana nga gikahiusahang proyekto.

Sa kapanahonan sa Bibliya ang usa ka salmista midasig sa katawhan sa Diyos nga sination nila ang ilang kaulohang siyudad, nga nag-ingon: “Magmartsa kamo libot sa Sion, ug moliyok kamo niini, ihapa ninyo ang mga torre niini. . . . Susiha ang mga puloy-anang torre niini.” (Salmo 48:12, 13) Sa susamang paagi, ilha ang inyong palibot. Susiha kon asa ang mga dagkong tindahan, inyong bag-ong eskuylahan, lokal nga librarya, ug ubang pasilidad. Kini mobulig kanimo sa pagbati sa pag-inato.

Sa walay duhaduha ikaw duna nay tinong rutina, o paagi sa pagbuhat sa mga butang, sa inyong daang balay. Kon mas dali kang makabalik nianang daan nga naandang paagi, mas dali kang mobati sa pag-inato. Ilabinang angay nga ikaw “magpadayon sa paglakaw nga mahusay diha sa samang naandan nga paagi” kon bahin sa espirituwal nga mga butang sama sa Kristohanong mga tigom ug sa pagtuon sa Bibliya.​—Filipos 3:16.

Mga Adlaw sa Pagtungha

Ang pagpasibo ngadto sa usa ka bag-ong eskuylahan maoy usa ka hagit sa kaugalingon, ilabina kon nakabalhin ka sa tungatunga sa tuig sa pagtungha. Sa pila ka nasod ang kurikulum sa eskuylahan giplano sa lokal nga paagi, ug basin lahi kana gikan sa mga ginatun-an sa inyong daang eskuylahan. Basin mabiya ka kaayo diha sa bag-o nimong eskuylahan; basin kinahanglang ibalhin ka sa mas ubos nga grado.

Bisan pag kini tingali morag makauulaw sa maong panahon, ayaw pagkaminghoy; ang pagkamabiya sa akademikanhong paagi maoy kasagarang epekto sa pagbalhin. Gawas pa, bisan pag ang mga tunghaan diha sa inyong dapit tingali adunay sumala-sa-sukdanang kurikulum, ang kalisdanan sa pagbalhin ug ang pagpasibo sa lainlaing mga tawo, mga kahimtang, ug mga kustombre, maingon man ang kapit-osan sa pagsulay paghinumdom sa dinosenang ngalan​—kining tanang butang basin magkaipon sa pagpahago sa imong mga katakos sa pagtagad sa usa. Ang solusyon? Sulayi ang paghatag ug ekstrang panahon alang sa imong homwork, ug menosi ang pagtan-awg TV. Sa dili madugay ang imong akademikanhong kahimoan lagmit mouswag.

Pagbatog Bag-ong mga Higala

“Ang pagbatog bag-ong mga higala mao gayod ang yawi [sa pagpasibo],” matud sa usa ka batan-on nga ginganlag Brian kansang pamilya mibalhin ngadto sa habagatang bahin sa Tinipong Bansa. “Pagkakaplag nakog pipila ka higala nga katalirongan nako nga susama nakog mga interes, ang tanan nga ubang butang nahimong mas sayon. Ang bugtong butang nga gikamingawan gihapon nako bahin sa akong daang pinuy-anan mao ang pagdulag ice hockey.” Ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, si Brian maalamong nangitag mga higala taliwala sa mahadlokon-sa-Diyos nga mga batan-on nga nagtambongan sa lokal nga Kingdom Hall. Kon sa susama buot nimog mga higala nga adunay hataas moral nga mga sukdanan ug matinagdanon gayod kanimo ingong usa ka tawo, ang inyong lokal nga Kingdom Hall mao ang labing maayong dapit nga pangitaan.​—Proverbio 13:20.

Siyempre, dili ka gayod makabatog mga higala pinaagi sa pagmug-ot o pagpalain sa imong kaugalingon. (Itandi ang Proverbio 18:1.) “Ang paagi sa akong pagbatog bag-ong mga higala,” matud ni Anita, “mao ang paghimo sa akong bahin ug pagpailaila sa akong kaugalingon. Akong nasayran usab nga pinaagi sa pagbatog positibong tinamdan​—pagpahiyom lamang ug pagbatog malipayong dagway—​ang mga tawo moduol ug magpailaila sa ilang kaugalingon.” Oo, ang mga tawo madani kanimo kon tanyagan mo silag butang makapahimuot​—mahigalaong pahiyom ug mangayaong kinaiya! Ug magpailob. Gikinahanglan ang panahon aron maugmad ang panaghigala.

Hinuon, usahay makabentaha ka sa pag-ugmad ug mga panaghigala pinaagi sa pagduaw sa umaabot nimong bag-ong pinuy-anan sa dili ka pa mobalhin. Ang 13-anyos nga si Laura miingon: “Ako naglagot gayod sa dihang una nakong nahibaloan nga mobalhin kami sa dili madugay. Apan nakagugol akog panahon sa pag-ila sa pipila sa mga batan-on sa dapit nga among adtoan ug kana nakatabang pag-ayo kanako sa pagkahimuot bahin sa pagbalhin.”

Maayo Batok sa Dili-Maayong mga Panaghigala

Moingon ka ba nga diyutay ra ang maayong panag-uban nga makaplagan taliwala sa mga batan-on sa inyong bag-ong lungsod? Nan “magpauswag” diha sa imong mga panaghigala. (2 Corinto 6:11-13) Kon buot sabton, ang pipila sa labing mainitong mga panaghigala nga nahitala diha sa Bibliya maoy tali sa mga tawong may dagkong kal-ang sa edad​—sama sa kang David ug Jonathan, ug kang Pablo ug Timoteo. (1 Samuel 18:1; 1 Corinto 4:17) Busa nganong ilimite ang imong mga pakighigala sa mga katalirongan? Adunay gulang nga mga tawo diha sa Kristohanong kongregasyon kansang panag-uban basin imo gayong kahimut-an.

Itugot nato, sila tingali dili makaapas kanimo diha sa usa ka dula sa saker. Ni sila tingali makiling nga mamati sa imong kinaham nga musika. Bisan pa, sila tingali dakog ikatanyag kon bahin sa makapalig-ong panag-uban. Sanglit ang labing maayong paagi sa pagbatog higala mao ang pagkahimong higala, tingali masugdan nimo kana pinaagi sa pagtanyag sa imong pag-alagad alang sa usa sa maong mga tigulang. O kaha nganong dili lang mangutana kon makaduaw ka ba? Ang usa ka kahimut-anang panaghigala tingali maugmad.

Sa laing bahin, kon magpuyo ka lang nga nag-inusara sa imong kuwarto ug magkaluoy sa imong kaugalingon, dali kang mobati sa kamingaw ug kasubo. Kini maghimo nimo nga daling mahaylo sa mga tanyag sa daotang matang sa mga higala. Pananglitan, ang mga gang sa mga tin-edyer maoy usa ka seryosong suliran diha sa daghang dapit. Kini motanyag sa mamingawong mga batan-on sa panag-uban ug pagbati sa pagkasakop. Apan sama sa kapanahonan sa Bibliya, ang maong mga batan-on basin mosulay usab sa pagpalangkit kanimo sa buhat nga daotan, nga magaingon: “Dali . . . Manukmag kitag pila ka inosenteng tawo alang lang sa kalingawan!” Apan ang maalamong Haring Solomon mipasidaan: “Anak, ayaw pakig-uban sa mga tawong sama niana. Magpahilayo ka kanila. Sila dili makahulat sa pagbuhat ug butang nga daotan.”​—Proverbio 1:10-16, Today’s English Version.a

Ihatag ang Bug-os nga Pagtagad sa Uban

Usa ka tinong paagi sa pagwagtang sa imong kamingaw gikan sa imong hunahuna mao ang pagpangitag mga paagi sa pagdasig sa uban​—ilabina ang mga membro sa imong pamilya mismo. “Ang pagbalhin dili usab sayon nga trabaho alang sa mga ginikanan,” nagpahinumdom ang magasing Current Health, “ug makagamit sila sa tanang pagpaluyo nga mabatonan nila.” Si Mama o Papa tingali magpasibo sa bag-ong mga trabaho. Ang bag-ong balay o apartment tingali dili sama ka hamugaway o kanindot sa daang balay. Ug kon ikaw may mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye, lagmit sila adunay ilang kaugalingong mga pakigbisog sa kamingaw ug depresyon. Nganong dili susihon kon unsay imong ikatabang? Pangutan-a ang imong mga ginikanan kon adunay pila ka ekstrang mga buluhaton nga imong mabuhat. Kon ang imong mga igsoon morag mamingawon, tanyag sa paggugol ug pila ka panahon kauban nila. Hinumdomi nga “ang gugma magapalig-on” sa mga dumadawat niini ug niadtong nagapakita niini.​—1 Corinto 8:1.

Nan, sa kataposang pag-analisar kon kaha maangayan mo o dili ang imong bag-ong pinuy-anan magdepende ug dako kanimo. Gipahinumdoman kita sa estorya sa maalamong tigulang nga lalaki nga giduol sa duha ka kotse nga punog estranghero. “Nagahunahuna kami sa pagbalhin dinhi,” matud sa pamilya sa unang kotse. “Unsang matang ang mga tawo dinhi?” Ang tigulang nga lalaki mitubag: “Unsa ba ang matang sa mga tawo sa inyong gigikanan? Ang pamilya mitubag: “Naggikan kami sa mahigalaon kaayong lungsod. Ang mga tawo mahinatagon ug maluluton ug tinuod nga interesado sa mga estranghero.” Mipahiyom ang tigulang nga lalaki. “Sa akong hunahuna kamo moangay dinhi,” matud niya. “Ang mga tawo dinhi sama gayod niana.”

Ang tigulang nga lalaki nangutana sa pamilya sa ikaduhang kotse sa samang pangutana. Mitubag sila: “Naggikan kami sa mapintas nga gamayng lungsod. Ang mga tawo didto tapolan ug hilabtanon ug labihan ka tabian.” Ang tigulang nga lalaki mimugtok. “Sa akong hunahuna dili kamo magmalipayon dinhi,” matud niya. “Ang mga tawo dinhi sama gayod niana.”

Ang punto sa estorya? Ang mga tawo susama gayod sa bisan asa. Ug kon kaha moangay ka o dili sa ilang panag-uban nagdependeg dako sa imong kaugalingong mga tinamdan, mga pagsabot, ug mga paagi sa pagpakiglabot sa uban. Busa batoni kanunay ang positibong tinamdan! Ihukom nga himoon nimong mapuslanon ang inyong pagbalhin alang kanimo. Dili, ang mga butang dili gayod mahimong sama. Apan pinaagi sa paningkamot ug pailob, makahimo ka sa mga butang nga mas maayo kay sa nangagi. Basta kauban ka niadtong tinuod nga nahigugma kanimo, ang bisan unsang dapit mahimong imong tinuod nga kahimut-anang pinuy-anan.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 13]

Mouna sa paglihok aron makabatog bag-ong mga higala