Mga Batan-on Nangutana . . .

Nganong Tambok Kaayo Ako?

“Sa akong paminaw tambok gayod ako, hinuon inigtan-aw nako sa tsart sa timbang, dili man sobra ang akong timbang sumala pa niini.”​—Patti.

“Ang pagkatambok . . . makapaubos sa imong pagtamod sa kaugalingon hangtod sa labing ubos nga sukod. Sukad sa kuwarto grado pa ako sobra na ang akong timbang . . . Didto nagsugod nga ako gibansagan ug tambok.”​—Judd.

TIMBANG. Mao gayod kini ang gikabalak-an sa pipila ka batan-on, ilabina sa mga babaye. Sa dihang gisurbi ang usa ka pundok sa nagtungha nga mga dalagita, 58 porsiento kanila nag-isip sa ilang kaugalingon nga tambok.

Sumala sa usa ka surbi sa T.B., 34 porsiento sa sobrag-timbang nga mga dalagita nagtomar ug mga pildoras nga pangdiyeta nga magpakunhod sa timbang. Halos 1 sa matag 4 ang midangop sa pagpasuka! Mitaho bahin sa laing surbi, ang The New Teenage Body Book nag-ingon: “Makapakurat, halos katunga sa mga nag-edad ug nuybe anyos ug mga 80 porsiento sa mga diyes- ug onse-anyos ang nagdiyeta. Mga 70 porsiento sa mga dalagita nga nag-edad ug dose o dise-sayis ang naningkamot pagpakunhod sa timbang​—ug 90 porsiento sa mga nag-edad ug dise-siyete anyos ang nagdiyeta.”

Ang Urog sa Pagpaniwang

Sa daghang siglo, ang tambokon nga lawas giisip nga madanihon sa mga lalaki ug mga babaye. Apan sa katuigang 1920, ang industriya sa moda sa T.B. nakaagig pipila ka kausaban. Ang niwang nga lawas sa kalit nahimong tilinguhaon. Mga dekada sa ulahi, uso gihapon ang niwang. Ang TV ug mga magasin nakatabang sa pagpasiugda niining panglantawa pinaagi sa walay undang nga bombardiyo niining malimbongong mga anunsiyo nga nagpasundayag ug niwang nga mga modelong lalaki ug babaye. Wala hunahunaa sa mga tig-anunsiyo nga daghan niining niwang nga mga modelo halos dili na mokaon aron makapabiling niwang! Minilyon sa mga batan-on (ug mga hamtong) malalangong gibansay sa pagtuo nga ang pagkamadanihon nagkahulogang niwang. Nan, dili ikatingala nga ang dili-kaayo niwang nga mga batan-on sagad maghunahuna sa ilang kaugalingon nga tambok ug dili madanihon.

Ang pagpit-os sa mga katalirongan dili usab makatabang. Ang tambok nga mga tin-edyer kanunay sulogsulogon, tamayon, ug pihigon, nga mopahinabo nianang gibatbat sa usa ka magsusulat nga “grabeng sikolohikal nga kasakit”​—kasakit nga magpabilin hangtod sa pagkahamtong.

Kinsay Nag-ingon nga Tambok Ka?

Maayo na lang, ang pangutana kon tinuod ba nga sobra ka ug timbang o dili nagkahulogan ug labaw pa kay sa kon unsay imong hitsura kon magsul-ob ka ug bathing suit​—labing menos sa medikal nga panglantaw. Kasagaran ihulagway sa mga doktor ang usa ka tawo ingong tambok kon ang iyang timbang molabaw ug 20 porsiento kay sa iyang hustong timbang. Hinuon, ang kasagarang mga tsart sa gitas-on-timbang gipasikad sa kasarangang gitas-on ug timbang, ug makahatag lamang ug pagbanabana kon unsa ang angay nga timbang sa usa ka tawong himsog. Busa ang ubang mga doktor mopili sa pagsukod sa katambok dili lamang sa gibug-aton kondili sa sobrang tambok sa lawas. Sumala sa A Parent’s Guide to Eating Disorders and Obesity, “ang tambok kinahanglang molangkob ug 20 ngadto sa 27 porsiento nga tisyu sa lawas diha sa mga babaye ug 15 ngadto sa 22 porsiento nga tisyu sa lawas diha sa mga lalaki.”

Ang pila ka tigdukiduki nagtuo nga diyutay lamang sa mga batan-on ang tinuod nga sobrag timbang. Gikan sa panglantaw sa kahimsog, tingali wala ka gayoy katarongan nga magpakunhod sa timbang. Diha sa surbi nga gihisgotan sa sinugdan, kapin sa katunga sa mga babaye nga gipangutana nag-isip sa ilang kaugalingon nga sobrag-timbang, apan 15 porsiento lamang ang tinuod niini.

Nganong Ingon Niini ang Akong Hitsura?

Tingali dili ka gayod malipay sa dihang ikaw manalamin; tingali wala kay lawas nga giisip nimong nindot. Usa ka dalagita ang nagmulo: “Gusto ko nga moniwang, mas motaas, ug makabaton ug mas nindot nga korte sa lawas.”

Apan, hinumdomi nga tungod kay usa ikaw ka tin-edyer, ang imong lawas kusog nga nagausab. “Ang mga batang lalaki ug batang babaye mosupang panahon sa pagkaulitawhay ug pagkadalagita,” miingon si Dr. Iris Litt. “Apan samtang ang kadaghanang mga lalaki tuboan ug maskulo, ang mga babaye tuboan ug tambok nga tisyu. Inigkadalagita, ang babaye makabaton ug tambok gikan sa mga otso porsientong tambok sa lawas​—usa ka kasarangang gidaghanon nga nabatonan sa lalaki ug babaye panahon sa pagkabata​—ngadto sa mga 22 porsiento nga tambok sa lawas. Sa samang panahon, ang kausaban sa kabukogan magpabug-at sa timbang sa mga babaye. Molapad ang mga abaga sa mga lalaki, samtang modako ang mga bat-ang sa mga babaye.” Dugay-dugay kining maong mga kausaban. Apan ang tambok nga 11- o 12-anyos nga babaye mobag-o human sa pagkadalagita ngadto sa maanindot ug lawas nga tin-edyer. Apan, basig dili kini mahitabo kaniya.

Kon kini tinuod diha kanimo, tingali kini sa bahin maoy tungod sa henetikanhong kinaiyahan nga imong napanunod gikan sa imong mga ginikanan. Ang ubang doktor nagtuo nga, uban sa kolor sa imong panit, lugas sa buhok, ug gitas-on, ang porma sa imong lawas “nahasulat,” ingon sa gisulat sa salmista, diha sa henetikanhong kodigo panahon sa pagsamkon. (Salmo 139:16) Si Dr. Lawrence Lamb, nga mihimog samang punto sa gisulat sa dinasig nga salmista, nag-ingon diha sa iyang libro nga The Weighting Game: “Ikaw gihimugso nga daw adunay iskrip sa kinabuhi nga nagatino kon unsay imong timbang, ug unsa ka daghan ang imong tambok, sa nagkalainlaing ang-ang sa imong kinabuhi.”

Ang mga pagtuon nagpamatuod sa impluwensiya sa mga gene sa porma sa lawas. Ang sinagop nga mga bata adunay porma sa lawas nga sama sa ilang tinuod nga mga ginikanan, bisag unsa pay porma sa lawas sa ilang mga ginikanan nga misagop kanila. Ug sanglit ang mga kaluha managsama ug henetikanhong kinaiya, dili ikahibulong nga ang mga kaluha kasagaran sama ug timbang.

Unsay kahulogan niini alang kanimo? Ingnon ta, pananglit, nga ang imong mga ginikanan tambok. Nan 80 porsiento ang imong purohan nga mahimo kang tambok. Mamenosan ug katunga ang purohan kon usa lamang ka ginikanan ang tambok. Ang ehersisyo ug diyeta makatabang sa usa ka paagi. Apan sa kasagaran, kapin kon kulang kita walay mahimo sa atong pangunang mga porma sa lawas. Kon ikaw usa ka ectomorph, kinaiyanhon nga niwang ug kuwadradohon ka. Apan kon anaa sa imong mga gene nga mahimong usa ka endomorph​—usa nga linginon ug korte ug mas daghag tambok sa lawas​—dili ka gayod moniwang. Bisan husto ang imong medikal nga timbang, tambok ka gayod nga tan-awon kay sa imong gusto.

Pagkakontento sa Imong Lawas

Makapaluya ba sa buut? Tingali. Apan ang maayong balita mao nga si Jehova nga Diyos naglalang sa unang tawhanong mag-asawa, si Adan ug si Eva, nga hingpit sa pisikal nga porma. Bisan tuod sila nahimong dili hingpit ug gipasa ang maong pagkadili hingpit ngadto sa ilang kaliwat, tinoon sa Diyos nga ang bisan unsang napanunod nga pisikal nga depekto sa lawas tul-iron diha sa iyang matarong bag-ong kalibotan.​—Job 14:4; Roma 5:12; 2 Pedro 3:13.

Hinumdomi, ang mga sukdanan sa katahom tingali maoy bunga sa pagkondisyon sa katilingban ug personal nga kagustohan. Mao nga, ang giisip nga matahom dili managsama sa tibuok kalibotan ug mausab iniglabay sa panahon. Busa nganong “magpahulma ka sa kalibotan sa imong palibot”? (Roma 12:2, Phillips) Nganong magpadaog sa mga sukdanan ug mga hunahuna niini nga kasagarang baliko?

Dili kinahanglang pakamenoson nimo ang imong kaugalingon o maguol tungod lamang kay ikaw dili niwang. Dili kita pagahukman sa Diyos pinaagi sa atong pisikal nga gitas-on o porma. “Ang tawo nagatan-aw sa panagway sa gawas,” ang Bibliya nag-ingon, “apan si Jehova, siya nagatan-aw sa kasingkasing.” (1 Samuel 16:7) Oo, “ang natago nga pagkatawo sa kasingkasing” mao ang bililhon sa Diyos​—dili ang gidak-on sa imong bat-ang o sa imong hawak. (1 Pedro 3:4) Ug kon ikaw malipayon, malumo, manggihatagon, ug mabalak-on sa uban, ang mga tawo sagad madani kanimo.

Dili kini buot ingnon nga wala ka nay mahimo sa pagpauswag sa imong panagway. Apan kon dili ka bug-os malipayon sa imong barog, dili kinahanglang silotan mo ang imong lawas pinaagi sa pila ka uso nga diyeta. Tingali kinahanglan lamang nimong mag-amping sa mga estilo ug mga kolor nga imong isul-ob, pagpilig mga sinina ug mga kolor nga makatago sa giisip nimo nga depekto ug makapalutaw sa imong maayong hiyas.

Bisan pa, tingali maghunahuna ka nga maayo alang kanimo nga magpamenos ug diyutayng timbang. O tingali aduna kay tinuod nga problema bahin sa pagkatambok ug kinahanglang magpakunhod sa timbang dili lamang aron mahimong maayong tan-awon kondili alang sa maayong panglawas. Kon sa unsang paagi nimo kini mahimo nga luwas mao ang pagahisgotan sa among sunod nga artikulo.

[Kahon sa panid 19]

“Niwang ra Ako Kaayo”

Dili tanang batan-on mouyon nga ang pagkaniwang makabibihag. “Ako 15-anyos nga bayong nga niwang ug kanunay lang gisungog,” mireklamo ang bayong nga si Mark. Kasagaran ang pagkaniwang maoy epekto lamang sa pagpaingon sa pagkaulitawo ug pagkadalaga. Ang nagatubo nga lawas nagagamit ug daghan kaayong kaloriya. Ang usa ka batan-on dili pa kaayo mangunod hangtod matapos ang iyang kalit nga pagtaas. Adunay bahin usab ang henetiko. Siyempre, ang sakit o ang pagkadili-timbang sa hormone mopahinabo usab ug sobrang pagkaniwang, ug kinahanglan ang pagtagad sa usa ka doktor sa maong mga kaso. Malagmit kinahanglan usab ang propesyonal nga tabang sa mga batan-on nga mihunong sa pagkaon tungod kay sila naguol o nag-antos sa usa ka seryosong sakit labot sa pagkaon, sama sa anorexia nervosa.

Bisag unsa pay kaso, kon sa imong hunahuna sobra ka ra ka niwang, magpakonsulta sa doktor. Tingali kinahanglan lang nimong tun-ang dawaton​—ug tingali matun-ang magustohan​—ang imong panagway.

[Hulagway sa panid 18]

Daghan ang naghunahuna nga sila sobrag-timbang tungod kay ang ilang pigura dili sama sa mga modelo diha sa mga magasin sa moda