Mga Batan-on Nangutana . . .
Angay ba Akong Mokat-on sa Pagdepensa sa Kaugalingon?
“Adunay daotan kaayong gang sa eskuylahan,” matod ni Jesse. “Kon makita ka nila diha sa pasilyo ug magustohan ang imong sapatos nga goma, dyaket, o bisan ang imong mga karsones, ila kanang kuhaon. Kon isumbong mo kini, atakehon ka nila pag-usab.”
ANG pagsagubang sa kapintasan nahimong paagi sa pagkinabuhi alang sa daghang batan-on. Nag-ingon ang magasing USA Today: “Hapit usa sa matag lima ka estudyante sa hayskul ang magdaladala kanunay ug pusil, kutsilyo, labaha, batuta, o ubang hinagiban. Daghan ang magdala niana sa eskuylahan.” Usa ka tin-edyer nga lalaki nga ginganlag Jairo nahibalo kaayo niini. “Ang among eskuylahan maoy una [sa Siyudad sa New York] nga adunay mga metal detector,” siya miingon, “apan wala kana makasanta sa mga batan-on sa pagdaladalag mga kutsilyo ug mga pistola. Ambot kon giunsa nila kana pagpasulod, apan ila kanang napasulod.”
Masabot, ang hulga nga pareglahan nakapahunahuna sa daghang batan-on mahitungod sa kon sa unsang paagi mapanalipdan nila ang ilang kaugalingon. Ang batan-ong si Lola nag-ingon: “Human dunggaba hangtod namatay ang usa ka dalagita sa akong eskuylahan tungod sa iyang mga ariyos, sila nagsugod sa pagtudlo ug mga kurso sa pagdepensa sa kaugalingon diha sa eskuylahan. Halos tanan nagpalista.” Ang ubang mga batan-on midangop sa pagdala ug kemikal nga mga espri ug ubang mga hinagiban. Ang pangutana mao, Ang mga paagi ba sa pagdepensa sa kaugalingon makapanalipod gayod kanimo?
Ang “Martial Arts”
Isalida nila kini sa TV sa tanang panahon—ang mga hanas sa martial arts nagbubalintong sa hangin, namatid ug nanumbag uban sa matahom nga paglihok sa lawas nga samag mananayaw. Sulod sa pipila ka mga segundo ang daotang mga lalaki magbuy-od nga walay-lihok diha sa yuta. Pagkakatingalahan! Ang martial arts daw mao ang kinamaayohang panalipod. Apan, ang tinuod, ang kinabuhi dili sama sa mga salida sa sine. Usa ka tawo nga mga katuigan nang eksperyensiyado sa karate miingon: “Usa ka bala lang ang gikinahanglan. Kon ang usa ka tawo sa layo adunay pusil, wala ka gayoy mahimo. Kon gamay ra sab kaayo ang lugar nga walay luna sa paglihok, dili usab kana epektibo.”
Hibaloi, usab, nga aron mahimong hanas sa martial arts, ang usa kinahanglang mogasto ug daghang salapi ug agomon ang mga tuig sa hago nga pagbansay. Ug gawas kon magpadayon ka sa pagbansay, ang imong katakos sa pagbuhat nianang linaing abtik nga lihok matay-an ra dayon. Ang susama mahimong ikaingon usab bahin sa ubang mga dagway sa pagdepensa sa kaugalingon, sama sa boksing. Gawas pa, ang pagkabaton ug dungog nga abtik nga mokombati lagmit makadani ug wala kinahanglanang pagtagad. Ang mga tigpangitag kasamok basin modesider sa pagharong kanimo ingong usa ka hagit.
Hinunoa, adunay mas dakong kapeligrohan ang pagtuon ug martial arts. Ang magasing The Economist ning bag-o pa nagtaho: “Kadaghanan, kon dili tanan, sa martial arts nalangkit gayod sa tulo ka dagkong mga relihiyon sa Silangang Asia, Budhismo, Taoismo ug Confucianismo.” Ang laing tinubdan midugang: “Ang tanan nga gihimo sa karate—matag lihok, matag pagbati—masubay sa usa ka prinsipyo sa Zen.” Ang Zen maoy sekta sa Budhismo nga nagpasiugda ug relihiyosong pagpamalandong. Kining relihiyosong gigikanan mohatag ug seryosong suliran alang sa mga Kristohanon tungod sa mga pulong sa Bibliya sa 2 Corinto 6:17: “Busa gumula kamo gikan sa taliwala [sa bakak nga mga magsisimba], ug ilain ang inyong kaugalingon,’ nagaingon si Jehova, ‘ug hunong na sa paghikap sa dili-hinlong butang.’”
Paggamit sa mga Hinagiban
Apan, komosta ang pagdaladala ug pistola o kutsilyo? Ang pagbuhat niana tingali mopabati gayod kanimo nga masaligon. Apan ang maong pagkamasaligon mapamatud-ang makamatay kon mosugod ka sa paghimog wala-kinahanglanang mga risgo o mangita ug kasamok. Nagpasidaan ang Bibliya: “Kadtong nagapangita ug kadaotan, kini moabot kaniya.” (Proverbio 11:27) Ug kon mahitabo kanimo ang dili-tilinguhaong kasamok, ang paghulbot ug hinagiban seguradong mopasamot sa away. Mahimong mapatay ka—o makapatay ka ug tawo. Unsay paglantaw sa Diyos, ang Tuboran sa kinabuhi, sa imong mga lihok kon malikayan man unta nimo ang paggamit ug kapintasan?—Salmo 11:5; 36:9.
Tinuod, ang uban wala gayoy tuyo nga mogamit ug makapatay nga puwersa. Tingali moingon sila nga nagdala sila ug hinagiban aron sa paghadlok sa mga hasihasion. Apan nag-ingon ang magasing Health: “Ang mga instruktor sa pusil nagkauyon: Ayaw pagkuhag pistola kon dili ka andam sa paggamit niana. Ang pagwarawara ug pusil ingong panghulga tingali makapahadlok sa pipila ka mga tig-atake, apan magpalagot lamang sa uban.”
Komosta ang “mas luwas” nga mga hinagiban, sama sa kemikal nga mga espri? Gawas sa kamatuoran nga kini sila ilegal sa pipila ka dapit, kining mga hinagibana adunay seryosong mga disbentaha. Inay magpahunong sa nahubog sa droga nga tig-atake, kini lagmit magpasuko lamang kaniya. Posible pa nga mahuyop sa hangin ang kemikal diha sa imong nawong inay sa nawong sa tig-atake—kon ugaling napagawas dayon nimo ang espri. Kon makita ka nga nagkuot sa imong mga bulsa o bag, ang tig-atake maghunahuna nga nagkuha ka ug pistola ug mohukom siya sa paghimog agresibong aksiyon. Usa ka detektib sa polis sa ingon mikomento: “Walay garantiya nga ang mace [usa ka kemikal nga espri], o bisan unsang hinagiban, mosaler. O nga mapagawas dayon nimo kini. Ang mga hinagiban dili gayod makatabang sa usa ka kahimtang. Ang mga tawo dako ra kaayog pagsalig niana.”
Mga Hinagiban—Ang Hunahuna sa Diyos
Ang hulga sa kapintasan tinuod balik pa sa mga adlaw ni Jesus. Usa sa iyang labing bantogang mga sambingay, nga kasagarang gitawag ug sambingay sa Maayong Samaritano, nag-asoy sa usa ka hitabo nga nalangkit ang mapintas nga pagpanulis. (Lucas 10:30-35) Sa dihang gihangyo ni Jesus ang iyang mga tinun-an nga sangkapan ang ilang mga kaugalingon ug mga espada, dili kadto alang sa proteksiyon. Sa pagkatinuod, mitultol kini sa pagpahayag niya sa prinsipyo: “Ang tanang mogamit sa espada mamatay pinaagi sa espada.”—Mateo 26:51, 52; Lucas 22:36-38.
Busa, ang tinuod nga mga Kristohanon dili magbaton ug hinagiban aron sa pagdaot sa ilang isigkatawo. (Itandi ang Isaias 2:4.) Sundon nila ang tambag sa Bibliya sa Roma 12:18: “Kon posible, kutob sa nagaagad kaninyo, magmadaiton sa tanang tawo.” Nagpasabot ba kini nga dili magbaton ug depensa? Dili gayod!
Kaalam—Mas Maayo Kay sa mga Hinagiban
Sa panahon nga daw adunay kasangkapan alang sa tanang butang, tingali matingala ka sa pagkahibalo nga magamit nimo ang usa ka paagi sa pagdepensa nga labawng epektibo kay sa hinimog-tawo nga gamit. Sa Ecclesiastes 9:18, atong mabasa: “Ang kaalam mas maayo kay sa mga hinagiban sa pagpakig-away.” Kining maong kaalam mas labaw pa kay sa gitawag sa pipila nga “mga abtik sa dalan.” Kini mao ang pagpadapat sa mga prinsipyo sa Bibliya, ug kini kasagarang makatabang kanimo sa paglikay sa mapintas nga mga kahimtang sa sinugdanan.
Pananglitan, si Jairo, nga nagbatbat sa sinugdan bahin sa iyang mapintas nga eskuylahan, naglikay sa kasamok pinaagi sa pagpadapat sa mga pulong sa Bibliya sa 1 Tesalonica 4:11: “Himoon ninyong tumong nga magkinabuhing malinawon ug nga magatagad sa inyong kaugalingong kalihokan.” Matod ni Jairo: “Kon nasayod ka nga mahitabo ang away, ayaw panghilabot ug pauli. Ang uban mag-istambay, ug unya malangkit sila sa kasamok.”
“Ang pagpahibalo sa tanan nga ako usa sa mga Saksi ni Jehova mao ang akong kinamaayohang panalipod,” matod sa batan-ong si Lola. “Dili ako hilabtan sa mga tawo sanglit nasayod sila nga dili ako mahimong usa ka hulga kanila.” “Labaw pa kini kay sa pagsulti lamang nga ikaw usa ka Saksi,” midugang si Eliu. “Kinahanglang makita nila nga lahi ka.” Ang mga Kristohanon kinahanglang “dili bahin sa kalibotan.” (Juan 15:19) Apan pag-amping nga dili magpakitag mahambogong tinamdan. (Proverbio 11:2) Usa ka batan-on mipahayag niana niining paagiha: “Ayaw paglakaw sa mga pasilyo sa eskuylahan nga daw ikaw maoy tag-iya sa lugar.” Makapukaw kinig kasuko. Miasoy ang usa ka batan-ong Kristohanon nga ginganlag Luchy: “Mahigalaon ako, ug makigsulti ako sa akong mga klasmet; apan dili gayod ako molihok nga sama kanila.”
Hinungdanon usab ang imong paagi sa pagpamesti. “Mag-amping ako nga dili magsul-ob ug mga sinina nga makadani sa pagtagad,” matod sa usa ka batan-on. “Akong gihunahuna nga dili kinahanglang magsul-ob ako sa kinamahalan nga mga marka aron matahom nga tan-awon.” Ang pagsunod sa tambag sa Bibliya nga magbesti nga makasaranganon makatabang kanimo nga dili kaayo mamatikdan ug makalikay sa kasamok.—1 Timoteo 2:9.
Kon Makaatubang Ka ug Kapintasan
Apan, komosta kon bisan pa sa imong mga paningkamot sa pagpalayo sa kadaot, ikaw makaatubang ug kapintasan? Una, sulayi pagpadapat ang prinsipyo sa Proverbio 15:1: “Ang tubag, kon malumo, makapahupay sa kapungot, apan ang pulong nga mahait makapapukaw sa kasuko.” Gibuhat gayod kana sa batan-ong Eliu sa dihang siya nagtungha. Siya miingon: “Usahay kinahanglan lamang nga dili mapikon dayon sa makasuko nga mga pulong. Sa daghang kaso, ang imong pagtubag maoy magpahinabog kasamok.” Pinaagi sa pagdumili sa ‘pagbalos ug daotan sa daotan,’ mahimong mapalinaw nimo ang kahimtang.—Roma 12:17.
Hinunoa, kon mapakyas ang diplomasiya kinahanglang mohimo ka ug mga lakang sa pagpanalipod sa imong kaugalingon. Kon pangayoon sa usa ka grupo sa mga batan-on ang imong mga sapatos nga goma o pipila ka mahalon nga mga butang, ihatag kana! Ang imong kinabuhi mas bililhon kay sa mga butang nga imong nabatonan. (Lucas 12:15) Kon ang kapintasan daw dili na kalikayan, lakaw—labi pang maayo, dagan! “Sa dili pa mosilaob ang away, biya na,” nagkanayon ang Proverbio 17:14. (Itandi ang Lucas 4:29, 30; Juan 8:59.) Kon imposible ang pag-ikyas, wala kay kapilian kondili ang pagsanta sa kapintasan kutob sa imong maarangan. Human niana, tinoa nga mahibalo ang imong mga ginikanan sa nahitabo. Tingali makatabang sila sa usa ka paagi.
Sama sa gitagna sa Bibliya, nagkinabuhi kita sa mapintas nga mga panahon. (2 Timoteo 3:1-5) Apan ang pagdaladala ug pistola o pagtuon ug mga patid sa karate dili maghimo kanimong mas luwas. Magmainampingon. Gamita ang diyosnong kaalam kon mag-atubang ug kasamok. Ug labaw sa tanan, magbaton ug pagtuo ug pagsalig kang Jehova. Sama sa salmista, ikaw masaligong makaampo: “Gikan sa tawo sa kapintasan luwason mo ako.”—Salmo 18:48.
[Hulagway sa panid 13]
Ang martial arts dili maoy sulbad alang sa mga Kristohanon