Gipalihok sa Pagkamaunongon sa Akong Pamilya Ngadto sa Diyos
SUMALA SA GIASOY NI HORST HENSCHEL
“Magmalipayon ka kon madawat nimo kining sulata, tungod kay nakalahutay ako hangtod sa kataposan. Duha na lang ka oras nga ako pagapatyon.” Mao kana ang pangbukas nga mga pulong sa kataposang sulat ni Papa kanako. Sa Mayo 10, 1944, gipatay siya tungod kay midumili siya sa pag-alagad sa kasundalohan ni Hitler. Ang iyang pagkamaunongon sa Diyos, maingon man ang sa akong inahan ug sa akong igsoong babaye nga si Elfriede, dulot nga nakaapektar sa akong kinabuhi.
SA 1932, sa panahon nga ako natawo, si Papa misugod sa pagbasa ug mga publikasyon sa mga Saksi ni Jehova. Lakip sa ubang mga butang, nakita niya ang kasalingkapaw sa klero. Ingong resulta, wala na siyay interes pa sa mga iglesya.
Wala madugay human magsugod ang Gubat sa Kalibotan II sa 1939, si Papa girekluta sa Alemang kasundalohan. “Sumala sa Bibliya, dili ako angayng moadto,” giingnan niya si Mama. “Dili husto kining maong pagpamatay.”
“Patyon ka nila kon dili ka moadto,” mitubag si Mama. “Unya unsa may mahitabo sa imong pamilya?” Mao nga nagsundalo si Papa.
Ngadtongadto, si Mama, nga hangtod niadtong panahona wala magtuon sa Bibliya, misulay sa pagkontak sa mga Saksi ni Jehova, usa ka peligroso kaayong tinguha sa maong panahon. Nakaplagan niya si Dora, kansang bana didto sa kampong konsentrasyon tungod sa iyang pagtuo. Gihatagan siya ni Dora ug kopya sa Ang Bantayanang Torre, apan pintok niyang giingnan si Mama: “Hinumdomi nga mahimong mapatay ako kon ang Gestapo (sekreta) makadiskobre nga gihatag nako kini kanimo.”
Sa ulahi, si Mama nakadawat ug dugang mga publikasyon sa mga Saksi ni Jehova ug misugod pagkasabot sa mga kamatuoran sa Bibliya nga nasulod diha niana. Ngadtongadto, si Max Ruebsam, nga gikan sa haduol nga Dresden, misugod sa pagduaw kanamo sa among balay sa Meissen. Gitun-an niya kami sa Bibliya sa dakong pagrisgo sa iyang kaugalingong kahilwas. Sa pagkatinuod, wala madugay human niadto nadakpan siya.
Ingong resulta sa pagtuon ni Mama sa Bibliya, nakabaton siya ug pagtuo kang Jehova ug nagpahinungod sa iyang kinabuhi ngadto kaniya, nga nagsimbolo niini pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig sa Mayo 1943. Si Papa ug ako nabawtismohan pipila ka bulan sa ulahi. Ang akong 20-anyos nga igsoong babaye, si Elfriede, nga nagtrabaho sa Dresden, nabawtismohan usab sa halos mao gihapong panahon. Busa, panahon gayod sa Gubat sa Kalibotan II, kaming upat ngatanan nagpahinungod sa among mga kinabuhi ngadto kang Jehova. Sa 1943, nanganak si Mama sa among kinamanghorang igsoong babaye, si Renate.
Gilutos Tungod sa Among Pagtuo
Sa wala pa ako mabawtismohi, miluwat ako sa Hitler Youth nga kalihokan. Sa dihang midumili ako sa pagsulti sa Hitler nga timbaya, nga gikinahanglan adlaw-adlaw sa tunghaan, gibunalan ako sa akong mga magtutudlo. Bisan pa niana, nagmaya ako sa pagkahibalo nga sanglit napalig-on sa akong mga ginikanan, ako nagpabiling matinumanon.
Apan dihay mga higayon sa dihang, tungod kaha sa pisikal nga silot o gumikan sa kahadlok, moingon ako ug “Heil Hitler!” Unya mopauli ako nga maghilak, ug ang akong mga ginikanan mag-ampo uban kanako nga magmalig-on unta ako ug makapakigbisog sa mga atake sa kaaway sa sunod nga panahon. Makadaghan, tungod sa kahadlok mosibog ako sa pagbuhat kon unsay matarong, apan wala gayod ako biyai ni Jehova.
Usa ka adlaw ang Gestapo miabot ug nagrekisa sa among balay. “Usa ka ba sa mga Saksi ni Jehova?” usa ka Gestapo nangutana kang Mama. Makita pa nako siya nga nagsandig sa hamba sa pultahan, nga malig-ong miingon, “Oo”—bisan tuod nasayod siya nga nagkahulogan kini nga sa ngadtongadto dakpon siya.
Duha ka semana sa ulahi si Mama puliki nga nag-atiman kang Renate, nga wala pa mag-usa ka tuig, sa dihang ang Gestapo miabot ug midakop kaniya. Mitutol si Mama: “Nagpasuso pa ako sa akong anak!” Apan, ang babaye nga mikuyog sa polis mikuha sa bata gikan sa iyang mga bukton ug mimando: “Pangandam! Kinahanglang mobiya ka.” Tinong malisod kadto alang kang Mama.
Sanglit si Papa wala pa madakpi, ang akong manghod nga babaye ug ako nagpabilin ilalom sa iyang pag-atiman. Usa ka buntag mga duha ka semana human gikuha si Mama, hugot nakong gihalog si Papa sa wala pa ako moadto sa tunghaan. Nianang adlawa gidakop si Papa sanglit midumili siya sa pagserbisyo pag-usab sa militar. Busa sa dihang mipauli ako nianang hapona, wala na siya, ug wala ko na gayod siya igkita pag-usab.
Ang akong mga apohan ug ang among ubang mga paryente—ngatanan supak sa mga Saksi ni Jehova ug ang pipila maoy mga membro sa Nazi nga partido—maoy nag-atiman nako ug sa akong manghod nga babaye. Wala nila ako tugti sa pagbasa sa Bibliya. Apan human nga sekretong nakakuha ug Bibliya gikan sa usa ka silingang babaye, ako kanang basahon. Moluhod usab ako atubangan sa kama sa akong manghod nga babaye ug mag-ampo.
Kasamtangan, ang akong igsoong babaye nga si Elfriede nag-antos ug mga pagsulay sa iyang pagtuo. Dili na niya gustong motrabaho sa usa ka pabrika sa Dresden nga naggamag mga armas, apan nakatrabaho siya isip tig-atiman sa mga parke ug mga hardin sa Meissen. Sa dihang moadto siya sa opisina aron sa pagkobra sa iyang suweldo, modumili siya sa paggamit sa timbaya nga “Heil Hitler!” Ngadtongadto, gidakop siya ug gibilanggo.
Ikasubo, si Elfriede gitakboyan ug dipterya ug scarlet fever ug namatay pipila ka semana human mabilanggo. Siya 21 anyos lamang. Sa usa sa iyang kataposang mga sulat, gikutlo niya ang Lucas 17:10: “Sa dihang mabuhat na ninyo ang tanang butang nga gipabuhat kaninyo, umingon, Kami maoy mga walay-silbi nga ulipon: unsay among nabuhat mao ang angay namong mabuhat.” Ang iyang pagkamaunongon sa Diyos nagpabiling makapalig-ong tabang kanako.—Colosas 4:11.
Pagsulay ni Papa
Panahon sa pagkabilanggo ni Papa, ang akong apohang lalaki—ang amahan sa akong inahan—miduaw kaniya ug gisulayan pagpausab ang iyang hunahuna. Gikadenahan ang kamot ug tiil, si Papa gidala sa iyang atubangan. Lig-ong midumili si Papa sa sugyot nga magsundalo siya alang sa iyang mga anak. Usa sa mga guwardiya sa prisohan miingon kang Lolo: “Kon kining tawhana may napulo ka anak, mao lang gihapon ang iyang buhaton.”
Si Lolo mipauli nga hilabihang sukoa. “Kini gyong kriminala!” misinggit siya. “Kining walay-pulos! Nganong nakaako siya sa pagtalikod sa iyang kaugalingong mga anak?” Bisan tuod ug naglagot si Lolo, nalipay akong nasayod nga si Papa nagpabiling malig-on.
Ngadtongadto, si Papa gihukman nga patyon ug punggotan sa ulo. Pipila ka panahon sa ulahi, nadawat nako kanang kataposang sulat gikan kaniya. Sanglit wala siya mahibalo kon hain mabilanggo si Mama, misulat siya kanako. Miadto ako sa akong lawak sa pulangki ug nagbasa niadtong pangbukas nga mga pulong nga gihisgotan sa sinugdanan niining artikuloha. Naguol ako ug ako mihilak, apan nalipay ako sa pagkahibalo nga nagpabilin siyang matinumanon kang Jehova.
Kasubo ni Mama
Si Mama gipadala sa usa ka bilanggoan sa habagatang Alemanya sa pagpaabot sa iyang husay. Usa ka adlaw may guwardiya nga miadto sa iyang selda, nga miingon sa mahigalaong paagi nga kinahanglang magpabilin siyang maglingkod. Apan mitindog si Mama ug miingon: “Nahibalo ako nga ang akong bana gipatay.” Sa ulahi, gipadala nila kaniya ang iyang sinina nga nagkadugo, hilom nga testimonya sa pagsakit nga iyang giantos una siya mamatay.
Sa laing okasyon gipatawag si Mama sa opisina sa bilanggoan ug kalit nga giingnan: “Ang imong anak nga babaye namatay sa bilanggoan. Unsay gusto nimo nga paagi sa paglubong kaniya?” Ang pahibalo kalit kaayo ug wala damha nga sa sinugdan si Mama wala mahibalo kon unsay isulti. Apan ang iyang lig-ong pagtuo kang Jehova nagpalig-on kaniya.
Ang akong mga paryente sa katibuk-an nag-atiman pag-ayo kanako ug sa akong igsoong babaye. Maluloton kaayo ang ilang pagtratar kanamo. Sa pagkatinuod, usa kanila miduol sa akong mga magtutudlo ug mihangyo nga sila magmapailobon kanako. Busa ang mga magtutudlo nahimong mahigalaon kaayo ug dili mosilot kanako sa dihang mapakyas ako sa pagtimbaya kanila pinaagig “Heil Hitler!” Apan kining tanang kalulot gipakita sa katuyoan nga patalikdon ako sa akong binase sa Bibliya nga mga pagtuo. Ug, ikasubo, medyo milampos kana.
Mga pipila ka bulan una matapos ang gubat sa Mayo 1945, kinabubut-on akong mitambong sa pipila ka serbisyo sa Nazi Youth nga organisasyon. Misulat ako kang Mama bahin niini, ug iyang nasabtan gikan sa akong mga sulat nga akong gitalikdan ang akong tumong sa pag-alagad kang Jehova. Sa ulahi, siya miingon nga mas nahugno siya niining mga sulata kay sa pagkadungog mahitungod sa kamatayon ni Papa ug ni Elfriede.
Wala madugay sa ulahi, natapos ang gubat, ug si Mama mipauli gikan sa bilanggoan. Uban sa iyang tabang nabatonan nako pag-usab ang espirituwal nga pagkatimbang.
Pagsugod sa Bug-os-Panahong Ministeryo
Sa ulahing bahin sa 1949, upat ka tuig human matapos ang Gubat sa Kalibotan II, usa ka nagapanawng magtatan-aw naghisgot sa teksto sa Bibliya sa Malaquias 3:10: “‘Dad-a ninyo ang tanang ikapulo ngadto sa balay nga tipiganan, aron nga adunay kalan-on diha sa akong balay; ug pinaagi niini sulayi ninyo ako, palihog, niining bahina,’ nagaingon si Jehova sa mga panon.” Napalihok ako nga sulatan ang aplikasyon alang sa bug-os-panahong buluhatong pagsangyaw. Busa, sa Enero 1, 1950, nahimo akong payunir, ingon sa pagtawag sa bug-os-panahong mga ministro. Sa ulahi, mibalhin ako sa Spremberg, diin dihay dakong panginahanglan sa mga payunir.
Sa Agosto sa maong tuig, nakadawat ako ug imbitasyon nga mag-alagad sa sangang buhatan sa mga Saksi ni Jehova sa Magdeburg, sa Sidlakang Alemanya. Apan, duha lamang ka adlaw human sa akong pag-abot, sa Agosto 31, ang mga polis misulong sa among propiedad, nga nangangkon nga nagtago didto ang mga kriminal. Kadaghanan sa mga Saksi gipanakop ug gidala sa bilanggoan, apan nakapahigayon ako sa pag-ikyas ug pagbiyahe ngadto sa Kasadpang Berlin, diin ang Watch Tower Society adunay buhatan. Didto, akong giasoy kon unsay nahitabo sa Magdeburg. Sa samang panahon, giingnan ako nga daghang Saksi ang gipanakop sa tibuok Sidlakang Alemanya. Sa pagkatinuod, akong nasayran nga ang mga polis nangita kanako didto sa Spremberg!
Pagkadakop ug Pagkabilanggo
Giasayn ako sa payunir nga buluhaton sa Sidlakang Berlin. Pipila ka bulan sa ulahi, samtang nag-alagad ingong mensahero aron sa pagdalag literatura sa Bibliya gikan sa Kasadpang Berlin ngadto sa Sidlakang Alemanya, gidakop ako ug gidala ngadto sa siyudad sa Cottbus, diin gitaral ako sa hukmanan ug gihukman nga mabilanggo sulod sa 12 ka tuig.
Lakip sa ubang mga butang, giakusar ako nga tighulhog sa pagpakiggubat. Sa akong husay, miingon ako sa akong kataposang pahayag: “Sa unsang paagi ako, nga usa sa mga Saksi ni Jehova, pagahukman nga tighulhog sa pagpakiggubat sa dihang ang akong amahan midumili sa pag-apil sa gubat tungod kay usa siya sa mga Saksi ni Jehova ug tungod niana gipunggotan siya sa ulo?” Apan, siyempre, kadtong mga tawhana dili interesado sa kamatuoran.
Sa panuigong 19 dili sayon alang kanako nga maghunahunang mabilanggo sulod sa 12 ka tuig. Bisan pa niana, nahibalo ako nga daghang uban pa ang nakadawat ug susamang mga hukom. Usahay, bulagon sa mga awtoridad ang mga Saksi gikan sa usag usa; apan unya among hisgotan ang mga kamatuoran sa Bibliya sa ubang mga piniriso, ug ang pipila nahimong mga Saksi.
Sa ubang mga panahon, kaming mga Saksi gitener sa mao gihapong bloke sa mga selda. Unya isentro namo ang pagtagad sa pagkat-on ug dugang sa among mga Bibliya. Among gimemorya ang tibuok nga mga kapitulo sa Bibliya ug gisulayan pa gani pagsag-ulo ang tibuok nga mga basahon sa Bibliya. Magbutang kami ug tinong mga tumong alang sa among kaugalingon kon unsay buhaton ug tun-an matag adlaw. Usahay puliki kaayo kami nga moingon kami sa usag usa, “Wala kitay panahon,” bisan tuod ug gigugol namo ang tibuok adlaw diha sa among mga selda nga walay bisan unsang giasayn nga trabaho!
Ang mga pagsukitsukit sa mga sekreta makapaluya. Mahimong magpadayon sila adlaw ug gabii, duyog sa tanang matang sa mga panghulga. Kas-a, ako gikapoy ug nahigawad pag-ayo, nga nalisdan gani ako sa pag-ampo. Human sa duha o tulo ka adlaw, sa walay tinong rason, akong gikuha gikan sa bungbong sa akong selda ang usa ka palid sa karton nga gisulatan sa mga lagda sa bilanggoan. Sa pagbali niana, nakita nako ang sinulat. Sa gipatungod kana sa diyutayng kahayag, akong nakita ang mga pulong: “Ayaw kahadloki ang makapatay sa lawas,” ug “Akong bantayan ang tanang matinumanon sama sa akong kalimutaw.” Sa pagkakaron bahin kini sa alawiton numero 27 sa songbok sa mga Saksi ni Jehova!
Dayag, laing igsoon sa samang kahimtang ang didto niadtong seldaha, ug si Jehova nga Diyos nagpalig-on kaniya. Dihadiha nabatonan nako pag-usab ang espirituwal nga kalig-on ug nagpasalamat kang Jehova tungod niining maong pagdasig. Dili ko gayod gustong kalimtan kining leksiyona, sanglit nagtudlo kini kanako nga bisan tuod dili ako molampos sa akong kaugalingong kusog, uban sa tabang ni Jehova nga Diyos, walay imposible.
Si Mama dugay nang mibalhin sa Kasadpang Alemanya, busa wala siyay kontak kanako niadtong panahona. Apan, didto si Hanna, nga nagtubo sa mao gihapong kongregasyon diin ako nagdako ug suod kaayo sa among pamilya. Giduaw niya ako panahon niadtong tanang tuig nga nabilanggo ako, ug misulat usab kanako ug makapalig-ong mga sulat ug nagpadala kanako ug bililhong mga pakete sa pagkaon. Gipakaslan ko siya sa dihang nakagawas ako sa bilanggoan sa 1957, human mag-alagad ug 6 ka tuig sa akong 12-tuig nga sentensiya.
Ingong akong minahal nga asawa, si Hanna matinumanong nag-alagad sa akong kiliran diha sa among lainlaing mga asaynment ug kanunay nga labing mapaluyohon kanako. Ang iyang nahimo alang kanako latas sa among bug-os-panahong pag-alagad nga magkauban maoy usa ka butang nga si Jehova nga Diyos lamang ang makabayad kaniya.
Ministeryo Pagkagawas sa Bilanggoan
Si Hanna ug ako nagsugod sa among bug-os-panahong ministeryo nga magkauban sa buhatan nga niadto gimentinar sa Watch Tower Society sa Kasadpang Berlin. Giasayn ako sa pagtrabaho sa buluhaton sa konstruksiyon didto ingong panday. Sa ulahi, nagsugod kami sa pagpayunir nga magkauban sa Kasadpang Berlin.
Si Willi Pohl, nga niadtong panahona maoy nagdumala sa among buluhaton sa Kasadpang Berlin, nagdasig kanako sa pagtuon ug Ingles. “Wala akoy panahon,” ako mitubag. Apan, pagkamalipayon nako nga matinumanon nakong gipadayon ang akong pagtuon ug Ingles! Ingong resulta, sa 1962, gidapit ako sa napulo-ka-bulan nga kurso sa ika-37ng klase sa Tunghaang Gilead, sa Brooklyn, New York. Human sa akong pagbalik sa Alemanya sa Disyembre 2, 1962, si Hanna ug ako migugol ug 16 ka tuig sa nagapanawng buluhaton, nga nagaduaw sa mga kongregasyon sa tibuok Alemanya. Unya, sa 1978, gidapit kami nga mag-alagad sa sangang buhatan sa Wiesbaden. Sa dihang ang mga kalihokan sa sangang buhatan gibalhin ngadto sa dako bag-ong mga pasilidad sa Selters sa tungatunga sa katuigang 1980, nag-alagad kami diha nianang maong matahom nga pasilidad sulod sa ubay-ubayng katuigan.
Usa ka Gipabilhang Pribilehiyo sa Pag-alagad
Sa 1989 adunay bug-os wala damhang panghitabo—ang Paril sa Berlin natumpag, ug ang mga Saksi sa kanasoran sa Sidlakang Uropa nagsugod sa pagpahimulos sa kagawasan sa pagsimba. Sa 1992, si Hanna ug ako gidapit sa Lviv, sa Ukraine, aron sa pagpaluyo sa kusog nagauswag nga gidaghanon sa mga magmamantala sa Gingharian sa maong dapit.
Pagkasunod tuig, gihangyo kami nga moadto sa Rusya aron sa pagtabang sa pag-organisar sa buluhaton sa Gingharian didto. Sa Solnechnoye, usa ka balangay nga mga 40 kilometros gawas sa St. Petersburg, usa ka sangang buhatan ang gitukod dayon aron sa pag-atiman sa buluhatong pagsangyaw sa tibuok Rusya ug sa kadaghanan sa ubang mga republika sa kanhing Unyong Sobyet. Sa pag-abot namo, nagsugod na ang pagpanukod sa mga puy-anan maingon man sa usa ka dakong opisina ug mga bodega.
Hilabihan ang among kangaya panahon sa dedikasyon sa among bag-ong mga pasilidad sa sanga sa Hunyo 21, 1997. Ang gidaghanong 1,492 gikan sa 42 ka nasod nagtigom sa Solnechnoye alang sa espesyal nga programa. Pagkasunod adlaw usa ka panon sa kapin sa 8,400 nagtigom sa Petrovsky Stadium sa St. Petersburg alang sa repaso sa programa sa dedikasyon maingon man sa makapadasig nga mga taho sa mga bisita gikan sa ubang mga nasod.
Pagkakahibulongang mga pag-uswag ang among napahimuslan diha sa 15 ka republika sa kanhing Unyong Sobyet! Sa 1946, mga 4,800 ka magmamantala sa Gingharian ang nagsangyaw niining maong teritoryo. Duolan sa 40 ka tuig sa ulahi, sa 1985, ang gidaghanon miuswag ngadto sa 26,905. Karong adlawa, adunay kapin sa 125,000 ka magmamantala sa Gingharian sa napulo ka republika sa kanhing Unyong Sobyet nga giatiman sa among sangang buhatan dinhi sa Solnechnoye, ug kapin sa 100,000 ang nagasangyaw sa lima ka ubang kanhing mga republika sa Sobyet! Pagkadako sa among kalipay sa pagkahibalo nga sa 15 ka kanhing mga republika sa Sobyet, kapin sa 600,000 ang mitambong sa Memoryal sa kamatayon ni Kristo sa miaging Abril!
Ako nahibulong sa dihang akong nakita nga sa dakong paagi si Jehova nga Diyos nagtultol sa pagtigom ug pag-organisar sa iyang katawhan niining “kataposang mga adlaw.” (2 Timoteo 3:1) Sumala sa giingon sa salmista sa Bibliya, si Jehova naghatag ug panabot sa iyang mga alagad, nagtudlo kanila sa dalan nga angay nilang pagalaktan, ug naghatag ug tambag nga nagabantay kanila. (Salmo 32:8) Giisip nako nga usa ka pribilehiyo nga mahimong sakop sa internasyonal nga organisasyon sa katawhan ni Jehova!
[Hulagway sa panid 13]
Uban sa akong duha ka igsoong babaye, sa 1943
[Hulagway sa panid 14]
Si Papa gipunggotan sa ulo
[Hulagway sa panid 14]
Si Mama mitabang kanako nga mabatonan pag-usab ang espirituwal nga pagkatimbang
[Hulagway sa panid 15]
Uban sa akong asawa, si Hanna
[Hulagway sa panid 16]
Panahon sa pakigpulong sa dedikasyon sa Kingdom Hall sa sangang buhatan sa Rusya
[Hulagway sa panid 17]
Nataran ug mga bentana sa lawak kan-anan sa among bag-ong sangang buhatan sa Rusya