“Les nga Samag Lawalawa”—Makalingawng Ginama-sa-Kamot sa Paraguay
SINULAT SA KORESPONSAL SA PAGMATA! SA PARAGUAY
ASUNCIÓN, PARAGUAY. Gidiskarga pa ang among mga bag, busa may pipila ka gutlo kami sa pagtulotan-aw. Kalit akong gibitad sa akong asawa ngadto sa usa ka displey sa bungbong. “Dili ba patsada kaayo kana!” mipatugbaw siya, nga mitudlo sa nindot nga les nga mantel nga pino kaayog disenyo. Naghunahuna dayon siya kon giunsa kadto paggama.
Ang les nga samag lawalawa naggikan sa Arabia. Sumala sa librong Paraguay, Touristic and General Information, “kana gidala ngadto sa Canary Islands ug ngadto sa Espanya, ug tali sa ika-17 ug ika-18 nga mga siglo, kana gidala ngadto sa Paraguay, diin ang gitawag ug sun lace nga gikan sa Tenerife nakabaton sa ngalang Paraguayanong les, o nanduti.” Sa Paraguay kining pino nga les naimpluwensiyahan sa metodo sa tiggamag les, ug ang mga kinaiya sa lokal nga mga tanom ug mga hayop giapil diha sa disenyo. Bisan pag ang les dili lokal nga imbento, ang mga Paraguayano nagpatahom sa ilang les pinaagi sa bag-ong mga matang sa tahi. Ang paghablon ug les nahimong panginabuhi sa daghang nitibo.
Sa unsang paagi gam-on nila kanang makuting les nga samag lawalawa? Sa pagtabang kanamo nga hisayran ang tubag, gidala kami sa among giya ngadto sa gamayng lungsod sa Itauguá nga 30 kilometros silangan sa Asunción. Gisuginlan niya kami nga ang kadaghanan sa les nga samag lawalawa sa Paraguay gigama diha niining dapita. Tinuod, daghang hinablong mga butang ang gidispley sa mga tindahan ubay sa pangunang kalye.
Mahinangpon kaming gitimbaya sa tag-iya sa usa ka tindahan ug gipakitaan kami ug pipila ka nindot nga mga butang. Misaysay siya: “Ang les nga ginama sa kamot giklasipikar sumala sa paagi sa paggama niini. Ang les nga samag lawalawa maoy les nga ginama sa dagom nga itusok ibabaw sa padron nga papel. Ang kadaghanang Paraguayano nga tiggamag les magsag-ulo sa ilang mga disenyo, bisan pag mogamit ug mga padron ang uban. Silang tanan mogamit sa usa ka pirasong paplin nga panapton diha sa bastidor ug himoon ang les ginamit ang dagom ug hilo. Sila makakat-on niining kinamot nga paggama gikan sa ilang mga inahan sa linghod nga panuigon ug unya magtudlo niini ngadto sa ilang mga anak.”
Mokabat lamang ug duha o tulo ka oras ang paghabol sa lawa sa usa ka lawalawa. “Mokabat ug duha ngadto tulo ka bulan ang paggamag usa ka mantel alang sa walo kon gamiton ang bagaon nga hilo. Ang paggama sa samang mantel gikan sa pino nga hilo mokabat ug mga unom ngadto walo ka bulan,” matod sa tig-abiabi namo. “Kon mas pino ang hilo, mas matahom ang resulta.”
Samtang gipataas niya ang usa ka doily sa puting les, siya nagsaysay: “Kini adunay disenyong bulak sa bayabas sa sentro, ug kining mga lugas sa hilo pagaiphon samtang magagama niini. Kining disenyoha mao ang labing lisod nga gam-on, ug dangtag duha ka semana ang paggama ginamit ang pino nga hilo. Sa sinugdan ang mga tiggamag les mogamit ug pino nga hilo lamang ug ang tanang les mahal kaayo. Busa, daghang tiggamag les misugod paggamit ug bagaong hilo aron ang mga butang mas daling magama ug aron dili kaayo kini mahal.”
Ang daghag-kolor ug puting mga hanig sa plato, mga mantel, mga doily, mga patongan sa baso, ug ubang mga butang sa panimalay gidispley. Sa dihang nangutana kami bahin sa mga sinina, ang tig-abiabi namo nagpagawas dayon sa usa ka naandang sinina, nga iyaha sa iyang anak babaye, nga bahin niana siya dayag nga magarbohon kaayo. Kadto usa ka nindot kolor-sa-balangaw, tibuok nga sinina. Sa ubang mga tindahan, kami nakakitag pipila ka maayong-pagkagama nga mga postcard nga dunay pinong les. Dili katingad-an nga ang les nga samag lawalawa giisip nga labing bantogang ginama-sa-kamot sa Paraguay.
[Tibuok-panid nga hulagway sa panid 18]