Ang Pagbiya ni Loida sa Pagkaamang

Sumala sa giasoy sa inahan ni Loida

SAMA ni bisan kinsang manganakay nga inahan, nabalaka ako nga ang akong bata basin matawong depektoso. Sa gihapon, dili ako andam sa makahilap-sa-kasingkasing nga mga singgit ni Loida, ang akong ikatulong anak, sa dihang siya natawo. Wala tuyoa nga nabali ang balikhaw ni Loida pagkimpit sa doktor. Duha ka semana human sa operasyon nga nagtul-id sa bukog, si Loida gipapauli. Apan, wala magdugay ang among kalipay.

Sa misunod nga pipila ka bulan, nadayag nga may dakong problema. Ang tambal ni Loida nagpahinabog grabeng mga reaksiyon​—lakip ang hilanat, kalibang, ug mga kombulsiyon​—ug ang pagtambal niini nga mga simtomas daw nagpagrabe lamang sa iyang kahimtang. Sa wala madugay dili na makontrolar ni Loida ang mga lihok sa iyang lawas. Sa kataposan giingnan kami sa mga doktor nga si Loida dunay cerebral palsy. Matod nila dili na gayod siya makalakaw o makasulti​—o bisan makasabot kanamo.

Unang mga Paningkamot sa Pagpakigsulti

Bisan pa sa makapaguol nga pamanabana bahin sa iyang sakit, sa gihapon akong gibati nga si Loida makasabot sa daghang butang. Busa ako siyang gibasahan ug yanong mga basahon ug gipaningkamotan nga itudlo kaniya ang alpabeto. Apan si Loida dili makasulti, ni ikapakita niya nga iyang nasabtan ang akong ginasulti. Walay paagi nga mahibaloan kon unsa​—kon duna man​—ang iyang masabtan.

Sa paglabay sa katuigan, ang akong mga paningkamot sa pagtudlo kang Loida daw wala molampos. Sa gihapon, migugol ako ug daghang oras sa pagbasa alang kaniya. Giapil gani namo siya sa among pagtuon sa Bibliya sa pamilya uban kang Noemí, ang among kinamanghorang babaye, nga naggamit sa mga librong Pagpatalinghog sa Dakong Magtutudlo ug Akong Basahon sa mga Estorya sa Bibliya.a Sublisubli nakong gibasa ngadto kang Loida ang daghan sa mga kapitulo gikan niining mga libroha.

Ang pagkadili-makapakigsulti sa usa nga imong gimahal tinuod nga makapahigawad. Sa dihang gidala nako si Loida sa parke, mohilak siya nga dili gayod maalam-alaman. Ngano man? Para nako nasakit siya sa kamatuoran nga dili siya makadagandagan ug makaduladula sama sa ubang mga bata. Sa usa ka higayon, si Loida mihilak sa dihang ang iyang igsoong babaye may gibasa alang kanako gikan sa usa ka teksbok sa tunghaan. Tin-aw, may nakahasol kaniya, apan wala ko mahibalo kon unsa kadto. Ang sinultihan ni Loida maoy pipila lamang ka dili-klarong mga tingog, nga nagpaila sa iyang sukaranang mga panginahanglan sa pagkaon, tubig, higdaanan, o kasilyas.

Sa edad nga nuybe, si Loida nagsugod pagtungha sa eskuylahan alang sa mga bata nga dunay espesyal nga panginahanglan. Sulod sa misunod nga tulo ka tuig, hinunoa, migrabe ang iyang kahimtang. Nahadlok siyang molakaw bisag pipila ka lakang nga walay tabang, ug halos mihunong siya sa pagsulti ug bisan unsa. Ang akong bana ug ako mihukom nga mas maayong tudloan si Loida sa balay.

Sa misunod nga unom ka tuig, akong gitudloan si Loida kutob sa akong mahimo. Nagsulat akog mga letra diha sa usa ka pisara, nga naglaom nga kopyahon kana ni Loida. Pakyas ang akong mga paningkamot. Ang suliran ba mao ang kakulang sa pagsabot, o kaha si Loida dili makasulat tungod kay dili niya makontrolar ang mga lihok sa iyang mga kamot?

Sa edad nga 18, si Loida lisod na kaayong dumalahon nga kinasingkasing akong nag-ampo kang Jehova, nga naghangyo kaniya nga tabangan ako sa pagpakigsulti sa akong anak. Ang tubag sa akong pag-ampo miabot sa talagsaong paagi.

Pagbuak sa Kahilom

Ang hinungdanong yugto miabot sa dihang ang akong mga anak nga babaye nangadorno pag-usab sa among lawak-katulganan. Sa wala pa laksia ang daan nga papel sa bungbong, si Noemí misulat ug pipila ka ngalan diha sa bungbong​—mga ngalan gikan sa Bibliya ug mga ngalan sa mga higala ug mga membro sa pamilya. Tungod sa pagkamaukiton, ang akong anak babayeng si Rut nangutana kang Loida kon nahibalo ba siya kon hain gisulat ang “Jehova.” Katingad-anan, si Loida miadto sa bungbong ug gidaitol ang iyang ulo tupad sa nahimutangan sa ngalan sa Diyos. Naghunahuna si Rut kon mailhan ba ni Loida ang ubang mga ngalan, busa gisulayan niya siya. Sa kahibulong ni Rut, si Loida makaila sa matag usa niana​—bisan sa mga ngalan nga wala niya makitang giespeling kaniadto! Gitigom ni Rut ang entero pamilya aron makita nila mismo. Si Loida makabasa!

Ngadtongadto, nakahunahuna kamig paagi nga motabang kang Loida sa “pagpakigsulti” kanamo. Gipapitlan namog mga letra sa alpabeto ang bungbong sa among taas nga pasilyo. Ang pagbutang ug mas gagmayng mga letra diha sa gikuptan nga tabla dili mosaler, sanglit si Loida walay igong kontrol sa iyang mga kamot aron itudlo ang matag letra. Busa sa dihang gustong makigsulti si Loida, iyang espelingon ang iyang mensahe pinaagi sa paglakaw paingon sa matag letra diha sa bungbong. Sa imong mahanduraw, hago kaayo kini. Sa pagkatinuod, si Loida kinahanglang molakaw ug daghang kilometro aron lang makakompleto ug usa ka panid nga sulat, ug dangtan kinig mga oras una niya makompleto!

Bisan pa niana, si Loida nalipay nga makahimo sa “pagpakigsulti” kanamo. Sa pagkatinuod, mao kini ang iyang unang mensahe kanamo: “Nalipay kaayo ko nga, tungod kang Jehova, ako makasulti na karon.” Natingala, among gipangutana si Loida: “Unsay imong gibuhat samtang naglingkod ka sa tibuok adlaw?” Giingnan kami ni Loida nga iyang hunahunaon kon unsay gusto niyang isulti kanamo. Sa pagkatinuod, miingon si Loida nga sulod sa 18 ka tuig nangandoy siyang makapakigsulti. “Sa dihang nagsugod pagtungha si Rut,” matod niya, “akong gibasa ang mga teksbok sa tunghaan. Akong gilihok ang akong baba ug gipagula ang pipila ka tingog, apan dili ninyo ako masabtan. Mao na nga kasagarang mohilak ko.”

Naghilak akong nangayog pasaylo kaniya tungod kay wala siya masabti pag-ayo. Mitubag si Loida: “Ikaw usa ka maayong inahan, ug ikaw wala gayod molunga. Malipayon gayod ako uban nimo. Gihigugma ko ikaw pag-ayo. Busa ayaw na paghilak. Ha ba?”

Espirituwal nga Pag-uswag

Si Loida may kahibalo na sa Bibliya, ug nakamemorya na siya ug pipila ka bersikulo sa Bibliya. Apan sa wala madugay iya ming giingnan nga gusto niyang mokomento sa Pagtuon sa Bantayanang Torre sa kongregasyon, usa ka senemanang pangutanag-tubag nga panaghisgot sa Bibliya. Unsaon niya paghimo kini? Usa kanamo ang mobasa sa enterong artikulo ngadto kaniya. Dayon mopili si Loida ug usa ka pangutana nga gusto niyang tubagon. Among isulat ang iyang komento samtang espelingon niya kini kanamo. Unya, sa tigom, usa kanamo ang mobasa sa komento ni Loida. “Nalipay ako nga makapakigbahin,” si Loida kas-a miingon kanamo, “tungod kay nagpabati kini kanako nga bahin sa kongregasyon.”

Sa dihang siya 20 anyos, miingon si Loida nga gusto niyang magpabawtismo. Sa dihang gipangutana siya kon nahibalo ba siya kon unsay kahulogan sa pagpahinungod sa kaugalingon ngadto kang Jehova, si Loida mitubag nga gibuhat na niya kana pito ka tuig kanhi​—sa dihang siya 13 anyos pa lamang. “Nag-ampo ako kang Jehova,” matod niya, “ug ako siyang giingnan nga buot kong moalagad kaniya hangtod sa hangtod.” Sa Agosto 2, 1997, gisimbolohan ni Loida ang iyang pahinungod kang Jehova pinaagi sa pagpabawtismo sa tubig. “Tungod kang Jehova,” giingnan kami ni Loida, “ang akong gipangandoy pag-ayo natuman na!”

Malingaw si Loida sa pagpakigsulti bahin sa Gingharian sa Diyos ngadto sa mga paryente ug mga silingan. Usahay mouban siya kanamo samtang magsangyaw kami sa mga tawo diha sa karsada. May sulat usab siya nga among ibilin diha sa pultahan kon walay tawo diha sa balay. Si Loida nagpakitag linaing interes sa mga tigulang ug sa mga masakiton. Pananglitan, dunay igsoong babaye sa among kongregasyon nga giputlan ug bitiis. “Nahibalo ko kon unsay kahimtang sa usa nga dili makalakaw,” giingnan kami ni Loida, ug busa nagsulat siya ug pagdasig alang niini nga igsoon. Unya anaa si Jairo, usa ka batang lalaki sa laing kongregasyon, nga halos paralisado gikan sa ulo paubos. Sa dihang nahibaloan ni Loida ang iyang kahimtang, gisulatan niya siya. Sa bahin kini nag-ingon: “Sa dili madugay ayohon kita ni Jehova. Sa Paraiso wala nay pag-antos. Dayon makiglumba ko nimo ug dagan. Nagkatawa ko kay makalingaw gayod unya kana. Tiaw mo kana nga mahimo kitang sama sa pagkalalang ni Jehova kanato, walay sakit . . . Dili ba kahibulongan kana?”

Gitabangan nga Molahutay

Nasabtan na nako karon ang daghang butang bahin sa kanhing panggawi ni Loida nga nakapalibog kanako sa una. Pananglitan, miingon si Loida nga sa dihang mas bata pa siya dili siya gustong gakson tungod kay nahigawad siya pag-ayo. “Morag dili makataronganon nga ang akong mga igsoong babaye makasulti ug makakat-on ug mga butang ug ako dili,” matod niya. “Naglagot ko pag-ayo. Dihay mga panahon nga mas gusto nakong mamatay.”

Bisag makasulti, si Loida nag-atubang ug daghang suliran. Pananglitan, halos kada bulan duna siyay sunodsunod nga mga kombulsiyon nga nianang panahona morag matuk-an siya ug ang iyang mga bukton ug mga bitiis molihok nga dili-makontrolar. Dugang pa, ang bisan unsang impeksiyon​—bisan ang yanong sip-on​—makapaluya pag-ayo kaniya. Matag karon ug unya maguol si Loida tungod sa iyang kahimtang. Unsay nakatabang kaniya sa paglahutay? Aw, pasultiha siya ninyo sa iyang kaugalingong mga pulong:

“Ang pag-ampo dako kaayong tabang. Makalipay kaayo kanako ang pagpakigsulti kang Jehova, ang pagbating suod kaniya. Gipabilhan usab nako ang gugma ug pagtagad gikan sa uban diha sa Kingdom Hall. Gibati nakong gipanalanginan nga bisan pa sa akong mga depekto sa lawas, gimatuto ako sa duha ka buotan kaayong mga ginikanan nga nahigugma pag-ayo kanako. Dili ko gayod makalimtan ang gihimo sa akong mga igsoong babaye alang kanako. Kadtong maanindot nga mga letra sa bungbong nakaluwas sa akong kinabuhi. Kon wala ang gugma ni Jehova ug ang gugma sa akong pamilya, ang akong kinabuhi wala untay pulos.”

[Footnote]

[Hulagway sa panid 24]

Si Loida ug ang iyang pamilya