Nganong Gikinahanglan ang Bag-ong Tinubdan sa Enerhiya?

“Kon naproblema kita sa aseite karon, hulat lang ug 20 ka tuig. Nianang panahona, mosamot kana ka grabe.”​—Jeremy Rifkin, Foundation of Economic Trends, Washington, D.C., Agosto 2003.

SULOD sa mga 20 ka tuig​—nianang panahona ang batang si Micah makadrayb na unyag kotse​—ang panginahanglan alang sa enerhiya sa tibuok kalibotan “gidahom nga mouswag ug 58 porsiyento,” matod sa taho sa International Energy Outlook 2003 (IEO2003) sa kagamhanan sa T.B. Ang magasing New Scientist nag-ingon nga kining gidahom nga pag-uswag mao “ang kinadak-ang pag-usbaw sa panginahanglan sa enerhiya sa kasaysayan.” Ang naandang mga tinubdan sa enerhiya makatagbaw ba niining maong panginahanglan? Tagda kining makapahinuklog nga mga kamatuoran.

KARBON:

◼ Sa tanang fossil fuel, ang karbon ang kinadaghanag pondo, nga may gibanabanang suplay nga molungtad ug 1,000 ka tuig. Sa tibuok kalibotan, ang gipadagan-ug-karbon nga mga planta sa koryente nagsuplay ug duolan sa 40 porsiyento sa koryente sa tibuok kalibotan. Ang Australia ang kinadak-ang tig-eksportar ug karbon sa tibuok kalibotan, nga nagsuplay ug halos ikatulo ka bahin sa tanang gibaligyang karbon sa tibuok kalibotan.

Bisan pa niana, ang di pa dugayng balita sa Worldwatch Institute nag-ingon: “Sa tanang fossil fuel, ang karbon . . . mobugag 29 porsiyento nga mas daghang karbon matag yunit sa enerhiya kay sa aseite, ug 80 porsiyento nga mas daghan kay sa natural nga gas. Mao kiniy nakaingon sa 43 porsiyento sa binuga nga karbon matag tuig sa tibuok kalibotan​—mga 2.7 ka bilyong tonelada.” Gawas pa sa kadaot nga ikahatag niini sa kalikopan, unsa ang epekto sa pagsunog ug karbon nganha sa panglawas sa tawo? Sa paghisgot ug usa ka pananglitan, ang bag-ong taho sa Global Environment Outlook sa Hiniusang Kanasoran nag-ingon: “Sa Tsina, ang aso ug gagmayng mga partikulo gikan sa nagsiga nga karbon nagpahinabog kapin sa 50 000 ka ahat nga kamatayon ug 400 000 ka bag-ong kaso sa balikbalik nga brongkitis matag tuig sa 11 sa dagkong mga siyudad niini.”

ASEITE:

◼ Setentay-singko ka milyong baril sa aseite ang makonsumo kada adlaw sa tibuok kalibotan. Sa tanang pondo sa aseite sa tibuok kalibotan, nga gibanabanang moabot ug 2 ka trilyong baril, mga 900 ka bilyong baril na ang nakonsumo. Kon basehan ang presenteng gikusgon sa produksiyon niini, ang suplay sa aseite gidahom nga dili pa mahurot sulod sa 40 ka tuig.

Ugaling lang, ang mga geologo nga si Colin J. Campbell ug Jean H. Laherrère miingon niadtong 1998: “Sulod sa mosunod nga dekada, ang suplay sa krudo dili na igong makatagbaw sa panginahanglan.” Kining mga eksperto sa industriya sa aseite nagpasidaan: “Kadaghanang tawo sayop nga nagtuo nga ang kataposang timba sa aseite ingon lang ka sayon kuhaon ilalom sa yuta sama sa mga aseite nga nagbugwak gikan sa mga atabay karon. Sa pagkatinuod, ang gidaghanon sa makuhang aseite sa bisan asang atabay​—o nasod​—moabot sa kinatas-ang aberids niini apan, sa dihang makuha na ang katunga sa aseite, ang aberids nga makuhang aseite inanayng mous-os hangtod nga wala nay makuhang aseite. Kon bahin sa ekonomiya, ang pagkahurot sa suplay sa aseite sa tibuok kalibotan dili maoy hinungdanon: ang labing hinungdanon maoy kon kanus-a momenos ang produksiyon niini.”

Kanus-a gidahom nga momenos ang produksiyon sa aseite? Ang geologo sa petrolyo nga si Joseph Riva nag-ingon nga “ang giplano nga pag-usbaw sa produksiyon sa aseite . . . maoy katunga ra sa gidaghanon nga gikinahanglan aron matagan-an ang gidahom sa IEA [International Energy Agency] nga panginahanglan sa kalibotan sa tuig 2010.” Ang New Scientist nagpasidaan: “Kon ang aberids nga gikusgon sa produksiyon momenos samtang ang panginahanglan padayong mousbaw, ang presyo sa aseite lagmit gayod nga mosaka pag-ayo o lisod na kaayong kontrolahon, nga posibleng magpahinabog kagubot sa ekonomiya, mga suliran sa paghatod sa mga pagkaon ug ubang mga suplay, ug magpahinabo pa gani ug gubat tungod sa pag-ilogay sa mga nasod sa diyutayng aseite nga mabatonan.”

Bisan tuod naguol ang pipila ka analista tungod sa nagkadiyutayng suplay sa aseite, ang uban mibati nga kinahanglang hunongon na nato ang sobrang pagdepende sa aseite. Sa iyang sinulat sa Utne Reader, si Jeremiah Creedon miingon: “Ang pagkahurot sa aseite dili mao ang kinagrabehang butang nga mahitabo. Ang carbon dioxide nga gibuga tungod sa pagsunog ug aseite padayong nagpainit sa planeta, apan ang kadaot nga gipahinabo niini sa kalikopan wala hatagig ingon ka bug-at nga pagtagad kon itandi sa suliran sa ekonomiya.” Sa pagpasiugda sa mga kadaot sa sobrang pagdepende sa aseite diha sa usa lang ka nasod, ang Australian Broadcasting Commission nagtaho: “Ang 26 ka milyong sakyanan sa United Kingdom mobuga ug ikatulo ka bahin sa tanang carbon dioxide sa UK (nga mopahinabog pag-init sa tibuok yuta) ug ikatulo ka bahin sa tanang polusyon sa hangin sa UK (nga mopatay ug mga 10,000 ka tawo kada tuig).”

NATURAL NGA GAS:

◼ Sa mosunod nga mga 20 ka tuig, “ang natural nga gas gidahom nga mahimo nang pangunang tinubdan sa enerhiya sa tibuok kalibotan,” matod sa taho sa IEO2003. Sa tanang fossil fuel, ang natural nga gas ang mobugag labing diyutayng polusyon, ug gituohan nga ang yuta adunay dagayang pondo sa natural nga gas.

Ugaling lang, “dili gayod masayran kon unsa ka daghang natural nga gas ang naglungtad hangtod nga dili pa kini makuha,” matod sa Natural Gas Supply Association sa Washington, D.C. “Ang tanang banabana gibase lang sa lainlaing panaghap . . . Busa lisod kaayong masayran kon unsa gayod ka daghang natural nga gas ang naglungtad.”

Ang methane mao ang pangunang sangkap sa natural nga gas, ug ang methane maoy “usa ka gas nga makapainit pag-ayo sa atmospera sa Yuta. Sa pagkatinuod, ang methane makatipig ug halos 21 ka beses nga dugang kainit kay sa carbon dioxide,” matod sa gihisgotan na nga asosasyon. Bisan pa niana, kining maong reperensiya nag-ingon nga ang usa ka matukiong pagtuon nga gihimo sa Environmental Protection Agency ug sa Gas Research Institute “mihinapos nga ang pag-us-os sa polusyon tungod sa dugang paggamit ug natural nga gas mas dakog bentaha kon itandi sa kadaot nga ipahinabo tungod sa dugang pagbuga ug methane.”

ATOMIKONG ENERHIYA:

◼ “Mga 430 ka nukleyar nga reaktor ang nagsuplay ug mga 16 porsiyento sa koryente sa kalibotan,” nagtaho ang Australian Geographic. Gawas pa niining naglungtad nga mga reaktor, ang taho sa IEO2003 nag-ingon: “Sa Pebrero 2003, 17 sa 35 ka reaktor nga ginatukod karon sa tibuok kalibotan makaplagan sa mga nasod sa nagaugmad nga Asia.”

Nagpadayon ang paggamit ug nukleyar nga enerhiya bisan pa sa kapeligrohan sa mga aksidente, sama sa nahitabo niadtong 1986 sa Chernobyl, sa kanhi Unyon Sobyet. Ang New Scientist nagtaho nga “ang naglungtad nga mga reaktor sa Amerika daghan nag mga liki ug taya” ug nga niadtong Marso 2002, ang Davis-Besse nga reaktor sa Ohio “hapit makaagom ug grabeng pagkatunaw” gumikan sa taya.

Tungod sa limitadong suplay ug kapeligrohan nga lagmit ipahinabo sa naglungtad nga mga tinubdan sa enerhiya, kita makapangutana, Dili na ba kalikayan ang paggun-ob sa tawo sa yuta tungod sa iyang tinguha nga matagan-an ang daw dili-matagbaw nga panginahanglan sa enerhiya? Dayag nga gikinahanglan nato ang hinlo, kasaligan nga mga kapuli. Ang mao bang mga kapuli mabatonan ug maabot nato?